Kode Zibila

1. Espainiako antolamendu juridikoaren iturriak dira legea, ohitura etazuzenbidearen printzipio orokorrak.

2. Ez dute baliorik izango goragoko

3. Ohiturak lege aplikagarririk izanezean bakarrik eraenduko du, betiere moralaren nahiz ordena publikoaren aurkakoa izan ez eta ohitura hori frogatuz gero.

Usadio juridikoak borondate-aitorpenaren interpretazio hutsak ez badira,ohituratzat hartuko dira.

4. Zuzenbidearen printzipio orokorrak legerik edo ohiturarik izan ezean

5. Nazioarteko itunetan jasotakoarau juridikoak ez dira Espainian zuzenean aplikatuko barne antolamenduaren osagai bihurtu arte, arauok «Estatuko Aldizkari Ofizial»ean oso-osorik argitaratuz.

6. Jurisprudentziak antolamendu juridikoa osatuko du, Auzitegi Gorenaklegea, ohitura eta zuzenbidearen printzipio orokorrak interpretatu nahiz aplikatzean, behin eta berriz ezartzen duen doktrinaren bidez.

1. Legeak indarrean jarriko dira«Estatuko Aldizkari Ofizial»ean oso-osorik argitaratu eta hogeigarren egunean, legeetan euretan besterik xedatu ez bada.

3. Legeek ez dute atzera-eraginezkoondorerik izango, eurek aurkakoa xedatzen dutenean izan ezik.

1. Arauak euren hitzez-hitzezkoesanguraren arabera interpretatuko dira, betiere, testuinguruari, aurrekari historikoei eta legegintzazko aurrekariei, eta arau horiek aplikatu behar diren garaiko gizarte-errealitateari lotuta, eta, batik bat, arauen espiritua eta xedea kontuan hartuta.

2. Ekitatea balioestekoa izango daarauak aplikatzean; hala ere, auzitegiek emandako ebazpenen oinarri esklusiboa ekitatea izan dadin, legeak beren beregi ahalbidetu behar du hori.

1. Arauen aplikazio analogikoa bidezkoa izango da, arauok kasu zehatzaarautu ez arren, horren antzeko beste bat arautzen dutenean, bi kasuon oinarria berbera dela.

2. Zigor-legeak, salbuespenekoak etaaldi baterakoak ez dira aplikatuko, eurok beren beregi jasotako kasuetan eta uneetan baino.

3. Kode honetako xedapenak ordezko moduan aplikatuko dira beste legebatzuek araututako gaietan.

1. Besterik ezarri ezean, epeak egunetan finkatu badira zenbaketa egunzehatz batetik hasita, egun hori zenbaketatik kanpo geratu eta zenbaketa biharamunean hasiko da; epeak hilabeteetan edo urteetan finkaturik badaude, epeok datatik datara zenbatuko dira.

2. Epeen zenbaketa zibilean ez diraegun baliogabeak baztertzen.

1. Legeak ez ezagutzeak ez du legeok ez betetzetik desenkusatzen. Zuzenbideko okerrak legeek zehaztutako ondoreak besterik ez ditu izango.

2. Lege aplikagarria hala nahitabaztertzea eta lege horretan aitortutako eskubideei uko egitea baliozkoak izango dira, bakarrik, interes edo ordena publikoa hautsi ez eta ez dietenean hirugarrenei kalterik egiten.

3. Aginduzko eta debekuzko arauenaurkako egintzak zuzenbide osoz deusezak dira, salbu eta arauotan urratze-kasuetarako bestelako ondorea ezarri denean.

4. Arau baten testuaren babespeanburututako egintzak legeari maula eginez gauzatu direla ulertuko da, baldin eta egintzon helburua bada antolamendu juridikoak debekatzen duen edo antolamendu juridikoaren aurkakoa den emaitza lortzea; egintza horiek ez dute eragotziko saihestu nahi zen araua aplikatu beharra.

1. Eskubideak onustearen eskakizunekin bat etorriz egikaritu beharko dira. 2. Legeak ez du babesten eskubideaz abusatzea, ezta eskubidea gizartearen aurka egikaritzea ere. Egite edo ez-egite orok, egilearen asmoarengatik, egite edo ez-egitearen helburuarengatik edo berori burutzeko inguruabarrengatik, begi-bistan gainditzen baditu eskubidea egikaritzeko muga arruntak, hirugarrenari kalte eginez, orduan, kalte-ordain egokia eman beharra dakar, eta abusuak jarraitzea eragotziko duten administrazio-neurriak nahiz neurri judizialak hartu beharko dira.

1. Zigor-legeak, polizia-legeak etaherri-segurtasuneko legeak bete beharrekoak dira Espainiako lurraldean dauden pertsona guztientzat.

2. Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen ondorioz.

1. Pertsona fisikoen naziokotasunakeratortzen du haiei dagokien lege pertsonala. Lege horrek arautuko ditu gaitasuna eta egoera zibila, familiaren eskubideak eta eginbeharrak, eta heriotzaren ondoriozko oinordetza.

Lege pertsonala aldatzeak ez dueraginik izango aurreko lege pertsonalarekin bat etorriz eskuraturiko adinnagusitasunean.

2. Ezkontideek, ezkontza egitean,lege pertsonal erkidea badute, lege horrek arautuko ditu ezkontzaren ondoreak; halako legerik izan ezean, ezkontideetatik edozeinen lege pertsonalak edo horren ohiko bizilekuari dagokion legeak arautuko ditu horiek, baldin eta ezkontideek lege hori aukeratu badute, ezkontzaren aurretik egindako agiri kautoan; eta, ezkontideek ez badute aukerarik egin, ezkondu osteko bizileku ohikoari dagokion legeak arautuko ditu haiek, eta, horrelako bizilekurik izan ezean, ezkontza non egin eta toki horretako legeak.

107. artikuluan zehazturiko legeakarautuko ditu deuseztasuna, banantzea eta dibortzioa.

3. Ezkontzaren ondasun-eraentzahizpatu, aldarazi eta ordezteko, hitzarmen edo itunak egiten badira, horiek baliozkoak izango dira, ezkontzaren ondoreak arautzen dituen legearekin bat datozenean, edo itunok egitean alderdietatik edozeinek zein naziokotasun edo ohiko bizileku izan, eta naziokotasun edo bizileku horri dagokion legearekin bat datozenean.

4. Semearen edo alabaren lege pertsonalak, edo, hori ezin bada zehaztu,semearen edo alabaren ohiko bizilekuari dagokion legeak arautuko ditu, bai seme-alabatasunaren izaera eta edukia, adopzio bidezkoa barne, bai eta gurasoen eta seme-alaben arteko harremanak ere.

5. Nazioarteko Adopzioaren Legeko manuek arautuko dute nazioartekoadopzioa. Era berean, atzerriko agintariek eratu adopzioen kasuan, adopzio horiek ondoreak sortuko dituzte Espainian, Nazioarteko Adopzioaren Legean ezarritako xedapenekin bat etorriz.

6. Ezgaiaren nazioko legeak arautuko ditu ezgaiaren tutoretza eta hura babesteko gainerako erakundeak. Halaere, ezgaiaren ohiko bizilekuari dagokion legeak arautuko ditu behin-behineko edo presako babes-neurriak.

Espainiako legea aplikatuko da bertan behera utzitako adingabe edo ezgaien gainean babes- eta hezkuntza-neurriak hartzeko, baldin eta adingabeok edo ezgaituok Espainiakolurraldean badaude.

7. Mantenu-emailearen eta mantenu-hartzailearen nazioko lege erkideakarautuko du ahaideek elkarri mantenua emateko duten eskubidea. Edonola ere, mantenua eskatzen duen pertsonak ezin duenean mantenu hori lortu nazioko lege erkidearen arabera, pertsona horren ohiko bizilekuari dagokion legea aplikatuko da. Bi lege horiek izan ezean, edo bietatik batek ere ez badu ahalbidetzen mantenua jasotzea, mantenuaren erreklamazioa zein agintaritzaren eskumenekoa izan eta agintaritza horren barne legea aplikatuko da.

Naziokotasun erkidea aldatuz geroedo mantenu-hartzailearen ohiko bizilekua aldatuz gero, lege berria aplikatuko da aldaketa-unetik aurrera.

8. Kausatzaileak heriotza-unean zeinnaziokotasun izan eta naziokotasun horri dagokion legeak arautuko du heriotzaren ondoriozko oinordetza, ondasunen izaera zein den eta ondasunok zein herritan dauden kontuan hartu gabe. Hala ere, testamentuan xedapenak egin eta oinordetza-itunak ordenatu badira, egilespen-unean testamentugilearen edo xedatzailearen nazioko legea zein izan eta lege horrekin bat etorriz, orduan, xedapen eta itun horiek euren baliozkotasunari eutsiko diote, nahiz eta oinordetza arautzen duen legea beste bat izan; edozein kasutan ere, seniparteak azken horri egokituko zaizkio.

Ezkontzaren ondoreak zein legekarautu eta lege berberak arautuko ditu lege-aginduz alargunari eratxikitzen zaizkion eskubideak, betiere ondorengoen seniparteei kalterik egin gabe.

9. Kapitulu honen ondoreetarako,Espainiako legeek jasotako naziokotasun bikoitzen egoerei dagokienez, nazioarteko itunek zehazturikoa bete beharko da; eta, itunok ez badute ezer ezarri, lehenespena izango du azken bizileku ohikoarekin bat datorren naziokotasunak, eta, halakorik izan ezean, eskuratutako azken naziokotasunak.

Espainiako naziokotasunaz gain,norbaitek beste naziokotasun bat badu, eta naziokotasun hori ez badago Espainiako legeetan edo nazioarteko itunetan jasota, Espainiakoak izango du lehentasuna beti. Bi naziokotasun edo gehiago izanik, horietatik bat ere ez bada Espainiakoa, hurrengo paragrafoan ezarritakoa bete beharko da.

10. Ohiko bizilekuari dagokion legea izango da naziokotasunik ez dutenen edo zehaztu gabeko naziokotasunadutenen lege pertsonala.

11. Pertsona juridikoen naziokotasunak eratortzen du eurei dagokienlege pertsonala, eta horrexek arautuko ditu gaitasun, eraketa, ordezkaritza, jardunbide, transformazio, desegite eta azkentzeari dagozkien guztiak.

Naziokotasun desberdineko sozietateek bat egiten dutenean, kontuan izanbeharko dira bakoitzari dagozkion lege pertsonalak.

1. Ondasun higiezinen gaineko edukitza, jabetza eta beste eskubideak, baieta horien publizitatea ere, ondasunak non egon eta toki horretako legeak arautuko ditu.

Lege berbera aplikatuko zaie ondasun higigarriei. Igarobide-ondasunen gaineko eskubideak eratu edo lagatzeari dagokionez, ondasunok nondik igorri eta bertan daudela ulertuko da, salbu eta igortzaileak eta jasotzaileak esanbidez edo isilbidez hitzartu dutenean ondasunok helmugan daudela ulertzea.

2. Ontziak, aireontziak eta burdinbideko garraioak, bai eta euren gaineratutako eskubide guztiak ere, zein tokitako banderapean jarri, matrikula hartu edo erregistroan inskribatu eta toki horretako legearen menpe geratuko dira. Automobilak nahiz errepideko beste garraioak non egon eta toki horretako legearen menpe geratuko dira.

3. Balore-tituluen jaulkipena nongertatu eta toki horretako legeari egokituko zaio jaulkipen hori.

Aurreko lerrokadan xedatutakoagorabehera, eta alderdiek beren beregi legerik aukeratu ezean, ondasun higiezinen gaineko kontratuei aplikatuko zaie ondasunok non egon eta toki horretako legea; ondasun higigarri gorpuzdunen salerosketak merkataritzako establezimenduetan egiten badira, salerosketa horiei aplikatuko zaie establezimenduak non egon eta toki horretako legea.

6. Alderdiek beren beregi legerik aukeratu ezean, eta 8. artikuluaren 1. paragrafoan xedaturikoari kalterik egingabe, lan-kontratuak eratorritako betebeharrei aplikatuko zaie zerbitzuak non egin eta toki horretako legea.

7. Dohaintza-emailearen naziokolegeak arautuko ditu beti dohaintzak.

9. Egitate batek kontratutik kanpoko betebeharrak eratortzen baditu,egitate hori non gertatu eta toki horretako legeak arautuko ditu halako betebeharrak.

Kudeatzaileak jarduera nagusia nongauzatu eta toki horretako legeak arautuko du negozioen kudeaketa.

Arrazoirik gabeko aberasteari aplikatuko zaio aberastuari ondare-balioatransferitzea eragin duen legea.

10. Betebeharra arautzen duen legea hedatzen zaie betetzearen betekizunei, ez-betetzearen ondorioei, bai etabetebeharraren azkentzeari ere. Dena den, epailearen edo Administrazioaren esku-hartzea behar duten betearazpen-modalitateei aplikatuko zaie betetzea non gertatu eta toki horretako legea.

11. Legezko ordezkaritzari aplikatuko zaio ordezkariaren ahalmenak zeinharreman juridikotatik sortu eta harreman horiek arautzen dituen legea; alderdiek beren beregi legerik aukeratu ezean, borondatezko ordezkaritzari aplikatuko zaio emandako ahalmenak zein herritan egikaritu eta herri horretako legea.

Egintzok ontziaren edo aireontziarenbarruan egin badira hori nabigatzen ari den artean, ulertuko da ontzia zein herritako banderapean jarri, matrikula hartu edo erregistroan inskribatu eta egintzok herri horretan egin direla. Ontzi eta aireontzi militarrak euren estatuko lurraldearen zatitzat hartzen dira.

1. Espainiako legearen arabera egingo da beti gatazka-arau aplikagarria zehazteko kalifikazioa. 2. Atzerriko zuzenbidera igorpena egiten denean, igorpen hori atzerriko lege materialera egin dela ulertuko da, eta ez da kontuan hartuko atzerriko zuzenbidearen gatazka-arauek Espainiakoaz besteko legeetara egin dezaketen igorpena.

3. Atzerriko legea ez da inoiz aplikagarria izango ordena publikoarenaurkakoa denean.

4. Lege-maulatzat hartuko da gatazka-araua erabiltzea Espainiako aginduzko lege bati itzuri egiteko.

5. Gatazka-arauak igorpena egitenduenean sistema legegile desberdinak dituen estatu bateko legeriara, estatu horretako legeriarekin bat etorriz zehaztuko da sistema horietatik zein aplikatu behar den.

6. Auzitegi eta agintariek ofiziozaplikatuko dituzte Espainiako zuzenbidearen gatazka-arauak.

1. Espainian aplikazio orokor etazuzenekoa izango dute atariko titulu honen xedapenek, legeen ondoreak eta legeen aplikaziorako erregela orokorrak zehazten dituzten neurrian, bai eta 1. liburuaren IV. tituluko xedapenek ere, azken titulu horretan ezkontzaren ondasun-eraentzari buruzkoak direnek izan ezik.

2. Gainerakoan, eta probintzietannahiz lurraldeetan indarrean dauden zuzenbide bereziak edo foru-zuzenbideak oso-osorik errespetatuz, Kode Zibila ordezko zuzenbide moduan aplikatuko da, baldin eta ez badago probintzia nahiz lurralde horietako arau berezien arabera aplikatu beharreko ordezko zuzenbiderik.

1. Auzotartasun zibilak eratortzendu zuzenbide zibil erkidearen edo zuzenbide bereziaren nahiz foru-zuzenbidearen menpe egotea.

2. Jaiotakoek auzotartasun zibilaizango dute zuzenbide erkideko lurraldean edo zuzenbide bereziko nahiz foru-zuzenbideko lurraldean, gurasoen auzotartasuna ere bertakoa bada.

Adopzioaren bidez, adopzio-hartzaileen auzotartasun zibila eskuratzendu adoptatu emantzipatugabeak.

3. Semea edo alaba jaio edo adoptatzean, gurasoek auzotartasun zibil desberdina badute, semearen edo alabarenauzotartasuna izango da horren semealabatasuna lehenengoz bi gurasoetatik zeini begira zehaztu eta guraso horri dagokiona; halakorik izan ezean, jaiotzatokiari dagokiona; eta, azken buruan, zuzenbide erkideko auzotartasuna.

Hala ere, bi gurasoek, bietatik guraso-ahala egikaritzen duenak edo eratxikipenaren bidez ahal hori jaso duenak,semeari edo alabari ezar diezaioke bataren edo bestearen auzotartasun zibila, baldin eta ez badira sei hilabete igaro jaiotza edo adopzioa gertatu denetik.

Guraso-ahalaren egikaritza kendunahiz eteteak edo gurasoen auzotartasuna aldatzeak ez du eraginik seme-alaben auzotartasun zibilaren gain.

5. Auzotartasun zibila eskuratzen da: 1) Jarraika eta bi urtetan zehar, toki batean bizilekua izatearekin, baldin eta interesdunak adierazten badu bere borondatea hori dela.

2) Jarraika eta hamar urtetan zehar,toki batean bizilekua izatearekin, epe horretan aurkako adierazpenik egin gabe.

Bi adierazpenok Erregistro Zibileanagerrarazi behar dira, eta ez dira errepikatu behar.

6. Zalantzak izanez gero, lehentasuna izango du jaiotza-tokiari dagokionauzotartasunak.

1. Atzerritarrak Espainiako naziokotasuna eskuratzen badu, hurrengoauzotartasunetatik bat aukeratu beharko du naziokotasun horren eskuraketa inskribatzean:

a) Bizilekuaren tokiari dagokiona.

b) Jaiotza-tokikoa. c) Guraso edo adopzio-hartzaileetatik edozeinen azkeneko auzotartasuna.

d) Ezkontidearena. Interesdunak naziokotasuna eskuratzeko duen gaitasuna kontuan harturik, aukeraren inguruko adierazpen hori egin dezake, bai aukeratzaileak, bere kabuz edo bere legezko ordezkariaren laguntzarekin, bai azken horrek bakarrik. Naziokotasuna eskuratzen denean adierazpenaren bidez edo legezko ordezkariak egindako eskariaren bidez, horretarako beharrezkoa den baimenak zehaztuko du zein den aukeratu beharreko auzotartasun zibila.

3. Espainiako naziokotasuna berreskuratzeak berarekin dakar interesdunaknaziokotasuna galtzean zuen auzotartasun zibila berreskuratzea.

1) Auzotartasun zibilak eratorrikodu lege pertsonala.

2) Ez da aplikagarria izango kalifikazio, igorpen eta ordena publikoariburuz 12. artikuluaren 1, 2 eta 3. paragrafoetan xedatutakoa.

2. Aragoiko Konpilazioan araututakoalarguntasun-eskubidea dagokie nortzuei eta konpilazio horretako ezkontzaren ondasun-eraentza duten ezkontideei, nahiz eta gerogarrenean euren auzotartasun zibila aldatu; dena den, kasu horretan, bazter utzi behar da oinordetza-legeak ezarritako senipartea.

Alargunak, halaber, alarguntasun-gozamena izango du, aurrez hildakoakAragoiko auzotartasun zibila duenean bere heriotza-unean.

3. Bederatzigarren artikuluko irizpideen arabera, eta, halakorik izanezean, Kode Zibilaren arabera, Espainiako legeen artean aplikagarria zein izan eta lege horrek arautuko ditu espainiarren arteko ezkontzak dituen ondoreak.

Azken kasu horretan, Kode Zibilakondasunen banantze-eraentzari buruz araututakoa aplikatuko da, baldin eta, ezkongaien lege pertsonalekin bat etorriz, banantze-sistemak eraendu behar badu ezkontza hori.

1. Jatorrizko espainiarrak dira: a) Aita edo ama espainiarrarengandik jaioak.

d) Espainian jaio baina seme-alabatasuna zehaztu gabe dutenak. Ondorehorietarako, adingabeen lehenengo egonaldi ezaguna Espainiako lurraldean izan bada, adingabe horiek Espainiako lurraldean jaio direla uste da.

Espainiako naziokotasuna eduki etaerabiltzea, hamar urtetan zehar eta jarraika, onustez eta Erregistro Zibilean inskribatutako tituluan oinarrituz, naziokotasuna sendotzeko arrazoia da, nahiz eta gero naziokotasun hori eragin zuen titulua deuseztatu.

1. Espainiar batek adoptatzen baduhemezortzi urtekoa baino gazteagoa den adingabe atzerritarra, atzerritar horrek Espainiako jatorrizko naziokotasuna eskuratuko du adopzio-unetik.

2. Adoptatua hemezortzi urtekoabaino nagusiagoa bada, adoptatu horrek Espainiako jatorrizko naziokotasuna aukera dezake adopzioa eratu eta hurrengo bi urteetako epean.

1. Espainiako naziokotasuna aukeradezakete: a) Espainiar baten guraso-ahalaren menpe daudenek edo egon direnek.

b) Aita edo ama jatorriz espainarradutenek, guraso hori Espainian jaio bada.

c) 17 eta 19. artikuluetako azkenparagrafoan aipatzen direnek.

2. Aukeraren inguruko adierazpenaegin dezakete:

a) Aukeratzailearen legezko ordezkariak, baldin eta aukeratzaile hori hamalau urtekoa baino gazteagoa edo ezgaitua bada. Kasu horretan, aukeraegin ahal izateko, beharrezkoa da Fiskaltzak aurretiaz irizpena igortzea eta adierazlearen egoitzari dagokion Erregistro Zibileko arduradunak baimena ematea. Baimen hori adingabearen edo ezgaituaren intereserako emango da.

b) Interesdunak berak, bere legezkoordezkariaren laguntzarekin, interesdun hori hamalau urtekoa baino nagusiagoa denean, edo, ezgaituta egonda ere, ezgaiketa-epaiak hori egitea ahalbidetzen dionean.

d) Interesdunak, bere kabuz, gaitasun osoa berreskuratu eta hurrengo biurteetako epean. Salbuespen gisa har daiteke c) idatz-zatiarekin bat etorriz aukera-eskubidea iraungitzea.

3. Aurreko paragrafoan xedatutakoagorabehera, artikulu honen 1.b) idatz-zatian ezarritako aukera-eskubidearen egikaritzak ez du inolako adin-mugarik izango.

1. Interesdunak salbuespeneko inguruabarrak dituenean, Espainiako naziokotasuna eskuratzen da, errege-dekretuaren bidez eta zuhurtziarakotasunez, herritartze-agiria emanez. 2. Espainian bizilekua izateagatik, halaber, Espainiako naziokotasuna eskuratzen da, hurrengo artikuluak zehaztutako baldintzetan eta justizia-ministroak emanda; ministroak ezezkoa eman diezaioke naziokotasuna emateari, ordena publikoa edo nazioko interesa oinarri duten arrazoiengatik.

3. Kasu batean eta bestean, eskabidea egin dezakete: a) Interesdun emantzipatuak edo hemezortzi urtekoa baino nagusiagoa denak.

b) Hamalau urtekoa baino nagusiagoa denak, bere legezko ordezkariarenlaguntzarekin.

c) Hamalau urtekoa baino gazteagoa den adingabearen legezko ordezkariak. d) Ezgaituaren legezko ordezkariak edo ezgaituak berak, bere kabuz nahiz behar besteko laguntzarekin, ezgaiketa-epaiak eratortzen duenaren arabera.

Kasu horretan eta aurreko kasuanere, eskabidea egin ahal izateko, legezko ordezkariak aurretiaz baimena lortu behar du, aurreko artikuluaren 2. paragrafoko a) letrarekin bat etorriz.

4. Herritartze-agiriaren bidezkoemateak edo bizilekua izatearen bidezko emateak iraungi egingo dira jakinarazpenaren osteko ehun eta laurogei egunetan, baldin eta epe horretan interesduna ez bada funtzionario eskudunaren aurrean agertu 23. artikuluan zehaztutako betekizunak gauzatzeko.

1. Bizilekua izateagatik naziokotasuna emateko, beharrezkoa da bizilekuhori hamar urtetan zehar izatea. Bost urte nahiko izango dira errefuxiatu-izatea eskuratu dutenentzat; eta bi urte, Iberoamerikako herrietakoentzat, Andorra, Filipina Uharteetakoentzat, Ekuatore Ginea, Portugal eta herri sefardietakoentzat.

2. Bizilekua urtebetean izatea nahiko da: a) Espainiako lurraldean jaioarentzat.

b) Aukeratzeko ahalmena garaizegikaritu ez duenarentzat.

c) Jarraikako bi urtetan eta lege-aginduz, Espainiako herritar edo erakunde baten tutoretza, zaintza edo harrerapean egon denarentzat, eskabideaegiteko unean oraindik egoera horretan izan arren.

d) Eskabidea egitean, gizon nahizemakume espainiarrarekin urtebete ezkondurik egin duenarentzat, legez edo egitez banandurik ez badago.

e) Espainiar baten alargunarentzat,ezkontidea hiltzean legezko edo egitezko banantzerik ez badago.

f) Espainiatik kanpo jaio denarentzat, horren aita, ama, aitona edo amona jatorriz espainiarra izan bada. 3. Kasu horietan guztietan, bizilekua legezkoa, jarraikakoa eta eskaeraren aurrekoxea izan behar da.

Aurreko paragrafoaren d) idatz-zatian agindutakoaren ondoreetarako,atzerrian egiaztaturiko diplomazia eta kontsulatuetako funtzionario espainiarrarekin bizi den ezkontideak Espainian legezko bizilekua duela ulertuko da.

4. Erregistro Zibilari buruzko legeriak araututako espedientean, interesdunak egiaztatu beharko du herritarzintzoa dela eta Espainiako gizartean behar beste integratuta dagoela.

5. Bizilekua izateagatik naziokotasuna emateak ala ez emateak ez diokalterik egingo Administrazioarekiko auzibideari.

Aukeraren bidez, herritartze-agiriaren bidez edo bizilekua izatearen bidez, Espainiako naziokotasuna eskuratu eta eskuraketa hori baliozkoa izandadin, baldintza erkide hauek bete behar dira:

a) Hamalau urtekoa baino nagusiagoa izan eta bere kabuz adierazpenaegiteko gaitasuna duenak zin egin edo hitzeman behar du Erregeari fideltasuna diola, eta Konstituzio eta legeei, obedientzia.

b) Pertsona berberak adierazi behar du aurretiazko naziokotasunariuko egiten diola. Betekizun horretatik salbuetsita geratzen dira 24. artikuluaren 1. paragrafoan aipatutako herrietakoak.

c) Eskuraketa Espainiako ErregistroZibilean inskribatu behar da.

1. Emantzipatuek Espainiako naziokotasuna galtzen dute, baldin etaatzerrian ohiko bizilekua izan eta euren borondatez beste naziokotasun bat eskuratzen badute, edo modu esklusiboan erabiltzen badute emantzipazioaren aurretik eratxiki izan zaien naziokotasun atzerritarra. Galera hiru urte igarotakoan gertatuko da, hurrenez hurren, atzerriko naziokotasuna eskuratu zenetik edo emantzipaziotik zenbatuta. Dena den, interesdunek galera saihestu ahal izango dute, baldin eta aipatu epe horretan Erregistro Zibileko arduradunari adierazten badiote Espainiako naziokotasunari eusteko borondatea dutela.

Paragrafo honekin bat etorriz, Iberoamerikako herrietako, Andorra, Filipina Uharteetako, Ekuatore Ginea edoPortugaleko naziokotasuna eskuratzea berez ez da nahiko, Espainiako jatorrizko naziokotasuna galtzeko.

3. Norbaitzuek, atzerrian jaio etabizi arren, Espainiako naziokotasuna badute, aita edo ama espainiarra izateagatik, guraso hori ere atzerrian jaio arren, eta euren bizilekua zein herritan izan eta herri horretako legeek bertako naziokotasuna ematen dietenean, Espainiako naziokotasuna galduko dute beti, hiru urteko epean ez badiote Erregistro Zibileko arduradunari adierazten naziokotasun horri eusteko borondatea dutela; epearen zenbaketa hasten da haiek adin-nagusitasuna edo emantzipazioa lortzen dutenetik.

4. Manu honetan xedatutakoarenarabera, ez da Espainiako naziokotasuna galtzen, Espainia gerran izanez gero.

1. Jatorriz espainiar ez direnek naziokotasuna galduko dute: a) Espainiako naziokotasuna eskuratzean, beste naziokotasun bati uko egiten diotela adierazi ondoren, hiru urteko epean, naziokotasun hori bakar-bakarrik erabiltzen dutenean.

b) Gobernuak beren beregi emandako debekuaren aurka, atzerriko estatubaten alde euren borondatez armak hartzen badituzte, edo estatu horretan edozein kargu politiko betetzen badute.

2. Epai irmoak adierazten dueneaninteresdunak, Espainiako naziokotasuna eskuratzean, faltsutze, ezkutatze edo iruzur egin duela, epai horrek eskuraketaren deuseztasuna dakar; baina deuseztasun horrek ez du ondore kaltegarririk ekarriko hirugarren onustedunen aurka. Deuseztasun-akzioa Fiskaltzak egikaritu behar du, ofizioz edo salaketaren ondorioz, hamabost urteko epearen barruan.

1. Espainiako naziokotasuna galduduenak hori berreskura dezake hurrengo betekizunak gauzatuz gero:

a) Espainian legezko bizilekua izatea. Betekizun hori ez zaie aplikatzenemigranteei, ezta euren seme-alabei ere. Gainerako kasuetan, justizia-ministroak betekizuna barka dezake salbuespeneko inguruabarrak izanez gero.

b) Erregistro Zibileko arduradunariadieraztea Espainiako naziokotasuna berreskuratzeko borondatea.

c) Berreskuraketa Erregistro Zibilean inskribatzea. 2. Gobernuak zuhurtziara eta aurretiaz emandako gaikuntzarik izan gabe, ezin dute Espainiako naziokotasuna berreskuratu edo, hala denean, hori eskuratu aurreko artikuluan aipatutako kasuetatik edozeinetan daudenek.

Korporazio, fundazio eta elkarteek,lege-aitorpena izan eta egoitza Espainian badute, Espainiako naziokotasuna izango dute, kode honetako xedapenen arabera pertsona juridikoak izanez gero.

Elkarteek atzerrian badute egoitza,itunetan edo lege berezietan zehazturiko izaera eta eskubideak izango dituzte Espainian.

Jaiotzak nortasuna dakar; baina ernaldua jaiotzat jotzen da, mesedegarrizaizkion ondore guztietarako, ernaldu hori jaio bada hurrengo artikuluak adierazten dituen baldintzetan.

Erditze bikoitzetan, jaiotzaren lehentasunak lehenengo jaio denari ematen dizkio legeak premuari aitortzendizkion eskubideak.

Pertsonen heriotzak nortasun zibilaazkentzen du.

Bi pertsona edo gehiagori deitu bazaie elkarren oinordeko izateko, zalantzak badaude lehenago nor hil den jakiteko, eta norbaitek adierazten badubataren edo bestearen heriotza aurretik gertatu dela, orduan, berari dagokio hori frogatzea; frogarik izan ezean, bibiok aldi berean hil direla uste da, eta batarengandik bestearengana ez da eskubide-eskualdaketarik gertatzen.

Absentearen inguruko heriotza-presuntzioari eta horren ondoreei dagokienez, liburu honen VIII. tituluan xedatutakoa beteko da. II. KAPITULUA

Pertsona juridikoak

Pertsona juridikoak dira: 1) Legeak aitortu dituen eta interes publikoa duten korporazio, elkarte eta fundazioak.

Horien nortasuna hasten da zuzenbidearen arabera baliozkotasunez eratudiren unetik beretik.

2) Interes pribatuko elkarteak, horiek zibilak, merkataritzakoak nahizindustriakoak izan, baldin eta legeak berezko nortasuna ematen badie, elkartekideengandik gain lokabe.

Sozietate-kontratuari buruzko xedapenek arautuko dituzte, kontratu horrenizaeraren arabera, aurreko artikuluaren 2. zenbakian aipatutako elkarteak.

Legeek korporazioak sortu edo aitortu badituzte, lege horiek arautukodute halako korporazioen gaitasun zibila; elkarteena, horien estatutuek; eta fundazioena, euren eraketa-erregelek, baldin eta erregela horiek administrazio-xedapenaren bidez behar bezala onetsi badira, betekizun hori beharrezkoa denean.

Pertsona juridikoek mota guztietakoondasunak eskura eta eduki ditzakete, betebeharrak hartu ahal dituzte, eta akzio zibil nahiz kriminalak egikaritu ahal dituzte, legeekin eta euren eraketa-erregelekin bat etorriz.

Gai horri dagokionez, bi ahalen artean hitzarturikoak eraenduko du Eliza;eta lege berezietan xedaturikoak arautuko ditu ikastetxe eta ongintza-etxeak.

Korporazio, elkarte edo fundazioekjarduteari uzten badiote, legez jarduteko epea amaitu delako, euron helburua bete delako edo helburu hori lortzeko ezin daitezkeelako erabili euren jarduera eta baliabideak, orduan, korporazio, elkarte edo fundazio horien ondasunei eman behar zaie legeek, estatutuek nahiz fundazio-klausulek horretarako esleitutako erabilera. Aldez aurretik ez bada ezer ezarri, ondasunok erabili behar dira haien antzeko helburuak lortzeko, azkendutako erakundeen onura gehienak jaso behar lituzkeen erregio, probintzia edo udalerriaren intereserako.

Eskubideak egikaritu eta betebeharzibilak betetzeko, pertsona fisikoen egoitza da euren ohiko bizilekuari dagokion tokia, eta, hala denean, Prozedura Zibilari buruzko Legeak zehazturikoa.

Diplomaziakoek, euren karguarengatik, bizilekua atzerrian badute, etalurraldez kanpokotasun eskubidea badute, euren egoitza izango da Espainiako lurraldean izan duten azkenekoa.

Ezkontitzak ez du ezkontzeko betebeharrik sortzen, eta, orobat, ez du betebeharrik sortzen, ezkontzarik ez dagoenerako hizpatu dena betetzeko. Ez da demandaren izapidetza onartuko, horrekin ezkontitza betetzea lortu nahi bada.

Akzio horren iraungitzea urtebetekoepean gertatuko da, ezkontzeari ezetza eman zaion egunetik zenbatuta.

Gizonezkoak eta emakumezkoakezkontzeko eskubidea dute, kode honen xedapenekin bat etorriz.

Ezkontzak betekizun eta ondore berberak izango ditu, bi ezkongaiak sexu berdinekoak izan zein desberdinekoak izan.

Ez dago ezkontzarik, ezkontzekoadostasunik gabe.

Jarri gabekotzat hartuko da adostasunaren gaineko baldintza, epe-mugaedo modua.

Ezin dira ezkondu: 1) Adingabeko emantzipatugabeak.

2) Ezkontza-loturaren bidez elkartuta daudenak.47. artikulua

Era berean, ezin dira elkarrekin ezkondu: 1) Odol bidez edo adopzioaren bidez, zuzeneko lerroan ahaide direnak.

2) Hirugarren gradurainoko albokoak, odol bidez. 3) Euretatik edozeinen ezkontidea doloz hiltzeagatik, egile edo sopikun gisa kondenatuak izan direnak.

Alderdiak hala eskatuz gero, justiziaministroak ken dezake aurreko ezkontidea doloz hiltzeagatiko eragozpena. Alderdiak hala eskatu, eta horretarako arrazoi zuzena izanez gero, lehen auzialdiko epaileak ken ditzake albokoen arteko hirugarren graduko eragozpenak, bai eta adinaren eragozpena ere, hamalau urtetik aurrera. Adinaren eragozpena kentzeko espedienteetan, entzun beharko zaie adingabeei eta horien guraso edo zaintzaileei.

Gerogarrenean eragozpena kentzeakezkontza deuseza baliozkotzen du, ezkontza hori egin den unetik, baldin eta alderdietatik batek ez badu ezkontzaren deuseztasuna eragin, epaiketaren bidez.

Espainiar oro ezkon daiteke, Espainian edo Espainiatik kanpo: 1) Epailearen, alkatearen edo kode honek aipaturiko funtzionarioaren aurrean.

2) Legez ezarritako forma erlijiosoan.

Espainiarrak ezkon daitezke, Espainiatik kanpo ere, ezkontza zein tokitanegin eta toki horretako legeak ezarritako formaren arabera.

Bi ezkontideak atzerritarrak izanezgero, ezkontza Espainian egin daiteke, espainiarrentzat agindutako formaren arabera edo euretatik edozeinen lege pertsonalak ezarritako forma betez.

Ezkontza eskuesteko eskudunaizango da: 1) Erregistro Zibilaren ardura duen epailea, eta ezkontza egiten den udalerriko alkatea edo horren eskuordetza duen zinegotzia.

2) Halako epailea ez dagoen udalerrietan, alkatea edo araudi bidezizendaturiko eskuordea.

3) Atzerrian Erregistro Zibilaren ardura duen funtzionarioa, diplomaziakoa nahiz kontsulatukoa.

Hilzorian dagoenaren ezkontza eskuets dezake: 1) Erregistro Zibilaren ardura duen epaileak, eskuordeak edo alkateak, nahiz eta ezkongaiek kasuan kasuko mugabarruan bizilekurik izan ez.

2) Epailerik izan ezean, eta kanpainan dauden militarrei dagokienez, horien goiko ofizialak edo buruak. 3) Itsasontzian nahiz aireontzian egindako ezkontzei dagokienez, horren kapitainak edo komandanteak.

Ezkontza hori eskuesteko ez dabeharrezkoa aurretiaz espedientea osatzea; baina, ezkontza egitean, bi lekuko adin nagusiko izan behar dira bertan, horretarako ezintasuna egiaztatzen denean izan ezik.

Epaile, alkate edo funtzionarioakezkontza eskuetsi arren, eskugabea bada edo legebidez izendatuta ez badago, horrek ez du ukituko ezkontzaren baliozkotasuna, baldin eta ezkontide batek, behintzat, onustez jardun badu, eta haiek jendaurrean bete badituzte euren eginkizunak.

Behar beste frogatutako arrazoi larriadagoenean, justizia-ministroak isilpeko ezkontza eskuets dezake. Kasu horretan, espedientearen izapideak isilpean egingo dira, ediktu edo aldarririk argitaratu gabe.

Epaile, alkate edo funtzionarioak ezkontza eskuesten badu, eta ezkongaiakharen barruti edo mugapetik kanpo badu bere bizilekua, ezkontza-espedientean baimendu ahal izango da ezkongai hori ahaldunaren bitartez ezkontzea, baldin eta ezkongaiak ahaldun horri ahalorde berezia ematen badio modu kautoan; nahitaezkoa izango da beti beste ezkongaia bertan izatea.

Ahalordean zehaztuko da norekinegin behar den ezkontza; eta, pertsona horren identitatea jakin ahal izateko, inguruabar pertsonal zehatzak adieraziko dira.

Elkarrekin ezkondu nahi dutenekaldez aurretik egiaztatu beharko dute kode honek ezarritako gaitasun-betekizunak badituztela, Erregistro Zibilari buruzko legeriaren arabera espedientearen izapideak egiten direnean.

Ezkongaietatik edozeinek urritasunedo anomalia psikikoak baditu, medikuei irizpena eskatuko zaie, pertsona horrek adostasuna emateko duen gaitasunari buruz.

Ezkontza egin behar da, ezkontideetatik edozeinen egoitzari dagokionepaile, alkate edo funtzionario eskudunaren aurrean, eta bi lekuko adin nagusikoren aurrean ere.

Adostasuna eman daiteke, besteherri bateko epaile, alkate edo funtzionarioaren aurrean ere, baldin eta espedientearen instrukzioa egiten duenak eskuordetza ematen badu, bai ezkontideek hala eskaturik, bai ofizioz.

Ezkontzeko adostasuna eman daiteke, inskribatutako erlijio batek ezarritako forman, betiere erlijio horrek estatuarekin hitzartu duenaren arabera,edo, hitzarmenik izan ezean, estatuaren legeriak baimentzen duenaren arabera.

Ezkontzak ondore zibilak sortzenditu egiten den unetik.

Ondore horiek bete-betean aitortzeko, beharrezkoa izango da ezkontzaErregistro Zibilean inskribatzea.

Inskribatu gabeko ezkontzak ez diekalterik egingo hirugarrenek onustez eskuraturiko eskubideei.

Halaber, behin inskripzioa edo aktaegin eta gero, epaile, alkate edo funtzionarioak ezkonberri bakoitzari emango dio ezkontza egin dela egiaztatzen duen agiria.

Espainian forma erlijiosoan eginiko ezkontza inskribatzeko, Elizarenedo kasuan kasuko erlijioaren ziurtagiria aurkeztu behar da Erregistro Zibilean; ziurtagiri horrek adierazi behar ditu Erregistro Zibilari buruzko legerian agindutako inguruabarrak.

Idazkunari ezezkoa emango zaio,Erregistroan aurkeztutako agiriek edo Erregistroko idazkunek agerian jartzen dutenean ezkontzak ez dituela betetzen bere baliozkotasunerako titulu honetan ezartzen diren betekizunak.

Isilpeko ezkontza aitortzeko, nahikoda ezkontza hori Erregistro Zibil Zentraleko liburu berezian inskribatzea; baina halako ezkontzak ez die kalterik egingo hirugarrenek onustez eskuratutako eskubideei, harik eta ezkontza hori Erregistro Zibil arruntean inskribatu arte.

63. artikuluan xedatutakoa izan ezik,gainerako kasuetan, ezkontza egiten bada espediente egokiaren izapideak egin barik, epaileak edo Erregistroaren ardura duen funtzionarioak egiaztatu behar du, inskripzioa egin baino lehen, ezkontza hori egiteko legezko betekizunak badirela.

Ezkontideek eskubide eta eginbeharberberak dituzte.

Ezkontideek begirunea eta laguntzaeman behar dizkiote elkarri, eta familiaren intereserako jardun behar dute.

Ezkontideek betebeharra dute, elkarrekin bizi, bestearenganako fideltasuna izan eta elkar sorosteko. Gainera,elkarrekin banandu beharko dituzte etxeko ardurak, bai eta aurreko, ondorengo eta euren ardurapeko beste pertsonen gaineko zaintza eta arreta ere.

Aurkako frogarik izan ezean, usteda ezkontideak elkarrekin bizi direla.

Ezkontideek elkarren arteko adostasunez finkatuko dute ezkontegoitza;eta, desadostasuna izanez gero, epaileak ebazpena emango du familiaren interesa kontuan izanda.

Ezabatua, uztailaren 7ko 30/1981Legearen ondorioz; lege horrek ezkontzaren arauketa aldarazi du Kode Zibilean, eta deuseztasun-, banantze- nahiz dibortzio-auzietan bete beharreko prozedura zehaztu du.

Ezkontza egiteko forma edozeinizanik ere, deuseza da:

1) Ezkontzeko adostasunik gabeegindako ezkontza.

2) 46 eta 47. artikuluek aipatzen dituzten pertsonen artean egindako ezkontza, salbu eta 48. artikuluarekin batetorriz ezkontzeko baimena dagoenean.

3) Epaile, alkate edo funtzionarioaren aurrean egin behar dena, baldin etahorren edo lekukoen esku-hartzerik gabe egiten bada.

4) Okerraren ondorioz egindakoa,baldin eta okerra beste ezkongaiaren identitateari buruzkoa bada, edo horren ezaugarri pertsonalei buruzkoa, ezaugarriok erabakigarriak izan badira adostasuna emateko.

5) Derrigortzearen edo beldur astunaren ondorioz egindakoa.

Adin-nagusitasunera heltzean, ezkontide adingabeak bakarrik egikaridezake akzioa, salbu eta ezkontideak urtebete elkarrekin bizi izan direnean, adin-nagusitasuna lortu eta gero.

Okerraren, derrigortzearen edo beldur astunaren kasuetan, akats hori jasan duen ezkontideak bakarrik egikaridezake deuseztasun-akzioa.

Akzioa iraungi eta ezkontza baliozkotzen da, baldin eta ezkontideak urtebete bizi izan badira elkarrekin, okerradesegin eta gero, edo derrigortzea nahiz beldurraren arrazoia desagertu eta gero.

Ezkontzaren deuseztasunari buruzko adierazpenak ez ditu baliogabetukoezkontzak seme-alabei eta onustedun ezkontideari edo ezkontideei begira jadanik sortu dituen ondoreak.

Onustea badela uste da.

Alderdietatik edozeinek hala eskatuzgero, ordena zibilean eragingarriak izango dira Elizaren auzitegiek ezkontza kanonikoaren deuseztasunari buruz emandako ebazpenak, edo ezkontza rato eta gauzatugabeari buruzko erabaki pontifizioak, baldin eta, Prozedura Zibilari buruzko Legearen 954. artikuluan aipaturiko baldintzekin bat etorriz, epaile zibil eskudunak ebazpena ematen badu, eta ebazpen horretan adierazten bada halako ebazpen nahiz erabakiak estatuaren zuzenbidearen araberakoak direla.

Banantzea epaiketaren bidez dekretatuko da, ezkontza egiteko formaedozein izanda ere:

1) Bi ezkontideek batera, edo, batek bakarrik, bestearen adostasunarekin, hori eskatzen badu, ezkontza egindenetik hiru hilabete igaro eta gero.

Demandarekin batera, neurriei buruzko proposamen oinarriduna aurkeztubeharko da, neurri horiek arau ditzaten banantzeak eratortzen dituen ondoreak.

Edukirik gabe.

Banantze-epaiak ezkontideen artekoelkarbizitza etetea dakar, eta horrekin amaitu egiten da etxeko ahala egikaritzean ezkontide batek bestearen ondasunak lotzeko duen aukera.

Berradiskidetzeak amaiera ematendio banantze-prozedurari, eta gerogarreneko ondorerik gabe uzten du prozedura horretan erabakitakoa; baina bi ezkontideek, bakoitza bere aldetik, berradiskidetze horren berri eman beharko diote auzia erabakitzen ari den edo erabaki duen epaileari.

Hori gorabehera, epaileak emandako ebazpenaren bidez, seme-alabei begira hartutako neurriak iraunaraz edoaldaraz daitezke, hori egitea justifikatzen duen arrazoia dagoenean.

Dibortzioa epaiketa bidez dekretatuko da, ezkontzaren forma edozein izanik ere, hori eskatzen badu ezkontidebatek bakarrik, bi ezkontideek edo batek bestearen adostasunarekin, 81. artikuluan ezarritako betekizun eta inguruabarrak gertatuta.

Edukirik gabe.

Dibortzio-akzioa azkentzen da, ezkontideetatik edozein hiltzeagatik edoezkontideak berradiskidetzeagatik; berradiskidetze hori esanbidezkoa izan behar da, demanda jarri ondoren gertatzen bada.

Dibortzioaren osteko berradiskidetzeak ez du legezko ondorerik sortzen,baina dibortziatuak elkarrekin ezkon daitezke berriro.

Ezkontza dibortzioaren bidez desegingo da, hori adierazten duen epaiaematen denean bakarrik, eta dibortzio horrek ondoreak sortuko ditu epaia irmoa den unetik. Dibortzioak ez die hirugarren onustedunei kalterik egingo, Erregistro Zibilean inskribatu arte.

Kode honen 81 eta 86. artikuluetanaipaturiko hitzarmen arau-emaileak barnean hartu behar ditu, gutxienez, hurrengo kontuak:

a) Bi gurasoen ahalpeko seme-alaben zaintza eta zaintza hori egikaritzako modua zehaztu behar dira, eta, haladenean, seme-alabekin bizi ohi den ezkontideaz bestekoak zein araubide bete behar duen seme-alabokin harremanak izan eta eurekin egoteko.

E) Ezkontzaren ondasun-eraentzalikidatu behar da, hori bidezkoa denean.

Ezkontideek akordioak egin badituzte deuseztasun, banantze edo dibortzioaren ondorioak arautzeko, epaileakakordio horiek onetsiko ditu, salbu eta seme-alabentzat kaltegarri direnean edo ezkontide batentzat kalte astunak dakartzatenean. Alderdiek araubide bat proposatzen badute aitona-amonek euren lobak bisita eta eurokin komunika daitezen, epaileak araubide hori onetsi ahal izango du, aurretiaz aitonaamonei entzun eta horiek adostasuna emanez gero. Akordioei ezezkoa emateko, epaileak ebazpen zioduna eman behar du, eta, kasu horretan, ezkontideek beste proposamen bat aurkeztu behar diote epaileari, horrek onets dezan, bidezkoa izanez gero. Epaileak akordioak onesten dituenetik, akordio horiek premiamendu-bidean betearaz daitezke.

Epaiketa bidez edo beste hitzarmenbaten bidez aldaraz daitezke ezkontideen arteko hitzarmenik izan ezean epaileak hartutako neurriak edo ezkontideek eurek hitzartutakoak, inguruabarretan aldaketa garrantzitsuak gertatu direnean.

Epaileak ezar ditzake hitzarmenabetetzeko beharrezkoak diren berme erreal nahiz pertsonalak.

1. Banantzeak, deuseztasunak etadibortzioak ez dituzte gurasoak askatzen, gurasook euren seme-alabei begira dituzten betebeharretatik.

2. Epaileak edozein neurri hartu behar duenean seme-alaba adingabeen jagoletza, zaintza eta hezkuntzari buruz,seme-alabon eskubidea betetzea zainduko du, horiek esan beharrekoa entzunez.

3. Epai bidez guraso-ahala kentzeaerabakiko da, prozesuan horretarako arrazoia azaldu denean.

4. Gurasoek hitzarmen arau-emailean, edo epaileak berak, erabaki dezakete, seme-alaben onurarako, gurasoahala oso-osorik nahiz zati batez gurasoetatik batek egikaritzea. 5. Seme-alaben gaineko jagoletza eta zaintzaren egikaritza elkarrekin banatzea erabakiko da, gurasoek hori eskatzen dutenean hitzarmen arau-emailearen proposamenean, edo prozeduran zehar bi-biok horretan ados jartzen direnean. Epaileak, baterako jagoletza erabakitzean, eta bere ebazpenaren arrazoiak azaldu eta gero, kautela egokiak hartuko ditu, ezarritako jagoletza-araubidea eragingarritasunez bete dadin; ahal den neurrian, neba-arrebak ez dira elkarrengandik bananduko.

8. Salbuespenez, nahiz eta artikuluhonen bosgarren paragrafoko kasuak gertatu ez, epaileak, alderdietatik batek hala eskatuta, eta Fiskaltzak horren aldeko txostena eginda, gurasoek elkarrekin banatutako jagoletza eta zaintza erabaki dezake; erabaki horren oinarria izan daiteke beste modurik ez egotea adingabearen interes gorena egoki babesteko.

9. Epaileak, aurreko paragrafoek aipatzen dituzten erabakietatik edozeinhartu aurretik, guraso-ahala egikaritzeko modua eta adingabeak zaintzeko araubidea egokiak diren jakiteko, irizpena eskatu ahal izango die, ofizioz edo alderdiak hala eskatuta, behar bezalako kualifikazioa duten espezialistei.

Edozein kasutan ere, epaileak zehaztuko du guraso bakoitzak zein partaidetza izan behar duen mantenuaemateko unean, eta neurri egokiak hartuko ditu, gurasoek prestazioak ordain ditzaten eta prestazio horiek molda daitezen, unean-unean seme-alabek dituzten inguruabar ekonomikoetara eta beharrizanetara.

Familiaren egoitzan bizi badiraseme-alaba adin nagusiko edo emantzipatuak, eta ez badute berezko dirusarrerarik, epaileak ebazpenean bertan finkatuko du kode honen 142. artikuluarekin eta ondorengoekin bat etorriz seme-alaboi zor zaien mantenua.

Epai irmoak ezkontzaren ondasun-eraentza desegingo du, ezkontzarenondasunei dagokienez.

Deuseztasun-epaiak ezkontide baten gaitzustea adierazten badu, onustezjardun duenak partaidetza-eraentzari buruzko xedapenak aplika ditzake ezkontzaren ondasun-eraentza likidatzean, eta gaitzustedun ezkontideak ez du eskubiderik izango bere ezkontideak lortu dituen irabazietan parte hartzeko.

Ezkontideek egin eta epaileak onetsitako akordiorik izan ezean, seme-alabei eta eurekin geratzen den ezkontideari dagokie familiaren etxebizitzaeta etxebizitza horretan egunero erabiltzen diren objektuak erabiltzea.

Seme-alaba batzuk ezkontide batekin geratzen direnean, eta besteak,bestearekin, epaileak bidezkoena erabakiko du.

Semerik edo alabarik izan ezean,erabaki daiteke ondasun horien erabilera euren titular ez den ezkontideari ematea, zuhurtziara finkaturiko epean zehar, baldin eta, inguruabarrak kontuan hartuta, hori komenigarri bada, eta ezkontide horren interesa bada babes handiena merezi duena.

Etxebizitza eta ondasunon erabileraeuren titular ez den ezkontideari dagokionean, bi alderdien adostasuna, edo, hala denean, epailearen baimena, behar da horiek xedatzeko.

Ezkontideen artean adostasunik izanezean, epaileak, epaian bertan, horren zenbatekoa zehaztuko du, eta, horretarako, hurrengo inguruabarrak izango ditu kontuan:

1) Ezkontideen artean egindakoakordioak.

2) Ezkontideen adina eta osasun-egoera. 3) Ezkontideek lanbiderako duten kualifikazioa eta lanpostua lortzeko aukera.

4) Familiari begira ezkontideekizan duten eta izango duten ardura.

5) Ezkontide batek bere lanarekinbestearen merkataritza-, industria- edo lanbide-jardueretan eman duen laguntza.

6) Ezkontzaren eta ezkontideen arteko elkarbizitzaren iraupena. 7) Ezkontide batek pentsio-eskubidea izan eta hori galtzeko duen arriskua.

8) Ezkontide batek eta besteak dituzten ondasun, baliabide ekonomikoeta beharrizanak.

9) Garrantzitsu gerta daitezkeen inguruabarretatik beste edozein. Epailearen ebazpenean finkatuko dira pentsioa eguneratu eta horren ordainketa ziurtatzeko oinarriak.

Ezkontzaren deuseztasuna adierazizgero, ezkontide onustedunak kalte-ordaina eskuratzeko eskubidea izango du, ezkontideen artean elkarbizitza izan bada, 97. artikuluan agindutako inguruabarrak kontuan izanik.

97. artikuluaren arabera, epaileakfinkatu duen pentsioaren ordez, edozein unetan hitzar daiteke bizi arteko errenta bat, ondasun zehatz batzuen gaineko gozamena edo ondasunez nahiz diruz kapital jakin bat ematea.

Banantze- edo dibortzio-epaietan,pentsioa eta hori eguneratzeko oinarriak finkatu eta gero, pentsio hori aldaraz daiteke, soilik, aldaketa garrantzitsuak gertatu direnean ezkontide baten edo bestearen aberastasunean.

Pentsio-eskubidea ez da azkentzenzorduna hiltzeagatik. Hala ere, horren jaraunsleek epaileari eska diezaiokete pentsioa urritu edo kentzeko, baldin eta jarauntsiko ondasunak behar beste ez badira zorraren beharrizanak asetzeko, edo pentsioak eragina badu euren seniparte-eskubideen gain.

Deuseztasun-, banantze- edo dibortzio-demanda onartuz gero, lege-aginduz sortzen dira hurrengo ondoreak:

1) Ezkontideak elkarrengandik bananduta bizi daitezke, eta elkarrekinbizi direlako presuntzioa amaitzen da.

2) Ezeztatuta geratzen dira ezkontideek elkarri emandako adostasun etaahalordeak.

Behin demanda onartu eta gero, etaezkontideek egin eta epaileak onetsitako akordiorik izan ezean, epaileak hurrengo neurriak hartuko ditu, ezkontideek esan beharrekoa entzunez: 1. Bi gurasoen ahalaren mendeko seme-alabak zein ezkontiderekin geratu behar diren erabakiko du seme-alaben intereserako; eta, Kode Zibilak ezarritakoaren arabera, neurri egokiak hartuko ditu, batik bat, seme-alaben gaineko jagoletza eta zaintza egikaritzen ez duen ezkontideak nola bete behar duen semealabok jagoteko eginbeharra, eta ezkontide horrek zein baldintza bete behar duen, denbora, modu eta lekuaren aldetik, seme-alaba horiekin harremanak izan eta eurokin egoteko.

Salbuespenez, seme-alabak jar daitezke aitona-amonen, ahaideen edobeste pertsona batzuen ardurapean, horiek adostasuna emanez gero, eta, halako pertsonarik ez badago, erakunde egokiaren ardurapean; batari edo besteari zaintza-eginkizunak emango zaizkio, epailearen agintepean eginkizun horiek bete ditzaten.

Ezkontideetatik edozeinek edo hirugarrenek adingabea berekin eramangodutelako arriskua dagoenean, beharrezkoak diren neurriak hartu ahal izango dira, eta, bereziki, hurrengoak:

a) Adingabea nazioko lurraldetikatera dadin debekatzea, aurretiaz epaileak horretarako baimena ematen duenean izan ezik.

b) Adingabeari pasaportea luza dakion debekatzea, edo, jadanik luzatutabadago, hori kentzea.

c) Aurretiaz epailearen baimena behar izatea, adingabearen egoitza lekuzaldatzeko.

2. Familiaren interesetatik babes handiena behar duena kontuan hartuta, epaileak erabakiko du zein ezkontidek eutsiko dion familiaren etxebizitza erabiltzeari, eta, era berean, inbentarioa egin etagero, ostilamenduaren ondasun eta objektuetatik zeintzuk geratu behar diren familiaren etxebizitzan eta zeintzuk eramango dituen beste ezkontideak; halaber, komenigarri diren kautela-neurriak hartuko ditu epaileak, ezkontide bakoitzaren eskubidea iraunarazteko.

3. Epaileak finkatuko du ezkontidebakoitzak ezkontzaren zametan izan behar duen partaidetza, «litis expensas» deiturikoetan duena barne, hori bidezkoa izanez gero; epaileak ezarriko ditu kopuruak eguneratzeko oinarriak; eta, kontzeptu horien guztien ondorioz, ezkontide batek besteari zor dizkion kopuruen ordainketa ziurtatzeko, bermeak, gordailuak, atxikipenak edo kautelazko beste edozein neurri egoki hartuko du.

Ezkontide batek guraso-ahalaren

5. Hala denean, epaileak erabakikodu zein araubide bete behar den, ezkontzako itunen bidez edo eskritura publikoaren bidez ezkontzaren zamei bereziki lotuta geratu diren ondasun pribatiboak administratu eta xedatzeko.

Ezkontzaren deuseztasun-, banantze- edo dibortzio-demanda jartzekoasmoa duen ezkontideak aurreko bi artikuluetako ondore eta neurriak eska ditzake.

Neurri eta ondore horiek indarreaniraungo dute, eurok hasieran hartu eta hurrengo hogeita hamar egunetan zehar, demanda aurkezten bazaio epaile edo auzitegi eskudunari.

Adostasun eta ahalordeen ezeztapena behin betikoa dela ulertzen da. XI. KAPITULUA

Deuseztasun, banantze

beharreko legea

1. Ezkontza egiteari zein lege aplikatu eta lege horren arabera zehaztukodira ezkontzaren deuseztasuna eta horren ondoreak.

a) Aurretiaz aipatutako legeetatikbat bera ere ezin bada aplikatu.

b) Espainiako auzitegian aurkeztutako demandan banantzea edo dibortzioa eskatzen badute bi ezkontideekedo batak bestearen adostasunarekin.

c) Idatz-zati honen lehenengo paragrafoan aipatutako legeek ez badutebanantzea edo dibortzioa aitortzen, edo aitortza hori bereizkeriaz edo ordena publikoaren kontra egiten badute.

Ezkontzazko eta ezkontzaz kanpoko seme-alabatasunak, bai eta adopziobidezkoak ere, ondore berberak sortzen dituzte, kode honen xedapenekin bat etorriz.

Seme-alabatasunak zehazten dituabizenak, legean xedatutakoaren arabera.

Seme-alabatasuna bi lerroetan zehaztuta badago, aitak eta amak, adosjarrita, euren lehenengo abizena zein hurrenkeratan eskualdatuko den erabaki dezakete, Erregistroan inskripzioa egin aurretik. Aukera hori erabili ezean, legean xedatutakoa aplikatuko da.

Seme edo alaba nagusiarentzat abizenen hurrenkera inskribatu eta gero,hurrenkera hori aplikatuko da gerogarreneko jaiotza-inskripzioetan ere, lotura bereko neba-arreben kasuan.

Semeak edo alabak, adin-nagusitasunera heltzean, abizenen hurrenkeraaldatzeko eska dezake.

Aitak eta amak, nahiz eta guraso-ahalik izan ez, betebeharra dute,seme-alaba adingabeak jagon eta eurei mantenua emateko.

1. Giza sorkuntza ekarri duten harremanen ondorioz kondenatua izan denean, epai penal irmoaren bidez.

2. Seme-alabatasuna epaiketaren bidez zehaztu denean, bera horren aurkaagertuta.

Bi kasuotan, semeak edo alabak ezdu guraso horren abizenik izango, berak edo beraren legezko ordezkariak hori eskatzen duenean izan ezik.

Euren horretan diraute beti seme-alabak jagon eta eurei mantenua emateko betebeharrek. II. KAPITULUA

Seme-alabatasuna zehaztu

Seme-alabatasunak bere ondoreaksortzen ditu, berori gauzatzen den unetik. Seme-alabatasunaren legezko zehaztapenak atzera-eraginezko ondoreak ditu, baldin eta atzera-eragina eta seme-alabatasunaren ondoreek duten izaera bateratzeko modukoak badira, eta legeak aurkakorik xedatzen ez badu.

Edozein kasutan ere, seme-alabatasuna zehaztu baino lehen, seme edoalaba adingabearen edo ezgaiaren ordezkariak egintzak burutu baditu seme edo alaba horren izenean, egintzok euren baliozkotasunari eutsiko diote.

Seme-alabatasuna egiaztatzeko bideak dira Erregistro Zibilean egindakoinskripzioa, seme-alabatasun hori legearen bidez zehazten duen agiri edo epaia, ezkontzazko aitatasunari buruzko presuntzioa, eta, aurreko biderik izan ezean, egoera-edukitza. Inskripzioaz bestelako frogak onartzeko, Erregistro Zibilari buruzko Legean xedatutakoa bete behar da.

Seme-alabatasunaren zehaztapena ezda eragingarria izango, horren aurkako beste seme-alabatasun bat egiaztatzen bada.

Seme-alabatasunari buruzko idazkunak zuzen daitezke Erregistro Zibilariburuzko Legearekin bat etorriz, titulu honetan aurkaratze-akzioen inguruan bereziki xedatutakoari kalterik egin gabe.

Era berean, edozein unetan zuzendaitezke idazkunak, baldin eta epai penalak frogatutzat jotzen baditu egitate batzuk eta idazkunak egitate horien aurkakoak badira.

Aitarengandik eta amarengandikdatorren ezkontzazko seme-alabatasuna legearen bidez zehaztuko da:

1. Jaiotza-inskripzioaren bidez, gurasoen ezkontzari buruzko inskripzioarekin batera. 2. Epai irmoaren bidez.

Seme-alabak jaio badira ezkontzaegin ostean, eta ezkontza hori desegin edo ezkontideak legez nahiz egitez banandu eta hurrengo hirurehun egunak igaro baino lehen, uste da horiek senarraren seme-alabak direla.

Semea edo alaba jaio bada ezkontzaegin eta hurrengo ehun eta laurogei egunetan, senarrak ezerezean utz dezake presuntzioa, horren aurkako aitorpen kautoa formalizatzen badu erditzearen berri izan eta hurrengo sei hilabeteetan zehar. Salbuespen gisa har daiteke senarrak esanbidez edo isilbidez aitatasuna aitortzea, edo, ezkontza egin aurretik, senarrak jakitea emaztea haurdun dagoela. Azken kasu horri dagokionez, salbuespen gisa har daiteke aitorpen kautoa senarraren eta emaztearen adostasunarekin formalizatzea ezkontzaren aurretik nahiz horren ondoren, betiere, semea edo alaba jaio eta hurrengo sei hilabeteetan.

Seme-alabatasuna ezkontzazkoaizango da gurasoen ezkontza-dataz geroztik, gurasook semea edo alaba jaio eta gero ezkondu eta seme-alabatasuna bera legearen bidez zehaztu denean hurrengo atalean xedatutakoarekin bat etorriz.

Aurreko lerrokadan ezarritakoakmesede egingo die, hala denean, hildako semearen edo alabaren ondorengoei.

Ezkontzaz kanpoko seme-alabatasuna legearen bidez zehaztuko da: 1. Erregistro Zibileko arduradunari egindako aitorpenaren bidez, aitorpen hori testamentuan edo beste agiri publiko batean gauzatuz gero.

2. Erregistro Zibilari buruzko legeriaren arabera, espedientearen izapideak egin, eta espediente horretanemandako ebazpenaren bidez.

3. Epai irmoaren bidez. 4. Amari begira, jaiotza-inskripzioan amarengandiko seme-alabatasuna agerraraziz, inskripzio hori egin denean epearen barruan eta Erregistro Zibilari buruzko Legeak xedatzen duenaren arabera.

Ezgaiek edo adina dela-eta ezkontzeko gaitasunik ez dutenek egindako aitorpena baliozkoa izan dadin, epailearenonespena behar da, Fiskaltzak esan beharrekoa entzunez.

Guraso batek bere kautan egitenduenean aitorpena, ezin du beste gurasoaren identitatea agerrarazi, identitate hori legearen bidez zehaztuta dagoenean izan ezik.

Adingabearen edo ezgaiaren seme-alabatasunari buruzko aitorpena eragingarria izan dadin, beharrezkoa daadingabe edo ezgai horren legezko ordezkariak beren beregi emandako adostasuna, edo, bestela, epailearen onespena, Fiskaltzak eta lege-bidez zehazturiko gurasoak esan beharrekoa entzunez.

Adostasuna edo onespena ez da beharrezkoa, aitorpena testamentuan eginbada edo aitorpen hori jaiotza-inskripzioa egiteko epearen barruan egin bada. Aitatasunari buruzko inskripzioa modu horretan eginez gero, inskripzio hori etenda gera daiteke, amak hala eskatuz gero, jaiotzaren osteko urtebetean zehar. Aitak inskripzioaren baieztapena eskatzen badu, nahitaezkoa izango da epaileak berori onestea, Fiskaltzak esan beharrekoa entzunez.

Adingabearen edo ezgaiaren gurasoak neba-arrebak edo zuzeneko lerroanodolkideak direnean, seme-alabatasuna lege-bidez zehaztu bada guraso bati begira, epailearen aurretiazko baimena nahitaezkoa izango da seme-alabatasun hori lege-bidez beste gurasoari begira zehaztu ahal izateko; epaileak baimen hori emango du, Fiskaltzak esan beharrekoa entzunez, adingabeari edo ezgaiari hori komeni bazaio.

Hildakoaren seme-alabatasunari buruzko aitorpenak ez du ondorerik sortuko, aitorpen horri adostasunik ematenez badiote hildakoaren ondorengoek eurek edo horien legezko ordezkariek.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Salbuespen gisa har daiteke seme-alabatasun zehatz bat erreklamatu etahori legearen bidez zehazturiko beste seme-alabatasun baten aurkakoa izatea.

Kasuan kasuko egoera-edukitzarikizan ezean, aita, ama, seme edo alabari dagokio ezkontzazko seme-alabatasuna erreklamatzeko akzioa, eta akzio hori preskribaezina da.

Semea edo alaba hiltzen bada gaitasun osoa lortu eta hurrengo lau urteakigaro baino lehen, edo, bestela, demandaren oinarri diren frogak aurkitu eta hurrengo urtebetean zehar, seme edo alaba horren jaraunsleei dagokie haren akzioa, epeok bete arte.

Kasuan kasuko egoera-edukitzarikizan ezean, semeari edo alabari bere bizitza osoan zehar dagokio ezkontzaz kanpoko seme-alabatasuna erreklamatzeko akzioa.

Semea edo alaba hiltzen bada gaitasun osoa lortu eta hurrengo lau urteakigaro baino lehen, edo, bestela, demandaren oinarri diren frogak aurkitu eta hurrengo urtebetean zehar, seme edo alaba horren jaraunsleei dagokie haren akzioa, epeok bete arte.

Semeak, alabak edo gurasoak erreklamazio-akzioa egikaritzen badu aurreko artikuluekin bat etorriz, egikaritzahorrek beti ahalbidetzen du kontrakarreko seme-alabatasuna aurkaratzea.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Senarrak aitatasuna aurkaratzeko akzioa egikari dezake seme-alabatasunaErregistro Zibilean inskribatu eta hurrengo urtebetean zehar. Hala ere, epe horren zenbaketa ez da hasten, senarrak jaiotzaren berri ez duen bitartean.

Senarra hiltzen bada aurreko lerrokadan adierazitako epea amaitu bainolehen, akzioa jaraunsle bakoitzari dagokio, epe hori bete arte.

Senarra hiltzen bada jaiotzaren berriizan gabe, urtebetea zenbatu behar da, jaraunsleak horren berri duenetik.

Semeak edo alabak aitatasuna aurkara dezake seme-alabatasuna inskribatu eta hurrengo urtebetean barrena.Semea edo alaba adingabea edo ezgaia izanez gero, epearen zenbaketa hasten da, seme edo alaba horrek adin-nagusitasuna edo legezko gaitasun osoa lortzen duenetik.

Seme-alabatasuna inskribatu etahurrengo urtebetean zehar, guraso-ahala duen amari, edo, bestela, Fiskaltzari dagokio akzioa egikaritzea, seme edo alaba adingabe edo ezgaiaren intereserako.

Familia-harremanetan ez badago ezkontzazko seme-alabatasunaren egoera-edukitzarik, edozein unetan jar dezakete demanda semeak, alabak edohorren jaraunsleek.

Adostasunaren akatsetan oinarrituta,eta 141. artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz, aurkaratzeko modukoak dira legearen arabera ezkontzazko seme-alabatasunaren zehaztapena dakarten aitorpenak. Aitatasuna beste arrazoi batzuen ondorioz aurkaratu ahal izateko, atal honetan jasotako arauak hartu behar dira kontuan.

Emakumeak bere amatasuna aurkaratzeko akzioa egikari dezake, egiaztatzen badu erditzea ustearazi dela edosemearen edo alabaren identitatea egiazkoa ez dela.

Familia-harremanetan ez dagoenean egoera-edukitzarik, amarengandik edo aitarengandik ezkontzaz kanpodatorren seme-alabatasuna aurkara dezakete seme-alabatasun hori dela-eta kalteturik gerta daitezkeenek.

Seme-alabek akzioa izango dutebeti, gaitasun osoa lortu eta hurrengo urtebetean zehar.

Mantenu gisa hartzen da elikagaiak,gelak, arropak eta osasun-laguntzak izateko behar den guztia.

Halaber, mantenu-hartzailea adingabea den bitartean, mantenuak berebarruan hartzen ditu mantenu-hartzaile horren hezkuntza eta haziera; mantenu-hartzailea adin nagusikoa izanik ere, horren heziketa oraindik ez denean bukatu berari egotzi ezin zaion arrazoiaren ondorioz, heziketa horren gastuak ere mantenuaren barruan sartzen dira.

Mantenuaren barruan sartuko dirahaurdunaldiak eta erditzeak eragindako gastuak, gastu horiek ez badaude beste modu batez estalita.

Elkarri mantenua eman behar diote,aurreko artikuluan adierazitako hedadura osoan:

1. Ezkontideek. 2. Aurreko eta ondorengoek.

Neba-arrebek elkarri zor dizkiote bizitzeko beharrezkoak diren laguntzakbakarrik, eurontzat laguntza horiek nahitaezkoak direnean mantenu-hartzaileari egotzi ezin zaion arrazoiaren ondorioz; laguntza horiek hedatuko dira, hala denean, neba-arrebon hezkuntzarako beharrezkoak diren laguntzetara ere.

Mantenuaren erreklamazioa bidezkoa izan eta mantenu hori eman behardutenak bi edo gehiago direnean, honako hurrenkera honetan eskatuko zaie mantenua:

1. Ezkontideari. 2. Gradurik hurbileneko ondorengoei.

3. Aurrekoei, horiek ere gradurikhurbilenekoak izanik.

4. Neba-arrebei; edonola ere, neba-arrebek azken lekuan eman behar dutemantenua, sabelkideak edo odolkideak besterik ez badira.

Ondorengoen eta aurrekoen artean,mailaketa arautuko da, mantenu-eskubidea duen pertsonaren legezko oinordetzara nortzuei deitu eta horien arteko hurrenkeraren arabera.

Pertsona batek baino gehiagokmantenua emateko betebeharra dutenean, pentsioaren ordainketa euren artean banatuko da bakoitzak dituen ondasunen arabera.

Mantenuaren zenbatekoa izan beharda, mantenua nork eman eta horrek dituen ondasun edo baliabideen araberakoa, eta mantenu hori nork jaso eta horrek dituen beharrizanen araberakoa.

Aurreko artikuluak aipaturiko kasuetan, mantenua proportzioz urritu edohanditu behar da, mantenu-hartzailearen beharrizanak eta mantenu hori eman behar duenaren aberastasuna gehitu edo gutxitzen diren neurrian.

Mantenua emateko betebeharraeska daiteke, hori jasotzeko eskubidea nork izan eta berak, bizirik irauteko, hori behar duen unetik; baina ez da mantenurik emango demanda jarri den dataz geroztik baino.

Mantenuaren ordainketa hilabeteaurreratuetan gauzatu behar da; eta, mantenu-hartzailea hildakoan, horren jaraunsleek ez dute zertan itzuli hark aurreraturik jasotakoa.

Mantenu-hartzaileak edo Fiskaltzakhala eskatuz gero, epaileak kautelazko neurri egokiak agin ditzake presaz, zertarako eta herri-erakunde nahiz beste pertsona batek egindako aurrerakinak ziurtatu eta etorkizuneko beharrizanak hornitzeko.

Mantenua emateko betebeharraduenak, hori asetzeko, aukeran du finkaturiko pentsioa ordaintzea, edo, bestela, mantenua jasotzeko eskubidea duena norberaren etxean hartu eta mantentzea.

Ez da halako aukerarik izango, baldin eta aukera horrek urratzen baduarau aplikagarriek edo epailearen ebazpenek mantenu-hartzailearentzat zehaztu duten elkarbizitza-egoera. Era berean, aukera hori ezets daiteke, horretarako arrazoi zuzena dagoenean edo mantenu-hartzaile adingabearen interesari kalte egiten zaionean.

Mantenua emateko betebeharra amaitzen da betebeharpekoa hiltzeaz batera,nahiz eta betebeharpeko horrek mantenua eman, epai irmo bat betetzeko.

Mantenu-eskubideari ezin zaio ukorik egin, eta eskubide hori ezin zaioinori eskualdatu. Halaber, mantenua ezin da konpentsatu, mantenu-hartzaileak mantenu hori eman behar duenari zor dionarekin.

Edonola ere, atzeraturiko mantenupentsioak konpentsa daitezke, eta horieiuko egin dakieke, eta pentsio horiek demandatzeko eskubidea eskualda daiteke kostu bidez nahiz dohainik.

Modu berean, mantenua ematekobetebeharra amaitzen da:

1. Mantenu-hartzailea hiltzen denean. 2. Mantenu-betebeharra duenaren aberastasuna urritzen denean, baldin eta, horren ondorioz eta mantenu-hartzailearen beharrizanak asetzeko, ase gabe utzi behar badira norberaren eta familiaren beharrizanak.

3. Mantenu-hartzaileak lanbidean,ogibidean nahiz industrian jardun ahal duenean, destino bat eskuratu duenean, edo, bere aberastasunak hobera egiteagatik, ez duenean mantenu-pentsiorik behar bizirik irauteko.

4. Nahitaezko jaraunsle izan zeinizan ez, mantenu-hartzaileak hutsegitea izan duenean, hutsegite horrek jaraunsgabetzea baldin badakar.

5. Mantenu-hartzailea mantenuaeman behar duenaren ondorengoa denean, baldin eta mantenu-hartzaile horren beharrizana sortu bada beraren jokabidea makurra izan delako edo bera lanean ez delako arduratsua izan, betiere arrazoiak dirauen artean.

Aurretik datozen xedapenak bestelako kasuetan ere aplikatu behar dira,baldin eta kasu horietan mantenu-eskubidea baldin badago kode honen aginduz, testamentuaren ondorioz edo itunaren ondorioz, betiere itundutakoari, testamentugileak agindutakoari edo legeak kasu bereziaren inguruan xedatutakoari kalterik egin gabe.

Seme-alaba emantzipatugabeak gurasoen ahalpean daude. Guraso-ahala beti egikarituko da seme-alaben onurarako, euren nortasunarekin bat etorriz, eta haien osotasun fisikoa nahiz psikologikoa errespetatuz.

Ahal horrek hurrengo eginbehar etaahalmenak baitaratzen ditu:

1. Seme-alabak jagotea, eurokinizatea, horiei mantenua ematea, semealabok heztea, eta, berebat, seme-alaba horiei oso-osoko heziketa ematea.

2. Seme-alabak ordezkatzea eta euren ondasunak administratzea. Seme-alabek behar besteko zentzutasuna badute, eurei entzun beharko zaie beti, eurongan eragina izan dezaketen erabakiak hartu aurretik.

Gurasoek, euren ahala egikaritzean,agintaritzaren laguntza lortu ahal izango dute.

Seme-alabek zenbait eginbehar dituzte: 1. Gurasoen esanak egitea euren ahalpean dauden bitartean, eta gurasoak errespetatzea beti.

Guraso-ahala egikaritzen dute bigurasoek batera, edo, osterantzean, batek bakarrik, bestearen esanbidezko edo isilbidezko adostasunarekin. Guraso batek buruturiko egintzak baliozkoak dira, egintzok gizarte-usadioekin eta kasuan kasuko inguruabarrekin bat badatoz edo presako beharrizan-egoeretan gauzatu badira.

Aurreko lerrokadetako kasuetan, hirugarren onustedunei begira uste daguraso bakoitzak bestearen adostasunarekin diharduela, guraso-ahalaren egikaritza arrunta burutzean.

Guraso bat izan ezean, edo gurasohori absente badago, ezgaia bada edo guraso horrek ezintasunen bat badu, beste gurasoak modu esklusiboan egikarituko du guraso-ahala.

Adingabeko emantzipatugabeakbere seme-alaben gaineko guraso-ahala egikarituko du, bere gurasoen laguntzarekin; biak izan ezean, tutorearen laguntzarekin; eta, desadostasuna edo ezintasuna dagoen kasuetan, epailearen laguntzarekin.

Epaileak, ofizioz edo semeak nahizalabak berak, edozein ahaidek edo Fiskaltzak hala eskaturik, hartuko ditu:

1. Neurri egokiak, mantenuarenematea ziurtatzeko eta semearen edo alabaren etorkizuneko beharrizanak hornitzeko, gurasoek eginbehar horren ez-betetzea gauzatzen dutenean.

2. Xedapen aproposak, seme-alabeinahasmendu kaltegarririk ez eragiteko, zaintza-ahalaren titularra aldatzen denean.

3. Gurasoetatik edozeinek edo gainontzekoek adingabea berekin eramandezaten saihesteko beharrezkoak diren neurriak, eta, bereziki, hurrengoak:

a) Adingabea nazioko lurraldetikatera dadin debekatzea, aurretiaz epaileak horretarako baimena ematen duenean izan ezik.

b) Adingabeari pasaportea luza dakion debekatzea, edo, jadanik luzatutabadago, hori kentzea.

c) Aurretiaz epailearen baimena behar izatea, adingabearen egoitza lekuzaldatzeko.

Neurri horiek guztiak edozeinmotatako prozesu zibil nahiz penaletan har daitezke, baita borondatezko jurisdikzioaren prozeduretan ere.

Gurasoak banandurik bizi badira, etaez badute erabakirik hartzen elkarren arteko adostasunez, epaileak seme-alaben onurarako erabakiko du zein guraso arduratu behar den seme-alaba adingabeak jagoteaz. Erabaki hori hartu baino lehen, epaileak seme-alabei entzungo die, horiek behar besteko zentzutasuna badute, eta, beti, seme-alabok hamabi urtekoak baino nagusiagoak badira.

Kari zuzenik izan gabe, ezin daeragotzi semeak edo alabak aitonaamonekin eta bestelako ahaide nahiz hurbilekoekin harreman pertsonalak izatea.

161. artikulua Harrerapean dagoen adingabeari dagokionez, horren gurasoek, aitona-amonek nahiz bestelako ahaideek eskubidea dute adingabea bisitatu eta horrekin harremanak izateko; epaileak eskubide hori arautu edo eten dezake, inguruabarrak eta adingabearen interesa kontuan izanik.

Gurasoek guraso-ahala badute, euren seme-alaben gaineko legezko ordezkaritza ere badute izan, azken horiek adingabeko emantzipatugabeakdirenean.

Salbuespen gisa har daitezke: 1. Nortasun-eskubideen inguruko egintzak, edo, legeen arabera eta semeak edo alabak duen heldutasunaren arabera, seme edo alaba horrek bere kabuz buru ditzakeenak.

2. Gurasoen eta seme-alaben arteko interes-gatazka eragiten duten egintzak. 3. Gurasoen administraziotik kanpo utzitako ondasunen gain gauza daitezkeen egintzak.

Kontratu batzuek semea edo alababehartzen badute prestazio pertsonalak egitera, eta seme edo alaba horrek behar besteko zentzutasuna badu, kontratuok egiteko beharrezkoa da semearen edo alabaren aurretiazko adostasuna izatea, 158. artikuluan ezarritakoari kalterik egin gabe.

Gai zehatz baten inguruan, aita etaamaren interesa euren seme-alaba emantzipatugabeek dutenaren aurkakoa bada, epaileak seme-alaba horientzat defendatzailea izendatuko du, defendatzaile horrek epaiketan nahiz epaiketatik kanpo seme-alabok ordezka ditzan.

Gurasoek euren ondasunak nola administratu eta arreta berberarekin administratu behar dituzte seme-alaben ondasunak; horretarako, gurasook betebehar dituzte administratzaile orok dituen betebehar orokorrak eta Hipoteka Legean ezarritako betebehar bereziak.

Gurasoen administraziotik kanpogeratzen dira:

1. Dohainik eskuratutako ondasunak, xedatzaileak beren beregi horiordenatu duenean. Ondasun horien administrazioari buruz, eta eurek ematen dituzten fruituen destinoari buruz, modu hertsian bete behar da xedatzailearen borondatea.

2. Oinordetza bidez eskuraturiko ondasunak, baldin eta bata, bestea edo bi-biok oinordetza horretan zuzen jaraunsgabetuak izan badira edo ezduintasun-arrazoia dela-bide ezin badira jaraunsleizan. Ondasun horiek administratuko ditu kausatzaileak izendaturiko pertsonak, eta, horrelakorik izan ezean, eta ondoz ondo, beste gurasoak edo epaileak bereziki izendaturiko administratzaileak.

3. Hamasei urtekoa baino nagusiagoa den seme edo alabak bere lan edoindustriaren bidez eskuratu dituen ondasunak. Semeak edo alabak berak burutuko ditu modu arruntean administratzeko egintzak; administratzeko modu hori gainditzen duten egintzetarako, semeak edo alabak gurasoen adostasuna izan beharko du.

Seme edo alaba emantzipatugabearenak dira beti beraren ondasunen fruituak, bai eta haren lan nahiz industriaren bitartez lortutako guztia ere. Dena den, adingabea bi gurasoekin edo guraso batekin bizi bada, gurasoek halakoak erabil ditzakete familiaren zamei aurre egiteko, hori beharrezkoa den heinean; gurasoek ez dute kontu-arrazoirik eman behar, beharrizan horietan kontsumitu dituzten fruituei buruz.

Helburu hori lortzeko, gurasoei neurriegokian eman behar zaizkie eurek administratzen ez dituzten ondasunen fruituak. Salbuespen gisa har daitezke aurreko artikuluaren 1 eta 2. zenbakietan aipatutako ondasunen fruituak, bai eta seme-alabei euren hezkuntza nahiz karrerarako bereziki dohaintzan eman edo utzitako ondasunen fruituak ere.

Gurasoek ezin diete ukorik eginseme-alaben titulartasunpeko eskubideei, eta ezin dituzte besterendu, ezta kargatu ere, seme-alaba horien ondasun higiezinak, merkataritza nahiz industriako establezimenduak, objektu baliotsuak eta balore higigarriak, salbu eta akzioak lehenespenez harpidetzeko eskubidea. Hori egin ahal izateko, onura edo beharrizanaren inguruko arrazoi egiaztatuak izan behar dira, eta, aldez aurretik, egoitzari dagokion epaileak baimena eman behar du, Fiskaltzak esan beharrekoa entzunez.

Gurasoek epailearen baimena izanbehar dute semeari edo alabari utzitako jarauntsia nahiz legatua arbuiatzeko.

Epailearen baimena ez da beharrezkoa, adingabeak hamasei urte bete baditu eta agiri publikoan adostasuna emanbadu; balore higigarriak besterentzeko ere ez da epailearen baimenik behar, baldin eta ondasun nahiz balore ziurretan berrinbertitzen bada besterentze horren ondorioz lortutako zenbatekoa.

Guraso-ahala bukatzean, seme-alabekgurasoei eska diezaiekete kontu-arrazoiak ematea, ordu arte seme-alabon ondasunen gain burutu izan duten administrazioari buruz. Hiru urte igarotakoan preskribatuko da betebehar horren betetzea eskatzeko akzioa.

Doloaren edo erru astunaren ondorioz, ondasunak galdu edo narriatu badira, gurasoek erantzukizuna izangodute eragindako kalte-galeren gainean.

Guraso-ahala amaitu egiten da: 1. Gurasoen, semearen edo alabaren heriotza edo heriotza-adierazpenaren ondorioz.

2. Semea edo alaba emantzipatzearen ondorioz. 3. Semea edo alaba adoptatzearen ondorioz.

Aitari edo amari bere ahala kenduahal zaio oso-osorik zein zati batez, ahal horri datxezkion eginbeharrak ez-betetzeagatik emandako epaiaren bidez, edo auzi kriminalean nahiz ezkontzako auzian emandako epaiaren bidez.

Auzitegiek, seme-alaben onura etaintereserako, guraso-ahalaren berreskuraketa erabaki dezakete, kentzea eragin zuen arrazoia amaitu denean.

Guraso-ahal luzatua bukatu egiten

1. Bi gurasoen edo semearen nahizalabaren heriotza edo heriotza-adierazpenaren ondorioz.

2. Semea edo alaba adoptatzearenondorioz.

3. Ezgaitasunaren amaiera adieraztearen ondorioz. 4. Ezgaitua ezkontzearen ondorioz.

Guraso-ahal luzatua bukatzean, ezgaiketa-egoerak bere horretan badirau,tutoretza edo kuradoretza eratu beharko da, kasuan-kasuan bidezkoa zer den ikusita.

1. Kasuan kasuko lurraldean adingabeen babesaz arduratzen den herri-erakundeak antzematen duenean adingabeababesgabezia-egoeran izan daitekeela, erakunde horrek lege-aginduz adingabearen gaineko tutoretza du, eta beharrezkoak diren babes-neurriak hartu behar ditu adingabe hori zaintzeko. Berrogeita zortzi orduko epearen barruan, herri-erakundeak horren berri eman behar dio Fiskaltzari, eta, legezko forma erabiliz, jakinarazpena egin behar die guraso, tutore edo zaintzaileei. Jakinarazpena egitean, guraso, tutore edo zaintzaileei informazioa eman behar zaie, Administrazioaren esku-hartzea eragin duten arrazoiei buruz eta kasuan-kasuan hartutako erabakiak izan ditzakeen ondoreei buruz; ahal izanez gero, informazioa beraien aurrean, eta modu argi eta ulergarrian eman behar da.

Babesgabezia-egoeratzat har daitezke egitez gertatzen direnak, adingabeen zaintzari buruz legeek ezartzendituzten babes-eginbeharrak ez-betetzeagatik edo eginbehar horien egikaritza ezinezko nahiz desegoki izateagatik, adingabeei ez zaienean ematen nahitaezko duten laguntza moral edo materiala.

Herri-erakundeak berari eratxikitakotutoretza bereganatzen duenean, eten egiten da guraso-ahala edo tutoretza arrunta. Hala eta guztiz ere, baliozkoak dira guraso edo tutoreek adingabearen ordezkari gisa burutu dituzten egintzak, baldin eta egintzok ondare-izaera badute eta adingabearentzat onuragarri gertatu badira.

2. Inguruabar larriak direla eta, guraso edo tutoreek ezin dutenean adingabea jagon, herri-erakunde eskudunarieska diezaiokete horrek bere gain har dezan adingabearen zaintza, beharrezkoa den epean zehar.

Zaintzaren ematea idatziz jaso etabertan agerrarazi behar da guraso edo tutoreek informazioa jaso dutela, eurok semeari edo alabari begira oraindik dituzten erantzukizunen inguruan eta Administrazioak harako zaintza burutzeko erabiliko duen moduaren inguruan.

Geroago zaintza burutzeko moduaaldatzen bada, aldakuntza hori oinarriduna izan behar da, eta guraso edo tutoreei eta Fiskaltzari eman behar zaie aldakuntzaren berri.

Era berean, herri-erakundeak beregain hartu behar du adingabearen gaineko zaintza, epaileak hala erabakitzen duenean legearen arabera hori bidezkoa den kasuetan.

3. Herri-erakundeak bere gain hartzen du adingabearen zaintza, gurasoedo tutoreek hala eskatu dutelako, edo horixe delako lege-aginduz hari eratxiki zaizkion babes-eginkizunetatik bat.

Administrazioaren ebazpenak harrera xedatzen duenean, adingabearen gurasoak edo tutoreak, bi hileko epean,ebazpen horren aurka jarri ahal izango dira, baldin eta erabakitako modalitatea, haien ustez, ez bada adingabearentzat komenigarriena, edo familia-gunearen barruan beste pertsona batzuk badira izendatutakoak baino egokiagoak.

6. Prozedura Zibilaren Legeak ezarritako epe eta baldintzei men eginez, jurisdikzio zibilean errekurtsoa jarri ahal izango zaie babesgabezia-egoera aitortu etalege-aginduz tutoretzaren eratxikipena adierazi duten ebazpenei, eta horretarako ez da beharrezkoa izango aurretiaz administrazio-bidean erreklamazioa egitea.

Halaber, eta epe berean, gurasoek legitimazioa dute, adingabearen babesari

Behin epe hori igarota, ez dute eskubiderik izango adingabearen babesari buruz hartutako erabakiak edo neurriak eskatzeko, ezta halakoen aurka jartzeko ere.Zernahi gisaz, herri-erakundeari eta Fiskaltzari informazioa eman ahal izango diete, babesgabezia-adierazpena zein inguruabarrek eragin eta inguruabar horietan aldaketaren bat gertatuz gero.

1. Familia-harrerak berez dakaradingabeak erabateko partaidetza izatea familiaren bizitzan; harrerak betebeharrak ezartzen dizkie adingabea etxean hartzen dutenei, adingabe hori jagon, berarekin izan, eta horri mantenua, hezkuntza eta oso-osoko heziketa emateko.

Harrera hori gauza dezakete adingabearen familia-gunea ordezten duenpertsonak nahiz pertsonek, edo, bestela, zereginetako egoitzaren arduradunak.

2. Harrera idatziz formalizatu etabertan azaldu behar da herri-erakundearen adostasuna, horrek tutoretza edo kuradoretza izan zein izan ez; adingabea etxean hartu duten pertsonen adostasuna; bai eta adingabearena berarena ere, hori hamabi urtekoa baino nagusiagoa bada. Gainera, gurasoak ezagunak badira eta ez bazaie guraso-ahala kendu, edo tutorea ezaguna bada, gurasoek edo tutoreak adostasuna eman behar dute, artikulu honen 3. paragrafoak aipatzen duen behin-behineko familiaharreraren kasuan izan ezik.

1) Beharrezkoak diren adostasunak. 2) Harreraren modalitatea eta horrentzat ezarri izan den iraupena.

3) Alderdi bakoitzaren eskubide etaeginbeharrak, eta bereziki:

a) Harrerapeko adingabearen familiakegin ditzakeen bisiten aldizkakotasuna.

b) Herri-erakundeak edo beste erantzule zibil batzuek bete behar duten estaldura-sistema, bai adingabeak izanditzakeen kalteengatik, bai eta adingabe horrek inori eragin diezazkiokeen kalteengatik ere.

c) Elikagaien, hezkuntzaren eta osasun-laguntzen bereganaketa. 4) Harreraren helburua kontuan harturik, herri-erakundeak gauzatu behar duen kontrolaren edukia, eta familia hartzailea kontrol horretan elkarlanean arituko delako konpromisoa.

5) Hala denean, hartzaileek jaso behar duten konpentsazio ekonomikoa.

6) Hartzaileek profesional gisa badihardute, edo harrera zereginetakoegoitzan gauzatzen bada, hori beren beregi adierazi behar da.

7) Adingabeen laguntzarako zerbitzuek egindako txostena. Agiri hori Fiskaltzari bidali behar zaio.

3. Gurasoek edo tutoreak ez badioteharrerari adostasunik eman, edo horren aurka jarri badira, epaileak bakarrik erabaki dezake harrera, adingabearen intereserako eta Prozedura Zibilari buruzko Legearen izapideekin bat etorriz.

Zernahi gisaz, eta adingabearen intereserako, herri-erakundeak behin-behineko familia-harrera erabaki dezake; familia-harrerak bere horretan iraungo duepaileak ebazpena eman arte.

Herri-erakundeak proposamenaaurkeztu behar dio epaileari, eginbide egokiak burutu eta espedientea amaitzeaz batera, eta, gehienez jota, hamabost eguneko epean.

4. Adingabearen gaineko harreraamaitu egiten da:

1) Epaileak hartutako erabakiarengatik. 2) Adingabea etxean hartu duten pertsonek gauzatutako erabakiarengatik, aldez aurretik horren berri eman bazaio herri-erakundeari.

3) Tutoreak edo gurasoek hala eskatzeagatik, baldin eta guraso horiekguraso-ahala badute eta adingabea eurekin izatea eskatu badute.

4) Hartzaileei entzun eta gero, adingabearen tutoretza edo zaintza duenherri-erakundeak hartutako erabakiarengatik, erakunde horren ustez hori beharrezkoa denean adingabearen interesa babesteko.

Harreraren amaierari buruzko ebazpen judiziala nahitaezkoa da, epaileakberak erabaki duenean harrera hori.

Familia-harreraren helburua kontuan izanik, harrera horrek hurrengomodalitateak izan ditzake:

1. Familia-harrera soila. Hori behin-behinekoa izan behar da, adingabearen egoera dela-eta aurreikus daitekeelako hori berriro sartuko dela berefamilian; edo beste babes-neurri bat hartu bitartekoa delako, beste horrek izaera egonkorragoa izanik.

3. Adopzio aurreko familia-harrera.Herri-erakundeak modalitate hori formalizatuko du, adingabearen laguntzarako zerbitzuek horren aldeko txostena egin, eta, ondorenez, herri-erakundeak adingabea adoptatzeko proposamena egiten dionean agintaritza judizialari.

1. Fiskaltzari dagokio atal honekadingabeen inguruan aipatzen dituen tutoretza, harrera eta zaintzaren gaineko jagoletza gorena.

Sei hilabetean behin gutxienez, Fiskaltzak adingabearen egoera egiaztatubehar du, eta epaileari eskatu behar dizkio fiskaltza horren ustez beharrezkoak diren babes-neurriak.

3. Fiskaltzari dagokion jagoletzakez du herri-erakundea askatuko horrek adingabeari begira duen erantzukizunetik, ezta berak antzematen dituen anomalien berri Fiskaltzari emateko betebeharretik ere.

1. Adopzioaren kasuan, beharrezkoa da adopzio-hartzailea hogeita bosturtekoa baino nagusiagoa izatea. Bi ezkontideek egindako adopzioetan, nahiko da euretarik bat adin horretakoa izatea.

3. Ezin dira adoptatu: 1) Ondorengoak.

2) Alboko lerroan bigarren gradukoahaide direnak, odol bidez nahiz ezkontza bidez.

1. Adopzioa epaileak emandakoebazpenaren bitartez eratzen da; ebazpen horrek kontuan hartu behar ditu beti adingabearen interesa eta adopzio-hartzaileak zein adopzio-hartzaileek guraso-ahala egikaritzeko duten egokitasuna.

2. Adopzio-espedientea hasteko,beharrezkoa da aldez aurretik herrierakundeak proposamena egitea, adopzio-hartzailearen edo adopzio-hartzaileen mesederako, baldin eta erakunde horrek adierazi badu adopzio-hartzaile horiek guraso-ahala egikaritzeko egokiak direla. Egokitasun horri buruzko adierazpena proposamenaren aurrekoa izan daiteke.

Nolanahi ere, proposamena ez da beharrezkoa, adopziogaiak hurrengo inguruabarretarik bat betetzen duenean: 1) Umezurtz izateaz gain, adopzio-hartzailearen hirugarren graduko ahaide izatea, odol bidez nahiz ezkontza bidez.

2) Adopzio-hartzailearen ezkontidearen semea edo alaba izatea. 3) Urtebetetik gora legezko harrerapean egotea, adopzio aurreko harrerari buruzko neurriaren ondorioz, edo, bestela, epe berean, tutoretzapean egotea.

3. Aurreko paragrafoaren lehenengo hiru kasuetan, adopzioa era daiteke,nahiz eta adopzio-hartzailea hil, baldin eta horrek jadanik adopziorako adostasuna eman badio epaileari. Kasu horretan, epaileak emandako ebazpenaren ondoreak atzera-eraginezkoak izango dira adostasun hori emateko data arte.

1. Epailearen aurrean, adopzioariadostasuna eman behar diote adopzio-hartzaileak edo adopzio-hartzaileek eta adopziogaiak, azken hori hamabi urtekoa baino nagusiagoa baldin bada.

2. Adopzioari baiezkoa eman behardiote, Prozedura Zibilari buruzko Legean ezarritako forma erabiliz:

1) Adopzio-hartzailearen ezkontideak, salbu eta ezkontideen arteko legezko banantzea epai irmoaren bitartez gertatu denean, edo bi ezkontideenadostasunez egitezko banantzea gertatu eta hori sinesgarriro agerrarazi denean.

2) Emantzipaturik ez dagoen adopziogaiaren gurasoek, salbu eta legearen bidez guraso horiei guraso-ahala kenduzaienean, edo gurasook guraso-ahala kentzeko arrazoian daudenean. Halako egoerak atzemateko, alderdi-aurkatasuneko prozedura judiziala bete behar da; prozedura horren izapideak egin behar dira Prozedura Zibilari buruzko Legearen 1827. artikuluan xedatutakoaren arabera.

Ez dago baiezkoa emateko beharrik,baiezko hori eman behar dutenak horretarako ezinduta daudenean; ezintasun hori atzemango du adopzioa eratzen duen ebazpen judizial ziodunak.

3. Epaileak entzun besterik ez dieegin behar:

1) Gurasoei, ez bazaie guraso-ahalakendu eta euren baiezkoa ez bada beharrezkoa adopzioa eratzeko.

2) Tutoreari, eta, hala denean, zaintzaileari edo zaintzaileei. 3) Hamabi urtekoa baino gazteagoa den adopziogaiari, horrek behar besteko zentzutasuna baldin badu.

1) Adoptatua adopzio-hartzailearenezkontidearen semea edo alaba denean, ezkontide hori hilda egon arren.

2) Legearen bidez guraso batengandikbakarrik seme-alabatasuna zehaztu denean, baldin eta ondore hori eskatu badu adopzio-hartzaileak, hamabi urtekoa baino nagusiagoa den adoptatuak edo loturon iraupena nahi duen gurasoak.

3. Aurreko paragrafoetan ezarritakoa ulertzen da, ezkontzako eragozpenen inguruan xedatutakoari kalterikegin gabe.

2. Behin gaitasun osoa lortu etagero, adoptatuak bakarrik eska dezake baztertzea, hurrengo bi urteetan zehar.

3. Murrizketa horiek ondorerikgabe geratuko dira, semeak edo alabak berak hala erabakitzen badu gaitasun osoa lortutakoan.

1. Adopzioa ezeztaezina da. 2. Epaileak adopzioaren azkentzea erabakiko du aitak edo amak hala eskatuz gero, baldin eta aita edo ama horrek, errurik izan gabe, ez badu espedientean eskurik hartu 177. artikuluan aipaturiko moduan. Beharrezkoa da, halaber, adopzioa gauzatu eta hurrengo bi urteetan zehar, demanda jartzea, eta eskaturiko azkentzeak adingabeari kalte astunik ez eragitea.

3. Adopzioa azkentzea berez ez daarrazoia eskuraturiko naziokotasuna eta auzotartasuna galtzeko; era berean, adopzioa azkentzeak ez ditu aldarazten aldez aurretik gauzaturiko ondare-ondoreak.

4. Adoptatuari naturaren araberadagokion seme-alabatasuna zehazteak ez du adopzioa bera ukituko.

Edozein kasutan ere, norbait bereegoitzatik edo bere azken bizilekuari dagokion lekutik desagertu bada, eta pertsona horren inguruan ez bada beste berririk izan, epaileak defendatzailea izenda dezake, alderdi interesdunak edo Fiskaltzak hala eskatuz gero; defendatzaile horrek desagertua babestu eta ordeztu behar du, epaiketan edo kalte astunik eragin gabe atzeratu ezin diren negozioetan. Salbuespen gisa har daiteke desagertua legearen bidez nahiz borondatez ordezkaturik egotea, 183. artikuluarekin bat etorriz.

Era berean, epaileak bere sen onaren arabera har ditzake ondarea iraunarazteko beharrezkoak diren probidentziak.

1. Absentearen ezkontideak, horilegez bananduta ez badago.

2. Laugarren gradurainoko albokoahaideek.

3. Fiskaltzak, ofizioz edo salaketabidez.

Halaber, edonork adierazpen horieska dezake, baldin eta zentzuz uste badu desagertuaren ondasunen gain eskubide bat baduela, eta eskubide hori egikari daitekeela, desagertu horren bizitza bitartean edo horren heriotzaren ondorioz.

1. Azken berriak izan direnetik, edo,azken berririk izan ezean, pertsona hori desagertu denetik, urtebete igaro denean, baldin eta pertsona horrek ez badu ahaldunik utzi, ahaldun horrek bere ondasun guztiak administra ditzan.

2. Hiru urte igaro direnean, baldineta pertsona horrek, ahalordea ematearen bidez, bere ondasun guztiak administratzeko ardura utzi badio norbaiti.

Mandatariaren heriotzak, mandatarihorren uko egite justifikatuak edo mandatuaren iraungitzeak legezko absentzia dakar, baldin eta horiek gertatzean desagertuaren egonlekua ezezaguna bada, eta, azken berriak izan zirenetik, edo, azken berririk izan ezean, pertsona hori desagertu zenetik, urtebete igaro bada. Absentzia-adierazpena Erregistro Zentralean inskribatu eta gero, zuzenbidez azkendurik geratzen dira absenteak emandako mandatu orokor nahiz berezi guztiak.

Epaileak arrazoi larririk atzemanezean, absentzia-adierazpena duena ordezkatzea, hori bilatzea, horren ondasunak babestea eta administratzea, eta haren betebeharren betetzea dagokie:

1) Bertan dagoen ezkontide adin nagusikoari, hori ez badago legez nahizegitez banandurik.

3) Lerro bateko nahiz besteko aurrekorik hurbilen eta gazteenari. 4) Neba-arreba adin nagusikoei, horiek familia-giroan bizi izan badira absentearekin, eta nagusiak gazteenari begira lehenespena izanik.

Aipatutako pertsonak izan ezean,epaileak, bere sen onaren arabera eta Fiskaltzari entzunez, ospe oneko pertsona kaudimenduna izendatuko du, eta horri dagozkio eginkizunak, euren hedadura osoan.

Absentzia-adierazpena duenaren ordezkariak hurrengo betebeharrak izango ditu: 1. Ordezkatuaren ondasun higigarriei buruzko inbentarioa egitea eta haren ondasun higiezinak deskribatzea.

2. Epaileak tentuz finkatu duen bermea ematea. Salbuespen gisa har daitezke aurreko artikuluaren lehenengo,bigarren eta hirugarren zenbakietan jasotakoak.

3. Absentearen ondarea iraunarazieta defendatzea, eta haren ondasunek eman ohi dituzten etekin arruntak jasotzea.

4. Prozesu zibilari buruzko legeakabsentearen ondasunen edukitza eta administrazioari buruz ezartzen dituen arauekin bat jokatzea.

Absentzia-adierazpena duenarenlegezko ordezkariak sar badaitezke 184. artikuluaren lehenengo, bigarren eta hirugarren zenbakietan, ordezkari horiek absentearen ondarearen gaineko edukitza izango dute aldi baterako, eta eurek bereganatuko dute ondasun horiek ematen dituzten produktu likidoen kopuru zehatz bat. Kopuru hori epaileak adieraziko du, eta, horretarako, kontuan hartuko du fruitu, errenta eta aprobetxamenduen zenbatekoa; absenteak dituen seme-alaben kopurua eta berak seme-alaba horienganako dituen mantenu-betebeharrak; ordezkaritzak berez dakartzan jagoletza eta jarduna; ondarea ukitzen duten kargak; eta, berebat, izaera bereko beste inguruabar guztiak.

Gainera, aipatu artikuluaren laugarren zenbakian sartzen diren legezkoordezkariek edukitza izango dute aldi baterako, eta eurek bereganatuko dituzte, epaileak adierazitako neurrian, fruitu, errenta eta aprobetxamenduak; ordezkari horiek ezin dute inola ere atxiki produktu likidoen bi heren baino gehiago, eta gainerako herena absentearentzat erreserbatu behar da, edo, hala denean, horren jaraunsle nahiz kausadunentzat.

Absentearen ondasunak saldu, kargatu, hipotekatu edo bahi moduaneman ahal izateko, ondasun horien aldi baterako edukitza dutenentzat beharrezkoa da ageriko beharrizana edo onura egotea, eta epaileak hori aitortu eta adieraztea; halako egintzak baimentzean, epaileak zehaztuko du zertan erabili behar den egintzokin lortutako kopurua.

Aldi baterako edukitza bitarteanedo ordezkaritza datiboa burutzen den artean, inork frogatzen badu lehenespeneko eskubidea duela edukitza hori izateko, oraingo edukitzailea bazterturik geratuko da; hala ere, lehenespeneko eskubidea duenak produktuen gaineko eskubidea izango du demanda aurkezteko egunaz geroztik bakarrik.

Absentea agertuz gero, horri bereondarea itzuli behar zaio, baina ez zaizkio itzuli behar ordu arte jasotako produktuak, tartean gaitzustea izan ez bada; gaitzustea izanez gero, itzulketak bere baitan hartuko ditu jasotako fruituak eta jaso beharko ziratekeenak, epai-adierazpenaren arabera agerpena gertatu zen egunetik zenbatuta.

Absentearen ezkontideak ondasunak banantzeko eskubidea izango du.

Absente dagoen pertsonaren izenean edozein eskubide erreklamatuahal izateko, nahitaez frogatu behar da pertsona hori bizirik zegoela, bera bizirik egotea beharrezkoa zenean, halako eskubidea eskuratzeko.

Aurreko artikuluan xedatutakoarikalterik egin gabe, absenteari oinordetzara deitu bazaio, oinordetza hori ireki bada, eta inork ere ez badu berezko eskubiderik erreklamazioa egiteko, absentearen jaraunskideek eskuratuko dute, gehiagotzeko eskubidearen bidez, hari dagokion zatia. Hala denean, batzuek eta besteek, Fiskaltzaren esku-hartzearekin, ondasun horien inbentarioa egin behar dute, eta ondasunok erreserbatu behar dituzte heriotza-adierazpena egin arte.

Heriotza-adierazpena bidezkoa da:

1. Absentearen azken berriak izandirenetik, edo, berririk izan ezean, absentea desagertu denetik, hamar urte igaro direnean.

2. Absentearen azken berriak izandirenetik, edo, berririk izan ezean, absentea desagertu denetik, bost urte igaro direnean, baldin eta, epe hori igarotakoan, absenteak hirurogeita hamabost urte bete baditu.

3. Bizitzaren aurkako indarkeriadela eta, hur-hurreko heriotza-arriskua gertatu denetik, urtebete igaro denean, baldin eta indarkeriaz geroztik ez bada absentearen inguruko berririk izan; epe hori datatik datara zenbatu behar da.

Indarkeria badela uste da, baldineta, norbait politika nahiz gizarte izaerako iraulketa batean desagertu denetik, adierazitako denboran zehar, ez bada haren inguruko berririk izan, eta, iraulketa amaitu zenetik, sei hilabete igaro badira.

Halaber, heriotza-adierazpena bidezkoa da: 1. Bi urte igaro direnean, kontingente armatuko kideek, edo, borondatezko funtzionario laguntzaile gisa nahiz informazio-eginkizunetarako, indar horrekin batu direnek kanpainako ekintzetan parte hartu eta horietan galdu direnetik; bi urte horiek zenbatzen dira, bake-itunaren datatik, edo, bake-itunik hitzartu ezean, gerraren amaierari buruzko adierazpen ofizialaren datatik.

Ontzia itsasoan galdu dela uste da,baldin eta ontzi hori ez bada helmugara iritsi, edo, iristeko puntu finkorik izan ezean, ontzia ez bada itzuli; bi kasu horietatik edozeinetan, sei hilabete igaro behar dira, azken berriak jaso direnetik, edo, berririk izan ezean, bidaiaren hasierako portutik ontzia irten den datatik.

3. Hiru hilabete igaro direnean, berririk izan gabe, galdutako aireontziandaudenei buruz, ezbeharra egiaztatu denetik; gauza bera gertatzen da, giza hondarrak aurkitu badira eta hondar horiek ezin izan badira identifikatu.

Ezbeharra gertatu dela uste da, baldin eta, sei hilabetez luzatu bada itsasoen, basamortuen nahiz biztanlerik

Heriotza-adierazpen orotan, adierazi behar da, aurreko artikuluetan agindutakoari helduta, zein datatik aurreraulertzen den heriotza gertatu dela, horren aurkako frogarik izan ezean.

Behin absentearen heriotza-adierazpena irmoa izan eta gero, haren ondasunen gaineko oinordetza irekiko da, etaondasunok adjudikatuko dira, testamentu- nahiz abintestato-epaiketei buruzko izapideen bitartez, kasuan-kasuan, edo, bestela, epaiketatik kanpo.

Jaraunsleek ezin dute dohaineko xedapenik egin heriotza-adierazpena egineta hurrengo bost urteak igaro arte.

Epe berbera igaro arte, eta legatuakizatekotan, ezin dira legatuok eman, eta legatu-hartzaileek ez dute legatu horiek eskatzeko eskubiderik, salbu eta testamentugilearen arimaren aldeko erruki-agintzak edo ongintza-erakundeentzako legatuak direnean.

Oinordeko bakarra izateagatik, jarauntsi-banaketa beharrezkoa ez badaere, oinordekoen betebehar noraezekoa da notario bidez ondasun higigarrien inbentario xehea eratzea eta ondasun higiezinen deskripzioa egitea.

Absenteen Erregistro Zentral etapublikoan agerrarazi behar dira:

1. Epaileak legezko absentziari buruz emandako adierazpenak. 2. Epaileak emandako heriotza-adierazpenak.

3. Epaileak erabakitako ordezkaritza legezkoak eta datiboak, eta ordezkaritza horien azkentzea. 4. Lekuaren, dataren eta egileen aipamen zehatza, eta, titulu honetan agindutakoaren ondorioz, ondasun higigarrien inbentarioa eta ondasun higiezinen deskripzioa eskuetsi dituen notarioaren aipamen zehatza ere.

5. Emate-autoaren aipamen zehatza,eta lekuarena, datarena, egileena eta notarioarena ere, azken horrek eskuetsi baditu absenteen ordezkari legezkoek edo datiboek, epailearen baimenarekin, egin dituzten eskualdaketa eta zamei buruzko eskriturak.

Norbait ezgaia dela adierazteko, nahitaezkoa da horretarako epaia ematea legeak ezarritako arrazoien ondorioz.

Adingabeak ezgaituak izan daitezke, eurongan ezgaiketa-arrazoia egoneta zentzuz aurreikus daitekeenean ezgaitasun horrek adin-nagusitasunera heldu eta gero ere iraungo duela.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Adingabeak edo ezgaituak euraketa haien ondasunak zaindu eta babesteko, edo euren pertsona ala ondasunak bakarrik zaindu eta babesteko, jarraikoak eratuko dira, eraketa hori bidezkoa den kasuetan:

1. Tutoretza. 2. Kuradoretza.

3. Defendatzaile judiziala.

Babes-eginkizunak eginbeharrakdira, babespekoaren onurarako egikarituko dira, eta agintaritza judizialaren zaintzapean egongo dira.

Epaileak, ofizioz nahiz edozein interesdunek hala eskaturik, kode honen158. artikuluan ezarritako neurri eta xedapenak har ditzake, adingabe eta ezgaien gaineko tutoretza, egitezko zaintza edo zuzenbideko zaintzaren kasu guztietan, hori beharrezkoa bada, adingabe edo ezgai horien intereserako.

Babes-karguen desenkusa onartuko da legeak ezarritako kasuetan bakar-bakarrik.

Erregistro Zibilean inskribatu behardira tutoretza- eta kuradoretza-karguei buruz epaileek ematen dituzten ebazpenak.

Ebazpen horien inskripzio egokiaegiten ez den bitartean, ebazpenok ezin izango dira hirugarrenen aurka jarri.

Aurreko artikuluan aipatutako ebazpenen inskripzioa egingo da, agintaritzajudizialak Erregistro Zibileko arduradunari inolako atzerapenik gabe igorri behar dion komunikazioaren bidez.

Babes-eginkizuna betetzean, norbaitek kalte-galerak izan baditu berakezelako errurik izan gabe, eta ez badago beste biderik kalte-ordaina lortzeko, kaltedun horrek kalte-galeron ordaina eskuratzeko eskubidea izango du babespekoaren ondasunen kontura.

Babes-karguan diharduen horrentzat debekaturik dago: 1. Babespekoak edo beraren kausadunek egindako eskuzabaltasunak jasotzea, kudeaketa behin betiko onesten ez den artean.

3. Babespekoaren ondasunak kostubidez eskuratzea, edo, titulu berberaren bidez, babespekoari ondasunak eskualdatzea.

Tutoretzaren menpe egongo dira: 1. Adingabeko emantzipatugabeak, horiek guraso-ahalpean ez daudenean.

2. Ezgaituak, epaiak hala ezarri duenean. 3. Guraso-ahal luzatuaren menpe daudenak, ahal hori azkendu bada, kuradoretza bidezkoa denean izan ezik.

4. Babesgabezia-egoeran direnadingabeak.

Halaber, jarduteko behar bestekogaitasuna dutenetatik edonork, etorkizunean epaiketa bidez ezgaituta gera daitekeela aurreikusiz, notario-agiri publikoan edozein xedapen egin dezake, bere buruari edo bere ondasunei buruz, bai eta tutorea izendatu ere.

Notario eskuesleak ofizioz komunikatuko dizkio Erregistro Zibilari artikulu honek aipatzen dituen agiri publikoak, agiriok interesdunaren jaiotza-inskripzioan adieraziak izan daitezen.

Tutoretza eratzean, epailearentzatlotesleak izango dira aurreko artikuluan aipaturiko xedapenak, salbu eta beste zerbait behar denean adingabearen nahiz ezgaituaren onurarako; kasu horretan, epaileak bestelakoa ezarriko du ebazpen ziodunaren bidez.

Testamentuan nahiz notario-agiripublikoan tutoretzari buruzko xedapenak egin badira, xedapen horiek eraginik gabekoak izango dira, baldin eta, horiek hartzeko unean, xedatzaileari guraso-ahala kendu bazaio.

Norbaitek dohainik ondasunak xedatzen baditu adingabearen edo ezgaituaren mesederako, ondasunok administratzeko erregelak ezar ditzake, etaadministrazio hori burutu behar duen pertsona edo pertsonak izenda ditzake.

Fiskaltzak edo epaile eskudunakjakin badaki bere jurisdikziopeko lurraldean norbait tutoretzapean jarri behar dela, lehenengoak eskatu eta bigarrenak erabakiko du, baita ofizioz ere, tutoretzaren eraketa.

Tutoretzara deituriko ahaideek etaadingabearen edo ezgaituaren gaineko zaintza duen pertsonak tutoretzaren eraketa eragin beharko dute, hori erakarri duen egitatea ezagutzen duten unetik; hori egin ezean, pertsona horiek erantzukizun solidarioa izango dute eragindako kalte-galeren ordainaren gain.

231. artikulua Epaileak, tutoretza eratu baino lehen, entzun egingo die ahaiderik hurbilenei, berak egoki deritzen pertsonei, eta, edozein kasutan, tutoretzapekoari, horrek behar besteko zentzutasuna badu, eta, beti, tutoretzapeko hori hamabi urtekoa baino nagusiagoa bada.

Tutoretza Fiskaltzaren jagoletzapeanbeteko da; Fiskaltzak ofizioz jardungo du, edo, bestela, edozein interesdunek hala eskaturik.

Edozein unetan, Fiskaltzak tutorearieska diezaioke, horrek informazioa eman dezan, adingabe edo ezgaituaren egoerari buruz, bai eta tutoretzaren administrazioak duen egoerari buruz ere.

Tutoretza eratzen duen ebazpeneanedo horren osteko ebazpenetatik edozeinetan, epaileak jagoletza- eta kontrol-neurriak ezar ditzake, bere ustez horiek komenigarri badira tutoretzapekoaren onurarako. Era berean, epaileak edozein unetan eska diezaioke tutoreari, horrek informazioa eman dezan, adingabe edo ezgaituaren egoerari buruz, bai eta administrazioaren egoerari buruz ere.

Tutorearen izendapenean, hobetsikodira:

1. 223. artikuluko bigarren lerrokadaren arabera tutoretzapekoak berakizendatu duena.

2. Tutoretzapekoarekin bizi den ezkontidea. 3. Gurasoak.

4. Gurasoek euren azken nahiarenxedapenetan izendaturiko pertsona edo pertsonak.

5. Epaileak izendaturiko ondorengoa, aurrekoa, neba edo arreba. Salbuespen gisa, eta ebazpen ziodunean, epaileak aurreko paragrafoetako hurrenkera alda dezake, edo paragrafo horietan aipaturiko pertsona guztiak alde batera utz ditzake, hori beharrezkoa bada adingabe edo ezgaituaren onura kontuan hartuta.

Adingabearentzat onuragarria da tutorearen familia-bizitzan integratzea.

Aurreko artikuluan aipaturikoak izanezean, epaileak pertsonarik egokiena izendatuko du tutore; horretarako, kontuan izango du zeintzuk diren pertsona horren eta tutoretzapekoaren arteko harremanak, eta zein den tutoretzapeko horren onura.

Tutoretzan tutore batek jardungodu, salbu eta:

1. Tutoretzapekoari berari edo horrenondareari inguruabar bereziak gertatzeagatik, komeni denean kargu desberdin gisa bereiztea pertsonaren tutorea eta ondasunen tutorea; horrelakoetan, tutore bakoitzak bere buruz jardungo du bere eskumen-eremuan, baina bi-biei dagozkien erabakiak batera hartu beharko dituzte.

2. Tutoretza aitari eta amari dagokienean; horrelakoetan, aita eta amabatera arituko dira tutoretzan, guraso-ahala nola egikaritu eta modu berean.

3. Inor bere neba edo arrebarenseme-alaben tutore izendatu denean, komenigarritzat jo bada tutorearen ezkontideak ere tutoretza horretan jardutea.

4. Epaileak tutore izendatzen dituenean tutoretzapekoaren gurasoek testamentuan nahiz notario-agiri publikoanizendatu dituzten pertsonak, pertsona horiek batera tutoretzan jardun dezaten.

Aurreko artikuluaren 4. zenbakira bildutako kasuan, testamentugileak berenberegi hala xedatzen badu, eta 2. zenbakira bildutako kasuan, gurasoek hala eskatzen badute, epaileak, tutoreak izendatzean, erabaki dezake tutore horiek modu solidarioan egikaritu ahal izatea tutoretzaren ahalmenak.

Edozein arrazoiren ondorioz, tutorebatek kargua uzten badu, tutoretzak bere horretan irauten du gainerako tutoreekin, salbu eta izendapena egitean beren beregi besterik xedatu denean.

172. artikuluak aipatzen duen erakundeari dagokio, lege-aginduz, babesikez duten adingabeen gaineko tutoretza.

Nolanahi ere, erregela arruntekin batetorriz izendatu behar da tutorea, pertsona jakin batzuek, adingabearekin dituzten harremanengatik edo beste inguruabar batzuengatik, tutoretza bereganatu ahal dutenean tutoretzapekoaren onurarako.

Neba-arreba batzuentzat tutoreaizendatu behar bada, epaileak, ahal den neurrian, pertsona bera izendatuko du guztion tutore.

Edozein pertsona tutore izan daiteke, baldin eta pertsona horrek bere eskubide zibilen oso-osoko egikaritzabadu eta hurrengo artikuluetan ezarritako desgaikuntza-arrazoietatik bat ere betetzen ez badu.

Pertsona juridikoak ere tutore izandaitezke, irabaziak lortzeko asmorik ez badute eta euren helburua adingabeak eta ezgaituak babestea bada.

Ezin dira tutore izan: 1. Epaileak emandako ebazpenaren bitartez, guraso-ahalaren egikaritza kendu edo etenda dutenak, edota zaintza nahiz hezkuntzarako eskubideak oso-osorik zein zati batez kendu edo etenda dituztenak.

2. Lege-aginduz, aurreko tutoretzabatetik enkaituak izan direnak.

3. Askatasuna kentzeko zigorretatikedozeinen ondorioz, kondenatuak izan direnak, kondena hori betetzen dauden artean.

4. Edozein delituren ondorioz kondenatuak izan direnak, hortik funtsez aterabadaiteke pertsona horiek ez dutela behar den moduan jardungo tutoretzan.

Era berean, ezin dira tutore izan: 1. Egitez erabateko ezintasuna duten pertsonak.

2. Adingabearekin edo ezgaituarekin begi-bistako areriotasuna dutenak. 3. Jokabide makurreko pertsonak edo bizibide ezagunik ez dutenak.

4. Adingabearekin edo ezgaituarekin interes-gatazka garrantzitsuak dituztenak; harekin egoera zibilari nahizondasunen titulartasunari buruzko auzia edo eztabaida dutenak; edota adingabe edo ezgaituari diru-kopuru handiak zor dizkiotenak.

5. Porrot eginak eta birgaitu gabekokonkurtsatuak, pertsonaren gaineko tutoretzaren kasuan izan ezik.

Halaber, ezin dira tutore izan aitakedo amak, testamentura nahiz notario-agirira bildutako xedapenetan, beren beregi tutoretzatik kanpo utzi dituztenak, salbu eta epaileak ebazpen ziodunean besterik ezartzen duenean adingabe edo ezgaituaren onurarako.

243.4 eta 244.4 artikuluetan gaikuntza ez izateko ezarri arrazoiak ezzaizkie aplikatuko gurasoek euren azken nahiaren xedapenetan izendaturiko tutoreei, gurasoentzat arrazoi horiek ezagunak direnean izendapena egiteko unean; hala ere, epaileak, ebazpen ziodunean, bestelakoa ezar dezake adingabearen edo ezgaituaren onurarako.

Karguaz jabetu eta gero, tutoreak tutoretzatik enkaituak izango dira, gaikuntza ez izateko legezko arrazoian sartu direnean; tutoretzan jardutean makurjokatu dutenean; karguari datxezkion eginbeharren ez-betetzea gauzatu dutenean; nabariro azaldu denean pertsona horiek ez direla kargua betetzeko gauza; edo tutoreek eta tutoretzapekoek elkarrekin bizitzeko arazo larriak eta jarraikakoak agertu dituztenean.

Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak, tutoretzapekoak nahiz beste edozein pertsona interesdunek hala eskaturik, tutorea kargutik enkaitzeko dekreta dezake;horretarako, aldez aurretik, tutoreari zitazioa egingo dio, eta, hori bertan agertzen bada, berak esan beharrekoa entzungo du. Halaber, adingabeak esan beharrekoa ere entzungo da behar besteko zentzutasuna badu.

Enkaitze-prozeduraren izapideakegin bitartean, epaileak tutorearen eginkizunak eten ditzake, eta tutoretzapekoarentzat defendatzaile judiziala izenda dezake.

Enkaitzea epaiketaren bidez adierazi eta gero, beste tutore bat izendatubehar da kode honetan ezarritako moduan.

Tutorea tutoretzan aritzetik desenkusa daiteke, kargu horretan jarduteakgehiegizko kargak dakartzanean, adinaren, gaixotasunaren, zeregin pertsonalen edo lanbide-zereginen ondorioz, tutorearen eta tutoretzapekoaren artean loturarik ez izatearen ondorioz edo beste edozein arrazoiren ondorioz.

Interesdunak desenkusa-arrazoiaalegatzen badu, alegazio hori hamabost eguneko epean egin beharko du izendapenaren berri izan duenetik.

251. artikuluan aipaturiko desenkusa-arrazoietatik edozein gertatze bidezazaltzen bada tutoretza betetzen den bitartean, tutorea desenkusa daiteke tutoretza betetzetik; baina, horretarako, bera ordezteko pertsonaren bat izan behar da, eta pertsona horrek aurreko tutorearen antzeko baldintzak izan behar ditu.

Aurreko artikuluan xedatutakoa ezzaio aplikatuko pertsona juridikoen ardurapean utzitako tutoretzari.

Desenkusatzeko arrazoia gertatzebidezkoa baldin bada, edozein unetan alega daiteke.

Desenkusari buruzko ebazpena ematen ez den artean, desenkusa hori proposatu duenak eginkizuna gauzatzekobetebeharra du.

Hori egin ezean, epaileak defendatzailea izendatuko du haren ordez; desenkusa ezetsiz gero, ordeztuak izangodu desenkusa horrek eragin dituen gastu guztien gaineko erantzukizuna.

Testamentuan izendaturiko tutoreatutoretzatik desenkusatzen bada tutoretza horren delazio-unean, galdu egiten du testamentugileak izendapena delaeta berari utzi diona.

Izendaturiko tutorea karguaz jabetuko da agintaritza judizialaren eskutik.

Epaileak tutoreari eska diezaioke fidantza eratzea, betebeharren betetzeaziurtatzeko; epaileak fidantza horren modalitatea eta zenbatekoa zehaztuko ditu.

Hala ere, herri-erakundeak ez du fidantzarik eman behar, baldin eta adingabearen gaineko tutoretza lege-aginduz bereganatu badu, edo tutoretzahori epaileak emandako ebazpenaren aginduz betetzen badu.

Berebat, edozein unetan eta arrazoizuzena izanez gero, epaileak aldaraz edo ondorerik gabe utz dezake, oso-osorik zein zati batez, kasuan-kasuan emandako bermea.

Karguaz jabetu eta hurrengo hirurogei egunetako epean zehar, tutoreakinbentarioa egin behar du tutoretzapekoaren ondasunei buruz.

Agintaritza judizialak epe hori luzadezake ebazpen ziodunean, horretarako arrazoia baldin badago.

Inbentarioa epaiketaren bidez eratubehar da, Fiskaltzaren esku-hartzearekin eta epailearen iritziz egoki diren pertsonei zitazioa eginez.

Agintaritza judizialaren ustez tutorearen eskuetan utzi behar ez diren dirua, bitxiak, objektu baliotsuak eta balore nahiz agiri higigarriak horretarakodestinaturiko establezimenduan gordailutuko dira.

Tutoretzapekoaren ondasunekinordainduko dira aurreko neurriek eratortzen dituzten gastuak.

Tutoreak ez baditu inbentarioan sartzen tutoretzapekoaren aurka dituenkredituak, ulertuko da tutoreak kredituoi uko egiten diela.

Tutorea adingabearen edo ezgaituarenordezkaria da, adingabe nahiz ezgaitu horrek, legeak beren beregi ezarritako xedapenaren arabera edo ezgaiketa-epaiaren arabera, bere kabuz burutu ahal dituen egintzetarako izan ezik.

Tutoreak euren karguan arituko diratutoretzapekoen nortasunarekin bat etorriz, eta haien osotasun fisikoa nahiz psikologikoa errespetatuz.

Tutoreek, tutoretza betetzean, agintaritzaren laguntza lortu ahal izangodute.

Tutoreari dagokio tutoretzapekoajagotea, eta, bereziki:

1. Tutoretzapekoari mantenua ematea. 2. Adingabea hezi eta horri oso-osoko heziketa ematea.

3. Tutoretzapekoak gaitasuna eskuraedo berreskura dezan eta tutoretzapeko hori hobeto gizartera dadin eragitea.

4. Urtero-urtero, epaileari informazioa ematea adingabe edo ezgaituarenegoerari buruz, eta administrazioaren urteko kontu-arrazoiak ematea.

Tutore bakarrak eta, hala denean, ondasunen tutoreak, tutoretzapekoen ondareaadministratzen dute lege-aginduz, eta administrazio hori burutu behar dute familiako guraso on batek egingo lukeen moduan.

Tutoreak epailearen baimena izanbehar du:

1. Adingabea buru-osasunerako establezimenduan edo hezkuntza nahizheziketa berezirako establezimenduan sartzeko.

3. Eskubideei uko egiteko; tutoretzapekoarentzat interesgarriak diren gaietan transakzioa egiteko; eta gai horiek tartekaritzapean jartzeko. 4. Inbentario onurarik gabe edozein jarauntsi onartzeko; eta jarauntsiak nahiz eskuzabaltasunak arbuiatzeko.

5. Ondasunetan gastu bereziak egiteko. 6. Tutoretzapekoen izenean demanda jartzeko, presako gaietan edo balio gutxiko gaietan izan ezik.

7. Ondasunak errentan emateko,errentamendu horiek sei urtetik gorako iraupena dutenean.

8. Dirua maileguan eman edo hartzeko. 9. Tutoretzapekoaren ondasunak nahiz eskubideak dohainik xedatzeko.

10. Tutoretzapekoak tutore horrenaurka dituen kredituak hirugarrenei lagatzeko, edo hirugarrenek tutoretzapekoaren aurka dituzten kredituak kostu bidez eskuratzeko.

Jarauntsia banatu edo gauza erkideazatitzeko, tutoreak ez du epailearen baimenik behar; baina, banaketa eta zatiketa egin eta gero, beharrezkoa izango da epaileak horiek onestea.

Gurasoek bakarrik, eta betiere euren azken nahiaren xedapenetan, aukera eman diezaiokete tutoreari, horrektutoretzapekoaren ondasunek sortzen dituzten fruituak beregana ditzan, tutoretzapekoari mantenua ematearen truk, salbu eta epaileak ebazpen ziodunean besterik xedatzen duenean.

Tutoretza azkentzen da: 1. Adingabeak hemezortzi urte betetzen dituenean, salbu eta aurretiaz epaiketaren bidez ezgaitua izan denean.

2. Tutoretzapeko adingabea adoptatzen denean. 3. Tutoretzapean dagoen pertsona hiltzen denean.

4. Adingabeari adin-nagusitasunaren onura ematen zaionean.

Modu berean ere, tutoretza azkentzen da: 1. Guraso-ahala kendu nahiz eteteagatik tutoretza eratu eta gero, ahalaren titularrak hori berreskuratzen duenean.

2. Ezgaiketaren amaiera dakarren edoezgaiketa-epaia aldarazten duen ebazpen judiziala ematen denean, baldin eta ebazpen horren ondorioz kuradoretzak tutoretza ordezten badu.

Bost urte igarotakoan preskribatzenda kontu-arrazoien ematea eskatzeko akzioa; epe horren zenbaketa hasten da, kontu-arrazoien ematea gauzatzeko zein epe ezarri eta hori igaro denetik.

Kontu-arrazoien onespenari buruzebazpena eman baino lehen, epaileak entzungo die tutore berriari, edo, hala denean, kuradore edo defendatzaile judizialari, eta tutoretzapean egondako pertsonari edo horren jaraunsleei.

Tutoretzapean egon den pertsonakordainduko ditu kontu-arrazoiak emateko beharrezkoak diren gastuak.

Kontu orokorraren saldoak legezkokorrituak sortuko ditu tutorearen mesederako nahiz horren kalterako.

Saldoa tutorearen mesederako bada,saldo horrek legezko korrituak sortuko ditu, tutoretzapean egondakoari bere ondasunak itzuli eta ordainketa eskatu zaionetik.

Saldoa tutorearen kalterako bada,saldo horrek legezko korrituak sortuko ditu, kontua onetsi denetik.

Kuradoretzaren menpe daude: 1. Emantzipatuak, euren gurasoak hil badira, edo guraso horiek ezintasunen bat badute legeak agindutako laguntza emateko.

2. Adin-nagusitasunaren onura lortudutenak.

3. Zarrastelkeria-adierazpena dutenak.

Era berean, kuradoretza bidezkoada, babes-zeregin horren menpe geratu direnentzat, euren zentzutasun-maila kontuan harturik emandako ezgaiketa-epaiaren ondorioz, edo, hala denean, epai hori aldarazten duen ebazpen judizialaren ondorioz.

286. artikuluaren kasuetan, kuradoretzaren helburua izango da kuradoreak esku hartzea, adingabeekedo zarrastelek euren kabuz burutu ezin dituzten egintzetan.

Ezgaituen gaineko kuradoretzarenhelburua izango da kuradoreak laguntza ematea, kuradoretza hori ezarri duen epaiak beren beregi aipaturiko egintzetan.

Ezgaiketa-epaiak ez badu zehaztukuradoreak zein egintzatan esku hartu behar duen, ulertuko da esku-hartze hori hedatzen dela kode honen arabera tutoreek epailearen baimena zein egintzatan behar eta egintza berberetara.

Kuradoreei aplikatu behar zaizkie tutoreen izendapen, gaikuntza ez, desenkusa eta enkaitzearen inguruko arauak. Ezin dira kuradore izan porrot eginak eta birgaitu gabeko konkurtsatuak.

Kuradoretzapekoa aurretiaz tutoretzapean egon bada, tutore izandakoakbeteko du kuradorearen kargua, epaileak aurkakoa xedatzen ez badu.

Egintza juridiko jakin batzuetan kuradorearen esku-hartzea manuzkoa izanik,egintzok haren esku-hartzerik gabe burutzen direnean, deuseztagarriak dira, kuradoreak berak edo kuradoretzapean dagoenak hala eskatuz gero, kode honen 1301.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Zarrastelkeria-adierazpena duenakegintza batzuk burutzen baditu zarrastelkeria-demanda jarri baino lehen, ezin da egintza horien aurka jo arrazoi horretan oinarrituz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Defendatzaile judiziala izendatu behar da, defendatzaile horrek pertsonajakin batzuen interesak ordezka eta babes ditzan, baldin eta pertsona horien inguruan ondoko kasuetatik bat betetzen bada: 1. Gai zehatz baten inguruan interes-gatazka izatea, adingabeen edo ezgaituen eta euren legezko ordezkari nahiz kuradoreen artean. Bi gurasoek batera tutoretza betetzen dutela, interes-gatazka guraso bati begira bakarrik sortzen bada, beste gurasoari dagokio, lege-aginduz eta izendapen berezirik gabe, adingabea edo ezgaitua ordezkatu eta babestea.

2. Edozein arrazoi dela bide, tutoreak edo kuradoreak bere eginkizunetan ez jardutea; halakoetan, epaileakdefendatzailea izendatuko du, arrazoi hori desagertu arte edo karguan aritzeko beste pertsona bat izendatu arte.

3. Kode Zibilak ezartzen dituen gainerako kasuak.

Borondatezko jurisdikzioaren prozedura bitartean, epaileak, ofizioz edoFiskaltzak, adingabeak berak edo epaiketan agertzeko gaitasuna duten pertsonetatik edozeinek hala eskaturik, defendatzaile izendatuko du bere ustez kargu horretarako egokiena dena.

Defendatzaile judizialari aplikatubehar zaizkio tutore eta kuradoreen gaikuntza ez, desenkusa eta enkaitzearen inguruko arrazoiak.

Defendatzaile judizialak izango dituepaileak ematen dizkion eskumenak; kudeaketa amaitutakoan, defendatzaileak kontu-arrazoiak eman behar dizkio epaileari.

203 eta 228. artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, agintaritza judizialak egitezko zaintzailerik badelajakin dakienean, zaintzaile horri eska diezaioke informazioa eman dezan, dela adingabearen edo ustezko ezgaiaren egoerari buruz eta hark dituen ondasunen egoerari buruz, dela zaintzaileak haienganako izan duen jardunari buruz; era berean, epaileak kontrol- eta jagoletza-neurriak ezar ditzake bere ustez horiek egokiak badira.

Ezin dira aurkaratu egitezko zaintzaileak adingabearen edo ustezko ezgaiaren intereserako burutu dituen egintzak, haren onurarako gertatu badira.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Egitezko zaintzaileari aplikatu behar zaio 220. artikuluan tutorearen inguruan xedatutakoa.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Ezabatua, urriaren 24ko 13/1983Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila eraldatu du tutoretzaren arloan.

Emantzipazioa gertatzen da: 1. Adin-nagusitasunera heltzean.

2. Adingabea ezkontzean. 3. Guraso-ahala egikaritzen dutenek hori ematen dutenean.

4. Epaileak hori ematen duenean.

Adin-nagusitasuna hasten da hemezortzi urte betetakoan. Adin-nagusitasunaren urteak zenbatzeko, jaioteguna aintzat hartu behar da oso-osorik.

Guraso-ahala egikaritzen dutenekemantzipazioa eman dezaten, beharrezkoa da adingabeak hamasei urte izatea eta adingabe horrek emantzipazioari adostasuna ematea. Emantzipazio hori eman daiteke, eskritura publikoaren bidez edo Erregistroaren ardura duen epailearen aurrean egindako agerraldiaren bidez.

Behin emantzipazioa eman eta gero,ezin da hori ezeztatu.

Hamasei urtekoa baino nagusiagoaden semea edo alaba bere buruz bizi bada gurasoen adostasunarekin, hori emantzipatutzat joko da ondore guztietarako. Gurasoek adostasun hori ezezta dezakete.

Epaileak emantzipazioa eman diezaieke hamasei urtekoak baino nagusiagoak diren seme-alabei, horiek halaeskatzen badute eta horien gurasoei entzun eta gero:

1. Guraso-ahala egikaritzen duenabeste gurasoa ez den pertsona batekin ezkontzen denean edo horrekin ezkondu-bizimodua egiten duenean.

2. Gurasoak banandurik bizi direnean. 3. Guraso-ahalaren egikaritza modu larrian oztopatzen duten arrazoietatik edozein gertatzen denean.

Era berean, epaileak, Fiskaltzarentxostena jaso ondoren, adin-nagusitasunaren onura eman diezaioke hamasei urtekoa baino nagusiagoa den tutoretzapekoari, tutoretzapeko horrek hala eskatzen badu.

Adin nagusikoak gaitasuna dubizitza zibileko egintza guztiak gauzatzeko, kode honek kasu berezietarako ezartzen dituen salbuespenetan izan ezik.

Emantzipazioaren ondorioz, adingabea gaituta dago bere burua eta ondasunak gobernatzeko, adin nagusikoizango balitz bezala; baina, adin-nagusitasunera heldu arte, emantzipatuak ezin izango du dirua maileguan hartu, ezta ondasun higiezinak, merkataritza nahiz industriako establezimenduak edo balio berezia duten objektuak kargatu eta besterendu ere, bere gurasoen adostasunik gabe, eta, bi-biok izan ezean, kuradorearen adostasunik gabe.

Adingabeko emantzipatua bere kabuzager daiteke epaiketan.

Adingabe ezkonduak ondasun higiezinak, merkataritzako establezimenduakedo balio berezia duten objektu erkideak besteren edo karga ditzan, nahiko da bi ezkontideen adostasuna, beste ezkontidea adin nagusikoa bada; bestea ere adingabea bada, bi-bion adostasuna ez ezik, behar da bataren eta bestearen guraso edo kuradoreen adostasuna ere bai.

Pertsonen egoera zibilari buruzkoegintzak agerrarazi behar dira ondore horretarako dagoen erregistroan.

Erregistroko aktek egoera zibilarenfroga egiten dute; froga hori beste batez ordez daiteke, halako aktarik egin ez denean, Erregistroko liburuak desagertu direnean edo auzitegietan eztabaida sorrarazi denean.

Jaiotza inskribatzeko ez da beharrezkoa jaioberria Erregistroaren arduraduen funtzionarioari aurkeztea; nahiko da adierazpena egiteko betebeharra duenak adierazpen hori egitea. Adierazpen horrek bere barruan jasoko ditu legeak ezarritako inguruabar guztiak; adierazpenaren egileak hori sinatu behar du, eta, ezinezkoa bada, bi lekukok sinatu behar dute, egileak hala eskatuta.

Bertakotzeek ez dute inola ere legezko ondorerik izango Erregistroaninskribatzen ez diren bitartean, horiek egiaztatzeko froga eta eurok emateko data edozein izanda ere.

Udaleko epaileek, eta, hala denean,lehen auzialdikoek, 20 pezetatik 100erako isunarekin zigortu ahal dituzte Erregistro Zibilari buruzko xedapenen arau-hausteak, baldin eta arau-hauste horiek delitu edo falta ez badira.

1870eko ekainaren 17ko Legeak indarrean iraungo du, aurreko artikulueklege hori aldarazi ez duten heinean.

Eskuratzeko modukoak diren edoizan daitezkeen gauza guztiak ondasun higigarri edo higiezinak dira.

Ondasun higiezinak dira: 1. Lurrak, eraikinak, bideak eta lurrari atxikita dauden orotariko egiturak.

2. Zuhaitzak, landareak eta banantzeke dauden fruituak, horiek lurrarilotuta dauden bitartean edo ondasun higiezinaren zati osagarri diren bitartean.

3. Ondasun higiezinari finkotasunezlotuta dagoen guztia, baldin eta ondasunaren materiari kalte egin gabe edo objektua bera narriatu gabe ezin bada horretatik banandu.

4. Estatuak, erliebeak, pinturak etaerabilerarako nahiz apaindurarako bestelako objektuak, baldin eta ondasun higiezinaren ugazabak eraikin edo landetan jarri baditu, funtsari modu iraunkorrean lotzeko asmoarekin.

5. Finkaren jabeak eraikin edo landa batean egiten den industria edo ustiapenerako destinatutako makinak,ontziak, tresnak eta lanabesak, ustiapenaren beraren beharrizanak zuzenean asetzen badituzte.

6. Animalien hazitegiak, usategiak,erlauntzak, arrainen urmaelak edo antzeko hazitokiak, jabeak horiek jarri edo artatzen dituenean finkari lotuta iraunaraz daitezen eta finkaren behin betiko osagai izanik.

7. Landa baten lugintzarako destinatu diren ongarriak, ongarri horiek

Ondasun higigarri moduan hartzendira, eskuratzeko modukoak izanik, aurreko artikuluan aipatu ez diren ondasunak; eta, orokorrean, puntu batetik bestera garraia daitezkeen ondasun guztiak, hori egin badaiteke haien euskarri den ondasun higiezinari kalterik egin gabe.

Ondasun higigarriak suntsikorrakedo suntsiezinak dira.

Ondasunak herri-jabarikoak edo jabetza pribatukoak dira.

Herri-jabariko ondasunak dira: 1. Herri-erabilerarako destinatzen direnak, besteak beste, estatuak eraikitako bide, kanal, ibai, uhar, portu eta zubiak; ur-bazterrak, hondartzak, itsasarteak eta horien antzekoak.

2. Herri-erabilerakoak izan gabe,estatuari modu pribatiboan dagozkion ondasunak, baldin eta herri-zerbitzurako edo nazioko aberastasuna suspertzeko destinatu badira, hala nola, harresiak, gotorlekuak eta lurraldearen defentsarako bestelako obrak; eta meatzeak, horien emakida gauzatzen ez den bitartean.

Herri-jabariko ondasunak estatuaren jabetzapeko ondasun bilakatzendira, erabilera orokorrerako edo lurralde-defentsaren beharrizanetarako destinoa galtzen dutenean.

Errege-ondareko ondasunak arautzenditu horiei buruzko lege bereziak, eta, lege horrek arautzen ez dituen kontuetan, kode honetan jabetza pribatuari buruz ezartzen diren xedapen orokorrek.

Probintzia eta herrietako ondasunenartean, erabilera publikorako ondasunak eta ondare-ondasunak bereizten dira.

Probintziek edo herriek dituzten gainerako ondasunak ondare-ondasun dira,eta kode honen xedapenek arautzen dituzte halakoak, lege bereziek xedatutakoa salbu.

Jabetza pribatuko ondasunak dira,estatuaren, probintzien eta udalerrien ondare-ondasunez gain, gizabanakoei banaka nahiz modu kolektiboan dagozkienak ere.

Aurreko hiru kapituluetarako xedapenak

Legearen xedapenetan edo gizabanakoek egindako aitorpenetan, gauza nahizondasun higiezin edo gauza nahiz ondasun higigarri adierazmoldeak erabiltzen direnean, ulertuko da adierazmoldeok euren barruan hartzen dituztela, hurrenez hurren, I eta II. kapituluetan aipatutako gauzak.

Gauza higigarri nahiz higiezinengaineko salmentan, legatuan, dohaintzan edo bestelako xedapenetan, gauzon edukitza edo jabetza eskualdatzen denean gauza horien barruan dagoen guztiarekin, ulertuko da gauzokin batera ez direla eskualdatzen eskudirua, baloreak, kredituak eta akzioak, nahiz eta horien agiriak gauzaren barruan izan, salbu eta argiro-argiro agerrarazten denean eskualdaketa balore eta eskubideotara hedatzeko borondatea.

Jabetza da gauzak gozatu eta xedatzeko eskubidea, eta legean ezarritakomugapenak baino ez ditu.

Gauzaren jabeak akzioa du gauzahorren ukandunaren eta edukitzailearen aurka, gauza erreibindikatzeko.

Betekizun hori ez bada aurretiazgauzatzen, epaileek babestuko dute jabetza galdu duenaren edukitza, eta, hala denean, horri edukitza itzuliko diote.

Lurraren jabea lur horren azalean etaazpian dagoenaren ugazaba da, eta lur horretan berari komeni zaizkion obrak, landaketak eta lur-zulatze lanak egin ditzake, betiere zortasunei kalterik egin gabe, eta meatze eta urei buruzko legeek eta polizia-araudiek xedatutakoaren menpe.

Altxor ezkutua zein lurretan aurkitu,eta lur horren ugazabari dagokio altxor hori.

Aurkitutako gaiak zientziarako nahizarteetarako interesgarriak badira, estatuak gaiok eskura ditzake horien prezio zuzenaren truk; prezio hori adierazitakoaren arabera banatuko da.

Legearen ondoreetarako, altxorra dadiruaren, bitxien nahiz beste edozein objektu baliotsuren gordailu ezkutu eta ezezaguna, baldin eta ezin bada jakin gordailu hori lege bidez nori dagokion.

Akzesioaren ondorioz, ondasunengaineko jabetzak eskubidea ematen du ondasunon produktuen gainean, eta ondasunoi berez nahiz modu artifizialean lotu edo erantsitako gaien gainean ere.

Jabeari dagozkio: 1. Fruitu naturalak.

2. Fruitu industrialak. 3. Fruitu zibilak.

Fruitu industrialak dira lugintza edolanaren ondorioz edozein motatako lurrek ekoizten dituzten gaiak.

Fruitu zibilak dira eraikinen alogera,lur-errentamenduen prezioa, eta betiereko, bizi arteko edo horien antzeko errenten zenbatekoa.

Fruituak jasotzen dituenak ordaindubehar ditu beste inork fruituok ekoitzi, bildu eta artatzeko egin dituen gastuak.

Fruitu natural edo industrialak dirabegi-bistan daudenak edo sortu direnak bakarrik.

Inoren lurrean eraiki, landatu edoereindakoa eta bertan egindako hobekuntzak nahiz konponketak lur horren ugazabari dagozkio, hurrengo artikuluek xedatzen dutenaren menpe.

Obra, ereintza eta landaketa guztiakjabeak bere kontura egin dituela uste da, aurkakoa frogatzen ez den artean.

Lurraren jabeak, berak zuzenean edobeste norbaiti hala eskatuta, lur horretan landaketa, eraikin edo obrak egiten baditu inoren gaiekin, horien balioa ordaindu behar du; eta jabeak gaitzustez jardun badu, kalte-galeren ordaina ere eman beharko du. Gaion ugazabak horiek kentzeko eskubidea du, baldin eta hori egin badaiteke eraikitako obrari inolako kalterik eragin gabe, edo kentze horren ondorioz landaketa, eraikin nahiz obra gauzatuak galtzen ez badira.

Norbaitek besteren lurrean eraiki,erein edo landatzen badu onustez, lur horren ugazabak obra, ereintza edo landaketa bereganatzeko eskubidea du, 453 eta 454. artikuluetan ezarritako kalte-ordaina eman eta gero; edo, bestela, lurraren ugazabak bertan zerbait fabrikatu edo landatu duena behartu dezake lurraren prezioa ordaintzera, eta lurra erein duena, errenta egokia ematera.

Norbaitek besteren lurrean eraiki,landatu edo ereiten badu gaitzustez, bertan eraiki, landatu edo ereindakoa galtzen du, kalte-ordaina eskuratzeko eskubiderik gabe.

Norbaitek besteren lurrean eraiki,landatu edo ereiten badu gaitzustez, lurraren ugazabak pertsona horri eska diezaioke, obra errausteko edo landatu nahiz ereindakoa erauzteko, betiere gauzak jatorrizko egoeran birjarriz, eraikitzaile, landatzaile edo ereilearen kontura.

364. artikulua Besteren lurrean eraiki, erein edo landatu duena ez ezik, lurraren ugazaba ere gaitzusteduna denean, batari eta besteari dagozkien eskubideak dira bi-biok onustez jardunez gero izango lituzketenak.

Lurraren ugazabak gaitzustez jardun duela ulertzen da, baldin eta egitatea beraren begi-aurrean gauzatu bada,eta, jakinaren gainean egonda ere, ez bada egitatearen aurka jarri.

Xedapen hori ez da gertatuko, jabeakegikaritzen badu 363. artikuluak ematen dion eskubidea.

Landak ibaiertzen mugakide badira,ugazabei dagozkie ur-lasterraren ondorioz landa horiei ezari-ezarian gehitzen zaizkien zatiak.

Urmaelen edo aintziren mugakidediren landen ugazabek ez dituzte eskuratzen urek, berez gutxitzean, agerian utzitako lurrak; eta ez dituzte galtzen urek, gorakada ezohikoen ondorioz, estalitako lurrak.

Ibai, erreka edo uharraren ur-lasterrakur-bazterreko landa batetik zati jakin bat bereizten duenean beste landa batera garraiatuz, bereizitako zatia zein finkatakoa izan eta finka horren ugazabak eusten dio zati horren gaineko jabetzari.

Ur-lasterrak lur batetik zuhaitzakatera eta beste lur batera garraiatzen baditu, zuhaitzok zein lurretan geratu eta lur horren jabeari dagozkio, aurreko ugazabek ez badituzte zuhaitz horiek erreklamatzen hilabeteko epean.

Estatuari dagozkio nahiz Espainiakoitsasertzaren aldameneko itsasoetan, nahiz ibai nabigagarri eta flotagarrietan, eratzen diren uharteak.

Ibai nabigagarri eta flotagarrien norabidea berez aldatzen denean, landapribatuan ubide berria irekiz, ubide hori herri-jabarikoa izango da. Landaren ugazabak ubidea berreskuratuko du urek ubide hori berriro lehortzen badute, berez edota legeak horretarako ahalbidetzen dituen lanen ondorioz.

Ibaien ur-lasterra ubideetan zatitzeagatik, landa osoa edo horren zati bat bakarturik geratzen denean, landa horrenugazabak eutsi egiten dio landaren edo landa-zatiaren jabetzari. Era berean, ur-lasterrak zati bat landatik banantzen badu, landaren ugazabak zati horren jabetzari eusten dio.

Bi gauza higigarri ugazaba desberdinenak izan, bi-biok batu, eta, gaitzusterikizan gabe, gauza berria eratzen denean, gauza nagusiaren jabeak gauza erantsia eskuratzen du aurreko ugazabari gauza erantsiaren balioa emanez.

Elkarri erantsitako bi gauzaren artean,bata besteari batu bazaio hori apaindu, erabili edo hobetzeko, bigarrena gauza nagusitzat jotzen da.

Pintura eta eskulturetan, eta idazki,inprimaki, grabatu edo litografietan, gauza erantsi moduan hartuko da ohola, metala, harria, ehuna, papera edo pergamua.

Gauzak, elkarri batuta egon arren,kalterik eragin gabe banandu ahal direnean, gauzon ugazabek banantzea eska dezakete.

Gauza bat erabili, edertu edo hobetzeko, beste bat batu eta azken horrekgauza nagusiak baino balio handiagoa duenean, gauza erantsiaren ugazabak banantzea eska dezake, nahiz eta gauza nagusiari nolabaiteko kaltea eragin.

Gauza erantsiaren ugazabak gaitzustez egin duenean eransketa, gauza galtzen du, eta gauza nagusiaren jabearieman behar dio horrek izandako kalteen ordaina.

Gaitzustez jardun duena gauza nagusiaren ugazaba izan bada, gauza

Bi ugazabetatik edozeinek eransketa egin badu bestearen begi-aurrean,eta, jakinaren gainean egonda ere, ez bada eransketaren aurka jarri, bi ugazabon eskubideak zehaztuko dira onuste-kasuetarako xedatu den moduan.

Espezie bereko edo desberdineko bigauza nahasten badira horien ugazaben borondatez edo ustekabean, eta, azken kasu horretan, gauzak ezin badira banandu euroi kalterik egin gabe, jabeek proportziozko eskubidea eskuratzen dute gauza osoaren gain, nahasitako edo nahaspilatutako gauzen balioa kontuan hartuz.

Jabe baten borondatez, baina onustez, espezie bereko edo desberdineko bigauza nahasi edo nahaspilatzen badira, jabeen eskubideak zehaztuko dira aurreko artikuluan xedatutakoaren arabera.

Nahastea edo nahaspila eragin duenak gaitzustez jardun badu, berari dagokion eta berak nahasi edo nahaspilatu duen gauza galduko du, eta, gainera,nahastea egiteko erabili duen gauzaren ugazabari eman beharko dio horri eragindako kalteen ordaina.

Obra egiteko erabili izan den gaiaobra bera baino preziatuagoa bada, edo obrak berak baino balio handiagoa badu, gaiaren ugazabak aukeran du espezie berria eskuratzea obraren balioa eman eta gero, edo, bestela, gaiaren ordaina eskatzea.

Espezie berriko obra eratzean gaitzustea izan bada, gaiaren ugazabakobra bereganatzeko eskubidea du, obraren egileari ezer ordaindu gabe; edo, bestela, egileari eskatu ahal dio gaien balioaren eta berari eragindako kalteen ordaina eman diezaion.

Jabe orok bere jabetza mugatzekoeskubidea du, lur mugakideen ugazabei zitazioa eginez.

Ahalmen berbera dagokie eskubideerrealak dituztenei.

Mugaketa egingo da jabe bakoitzaren tituluen arabera, eta, behar adinako titulurik izan ezean, jabe mugakideen edukitzak ondorioztatzen duenarenarabera.

Jabe mugakideen tituluek luze-zabala adierazten badute, eta luze-zabalhori lur osoak duena baino handiagoa edo txikiagoa bada, proportzioz banatuko da gehiegizko edo gutxiegiko zati hori.

Jabe orok bere landak itxi edo hesiditzake, horma, zanga, palaxu bizidun zein bizigabe nahiz beste edozein bide erabiliz, landotan eratutako zortasunei kalterik egin gabe.

Eraikin, horma, zutabe edo besteedozein egitura hur-hurreko aurrian badago, horren jabea behartuta dago hori erraustera, edo, bestela, hori lurrera eror ez dadin beharrezkoak diren obrak egitera.

Aurrizko obraren jabeak ez badu horiegiten, agintaritzak eraikina erraustaraz dezake jabe horren kontura.

Zuhaitz mardulen bat lurrera erortzeko arriskuan egon eta horrekin kalte egin ahal zaienean inoren finkariedo bide publiko zein pribatutik igarotzen diren oinezkoei, zuhaitzaren ugazabak zuhaitza errotik atera eta kendu behar du; ez badu hori egiten, beraren kontura egingo da agintaritzaren erabakiz.

Aurreko bi artikuluen kasuetan,eraikina edo zuhaitza lurrera erortzen bada, 1907 eta 1908. artikuluetan xedatutakoa aplikatuko da.

Erkidegoa bada izan, gauza edo eskubide baten gaineko jabetza zenbaitpertsonari indibisoan dagokienean.

Kontraturik edo xedapen berezirikizan ezean, titulu honen aginduek arautuko dute erkidegoa.

Erkidegoaren partaideek horrenonura eta zametan hartuko dute parte, euren kuoten arabera.

Erkidegoaren partaideei dagozkienzatiak berdinak direla uste izango da, kontrakoa frogatzen ez den bitartean.

Erkidegoaren partaide bakoitzak gauza erkideak erabili ahal izango ditu eurenxedearekin bat etorriz, erkidegoaren interesari kalterik egin gabe, eta gainerako partaideei gauzok euren eskubidearen arabera erabiltzea eragotzi barik.

Jabekide orok gainerako partaideakbehartu ditzake gauza edo eskubide erkidea artatzeko beharrezkoak diren gastuak ordaintzera. Partaidea betebehar horretatik askatu ahal izango da, jabarian dagokion zatiari uko egiten badio bakarrik.

Jabekidetasunaren mendeko osagaiak ezin dira inola ere zatitu; zatiokosagai pribatibo jakin baten eranskin banaezinak direnez gero, horrekin batera bakarrik besterendu, kargatu edo enbargatu ahal izango dira.

Pisu edo lokala besterentzen bada,gainerako pisu edo lokalen jabeek, titulu horren bidez bakarrik, ez dute eroslehentasun-eskubiderik izango, ezta atzera-eskuratzeko eskubiderik ere.

Lege-xedapen bereziek, eta, horiekahalbidetzen duten neurrian, interesdunen borondateak arautzen dute jabetzaren forma hori.

Jabekideetatik batek ere ezin dugauza erkidean aldakuntzarik egin gainerako jabekideen adostasunik gabe, nahiz eta aldakuntzok guztientzat onuragarriak izan.

Gauza erkidea administratu eta hobeto lupertzeko bete beharrekoak izango dira partaide gehienek hartutakoerabakiak.

Halako gehiengoa izan dadin, erabakia hartu duten partaideek ordezkatubehar dituzte erkidegoaren xedea eratzen duten interes gehienak.

Gehiengorik ez badago, edo gehiengoaren erabakiak kalte larriak badakartza gauza erkidearen gain interesa dutenentzat, epaileak egoki deritzonaaginduko du alderdiak hala eskatuta; halakoetan, epaileak administratzaile bat ere izenda dezake.

Gauzaren zati bat pribatibo moduandagokienean partaide bati edo batzuei, beste zatia erkidea izanik, azken horri bakarrik aplikatuko zaio aurreko xedapena.

Jabekide orok jabetza osoa du berezatiaren eta berari dagozkion fruitu eta onuren gainean; ondorenez, jabekideak jabetza hori besterendu, lagatu edo hipotekatu ahal du, bai eta beste inor jabetzaren aprobetxamenduan jarri ere, eskubide pertsonalen kasuan izan ezik.

Jabekide batek ere ez du erkidegoanirauteko betebeharrik. Jabekide bakoitzak edozein unetan eska dezake gauza erkidearen zatiketa.

Aurreko artikuluan xedatutakoagorabehera, jabekideek ezin dute gauza erkidearen zatiketa eskatu, horrekin gauza baliogabe suertatzen denean xedetzat duen erabilera betetzeko.

Eraikinaren ezaugarriek eraikinarenzatiketa ahalbidetzen badute, zatiketa hori egin daiteke erkideetatik edozeinek hala eskatuta; halakoetan, pisu edo lokal independenteak horiei erantsitako osagai erkideekin batera adjudikatuko dira, 396. artikuluak araututako moduan.

Gauza erkidearen zatiketa egin dezakete, bai interesdunek, bai eta partaideen borondatez izendatutako tartekarinahiz ararteko adiskidetzaileek ere.

Gauza berez zatiezina izan eta jabekideak ez direnean ados jartzen gauzahori euretako bati adjudikatu eta horrek gainerakoei kalte-ordaina emateko, gauza saldu eta horren prezioa banatuko da.

Gauza erkidearen zatiketak ezin diohirugarrenari kalterik egin; hirugarrenak eutsi egingo die banaketa egin aurretik berari zegozkion hipoteka, zortasun edo beste eskubide errealei. Era berean, erkidegoa zatitu arren, indarrean iraungo dute hirugarrenak erkidegoaren aurka dituen eskubide pertsonalek.

Jarauntsi-zatiketaren inguruko erregelak aplikatuko zaizkio erkidegoapartaideen artean zatitzeari.

Herri-jabarikoak dira: 1. Ibaiak eta horien berezko ubideak.

2. Ur-begi eta erreken berezko ubideetatik etengabe edo etenka doazenurak, eta ubide horiek beroriek.

3. Herri-jabariko lurretan etengabeedo etenka jaiotzen diren urak.

4. Naturak herri-lurretan eratutakolaku eta aintzirak, eta horien ibilguak.

5. Sakan edo euri-bideetatik igarotzen diren euri-urak, horien ubidea ereherri-jabarikoa denean.

6. Herri-lurren azpian dauden urak.

7. Herri-lanak gauzatzeko guneanaurkitu diren urak, nahiz eta lanok emakidadunak egin.

8. Subjektu pribatuen, estatuaren,probintzien edo herrien lurretan etengabe edo etenka jaiotzen diren urak, urok lur horietatik irteten direnetik.

9. Iturri, estolda eta establezimendupublikoen soberakinak.

Jabari pribatukoak dira: 1. Jabari pribatuko lurretan etengabe nahiz etenka jaiotzen diren urak, urok lur horietatik igarotzen diren bitartean.

2. Naturak lur pribatuetan eratutakolaku eta aintzirak, eta horien ibilguak.

3. Lur pribatuen azpian daudenurak.

4. Lur pribatuen gainean erortzendiren euri-urak, horiek lurron mugak gainditzen ez dituzten bitartean.

5. Euri-urek etengabe nahiz etenkaeratutako ur-lasterraren ubideak, eta herri-jabarikoak ez diren finkak zeharkatzen dituzten erreken ubideak.

Landa eta eraikin batera urak eramateko erreten edo akueduktu ororen ur,ubide, ezponda eta bazterrak landa edo eraikinaren osagaitzat hartuko dira.

Herri-uren gaineko aprobetxamendua eskuratzen da: 1. Administrazio-emakidaren bidez.

2. Hogei urteko preskripzioaren bidez. Aprobetxamendu horien gaineko eskubide eta betebeharren mugak izango dira, lehenengo kasuan, emakidaren hitzez-hitzezkotasunak eratortzen dituenak, eta, bigarrenean, urak erabiltzeko moduak eta formak eratortzen dituztenak.

Uren aprobetxamendurako emakidaoro hirugarrenari kalterik egin gabe ulertzen da.

Ur publikoak aprobetxatzeko eskubidea azkentzen da horien emakidairaungitzen denean edo eskubidea hogei urteko epean erabiltzen ez denean.

Lurretik ur-begi edo errekaren batetengabe nahiz etenka jaio eta lur horren jabeak haren urak aprobetxa ditzake lur horretatik igarotzen diren bitartean; hala ere, soberakin-urak herri-jabariko ur bihurtzen dira, eta horien gaineko aprobetxamendua urei buruzko lege bereziak arautzen du.

Ezin da inor jabetza pribatuko lurretan sartu, bertan urak bilatzeko edolurrotan dauden urak erabiltzeko, jabeen baimenik gabe.

Lurraren jabeak ahalmena du lurhorren barruan euri-uren biltegiak eraikitzeko, horiekin ez bazaio kalterik egiten jendeari edo hirugarrenari.

Lurraren jabeak, berak bakarrik, edo,osterantzean, beste inork, haren baimenarekin, lurpeko urei buruz ikerketak egin ditzake bertan.

Herri-jabariko lurretan lurpeko ureiburuz ikerketak egin ahal izateko, administrazio-baimena izan behar da nahitaez.

Urei buruzko lege bereziarekin batetorriz azaleraturiko urak, nork azaleratu eta horri dagozkio.

Ur azaleratuen jabeak bertan behera uzten baditu ur horiek euren ibilbide naturalean, herri-jabarikoak izangodira.

Lur batean gaiak pilatu edo erortzeagatik uren ibilbidea oztopatzen badahirugarrenari kalte eginez edo hirugarrena arriskuan jarriz, eta, horren ondorioz, gaiok lur horretatik atera behar badira, aurreko artikuluan xedatutakoa aplikatu behar da.

Aurreko bi artikuluetan aipatu obrekonurak ekarri eta onurotan parte hartzen duten jabe guztiek ordaindu behar dituzte, euren interesaren arabera, obra horiek egiteko gastuak. Inork erruz eragin baditu kalteak, berak izango du gastuon gaineko erantzukizuna.

Herri-onura dela bide, Nahitaez Jabetza Kentzeari buruzko Legearenmenpe daude korporazioei edo subjektu pribatuei dagozkien uren gaineko jabetza eta erabilera.

Kapitulu honetako xedapenek berenberegi arautzen ez dituzten gaietan, urei buruzko lege bereziak agindutakoa aplikatu behar da.

Literaturako lanaren edo lan zientifiko nahiz artistikoaren egileak eskubidea du berak nahi duen moduan lanhori ustiatu eta xedatzeko.

Edukitza naturala da norbaitek gauzaukan edo eskubidea lupertzea. Edukitza zibila ukantza edo luperketa bera da, eta, horrekin batera, norbaitek bere egin nahi izatea gauza edo eskubidea.

Gauzak ukan edo eskubideak lupertzen dituen berberak egikaritzen duhaien gaineko edukitza, edo, osterantzean, beste inork, haren izenean.

Edukitzailea onusteduna da, ez badaki bere tituluan edota eskuratzeko moduan akats bat dagoela eta akats horrekhura baliogabetzen duela.

Onustez eskuratutako edukitzak izaera hori galtzen du, egintza jakin batzuek egiaztatzen dutenean eta egiaztatzen dutenetik edukitzaileak badakielagauzaren gaineko edukitza bidegabe duela.

Uste da edukitza eskuratzeko modua zein izan eta modu berean eustenzaiola edukitza horren luperketari, kontrakoa frogatzen ez den bitartean.

Atzemateko moduko gauza eta eskubideak bakarrik izan daitezke edukitzaren objektu.

Edukitza eskuratzen da edukitzapekogauza edo eskubidea okupatzen denean, gauza nahiz eskubide hori norberaren borondatearen menpe geratzen denean, edo norberaren egintzak eta harako eskubidea eskuratzeko ezarritako lege-formalitateak betetzen direnean.

Edukitza eskura dezakete edukitzahori lupertuko duenak berak, horren legezko ordezkariak, mandatariak eta mandaturik ez duen hirugarrenak; dena den, azken kasu horretan, ez da ulertuko edukitza eskuratu denik, edukitzaegintza norbaiten izenean egin eta pertsona horrek egintza berresten ez duen bitartean.

Jaraunsleak jarauntsia onartzenduenean ulertzen da jarauntsiko ondasunen edukitza berari eskualdatu zaiola kausatzailearen heriotza-unetik, inolako geldiarazpenik gabe.

Norbaitek baliozkotasunez arbuiatzen badu jarauntsia, ulertzen da pertsona horrek ez duela inoiz jarauntsiarenedukitzarik izan.

Ezin da sekula ere edukitza indarkeriaz eskuratu, edukitzailea eskuraketahorren aurka jartzen den bitartean. Norbaitek uste badu beste inori gauzaren ukantza kentzeko akzioa edo eskubidea duela, eta ukanduna gauza ematearen aurka jartzen bada, hark laguntza eskatu beharko dio agintari eskudunari.

Jaraunsle-tituluaren bidez oinordekodenak ez ditu jasango bere kausatzaileak izan duen edukitza akastunaren ondorioak, salbu eta frogatzen denean oinordekoak bazuela edukitzan eragina duten akatsen berri; hala ere, onusteko edukitzaren ondoreak ez dira onuragarriak izango oinordekoarentzat, kausatzailearen heriotza-datatik baino.

Adingabeek eta ezgaituek gauzengaineko edukitza eskura dezakete; baina euren ordezkari legitimoen laguntza behar dute edukitzatik eurentzat sortzen diren eskubideak erabiltzeko.

Jasamen hutsarekin burututako egintzek, modu klandestinoan eta gauzarenedukitzaileak jakin gabe gauzaturikoek, eta indarkeriazko egintzek ez dute eraginik edukitzaren gainean.

Edukitza, egitate gisa, ezin zaie bipertsona desberdini aitortu, indibiso-kasuetan izan ezik. Edukitzeko egitatearen inguruan auzia sortzen bada, lehenespena izango du oraingo edukitzaileak; oraingo edukitzaileak bi badira, antzinatasun gehien duenak; edukitza guztien data berbera bada, titulua aurkezten duenak; eta, baldintza horiek guztiak berberak badira, gauza gordailuan edo epailearen zainpean utziko da, harik eta gauza horren gaineko edukitza edo jabetzari buruz, izapide egokien bidez, erabakia hartu arte.

Edukitzaile orok eskubidea du bereedukitza errespetatua izan dadin; eta, hari edukitzan nahasmendua eraginez gero, edukitza bera babestu edo hori edukitzaileari itzuli beharko zaio, prozedura-legeek ezartzen dituzten bideak erabiliz.

Ugazaba moduan eskuratu eta lupertzen den edukitza bakarrik izan daiteke jabaria eskuratzeko titulua.

Ugazaba moduan edukitza duenakbere mesederako du edukitzeko titulu zuzena duelako lege-presuntzioa, eta ezin da pertsona hori behartu titulua erakustera.

Edukitzaile onustedunak bere egitenditu jasotako fruituak, edukitza hori legez geldiarazten ez den bitartean.

Fruitu naturalak eta industrialakeuren jatorritik banandu edo bereizten diren unetik jaso direla ulertzen da.

Fruitu zibilak egunean-eguneanekoitzi direla ulertzen da, eta edukitzaile onustedunari dagozkio proportzio horretan.

Onustea amaitzean fruitu naturaledo industrial batzuk banantzeke badaude, edukitzaileak eskubidea du fruitu horien ekoizpenerako egin dituen gastuak berreskuratzeko, eta, horrez gain, uztaren produktu likidoaren zati bat jasotzeko, edukitzak izan duen iraupenaren arabera.

Gauzaren jabeak, hala nahi badu,edukitzaile onustedunari eman diezaioke lugintza bukatzeko eta banantzeke dauden fruituak biltzeko ahalmena, edukitzaile horrek lugintzan izan dituen gastuen eta edukitzaile horri dagokion produktu likidoaren kalte-ordain gisa; edukitzaile onustedunak, edozein arrazoi dela eta, ez badu emate hori onartu nahi, galdu egingo du beste edozein bidetatik kalte-ordaina eskuratzeko eskubidea.

Gastu onuragarriak edukitzaile onustedunari ordaintzen zaizkio gauza atxikitzeko eskubide berberarekin; edukitzaren inguruko auzietan garaile ateratzendenak aukeran du gastuen zenbatekoa ordaintzea, edo, bestela, gastu horiek direla-eta gauzak izan duen balio-gehikuntza ematea.

Edukitzaile gaitzustedunak ordaindu behar ditu berak jasotako fruituaketa edukitzaile legitimoak jaso ahal izango zituzkeenak; eta beraren eskubidea izango da, bakar-bakarrik, gauza artatzeko nahitaez egin behar izan dituen gastuak berreskuratzea. Edukitzaile gaitzustedunari ez zaizkio ordainduko luxuzko eta atsegin hutsezko hobekuntzetan egindako gastuak; baina edukitzaile horrek berarekin eraman ahal izango ditu gastuak zein objektutan inbertitu eta objektu horiek, baldin eta gauzari ez bazaio narraidurarik egiten, eta edukitzaile legitimoak hobesten ez badu objektu horiekin geratzea, edukitza eskuratzeko unean objektuok zuten balioa ordainduz.

Edukitzaile onustedunak ez du inolako erantzukizunik edukitzapeko gauzetan izandako narriadura edo galeraren gain, doloz jardun duela egiaztatzendenean izan ezik. Edukitzaile gaitzustedunak narriadura edo galeraren gaineko erantzukizuna du beti, baita ezinbesteko kasuetan ere, asmo gaiztoz atzeratu duenean edukitzaile legitimoari gauza ematea.

Edukitza lortzen duenak ez du hobekuntzarik ordaindu behar, hobekuntzahori desagertu bada gauza eskuratzeko unean.

Edukitzaileak edukitza gal dezake:

1. Gauza bertan behera uzten duenean. 2. Gauza beste inori lagatzen dionean kostu bidez nahiz dohainik.

3. Gauza erabat suntsitu edo galtzendenean, edo gauza hori merkataritzatik kanpo geratzen denean.

4. Beste inork gauzaren edukitza duenean urtebete baino gehiagoko epean,nahiz eta aurreko edukitzaileak edukitza horren aurkako borondatea agertu.

Ez da ulertu behar gauza higigarriaren gaineko edukitza galdu denik, gauza hori edukitzailearen eskumendeandagoen bitartean, berak gauza aldianaldian non dagoen jakin ez badaki ere.

Ez da ulertu behar gauza higiezineneta eskubide errealen gaineko edukitza galdu denik, ezta hirugarrenaren kalterako gauzatzen den preskripzioaren ondoreetarako eskualdatu denik ere, Hipoteka Legean xedatutakoaren arabera baino.

Ondasun higigarrien gain onustezeskuratutako edukitza tituluaren bestekoa da. Hala ere, norbaitek gauza higigarria galdu badu edo inori legearen aurka halakoa kendu bazaio, gauza higigarria erreibindika diezaioke horren edukitza duenari.

Galdutako nahiz ostutako gauza higigarriaren edukitza duenak gauza horionustez eskuratu badu jendaurreko salmentan, gauzaren jabeak ezin izango du horren itzulketa lortu gauza horren truk emandako prezioa ordaindu gabe.

Halaber, Gobernuaren baimenarekinezarritako erruki-etxeetan bahitutako gauza higigarrien jabeak ezin izango du euron itzulketa lortu, halakoak bahitu dituen pertsona edozein izanik ere, establezimenduari bahikuntzaren kopurua eta mugaeguneratutako korrituak ordaindu gabe.

Burtsa, azoka edo merkatuan eskuratutako gauza higigarrietan, edo legezbehar den moduan jardun eta antzeko objektuak salerosten dituen merkatariarengandik eskuraturikoetan, Merkataritza Kodeak xedatzen duena bete beharko da.

Edukitza bidegabe galdu eta zuzenbidearekin bat etorriz berreskuratzen duenari buruz, ulertzen da, beraren onurarako izan daitezkeen ondore guztietarako,edukitza lupertu izan duela inolako geldiarazpenik gabe.

Gozamenak inoren ondasunak lupertzeko eskubidea ematen du, ondasun horien forma eta izaera artatzekobetebeharrarekin batera, salbu eta gozamenaren eraketa-tituluak edo legeak bestelakoa ahalbidetzen duenean.

Gozamena eratzen da lege bidez;subjektu pribatuen borondatez, borondate hori bizien arteko egintzetan edo azken nahian azalduta; bai eta preskripzio bidez ere.

Gozamena era daiteke gauzak ematendituen fruitu guztien edo batzuen gain, pertsona batentzat edo batzuentzat, aldi berean nahiz ondoz ondo, eta, betiere, egun jakin batetik aurrera edo egun jakin bat arte, huts-hutsean edo baldintzapean. Halaber, gozamena eskubide baten gain era daiteke, eskubide hori bere-berezkoa edo eskualdaezina denean izan ezik.

Gozamenaren eraketa-tituluak zehaztuko ditu gozamendunaren eskubideeta betebeharrak; titulu horretan ez bada ezer zehaztu edo bertan zehaztutakoa nahiko ez bada, hurrengo bi ataletan jasotako xedapenak aplikatuko dira.

Gozamendunari dagozkio gozamenahastean banantzeke dauden fruitu naturalak eta industrialak.

Gozamena azkentzean banantzekedaudenak jabeari dagozkio.

Aurreko kasuetan, gozamendunakez dizkio jabeari ordaindu behar, gozamena hasten denean, horrek egindako gastuak; baina, gozamena amaitzean, jabeak gozamendunari ordaindu behar dizkio, banantzeke dauden fruituen produktuarekin, gozamendunak berak egindako lugintza, hazi eta horien antzekoen ondorioz sortutako gastu arruntak.

Artikulu honetan xedatutakoak ezdie kalterik egiten hirugarrenaren eskubideei, eskubide horiek gozamena hasi edo bukatzean eskuratu direnean.

Gozamendunak gozamenpeko luredo landak errentan eman baditu, eta gozamena errentamendua baino lehen amaitzen bada, gozamendunak edo horren jaraunsle eta oinordekoek eskuratzen dute errentariak ordaindu behar duen errentaren araberako zatia bakarrik.

Fruitu zibilak egunean-eguneanjaso direla ulertzen da, eta fruituok gozamendunari dagozkio gozamenak izan duen iraupenaren arabera.

Gozamena eratzen bada aldizkakoerrenta edo pentsioa diruz, fruituz edo obligazioen nahiz eramailearentzako tituluen korrituez jasotzeko eskubidearen gain, eskubide horren produktu edo fruitutzat hartuko da mugaegun bakoitzean eman beharrekoa.

Gozamenaren bitartez gozatzen badira industria- edo merkataritza-ustiategi batean parte-hartzeak ematen dituenetekinak, eta etekin horiek banatzeko ez badago mugaegun finkorik, etekinok ere izaera horretakoak izango dira.

Kasu batean zein bestean, horiekguztiak fruitu zibil gisa banatu eta aurreko artikuluak agintzen duen moduan erabiliko dira.

Hala ere, gozamendunak harriak,karea eta igeltsua atera ditzake harrobietatik, berak egin behar dituen edo beharrezkoak diren obrak nahiz konponketak burutzeko.

Gozamendun izateak ez dio berarikentzen Meatzeei buruzko Legeak gozamendun orori ematen dion eskubidea, zertarako eta gozamenpeko lurretan dauden meatzeak salatu eta horien gaineko emakida eskuratzeko, legeak berak ezarritako forma eta baldintzekin.

Gozamendunak luper ditzake gozamenpeko gauzak akzesio bidez izanduen gehikuntzak, gauza horrentzat eratu diren zortasunak, eta, oro har, gauza horri datxezkion onura guztiak.

Gozamenak bere barruan hartzenbaditu erabileraren erabileraz kontsumitzen diren gauzak, gozamendunak gauza horiek erabiltzeko eskubidea du, eta, gozamena amaitzean, euren balioa ordaindu behar du gauzok zenbatetsita eman bazaizkio. Gauzak zenbatetsi ez direnean, gozamendunak eskubidea du kopuru eta kalitate bereko beste horrenbeste itzultzeko, edo, bestela, gozamena bukatzean gauzok duten prezio arrunta ordaintzeko.

Mahasti, olibadi eta bestelako zuhaitznahiz zuhaixken gozamendunak probetxua atera dezake hildako orpoetatik, bai eta istripuren bat dela-eta hautsi edo erauzitako orpoetatik ere; baina beste batzuk jarri behar ditu haien ordez.

Mendiaren gozamendunak luper ditzake mendi horrek bere izaeraren arabera eman ditzakeen aprobetxamenduguztiak.

Mendiko zuhaitzak mozteko direnean edo eraikuntzarako oholak egitekodirenean, gozamendunak mendi horretan egin ditzake jabeak egin ohi zituen mozketa edo ebaketa arruntak; jabeak halakorik egin ezean, mozketa edo ebaketak egingo dira tokiko ohiturak zehaztutako modu, zati eta aldian.

Gozamendunak mozketa edo ebaketak egingo ditu beti finkaren artapenarikalterik egin gabe.

Zuhaitzen hazitegietan, gozamendunak behar besteko meazketa egin dezake bertan geratzen diren zuhaitzakegoki haz daitezen.

Aurreko lerrokadetan ezarritakoazkanpo, gozamendunak ezin ditu zuhaitzak orpotik ebaki, ebaketa gozamenpeko gauzaren bat birjarri edo hobetzeko egiten denean izan ezik; kasu horretan, gozamendunak aldez aurretik eman behar dio jabeari obra egiteko beharrizanaren berri.

Gozamendunak bere ustez komenigarri diren hobekuntza onuragarriakedo atsegin hutsezko hobekuntzak egin ditzake gozamenaren objektu diren ondasunetan, horien forma edo izaera aldatzen ez badu; hala ere, gozamendunak ez du horren ondoriozko kalte-ordaina eskatzeko eskubiderik. Dena den, gozamendunak hobekuntza horiek ken ditzake, hori egin badaiteke ondasunei kalterik egin gabe.

Gozamendunak gozamenpeko ondasunetan izandako kalteak konpentsaditzake berak ondasunotan egindako hobekuntzekin.

Ondasunen jabeak ondasunok besteren ditzake horien gaineko gozamena beste inorena izanda ere; dena dela,jabeak ezin ditu ondasun horien forma eta izaera aldatu, ezta eurotan ezer egin ere, gozamendunari kaltegarri gertatzen zaiona.

Ondasunak gozatzen hasi aurretik,gozamenduna behartuta dago:

1. Ondasun guztien inbentarioa egitera, jabea edo horren ordezkari legitimoa zitatuz, ondasun higigarriak tasatuzeta ondasun higiezinen egoera deskribatuz.

Aurreko artikuluaren bigarren paragrafoan jasotako xedapena ez zaioaplikatzen saltzaile edo dohaintza-emaileari, horrek bere buruarentzat erreserbatu badu saldutako edo dohaintzapeko ondasunen gaineko gozamena, ezta seme-alaben ondasunen gaineko gozamena duten gurasoei edo legezko gozamen-kuota duen alargunari ere, gurasoak edo alarguna berriz ezkontzen ez badira.

Gozamenaren titulua edozein izanda ere, gozamendunari barkatu ahalzaio inbentarioa egiteko betebeharra edo fidantza ematekoa, horrekin inori kalterik egiten ez zaionean.

Gozamendunari dagozkio gauza higigarrien prezioak eta efektu publikoeknahiz baloreek ematen dituzten korrituak, bai eta administraziopean jarritako ondasunen produktuak ere.

Fidantzarik eman ez duen gozamendunak zin-eginezko kauzioa egineta epaileari eska diezaioke nahitaez erabili beharreko altzariak berari ematea, eta berari eta beraren familiari gozamenpeko etxean gela bat esleitzea; epaileak, kasuan kasuko inguruabarrak aztertu eta gero, eskaera horri baiezkoa eman diezaioke.

Gozamendunaren industriarako beharrezkoak diren tresna, erreminta etagainerako ondasun higigarriei buruz, gauza bera ulertuko da.

Behin fidantza eman eta gero, gozamendunak produktu guztien gainekoeskubidea du, gozamenaren eraketa-tituluarekin bat etorriz produktu horiek jasotzen hasteko egunetik hasita.

Gozamendunak gozamenpeko gauzak jagon behar ditu familiako gurasoon batek egingo lukeen moduan.

Bere gozamen-eskubidea besterenduedo errentan ematen duen gozamendunak erantzukizuna izango du bere ordezkoak, erruz nahiz zabarkeriaz, gozamenpeko gauzei egiten dizkien kalteen gain.

Gozamena abere-talde edo aziendaren gain eratzen bada, gozamendunakkumeekin ordeztu behar ditu, bai urtero berez hiltzen diren abelburuak, baita animalia kaltegarrien harrapakeriaren ondorioz hiltzen direnak ere.

Gozamena abelburuen gain eratu etagero, gozamenpeko abelburu guztiak hiltzen badira kutsaduraren eraginez edo ez-ohiko gertakizun baten ondorioz, gozamendunak horretan errurik izan gabe, gozamendun horrek aski du jabeari ezbeharra gertatu eta gero geratu diren hondakinak itzultzearekin.

Era berean, istripuren bat dela-etaabelburu batzuk hiltzen badira gozamendunak horretan errurik izan gabe, gozamenak bere horretan iraungo du bizirik geratzen diren abelburuen gain.

Gozamena abelburu antzuen gain eratu bada, gozamen horren ondoreak etagauza suntsikorren gain eratutako gozamenarenak berberak direla ulertuko da.

Gozamendunaren betebeharra dagozamenpeko gauzetan beharrezkoak diren konponketa arruntak egitea.

Konponketak nahitaezkoak badiragauzen ohiko erabilerak eragiten dituen narriadura edo apurketei aurre egin eta gauzok artatzeko, konponketok arruntak direla ulertuko da. Jabeak hala eskatu arren, gozamendunak ez baditu konponketa arruntak egiten, jabeak bere kabuz egin ditzake halakoak, gozamendunaren kontura.

Jabeak konponketa bereziak egitenbaditu, gozamendunari eska diezaioke horietan inbertitutako kopuruak gozamenak iraun artean sortu duen lege-korritua.

Konponketa horiek gauzaren iraupenerako nahitaezkoak izanik, jabeakez dituenean egiten, gozamendunak egin ditzake; baina, gozamena amaitu eta gero, gozamendunak jabeari eska diezaioke obra horiek direla-eta finkak izan duen balio-gehikuntza.

Jabeak ezezkoa ematen badio zenbateko hori ordaintzeari, gozamendunak gauza atxikitzeko eskubidea dugauza horren produktuekin harako zenbatekoa berreskuratu arte.

Jabeak gozamenpeko finkan gauzaditzake bertan egin daitezkeen obra eta hobekuntzak, edo, finka hori landa-lurra izanez gero, landaketa berriak ere, baldin eta egintza horiek ez badute gozamenaren balioa txikiagotzen eta ez badiote kalterik egiten gozamendunaren eskubideari.

Gozamenak dirauen artean, gozamendunaren kontura geratuko dira urteko zama eta kontribuzioak, bai etafruituen kargatzat hartzen direnak ere.

Jabearen kontura geratuko dira gozamenak iraun artean eta kapitalaren gainzuzen-zuzenean ezartzen diren kontribuzioak.

Jabeak horiek ordaindu baditu, gozamendunak jabeari eman behar dizkiokontzeptu hori dela-eta jabeak ordaindu dituen zenbatekoen korrituak; gozamendunak zenbateko horiek aurreratu baditu, eurok jaso beharko ditu gozamena amaitzean.

Gozamena ondare osoaren gain eratu, eta, eraketa-une horretan, jabeakzorrak baditu, 642 eta 643. artikuluek dohaintzen inguruan ezarritakoa aplikatuko zaie, hala gozamenaren iraupenari, nola gozamendunak zor horiek ordaintzeko duen betebeharrari.

Xedapen berbera aplikatuko da,baldin eta gozamena eratzean jabea aldizkako prestazioak ordaintzera behartuta badago, nahiz eta prestazio horiek kapital ezagunik izan ez.

Gozamendunak fidantza egokiaeman badu edo ematen badu, bere kabuz erreklama ditzake gozamenaren osagai diren kreditu mugaeguneratuak.

Gozamendun unibertsalak osorikordaindu beharko du bizi arteko errentaren edo mantenu-pentsioaren gaineko legatua.

Jarauntsiko zati alikuotaren gainekogozamendunak legatu hori ordainduko du bere kuotaren arabera.

Bi kasu horietan, jabeak ez du ordainketarik egin behar. Gauza zehatz baten edo batzuen gaineko gozamendunak legatu hori ordainduko du, errenta edo pentsioa gauza horien gain zehatz-mehatz eratuta dagoenean bakarrik.

Zor jakin batzuen ordainketa bermatzeko eratutako hipotekan, finka hipotekatuaren gozamendunak ez dituzor horiek ordaindu behar.

Zor horiek ordaintzeko, finka enbargatu edo epaiketa bidez saltzen bada,jabeak erantzukizuna izango du gozamendunari begira, arrazoi horrengatik gozamendunak galdu duenaren gain.

Gozamendunak ezezkoa ematen badio diru-kopuru horiek aurreratzeari,jabeak eska dezake gozamenpeko ondasunak saltzea, diru kopuru horiek ordaintzeko behar den besteko neurrian; osterantzean, jabeak bere diruz ordain ditzake kopuruok, eta, kasu horretan, gozamendunari eska diezazkioke kasuan kasuko korrituak.

Gozamendunak jabeari eman behardio hirugarrenak burututako egintza guztien abisu, baldin eta horien berri badu eta halako egintzek jabetza-eskubideei kalte egin ahal badiete; hori egin ezean, gozamendunak kalte-galeren gaineko erantzukizuna izango du erruduna bera izango balitz bezala.

Gozamendunaren kontura geratukodira gozamenari buruzko auzietan izandako gastu, kostu eta kondenak.

Gozamena azkentzen da: 1. Gozamenduna hiltzen denean.

3. Pertsona berarengan bateratzendirenean gozamena eta jabetza.

4. Gozamendunak gozamenari ukoegiten dionean.

5. Gozamenpeko gauza oso-osorikgaltzen denean.

6. Eratzailearen eskubidea suntsiarazten denean. 7. Preskripzioa gertatzen denean.

Gozamenpeko gauzaren zati bat bakarrik galtzen bada, eskubide horrekgainerako zatian iraungo du.

Gozamena eman bada hirugarrenakadin jakin bat bete arte, gozamen hori ez da azkenduko aldez aurretik finkatutako urte-kopurua bete arte, nahiz eta hirugarrena lehenago hil, salbu eta gozamena beren beregi eman denean pertsona horren bizitzari begira bakarrik.

Gozamena finkaren gain eratu bada,eta, finka horren osagaietako bat eraikin bat izanik, eraikin hori edozein modutan suntsitzen bada, gozamendunak eskubidea izango du lurra eta gaiak lupertzeko.

Hori berori gertatuko da, gozamenaeraikinaren gain bakarrik eratu eta eraikin hori suntsitzen denean. Hala ere, kasu horretan, jabeak beste eraikin bat egin nahi badu, lurra okupatzeko eta gaiak erabiltzeko eskubidea izango du; baina gozamendunari ordaindu behar dizkio gozamenak dirauen artean lurraren eta gaien balioak sortzen dituen korrituak.

Gozamendunak jabearekin bateraordaintzen badu gozamenpeko lurraren asegurua, ezbehar-kasuetan gozamendunak eraikin berria gozatzeari eutsiko dio, eraikina egiten bada; jabeari ez bazaio komeni eraikin berria egitea, gozamendunak jasoko ditu aseguruaren prezioak ematen dituen korrituak.

Gozamenpeko gauza behar bezalaerabili ez arren, gozamena ez da azkentzen. Dena den, gozamenpeko gauzaz abusatzeagatik jabeari kalte larriak eragiten bazaizkio, jabeak eska dezake gauza berari itzultzea; hori eginez gero, jabeak gozamendunari urtero ordaindu behar dio gauzaren produktu likidoa, behin administrazioaren ondorioz gozamendunak izan dituen gastuak eta gozamendun horri esleitu zaion saria kendu eta gero.

Gozamena eratu bada berori eratzekounean bizirik zeuden pertsona batzuen mesederako, gozamena ez da azkenduko pertsona horietatik azkena hil arte.

Behin gozamena amaitu eta gero,jabeari itzuli beharko zaio gozamenpeko gauza; hala ere, gozamendunak edo beraren jaraunsleek gauza hori atxikitzeko eskubidea dute, eurek ordaindutako zenbatekoak itzultzen ez zaizkien bitartean. Gauza itzulitakoan, fidantza edo hipoteka ezereztuko da.

Erabiltzeko eskubidearen bitartez,inoren gauzak ematen dituen fruituak jaso daitezke erabiltzailearen eta beraren familiaren beharrizanak asetzeko behar den beste, nahiz eta familia hori handitu.

Biztantzeko eskubidearen bitartez,eskubide horren titularrak inoren etxean okupa ditzake berak eta beraren familiakoek bizitzeko behar dituzten gelak.

Abere-taldea edo azienda erabiltzekoeskubidea duenak abelkumeak, esnea eta artilea aprobetxa ditzake bere eta beraren familiaren kontsumorako behar den beste; orobat, simaurra aprobetxa dezake, berak lantzen dituen lurrak behar beste ongarritzeko.

Erabili eta biztantzeko eskubideeiaplika dakizkieke gozamenaren inguruan ezarritako xedapenak, baldin eta xedapen horiek ez badira kapitulu honetan agindutakoaren aurkakoak.

Arrazoi berberen ondorioz azkentzendira erabili eta biztantzeko eskubideak, eta gozamena; eta, gainera, gauzaz eta bizilekuaz modu larrian abusatzen denean ere.

Zortasuna da ondasun higiezin baten onurarako beste baten gain ezartzen den karga, bi ondasunon jabeakdesberdinak izanik.

Zortasuna zein ondasun higiezinenmesederako eratu eta horrexeri lur nagusi deritzo; zortasuna zeinek jasan eta horrexeri zortasunpeko lur deritzo.

Zortasunak ezar daitezke, halaber,pertsona baten nahiz gehiagoren onurarako, edo, bestela, erkidego baten onurarako, pertsona edo erkidego horiek kargapeko finkaren jabe ez direnean.

Zortasunak etengabekoak nahizetenkakoak izan daitezke, agerikoak edo ez-agerikoak.

Zortasunak agerikoak dira kanpokozeinuen bitartez adierazten direnean eta etengabe begi-bistan daudenean, baldin eta zeinu horiek azalarazten badituzte zortasun horien erabilera eta aprobetxamendua.

Zortasunak modu aktibo edo pasiboan zein finkatakoak izan eta finkahorretatik banaezinak dira.

Zortasunak zatiezinak dira. Zortasunpeko lurra bi lur edo gehiagotan zatituarren, zortasuna ez da aldatzen, eta zatiketaren ondorioz sorturiko lurrek jasan behar dute zortasun hori, eurei dagokien zatian.

Lur nagusia bi lur edo gehiagotanzatitzen bada, zati bakoitzaren jabeak oso-osorik erabil dezake zortasuna; baina ezin du erabiltzeko lekua aldatu, ezta zortasuna beste modu batera astundu ere.

Zortasunak ezartzen dira, bai legez,bai jabeen borondatez. Lehenengoei legezko zortasun deritze, eta bigarrenei borondatezko zortasun.

Ageriko eta etengabeko zortasunakeskuratzen dira titulu bidez edota hogei urteko preskripzioaren bidez.

Titulu bidez bakarrik eskura daitezke agerikoak ez diren zortasun etengabekoak eta etenkako zortasunak, azkenhoriek agerikoak izan zein izan ez.

Bi finken jabeak bion artean jartzenbadu zortasuna badela erakusten duen ageriko zeinua, eta, ondoren, finka horietako bat besterentzen bada, zeinu hori izatea titulutzat hartuko da zortasunak modu aktibo nahiz pasiboan bere horretan iraun dezan, salbu eta, bi finka horien gaineko jabetza banantzeko unean, horietatik edozeinen besterentze-tituluan aurkakoa adierazi denean, edo, eskritura egin baino lehenago, zeinu hori desagerrarazi denean.

Zortasuna ezartzean ulertzen dazortasun hori erabiltzeko beharrezkoak diren eskubide guztiak eman direla.

Lur nagusiaren jabeak bere konturaegin ditzake, zortasunpeko lurrean, zortasuna erabili eta artatzeko beharrezko diren obrak; baina ezin du zortasuna aldatu, ezta hori gehiago astundu ere.

Horretarako, epe eta modurik egokiena aukeratu behar du, zortasunpekolurraren jabeari ahalik eta deserosotasunik txikiena eragiteko.

Lur nagusiak bat baino gehiago izanez gero, horien guztien jabeek ordaindubehar dituzte aurreko artikuluan aipaturiko gastuak, obrak jabe bakoitzari ematen dion onuraren arabera. Gastu horiek ordaindu nahi ez dituen jabea betebehar horretatik aske gera daiteke gainerakoen mesederako zortasunari uko eginez gero.

Zortasunpeko lurraren jabeak ezindio inolako kalterik egin bertan eratutako zortasunaren erabilerari.

Hala ere, jatorrian esleituriko kokapenaren ondorioz edo zortasuna erabiltzeko hasieran ezarri zen moduaren ondorioz, zortasuna deserosoegi bihurtzenbada zortasunpeko lurraren jabearentzat, edo jabe horrek ezin badu bertan obra, konponketa edo hobekuntza garrantzitsurik egin, jabe horren kontura alda daiteke zortasuna, jatorrizkoak bezain erosoak diren leku nahiz erabiltzemoduak eskainiz, eta lur nagusiaren jabeari edo zortasuna erabiltzeko eskubidea dutenei kalterik egin gabe.

Zortasunak azkentzen dira: 1. Pertsona berarengan bateratzen direnean lur nagusiaren gaineko jabetza eta zortasunpeko lurraren gainekoa.

2. Hogei urtetan zehar zortasunokerabiltzen ez direnean.

4. Zortasuna aldi baterakoa edo baldintzapekoa izanik, epe-muga helduedo baldintza betetzen denean.

6. Lur nagusiaren eta zortasunpeko lurraren jabeek euren artean zortasuna luditzea hitzartzen dutenean.547. artikulua

Zortasuna emateko modua preskribadaiteke zortasuna bera preskribatzen den era eta neurri berean.

Lur nagusia jabe bati baino gehiagori badagokie erkidegoan, jabe batenerabilerak preskripzioa eragozten du beste jabeentzat ere.

Legez ezarritako zortasunen helburua da herri-onura edo subjektu pribatuen interesa.

Zortasun horiek interesdunek egindako hitzarmenaren bidez alda daitezke,legeak hori debekatu ez eta hirugarrenari kalterik egiten ez zaionean.

Beheko lurrek nahitaez jaso behardituzte goiko lurretatik berez eta gizakiaren esku-hartzerik gabe erortzen diren urak, baita urok euren ibilbidean eramaten dituzten lur eta harriak ere.

Beheko lurren jabeak ezin ditu eginzortasun hori eragozten duten obrak, ezta goiko lurren jabeak zortasuna astuntzen dutenak ere.

Ibaien ur-bazterrak, jabari pribatukoak izan arren, herri-erabilerako zortasunaren menpe daude euren luzeraeta ertzetan, hiru metroko zonaldean, nabigazio, flotazio, arrantza eta salbamenduko interes orokorraren mesederako.

Zirgako bide-zorraren menpe daudeibai nabigagarri edo flotagarrietako ertzen mugakide diren lurrak; zortasun hori ibaien nabigazio eta flotazioaren zerbitzupean bakarrik dago.

Jabetza pribatuko lurrak okupatubehar badira hori lortzeko, aurretiaz kalte-ordain egokia eman behar da.

Uharka egitea beharrezkoa deneanibai edo errekatik ura desbideratu nahiz hartzeko, edo etengabeko nahiz etenkako beste ur-laster batzuk aprobetxatzeko, eta uharka egin behar duena ez bada ur-bazterren jabea edo uharkari eutsi behar dioten lurren jabea, uharkako zurkaitz-zortasuna ezar daiteke aurretiaz kalte-ordain egokia emanez.

Ur-ateraketa eta uraskaren gainekozortasunei dagokienez, zortasunpeko lurretan bidea utzi behar zaie pertsona nahiz abelburuei, bertatik igaro daitezen, zortasuna erabiltzeko lekuraino; kalte-ordaina zerbitzu horretara ere hedatu behar da.

Norbaitek ur batzuk xedatzeko ahalmena badu eta ur horiek bere finkaraekarri nahi baditu, eskubidea du urok tarteko lurretatik igaroarazteko; baina kalte-ordaina eman behar die lur horien jabeei, bai eta beheko lurren jabeei ere, urak azken horietara irazi edo eroriz gero.

Aurreko artikuluan emandako eskubidea erabili nahi duenak zenbait betebehar ditu: 1. Egiaztatu behar du ura xedatzeko ahalmena duela eta ur hori behar bestekoa dela, ur horren xedeak zein erabilera izan eta erabilera hori betetzeko.

2. Egiaztatu behar du berak eskatzen duen bidea, egokiena izateaz gain,hirugarrenari kargarik txikiena dakarkiona dela.

3. Kalte-ordaina eman behar diozortasunpeko lurraren jabeari, legeek eta erregelamenduek zehazten duten moduan.

Interes pribaturako akueduktu-zortasunik ezin da ezarri eraikinetan, horien patio edo geletan, ezta aurretiazdiren lorategi eta ortuetan ere.

Akueduktu-zortasunak ez dakarinolako oztoporik, zortasunpeko lurraren jabeak lur hori itxi eta hesitzeko, ezta akueduktuaren beraren gain eraikitzeko ere; dena den, ezin zaio akueduktuari kalterik egin, eta ezin dira eragotzi nahitaezko konponketa eta garbiketak.

Legearen ondoreetarako, akueduktu-zortasuna etengabeko eta agerikozortasuntzat jotzen da, nahiz eta uren igarotzea etengabekoa izan ez, zortasunaren erabilera lur nagusiaren beharrizanen menpe egon edota egunetik egunera nahiz ordutik ordura zehazturiko txandetan erabili.

Norbaitek, bere landa ureztatu edohobetzeko, ur-geralekua edo ur-banategia eraiki behar badu urak zein ubidetatik hartu eta ubide horretan bertan, ubidearen bazterretako jabeei eska diezaieke haren eraikuntza ahalbidetzea; horretarako, aurretik kalte-ordaina eman behar du, eta kalte-ordain horrek barneratu behar ditu zortasun berriarekin jabe horiei eta gainerako ureztatzaileei eragiten zaizkien kalte-galerak.

Kode honetan arauturik gabeko arazoetan, atal honetako ur zortasunenezarpen, hedadura, forma eta baldintzei aplikagarri izango zaizkie gai horien inguruko lege bereziak.

Finka edo landa bat beste finka edolanda batzuen artean kokaturik badago herri-biderako irteerarik gabe, jabeak eskubidea du alboko landotatik bidea eskatzeko; horretarako, aurretiaz kalte-ordain egokia eman behar du.

Zortasunaren eraketak ahalbidetzen badu hori etengabe erabiltzea lurnagusiaren beharrizan guztiak asetzeko, horretarako bide iraunkorra ezarriz, kalte-ordainak barneratuko ditu okupatutako lurraren balioa eta zortasunpeko lurrari eragiten zaizkion kalteen zenbatekoa.

Finka bat beste batzuen artean kokatuta egonik, bide-zorra ezartzen denean finka horren uztak zortasunpekolurretatik ateratzeko, bide iraunkorrik ezarri gabe, kalte-ordainak barneratuko du karga horrek eragiten dituen kalteen ordaina.

Bide-zorra ezarri behar da zortasunpeko lurrari kalterik txikiena eragitendion lekutik, eta, erregela horrekin bateratzeko modukoa den heinean, lur nagusitik herri-bidera dagoen tarterik txikienetik.

Bide-zorraren zabalera lur nagusiaren beharrizanak asetzeko bestekoaizango da.

Finka bat beste batzuen artean kokaturik egon arren, jadanik ez bada beharrezkoa halakoari beste horietatikbide ematea, jabeak finka hori batu duelako herri-bidearen ondoan dagoen finka batekin, orduan, zortasunpeko lurraren jabeak zortasunaren azkentzea eska dezake, berak kalte-ordain gisa eskuratu duena itzuliz.

Gauza bera ulertuko da, finka batbeste batzuen artean kokatuta egonik, finka horretan sartzeko beste bide bat irekitzen denean.

Abelburuentzako bide-zorrak, eta,zehatzago, mendiarteak, abelbideak, oinbideak edo horien antzeko beste izen batzuk dituzten zortasunak, bai eta uraska-, etzaleku- eta saroe-zortasunak ere, arlo horretako ordenantza eta erregelamenduek arautuko dituzte, eta, halakorik izan ezean, tokiko usadio eta ohiturek.

Lege bidez eskuraturiko eskubideeikalterik egin gabe, mendiarteak ezin du 75 metro baino gehiagoko zabalera izan; abelbideak, 37 metro eta 50 zentimetro baino gehiago; eta oinbideak, 20 metro baino gehiago.

Abelburuentzako bide-zor edo uraska-zortasun nahitaezkoa ezarri behar denean, atal honetan, eta 555 eta 556. artikuluetan xedatutakoa bete behar da.Kasu horretan, zortasunaren zabalera ezin da izan 10 metrotik gorakoa.

Mehelin-zortasuna badela uste da,horren aurkako titulurik, kanpoko zeinurik edo frogarik ez dagoen bitartean:

1. Elkarren ondoko eraikinak banantzen dituzten hormetan, altuerarikgutxien duen hormaren punturik goreneraino.

2. Hirietako edo baserrietako auzoetan dauden lorategi edo eskortak banantzen dituzten hormetan. 3. Landa-lurrak banantzen dituzten hesi, itxitura eta palaxuetan.

Mehelin-zortasunaren aurkako kanpo-zeinurik badela ulertzen da: 1. Eraikinak banantzen dituzten hormetan leiho edo zulo irekiak daudenean.

2. Banantze-hormaren alde bat arteza eta hormalde osoa koskarik gabekoadenean; eta, beste aldean, goiko zatia era horretakoa izanik, beheko zatiak koskak edo irtenuneak dituenean.

3. Horma osoa finka baten lurrean bakarrik eraiki denean, ez, ordea, elkarrenondoko finken lurretan erdi bana.

4. Hormak finka baten habe, pisueta teilapeen zama jasaten duenean, ez, ordea, alboko finkarenak.

7. Itxitura edo palaxuekin defendaturiko landen ondokoak itxita ez daudenean. Kasu horietan guztietan ulertuko da horma, itxitura edo palaxuen gaineko jabetza dagokiola, modu esklusiboan, aipatu zeinuetatik edozeinetan oinarritutako presuntzioa zein finka edo landaren mesederako izan eta horren jabeari.

Landen artean irekitako zanga edoerretenek mehelin-izaera dutela uste da, aurkakoa egiaztatzen duen titulu edo zeinurik ez badago.

Mehelinaren aurkako zeinua badaizan, alde batean bakarrik agertzen denean zanga ireki edo garbitzeko atera den lurra nahiz zaborreria; kasu horretan, zangaren gaineko jabetza dagokio, modu esklusiboan, kanpoko zeinua zein landaren mesederako izan eta horren jabeari.

Mehelina zein finkaren mesederakoizan eta horren jabeek ordaindu behar dituzte, bakoitzari dagokion eskubidearen arabera, mehelin-horma konpondu eta eraikitzeko gastuak, eta mehelin-izaera duten itxitura, palaxu, zanga eta erretenak artatzeko gastuak ere bai.

Dena den, jabe oro karga horiek ordaintzeko betebeharretik aske gera daiteke mehelinari uko eginez gero, salbueta mehelin-horma jabe horren eraikinaren euskarria denean.

Jabearen kontura izango dira, halaber, mehelin-horma artatzeko gastuak,baldin eta hormaren egoera aldatu bada hori altxatuz edo horren zimenduak sakonago eginez; eta, horrez gain, mehelin-hormaren altuera edo sakonera gehitzeagatik hori artatzeko egin behar diren gastu berrien kalte-ordaina.

Mehelin-hormak ezin badu altxaketarik jasan, horma hori altxatu nahi duen

Mehelin-hormaren jabe bakoitzakhorma hori erabil dezake, berak mankomunitatean duen eskubidearen arabera.

Mehelinaren titularrak eskubide horierabili ahal izateko, aurretiaz izan behar du mehelinean interesaturik dauden gainerako titularren adostasuna; adostasunik lortu ezean, adituek baldintza batzuk finkatuko dituzte obra berriak haien eskubideei kalterik ez egiteko.

Mehelinaren titular batek ere ezindu, bestearen adostasunik gabe, mehelinean leihorik ireki, ezta zulorik ere.

Mehelin ez den horma inoren finkaren ondoan dagoenean, horma horrenjabeak, argia izateko, laukian 30 zentimetroko zabalera duten leiho edo zuloak ireki ditzake habeen parean edo sabai azpian, betiere hormara jositako burdin-sareaz eta alanbre-sareaz.

Nolanahi ere, zuloak zein hormatanireki eta horma horren ondoko finka edo lurraren jabeak zulo horiek itxi ditzake, mehelina eskuratzen badu eta aurkakorik itundu ez bada.

Halaber, jabe horrek zuloak estalditzake bere lurrean eraikinen bat eginez, edo, osterantzean, zulo nahiz leiho horiek dituen hormaren ondoan beste horma bat eginez.

Alboko finkari begira ezin da bistazuzeneko leihorik ireki, ezta horren antzeko balkoirik edo beste hegalkinik ere, bi metroko tarterik ez badago alboko finkaren eta halakoak izango dituen hormaren artean.

Halaber, alboko finkari begira ezinda soslai edo lapraneko bistarik izan, 60 zentimetroko tarterik ez badago.

582. artikuluan xedatutakoa ezinzaie aplikatu herri-bidearen bitartez banandutako eraikinei.

Eraikinaren jabeak horren teilatu etagainaldeak eraiki behar ditu euri-urak norberaren lurrera, edo, bestela, kale nahiz leku publikoetara eror daitezen, ez, ordea, alboko lurrera. Urak norberaren lurrera erori arren, jabeak ur horiek batu behar ditu, alboko lurrean urok kalterik eragin ez dezaten.

Jaurre nahiz gotorlekuetatik hurbilezin da eraiki, ezta landatu ere, hori gaiaren inguruko legeek, ordenantzek eta erregelamendu bereziek ezartzen dituzten baldintzen menpe egiten ez bada.

Inoren landatik hurbil zuhaitzak landatu ahal izateko, ordenantzek edo tokiko usadioak baimendu tarteak betebehar dira. Ordenantza eta usadiorik izan ezean, tartea bi metrokoa izan behar da landak banantzeko lerrotik zenbatuta, zuhaitz handiak landatzen direnean; eta 50 zentimetrokoa, zuhaitz txikiak edo zuhaixkak landatzen direnean.

Jabe orok eska dezake aipatu tarteak baino tarte txikiagoetan landatutako zuhaitzak erauztea.592. artikulua

Zuhaitz batzuen adarrak alboko landa, lorategi edo patioetara hedatzenbadira, horien jabeak eskubidea du adarrok moztu daitezen erreklamatzeko, halakoak beraren lurrean zabaltzen diren neurrian. Alboko zuhaitzen sustraiak badira inoren lurrean zabaltzen direnak, lurraren jabeak bere kabuz moztu ahal ditu bere landaren barruan sartutako sustraiak.

Mehelin-palaxuan zuhaitzak izanezgero, zuhaitz horiek ere mehelinak direla uste da, eta jabeetatik edozeinek eskubidea du zuhaitz horiek erauz daitezen eskatzeko.

Dena den, eta salbuespenez, mugarrigisa erabiltzen diren zuhaitzak ezin dira erauzi, mugakide guztiak ados jartzen ez badira.

Finkaren jabeak bertan ezar ditzakebere ustez egoki diren zortasunak, berak nahi duen modu eta forma erabiliz, horrekin legeak eta ordena publikoa hausten ez baditu.

Norbaiti finkaren gaineko jabetzabadagokio, eta beste inori, berriz, haren gaineko gozamena, finkaren jabeak zortasunak ezar ditzake bertan, gozamendunaren adostasunik gabe, zortasunok ez badiote kalterik egiten gozamen-eskubideari.

Norbaiti finkaren gaineko jabari zuzenekoa dagokionean, eta beste inori,berriz, haren gaineko jabari erabilgarria, ezin izango da finka horren gain borondatezko eta betiereko zortasunik ezarri, bi jabeon adostasunik gabe.

Funts indibisoaren gain zortasunaezartzeko, jabekide guztien adostasuna izan behar da.

Jabekide batzuek bakarrik eman badute zortasuna ezartzeko adostasuna,hori etenda geratuko da partaide edo erkideetatik azkenak adostasuna eman arte.

Hala ere, jabekide batek bere kabuzeman badu adostasuna, berak eta beraren oinordekoek ezin dute eragotzi emandako eskubidearen egikaritza, oinordekook banakako tituluaren bidezkoak izan zein izan ez.

Lur nagusiaren eskubideak eta zortasunpeko lurraren betebeharrak zehaztuko dira tituluaren bidez, eta, haladenean, preskripzioaren ondorioz eskuratutako zortasuna edukitzearen bidez. Hori izan ezean, titulu honetako xedapen aplikagarriek arautuko dute zortasun hori.

Zortasuna eratzean zortasunpeko lurraren jabeak bere gain hartu badu zortasuna erabili eta artatzeko beharrezkodiren obren ordainketa, zama horretatik aska daiteke zortasunpeko lurra bertan behera utziz, lur nagusiaren jabearentzat.

Aurrerantzean bazka-erkidegoa ezarriahal izateko, jabeek beren beregi eman beharko dute adostasuna kontratuan edo azken nahian; dena den, bazka-erkidegoa ezin izango da eratu gizabanakoen unibertsaltasun baten mesederako eta ondasunen unibertsaltasun baten gainean, baizik eta gizabanako jakin batzuen mesederako, eta lur jakin eta zehatz batzuen gainean.

Udalerriei nahiz estatuari dagozkienlur publikoetan bazka-erkidegoak izanez gero, administrazio-legeek arautuko dituzte erkidego horiek.

Herri bateko edo batzuetako auzokoen artean bazka-erkidegoa izanik,finka baten jabeak finka hori hesitzen badu horma edo palaxu bidez, erkidegotik kanpo uzten du finka hori. Nolanahi ere, finkaren gain ezarrita dauden gainerako zortasunek euren horretan iraungo dute.

Finka hesitzen duen jabeak bazka-erkidegoaren gaineko eskubideari eutsiko dio, hesitu gabeko beste finketan.

Lurrak bazka-zortasunarekin kargaturik badaude, lur horien jabeak kargahori ludi dezake, zortasun-eskubidea dutenei karga horren balioa ordainduz.

Hitzarmenik izan ezean, luditze-kapitala finkatzeko oinarria izango dabazken urteko balioaren ehuneko laua; oinarri hori adituen tasazioaren bitartez arautuko da.

Zortasunak ezarri badira jabetzapribatuko mendietatik ateratzen diren egurrak eta gainerako produktuak aprobetxatzeko, zortasun horiei ere aurreko artikuluan xedatutakoa aplikatzen zaie.

Jabetza Erregistroaren helburua daondasun higiezinen gaineko jabariari eta gainerako eskubide errealei buruzko egintza nahiz kontratuak inskribatzea edo horien idatzoharra egitea.

Jabetza Erregistroa publikoa izangoda bertan idatzohar edo inskripzioaren bidez jasotako ondasun higiezin nahiz eskubide errealen egoera zein den jakiteko, interes ezaguna duten gizabanakoentzat.

Inskripzio edo idatzoharraren bidezjaso beharreko tituluak zehazteko, bai eta inskripzio nahiz idatzohar horien forma, ondoreak eta azkentzea, Erregistroa eramateko modua eta horren liburuetan egindako idazkunen balioa zehazteko ere, Hipoteka Legean xedatutakoa bete beharko da.

Jabetza eskuratzen da okupazioarenbidez.

Ondasunen gaineko jabetza eta besteeskubide errealak eskuratu eta eskualdatzen dira legearen bidez, dohaintzaren bidez, testamentuzko nahiz testamenturik gabeko oinordetzaren bidez, eta, zenbait kontraturen ondorioz, traditio bidez.

Haiek eskura daitezke, orobat, preskripzioaren bidez.

Lege bereziek arautzen dute ehizaeta arrantzarako eskubidea.

Erlauntzaren jabeak erlauntz horiinoren funtsetik pertsegitzeko eskubidea izango du, funts horren edukitzaileari eragindako kaltearen ordaina emanez.

Jabeak ez duenean erlauntza pertsegitu, edo pertsegitzeari utzi dionean elkarren segidako bi egunetan, finkarenedukitzaileak erlauntza okupatu edo atxikitzeko eskubidea izango du.

Animalia mantsotuen jabeak ere horiek erreklamatu ahal izango ditu hogeiegunetan zehar, beste inork okupatu dituenetik zenbatuta. Behin epe-muga hori igaro eta gero, animaliak nork jaso eta artatu, eta horrexeri dagozkio.

Norbaitek ustekabean altxorra aurkitzen badu inoren jabetzapeko lurrean,kode honen 351. artikuluan emandako eskubidea izango du.

Norbaitek altxorraz bestelako gauzahigigarri bat aurkitzen badu, hori itzuli behar dio aurreko edukitzaileari. Edukitzailea ez bada ezaguna, aurkikuntza zein herritan gertatu eta herri horretako alkatearen zainpean utzi beharko da berehala.

Gauza higigarria ezin bada artatunarriadurarik eragin gabe edo horren balioa nabariro gutxitzen duten gastuak egin gabe, eta bigarren iragarkia egin denetik zortzi egun igaro eta jabea ez bada agertu, gauza hori jendaurreko enkantean saldu eta horren prezioa gordailuan jarriko da.

Bigarren argitalpenetik bi urte igaroeta gero, ez bada jabea agertu, aurkitutako gauza edo horren balioa adjudikatuko zaio aurkitu duenari.

Aurkitzaileak eta jabeak gastuakordainduko dituzte, bakoitzari hala dagokionean.

Jabea garaiz agertzen bada, gauzarenzenbateko edo prezioaren hamarrena ordaindu beharko dio, sari gisa, aurkikuntza gauzatu duenari. Aurkikuntzaren balioa 2.000 pezetatik gorakoa denean, gaindikinaren hogeirena baino ez da eman behar sari gisa.

Lege berezien bitartez zehaztuko diraeskubideak, dela itsasora botatako gauzen nahiz olatuek hondartzara botatzen dituztenen gainekoak, eurak ere edozein motatakoak izanik, dela itsasertzean hazten diren landare eta belarren gainekoak.

Dohaintza eskuzabaltasun-egintzada, eta, horren bitartez, norbaitek beste inoren mesederako gauza dohainik xedatzen du, eta azken horrek onartu.

Halaber, norbaiti dohaintza egitenbazaio berak izandako merituengatik edo dohaintza-emaileari egin dizkion zerbitzuengatik, eta meritu edo zerbitzu horiek ez badira eskatzeko moduko zorrak, hori ere dohaintza da; dohaintza-hartzaileari ezarritako karga dohaintzapeko balioa baino txikiagoa denean ere, hori dohaintza da.

Dohaintzek dohaintza-emailea hildakoan sortu behar badituzte ondoreak,azken nahiaren xedapenen izaera dute, eta testamentuzko oinordetzari buruz ezarritako erregelak aplikatzen zaizkie.

Kontratu eta betebeharrei buruzkoxedapen orokorrek arautuko dituzte bizien arteko ondoreak izan behar dituzten dohaintzak, titulu honek zehaztu ez dituen gaiei dagokienez.

Dohaintza burutzen da dohaintza-emaileak dohaintza-hartzailearen onarpena dakienetik. II. KAPITULUA

Nork egin edo jaso ahal

Dohaintzak egin ditzakete kontratuak egin eta norberaren ondasunak xedatu ahal dituztenek.

Dohaintzak onar ditzake horretarakobereziki ezgaituta ez dagoen pertsona orok.

Kontratuak egin ezin dituzten gizabanakoek ezin izango dituzte baldintzapeko dohaintzak edo dohaintza kargadunakonartu, euren ordezkari legitimoen eskuhartzerik gabe.

Gaikuntzarik gabeko pertsonei egindako dohaintzak deusezak dira, nahizeta tartean jarritako pertsonak beste kontratu baten itxurapean horiek egin.

Dohaintzak ez du betebeharrik ezondorerik sortzen dohaintza-emailearentzat, onarpena ematen den unetik baino.

Dohaintza-hartzaileak, deuseztasun-zigorpean, dohaintza onartu behardu, dela bere kabuz, dela kasu horretarako ahalorde berezia duen pertsona baimenduaren bitartez, dela ahalorde orokor eta askietsia duenaren bitartez.

Norbaitek dohaintza onartzen baduinoren ordezkari gisa, ordezkatuak ezin duelako bere kabuz onarpenik eman, ordezkari gisa jardun duenak eragin behar ditu 633. artikuluan aipaturiko jakinarazpena eta idatzoharra.

Ondasun higigarriaren gaineko dohaintza hitzez edo idatziz egin daiteke. Hitzezko dohaintzetan, dohaintzapeko gauza aldi berean eman behar da.

Gauza higiezinaren gaineko dohaintza baliozkoa izan dadin, dohaintzahori eskritura publikoan egin behar da; eskritura horretan adierazi behar dira, banan-banan, dohaintzapeko ondasunak eta dohaintza-hartzaileak bete behar dituen zamen balioa.

Onarpena dohaintzari buruzko eskrituran bertan egin daiteke edo besteeskritura banandu batean; baina ez du ondorerik sortuko dohaintza-emailea bizirik dagoela egiten ez bada.

Onarpena eskritura bananduan eginez gero, onarpen hori forma kautoaerabiliz jakinarazi beharko zaio dohaintza-emaileari, eta eginbide horren idatzoharra bi eskrituretan jaso beharko da.

Dohaintzaren barruan sar daitezkedohaintza-emailearen oraingo ondasun guztiak edo horietatik batzuk; dohaintza-emaileak berarentzat erreserbatu behar du beti, jabetza osoz nahiz gozamenaz, bere inguruabarren arabera bizitzeko behar duen bestekoa.

Dohaintzaren barruan ezin dira etorkizuneko ondasunak sartu. Etorkizuneko ondasuntzat hartzen dira dohaintza-unean dohaintza-emaileak xedatu ezin dituenak.

634. artikuluan xedatutakoa gorabehera, dohaintzaren bidez ezin du inorkjaso edo eman jarauntsiaren bidez eman edo jaso dezakeena baino gehiago.

Dohaintza ez-ofiziosoa izango daneurri horretatik gorakoa den heinean.

Zenbait pertsonari batera egindakodohaintzaren kasuan, ulertuko da guztiei ere zati berdinak dagozkiela; eta pertsona horien artean ez da gehiagotzeko eskubiderik gertatuko, dohaintza-emaileak ez badu besterik xedatu.

Dohaintza-emaileak bere buruarentzat erreserba dezake dohaintzapekoondasun batzuk xedatzeko ahalmena edo horien kontura kopururen bat xedatzeko ahalmena; baina dohaintza-emailea hiltzen bada eskubide hori egikaritu gabe, dohaintza-hartzaileari dagozkio erreserbaturiko ondasunak edo kopurua.

Kasu eta inguruabar orotan, baliozkotasunez ezar daiteke dohaintza-emailearen mesederako lehengoratzea; bainaezin da beste inoren mesederako halakorik ezarri, kode honek testamentuzko ordezpenen inguruan zehazten dituen kasu berberetan eta mugapen berdinekin ez bada.

Dohaintza-emaileak lehengoratzeahizpatzen badu hirugarrenaren mesederako eta aurreko lerrokadan xedatutakoaren aurka, lehengoratze hori deuseza da; baina horrek ez dakar dohaintzaren deuseztasuna.

Dohaintza hartzekodunei iruzur eginez gauzatu dela uste izango da, horiegitean dohaintza-emaileak ez duenean bere buruarentzat erreserbatu dohaintza hori egin baino lehenagoko zorrei aurre egiteko beste ondasun.

Seme, alaba eta ondorengorik ezduenak dohaintzaren bat egiten badu, dohaintza hori ezezta daiteke, hurrengo kasuetatik edozein gertatuz gero:

1. Dohaintza egin eta gero, dohaintza-emaileak seme-alabak izatea, nahizeta horiek hilondokoak izan.

2. Dohaintza egitean ustez hilda zegoen semea edo alaba bizirik egotea.

Dohaintza hutsaldu bada hori egin etagero seme-alabak jaio direlako, dohaintza-emaileari itzuliko zaizkio dohaintzapeko ondasunak, edo, ondasunok saldu baditu, horien balioa.

Dohaintzapeko ondasunak hipotekaturik badaude, dohaintza-emaileak hipoteka hori aska dezake, horrek bermatzen duen kopurua ordainduz, betieredohaintza-hartzaileari zenbateko hori erreklamatzeko eskubidearekin.

Ondasunak ezin direnean itzuli, zenbatetsi egingo dira dohaintza-unean zuten balioaren arabera.

Ezeztapen-akzioa sortzen bada, dohaintza egin eta gero seme-alabak jaiodirelako edo dohaintza egitean ustez hilda zeudenak bizirik daudelako, akzio hori bost urte igarota preskribatzen da; epe horren zenbaketa hasten da, azken semea edo alaba jaio dela edo ustez hilda zegoena bizi dela jakin denetik.

Akzio horri ezin zaio ukorik egin,eta, dohaintza-emailea hil eta gero, horren seme-alabei eta haien ondorengoei eskualdatzen zaie.

Dohaintza ezeztatuko da dohaintza-emaileak hala eskaturik, dohaintza-hartzaileak ez duenean bete hark berariezarri dizkion baldintzetatik bat.

Kasu horretan, dohaintzapeko ondasunak dohaintza-emaileari itzulikozaizkio, eta deusezak izango dira dohaintza-hartzaileak egindako besterentzeak eta ondasunotan ezarritako hipotekak, betiere Hipoteka Legeak hirugarrenei begira ezarritako mugapenarekin.

Halaber, dohaintza-hartzailearen eskergabekeria dela bide, eta dohaintza-emaileak hala eskaturik, dohaintzaezezta daiteke hurrengo kasuetan:

1. Dohaintza-hartzaileak delitu bategitea, dohaintza-emailearen beraren aurka edo haren ohore nahiz ondasunen aurka.

2. Dohaintza-hartzaileak dohaintza-emaileari delitu bat egoztea, hori frogatuz nahiz frogatu gabe, baldin eta delituhorren aurkako prozedura epaileak ofizioz hasten badu edo Fiskaltza delitu horren akusatzailea bada, salbu eta delitua dohaintza-hartzailearen beraren, horren ezkontidearen edo beraren agintepeko seme-alaben aurka egiten denean.

3. Dohaintza-hartzaileak dohaintza-emaileari mantenua bidegabe ukatzea.

Dohaintza-hartzailearen eskergabekeriarengatik dohaintza ezeztatu etagero, besterentzeek eta hipotekek, Jabetza Erregistroan ezeztapen-demandaren idatzoharra egin baino lehenagokoek, euren horretan iraungo dute.

Idatzoharraren ostekoak deusezakdira.

Aurreko artikuluaren lehenengolerrokadak aipatzen duen kasuan, dohaintza-emaileak eskubidea izango du dohaintza-hartzaileari ondasun besterenduen balioa eskatzeko, balio hori ezin badie hirugarrenei erreklamatu; edo, bestela, ondasunen gain eratutako hipotekaren kopurua eskatzeko.

Ondasun horien balioa arautzeko,dohaintza egiteko unea izan behar da kontuan.

Ezeztapena gertatu bada dohaintzanezarritako baldintzaren bat ez betetzeagatik, dohaintza-hartzaileak itzuliko ditu, ondasunez gain, baldintza betetzeari utzi zionetik jaso dituen fruituak.

Dohaintza-emaileak ezin dio aldezaurretik ukorik egin dohaintza-hartzailearen eskergabekeriarengatik berak duen akzioari. Akzio hori urtebete igarotakoan preskribatzen da, eta horren zenbaketa hasten da, dohaintza-emaileak egitatearen berri izan eta akzioa egikaritzeko aukera izan duenetik.

Modu berean ere, akzio hori ezinizango da dohaintza-hartzailearen jaraunslearen aurka egikaritu, salbu eta dohaintza-hartzailea hiltzean demanda jadanik jarrita dagoenean.

Dohaintza-emailearen ondasunekharen heriotza-unean duten balio likidoa zenbatu eta gero, dohaintzak ez-ofiziosoak badira 636. artikuluan xedatutakoaren arabera, gaindikinaren neurrian urritu beharko dira; urripena gorabehera, dohaintzok ondoreak sortuko dituzte dohaintza-emailea bizirik dagoela, eta dohaintza-hartzaileak fruituak bereganatuko ditu.

Dohaintzak urritzeko, kapitulu honetan, eta kode honen 820 eta 821. artikuluetan xedatutakoa bete beharko da.655. artikulua Dohaintzen urripena eska dezakete seniparte-eskubidea edo jarauntsiko zati alikuotaren gaineko eskubidea dutenek, bai eta euren jaraunsle nahiz kausadunek ere.

Dohaintza-emailea bizirik dagoela,aurreko lerrokadan aipaturiko subjektuek ezin diote ukorik egin euren eskubideari, ez beren beregi egindako adierazpenaren bitartez, ezta dohaintzari euren adostasuna emanik ere.

Hildakoaren dohaintza-hartzaileek,zati alikuotaren gainekoak ez diren legatu-hartzaileek eta hartzekodunek ezin dute urripena eskatu, ezta urripen horretatik onurak atera ere.

Dohaintzak bat baino gehiago izanik, horiek ez badira sartzen xedapenaskeko zatian, arestikoenak ezabatu edo urrituko dira gaindikinaren neurrian.

Norbaiten oinordetzarako eskubideak eskualdatzen dira bera hiltzen denunetik.

Lehendabizikoari testamentuzko oinordetza deritzo, eta bigarrenari oinordetza legitimo. Halaber, oinordetzaren zati bat gizakiaren borondatearen bidez gauza daiteke, eta bestea lege-aginduz.

Titulu unibertsalaren bidezko oinordekoari jaraunsle deritzo, eta legatuhartzaile, banakako tituluaren bidezkooinordekoari.

Heriotzaren egitate hutsa dela bide,hildakoaren jaraunsleak haren eskubide eta betebeharren oinordeko bihurtzen dira.

Edonork egin dezake testamentua,baldin eta legeak beren beregi horretarako debekurik ezartzen ez badio.

Testamentua egiteko ezgaituta daude: 1. Hamalau urtekoak baino gazteagoak, sexu batekoak izan nahiz bestekoak izan.

2. Ohikotasunez edo aldian-aldianzentzutasunik ez dutenak.

Testamentu deritzo norbaitek, bereheriotza gertatu eta geroko, bere ondasun guztiak edo batzuk xedatzeko gauzatzen duen egintzari.

Testamentugileak bere ondasunakxeda ditzake jaraunsle-tituluaren bidez edo legatu-tituluaren bidez.

Zalantzak izanez gero, eta testamentugileak jaraunsle hitza erabili ezarren, haren borondatea argi badago kontzeptu horren inguruan, xedapena baliozkoa izango da titulu unibertsalaren edo jaraunsle-tituluaren bidezko xedapen gisa.

Bi pertsonak edo gehiagok ezindute testamenturik egin modu mankomunatuan edo agerkari berean, nahiz eta testamentua pertsona horien guztien onurarako edo beste inoren onurarako izan.

Testamentua nahitaez norberak burutu beharreko egintza da: horren eraketa, oso-osorik edo zati batez, ezin dainoren erabakimenaren menpe utzi, ezta komisario edo mandatariaren bidez egin ere.

Era berean, ezin da inoren erabakimenaren menpe utzi jaraunsle edo legatu-hartzaileen izendapenen iraupena,eta, testamentugileak jaraunsleak edo legatu-hartzaileak izen-abizenez izendatuak badira, ezta horiei dagozkien zatiak izendatzeko ardura ere.

Testamentugileak beste inoren eskuutz dezake berak maila zehatz batzuei, besteak beste, ahaide, txiro edo ongintza-etxeei, orokorrean utzitako diru-kopuruak banatzeko ardura, bai eta kopuruok eskuratuko dituzten pertsonak edo establezimenduak aukeratzeko ardura ere.

Deuseza izango da indarkeria, doloedo iruzurrez egindako testamentua.

Norbaitek, dolo, iruzur edo indarkeriaz, beste inori beraren azken nahiaaskatasunez adieraztea eragozten badio horren abintestato jaraunslea izanik, jarauntsiaren gaineko eskubidea kenduko zaio, berak izan dezakeen erantzukizun kriminalari kalterik egin gabe.

Testamentuko xedapen oro ulertzeko, kontuan izan beharko da horren hitzez-hitzezko esangura, salbu eta argieta garbi atzematen denean testamentugilearen borondatea bestelakoa izan dela. Zalantzak izanez gero, testamentuaren beraren esangura arakatu eta testamentugilearen asmoari gehien egokitzen zaiona bete beharko da.

Legeak adierazitako deuseztasunagertatzen denean, testamentugileak ezin du debekatu testamentua aurkaratzea.

Testamentua arrunta edo bereziaizan daiteke.

Arruntak dira testamentu olografoa,irekia eta itxia.

Olografo deritzo testamentugileakberak idatzitako testamentuari, hori idatzi denean 688. artikuluan zehaztutako forma eta betekizunekin.

Testamentua irekia da, testamentugileak bere azken nahia adierazten duenean egintza hori eskuetsi behar dutenpertsonen aurrean, pertsona horiek testamentuko xedapenen edukiaz jabetzen direla.

Testamentua itxia da, testamentugileak, bere azken nahia aditzera emangabe, aitortzen duenean azken nahi hori jasota dagoela egintza horretan parte hartu behar duten pertsonei aurkeztutako pleguan.

Testamentuetan ezin dira lekukoizan:

1. Adingabeak, 701. artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe. 2. Itsuak eta guztiz gor edo mutu direnak.

3. Testamentugilearen hizkuntzaulertzen ez dutenak.

4. Zentzutasunik ez dutenak. 5. Notario eskueslearen ezkontidea, laugarren gradurainoko odolkideak edo bigarren gradurainoko ezkontza-ahaideak, eta notarioarekin lan-harremanak dituztenak.

Lekuko batek gaikuntzarik ez duelaadierazteko, beharrezkoa da testamentua egiteko unean lekuko horrek ezgaitasun-arrazoia izatea.

Testamentugileak bere borondateaadierazten duenean notarioak ez dakien hizkuntza erabiliz, beharrezkoa izango da interpretatzailearen parte-hartzea; testamentugileak aukeratuko du interpretatzaile hori, eta berak itzuliko du testamentuko xedapena, testamentua egiteko lekuan ofizial diren hizkuntzen artetik notarioak erabiltzen duen horretara. Agerkaria bi hizkuntzotan idatziko da, hizkuntza horietatik testamentugileak zein erabili duen adieraziz.

Notarioarentzat testamentugilea ezaguna izan behar da, eta, hala ez bada,testamentugile hori identifikatuko da bera ezagutzen duten eta notarioarentzat ezagunak diren bi lekukoen bitartez, edo, bestela, herri-agintariek igorritako agirien bidez, agirion helburua pertsonak identifikatzea denean. Halaber, notarioak ziurtatuko du bere ustez testamentugileak testamentua egiteko beste lege-gaitasun duela.

700 eta 701. artikuluetako kasuetan,lekukoentzat testamentugilea ezaguna izan behar da, eta lekuko horiek ahaleginak egin behar dituzte testamentugileak gaitasuna duela ziurtatzeko.

Arrazoi hori dela-bide testamentuaaurkaratu bada, testamentuaren baliozkotasunari eusten dionak frogatu behar du testamentugilearen identitatea.

Deuseza izango da testamentua,hori egin bada kapitulu honetan hurrenez hurren ezarritako formalitateak bete gabe.

Adin nagusikoek bakarrik egin dezakete testamentu olografoa. Testamentu hori baliozkoa izan dadin, testamentugileak berak idatzi behar du testamentua oso-osorik, eta horretan sinadura jarri behar du, hori egiteko eguna, hila eta urtea adieraziz.

Testamentuan hitzak zirriborratuta,zuzenduta edo lerro artean idatzita agertzen badira, testamentugileak hitzok salbatuko ditu bere sinadura jarriz.

Testamentuaren gordailuzainak testamentu hori aurkeztu behar du epaitegian, testamentugilearen heriotzarenberri izan duenean; gordailuzainak ez badu hamar eguneko epean testamentua aurkezten, atzerapenaren ondorioz sortu diren kalte-galeren gaineko erantzukizuna izango du.

Aurkezpen hori egin dezake, orobat, jaraunsle, legatu-hartzaile nahizalbazea gisa edo beste edozein izaera dela-bide testamentuan interesa duten pertsonetatik edozeinek.

Aurreko artikuluan adierazitako eginbideak gauzatzeko, ahalik arinen zitazioa egingo zaio alargunari, halakorikizanez gero; testamentugilearen ondorengo eta aurrekoei; eta, ondorengo eta aurrekorik izan ezean, neba-arrebei.

Pertsona horien bizilekua ez badagoepaitegi-barrutian, horien izatea ezezaguna bada, edo, adingabeak edo ezgaituak izanda, ez badute ordezkari legitimorik, Fiskaltzari egingo zaio zitazioa.

Eginbideok gauzatzen diren bitartean, zitazioa jaso dutenak bertan izandaitezke, eta, egintza horretan bertan, testamentuaren kautotasunari buruz ohar egokiak egin ditzakete ahoz.

Epailearen ebazpena edozein izandaere, eta interesdunak horren aurka agertu arren, ebazpena gauzatuko da, interesdunok ebazpen hori epaiketa egokian aurkaratzeko duten eskubideari kalterik egin gabe.

Erregela horretatik salbuetsita daude atal honetan bertan beren beregi zehazturiko kasuak bakarrik.

Testamentugileak adierazten baduberak ez dakiela sinatzen edo ezin duela sinatu, lekukoetatik batek sinatuko du testamentugilearen ordez eta berak hala eskatuta.

1. Testamentugileak adierazten duenean berak ez dakiela sinatzen edo ezinduela testamentua sinatu.

2. Testamentugilea, testamentua sinatzeko gauza izan arren, itsua denean,edo, bestela, adierazten duenean ez dakiela irakurtzen edo ezin duela bere kabuz testamentua irakurri.

Testamentugileak ez badaki irakurtzen edo ezin badu testamentua irakurri,eta, horrez gain, testamentugilea guztiz gorra bada, lekukoek notarioaren aurrean testamentua irakurriko dute, eta irakurritakoa eta testamentugileak agertutako borondatea bat datozela adieraziko dute.

3. Testamentugileak edo notarioakhala eskatzen duenean.

Testamentuaren egite horretan izanbehar dira, modu berean ere:

1. Ezagutza-lekukoak, halakorik izanez gero; horiek, gainera, lekuko instrumental gisa parte har dezakete. 2. Testamentugile ezgaitua aztertu duten adituak.

3. Testamentugilearen borondateanotarioak erabilitako hizkuntza ofizialera itzuli duen interpretatzailea.

Atal honetan adierazitako formalitate guztiak egintza bakarrean gauzatukodira; egintza hori testamentua irakurtzearekin batera hasiko da, eta geldiarazpen oro ez da zilegia izango, salbu eta aldian aldiko istripu batek geldiarazpena eragiten duenean.

Testamentugilea hur-hurreko heriotza-arriskuan badago, testamentua bostlekuko egokiren aurrean egin daiteke notariorik gabe.

Izurrite-kasuan, testamentua notarioaren esku-hartzerik gabe egin daitekehamasei urtekoak baino nagusiagoak diren hiru lekukoen aurrean.

Aurreko bi artikuluen kasuetan, testamentua idatziz jasoko da, hala egindaitekeenean; hori ezinezkoa bada, testamentua baliozkoa izango da, nahiz eta lekukoek idazten jakin ez.

Aurreko hiru artikuluetako xedapenen arabera egindako testamentua eraginik gabe geratuko da, baldin eta bihilabete igaro badira testamentugilea heriotza-arriskutik onik atera edo izurritea amaitu denetik.

Testamentugilea epe horren barruanhiltzen denean, testamentua eraginik gabe geratuko da, baldin eta, heriotza gertatu eta hurrengo hiru hilabeteetan, idatziz edo ahoz egindako testamentua ez bada auzitegi eskudunean aurkezten, testamentu hori eskritura publiko bihurtzeko.

Notarioaren eskuespenik gabe egindako testamentuak eragingabeak izangodira, horiek eskritura publiko bihurtu eta protokoloan jasotzen ez badira, Prozedura Zibilaren Legeak ezarritako formaren arabera.

Kasuan-kasuan ezarritako solemnitateak ez gauzatzeagatik, testamentu irekiadeuseza dela adierazten bada, eta deuseztasun hori gertatzen bada testamentua eskuetsi duen notarioaren asmo gaizto, zabarkeria edo ezjakite barkaezinaren ondorioz, notario horrek erantzukizuna izango du eragindako kalte-galeren gain.

Testamentu itxia idatziz egin behar

Testamentugileak eskuz idazten badutestamentua, bere sinadura jarri behar du testamentuaren amaieran.

Testamentugileak ez dakienean sinatzen edo ezin badu sinatu, beste pertsona batek, hark hala eskatuta, sinatuko du testamentuko orri guztien oinean,testamentugileak sinatzeko duen ezintasunaren arrazoia adieraziz.

Edozein kasutan, sinaduraren aurretik salbatuko dira hitz zirriborratuak,zuzenduak edo lerro artean idatziak.

Testamentu itxia egitean, hurrengosolemnitateak bete beharko dira:

1. Testamentuaren papera testamentu-azal itxi eta zigiludunaren barruansartuko da; horrela, testamentu-azala apurtu barik, ezin izango da papera azaletik atera.

3. Notarioaren aurrean, testamentugileak adieraziko du, bere kabuz edo684. artikuluan agindutako interpretatzailearen bidez, berak aurkezturiko pleguak bere testamentua jasotzen duela; gainera, testamentugileak adieraziko du testamentua berak idatzi eta sinatu duen, edo, alderantziz, beste inork eskuz edo bide mekanikoetatik edozein erabiliz testamentua idatzi den, eta horren amaieran eta orri guztietan testamentugileak berak ala beste inork, berak hala eskatuta, sinatu duen.

4. Testamentu-azalaren gainean,notarioak testamentuaren egilespenari buruzko akta egokia egingo du, eta, akta horretan, azal hori ixten duten zigiluen zenbakia eta marka adieraziko ditu; notarioak fede emango du testamentugilea ezagutzen duela, edo, bestela, hori 685 eta 686. artikuluetan araututako moduan identifikatu dela, baita notarioaren ustez testamentugileak testamentua egiteko behar den lege-gaitasuna baduela ere.

6. Inguruabar hori ere adierazi behar da aktan, testamentua egiteko toki,ordu, egun, hil eta urtearekin batera.

7. Testamentua eskuesteko egintzanbi lekuko egokik parte hartu behar dute, testamentugileak edo notarioak hala eskatzen badu.

Itsuek eta irakurtzen ez dakitenekedo irakurri ezin dutenek ezin dute testamentu itxia egin.

Hitzik egin ezin dutenek idatzi ahalbadute, testamentu itxia egin dezakete hurrengoa betez gero:

1. Testamentugileak berak sinatubehar du testamentua. Gainerako betekizunei dagokienez, 706. artikuluan xedatutakoa beteko da.

Testamentu itxia eskuetsi eta gero,notarioak testamentugileari emango dio testamentu hori; baina, aldez aurretik, notarioak egilespen-aktaren kopia eskuetsia jarriko du protokolo arruntean.

Testamentugileak testamentu itxiabere eskuetan gorde dezake edo horren zaintza bere konfiantzako pertsona baten ardurapean utz dezake; bestela, notario eskuesleari eman diezaioke, bere artxiboan gorde dezan.

Azken kasu horretan, notarioak jasoagiria emango dio testamentugileari,eta bere protokolo arruntean agerraraziko du, egilespen-aktari buruzko kopiaren bazterrean edo atzean, testamentua bere eskuetan geratzen dela. Testamentugileak geroago notarioaren eskutik ateratzen badu testamentua, testamentugileak jasoagiria sinatuko du notarioak egindako oharraren atzetik.

Notarioak edo testamentu itxia eskuetan duen pertsonak epaile eskudunari aurkeztu beharko dio testamentua,testamentugilearen heriotza jakiteaz batera.

Notarioak edo pertsona horrek hamar egunetan zehar ez badu hori egiten,bere zabarkeriaren ondorioz sorturiko kalte-galeren erantzukizuna izango du.

Zigor bera ezarriko zaie testamentugilearen edo testamentua zaindu nahizgordetzen duen pertsonaren egoitzatik testamentu itxia doloz osten duenari, eta beste modu batera testamentua ezkutatu, apurtu edo baliogabetzen duenari ere bai, bidezkoa den erantzukizun kriminalari kalterik egin gabe.

Testamentu itxia ireki eta protokoloan jasotzeko, Prozedura ZibilarenLegean agindutakoa beteko da.

Testamentugilea gaixorik edo zaurituta badago, testamentua egin dezakeberari laguntza ematen dion kapilau edo adituaren aurrean.

Testamentugilea destakamenduanegonez gero, testamentua egin dezake destakamenduburuaren aurrean, nahiz eta hori kapitainaren mendekoa izan.

Artikulu honetako kasu guztietan,nahitaezkoa izango da bi lekuko egokiren parte-hartzea.

Aurreko bi artikuluen arabera egindako testamentuak lehenbailehen igorribehar dira kuartel nagusira, eta horrek gerra-ministroari igorriko dizkio.

Testamentugilea hildakoan, gerra-ministroak testamentua igorri behardio hildakoaren azken egoitzako epaileari, eta, egoitza hori ezezaguna bada, Madrilgo epaileen dekanoari; horrek ofizioz zitazioa egingo die jaraunsleei eta oinordetzan interesa duten gainerakoei. Horiek guztiek eskatu beharko dute testamentua eskritura publiko bihurtu eta hori protokoloan jasotzeko, Prozedura Zibilaren Legeak araututako forman.

Testamentua itxia denean, epaileakofizioz irekiko du testamentua, lege horretan arauturiko forman; horretarako, epaileak zitazioa egingo dio Fiskaltzari, horrek testamentuaren irekieran parte har dezan, eta, behin testamentua ireki eta gero, horren berri emango zaie jaraunsleei eta gainerako interesdunei.

716. artikuluan aipaturiko testamentuak iraungi egingo dira, testamentugileak gerraldiko ekintzei utzi dienetiklau hilabete igarota.

Testamentugilea guda, eraso, borroka, eta, orokorrean, gerra-ekintzarenhur-hurreko arriskuan badago, ahoz egin dezake testamentu militarra, bi lekukoren aurrean.

Hala ere, testamentu hori eraginikgabe geratuko da, testamentugileak gerra-arriskua dela-eta testamentua egin eta arrisku horretatik onik ateratzen bada.

Testamentugilea arriskutik onik atera ez arren, testamentua eragingabeaizango da, lekukoek ez badute hori formalizatzen gerrako auditorearen edo armadarekin batu den funtzionario judizialaren aurrean; ondoren, 718. artikuluan agindutako moduan jardun beharko da.

Testamentu militarra itxia izanezgero, 706 eta 707. artikuluetan agindutakoa bete beharko da, baina testamentu hori egin behar da ofizialaren aurrean eta 716. artikuluaren aginduz testamentu irekietan parte hartu behar duten bi lekukoen aurrean; pertsona horiek guztiek egilespen-akta sinatuko dute, bai eta testamentugileak berak ere, hala egin dezakeenean.

Gerra-ontzietan, testamentua eginbehar da kontulariaren edo horren eginkizunak betetzen dituen pertsonaren aurrean; gainera, bertan egon behar dira testamentugilea ikusi eta horrek esandakoa ulertzen duten bi lekuko egoki. Ontziko komandanteak edo horren ordezkoak ontzat emango du egintza.

Merkataritza-ontzietan, kapitainakedo horren ordezkoak eskuetsiko du testamentua, eta, horretan, bi lekuko egokik hartu behar dute parte.

Bi kasuotan, lekukoak bidaiarienartetik aukeratuko dira, halakorik izanez gero, eta lekuko horietatik batek, gutxienez, sinatzeko modua izan behar du; lekuko horrek bere izenean sinatuko du, baita testamentugilearen ordez ere, horrek sinatzen ez dakienean edo sinatu ezin duenean.

Testamentua irekia denean, 695. artikuluan agindutakoa ere bete beharkoda; testamentua itxia denean, kapitulu honetako seigarren atalean agindutakoa bete beharko da, lekukoen kopuruari eta notarioaren esku-hartzeari buruzkoa izan ezik.

Gerra-ontziko kontulariaren edomerkataritza-ontziko kapitainaren testamentua eskuetsiko dute haien karguetan ordezko direnek; gainerakoan, aurreko artikuluan xedatutakoa bete beharko da.

Aipamen bera egingo da testamentuolografo eta itxiei buruz ere bai.

Diplomazia edo kontsulatuko agenteak idatziz agerraraziko du emateareneginbidea, eta, testamentu irekiaren kopia edo testamentu itxiaren egilespen-aktari buruzko kopia itxi eta zigilatu ondoren, kopiok egunkariko oharrarekin batera igorriko zaizkio, bide egokia erabiliz, marina-ministroari, eta horrek aginduko du kopia bere ministerioaren artxiboan gordailutzeko.

Ematea gauzatzen duen komandante edo kapitainak diplomazia edo kontsulatuko agentearen eskutik jasoko duematea gauzatu delako ziurtagiria, eta horri buruzko oharra idatziko du nabigazio-egunkarian.

Emate hori aurreko artikuluan araututako forman egiaztatuko da, eta itsasagintariak marina-ministroari igorriko dizkio agiri horiek guztiak, inolako luzapenik gabe.

Testamentugilea hil eta testamentuairekitzen bada, 718. artikuluan xedaturikoa bete beharko du marina-ministroak.

Atzerritarrak Espainiako ontzian testamentua egin duenean, marina-ministroak estatu-ministroari igorriko diotestamentua, hori diplomazia-bidean behar bezala bidera dadin.

Gauza bera egin beharko da, testamentua itxia izanik, testamentugileakhori bere eskuetan duenean bera hiltzeko unean.

Atal honen arauekin bat etorrizegindako testamentu ireki eta itxiak lau hilabete igaro eta gero iraungitzen dira; epe horren zenbaketa hasten da, testamentua forma arruntean egiteko aukera non izan eta toki horretan testamentugilea lehorreratzen den unetik.

Itsasoan galtzeko arriskua izanezgero, 720. artikuluan xedatutakoa aplikatuko zaie gerra edo merkataritzako ontzien tripulazioari eta bidaiariei.

Espainiarrek nazio-lurraldetik kanpoegin dezakete testamentua, espainiarrok zein herritan egon eta herri horretako legeek ezarritako formen menpe.

Era berean, espainiarrek testamentuolografoa egin dezakete 688. artikuluaren arabera, baita testamentu hori onartzen ez duten herrietan ere.

Diplomazia edo kontsulatuko agenteak Estatuko Ministeriora igorriko du,bere sinadura eta zigiluarekin eskuetsita, testamentu irekiaren kopia edo testamentua itxiaren egilespen-aktari buruzko kopia, kopia horiek ministerioaren artxiboan gordailu daitezen.

Estatuko Ministerioak MadrilgoGazetan argitaraziko du heriotzaren berria, hildakoaren jarauntsian interesa dutenek testamentua jaso eta hori protokoloan jasotzea eragin dezaten, agindutako forman.

Testamentuko xedapen guztiak berez ezeztakorrak dira, nahiz eta testamentugileak testamentuan adierazi xedapenok ez ezeztatzeko borondate edoerabakia.

Testamentua ezin da oso-osorik edozati batez ezeztatu, testamentua egiteko solemnitateak betetzen ez badira.

Geroko testamentu perfektuak aurrekoa ezeztatzen du zuzenbidez, salbu etatestamentugileak geroko testamentuan adierazten duenean aurreko testamentua osorik edo zati batez iraunarazteko borondatea.

Hala ere, aurreko testamentuak indarra berreskuratzen du, testamentugileak geroko testamentua ezeztatu etaberen beregi adierazten badu lehenengoaren baliozkotasunari eusteko borondatea.

Testamentu itxia ezeztatu dela usteda, testamentu hori testamentugilearen egoitzan agertu denean, horren azalak apurtuta edo zigiluak urraturik edota testamentua egilesteko sinadurak ezabatu, karraskatu edo zuzenduta.

Nolanahi ere, testamentu hori baliozkoa izango da, frogatzen deneankaltea testamentugileak nahi gabe eta jakin gabe gertatu dela edo testamentugileak zoroaldian egin duela; baina testamentu-azala apurtuta edo zigiluak urraturik agertzen badira, orduan, testamentua baliozkoa izan dadin, aurrekoaz gain, testamentuaren kautotasuna frogatu beharko da.

Testamentua inoren eskuetan badago, ulertuko da akatsa pertsona horrekeragin duela, eta, testamentu-azala apurtuta edo horren zigiluak urraturik egonez gero, testamentua ez da baliozkoa izango, horren kautotasuna frogatzen ez bada; testamentu-azala edo horren zigiluak oso-osorik egon arren, testamentuaren sinadurak ezabatu, karraskatu edo zuzenduta badaude, testamentua baliozkoa izango da, testamentugileak berak plegua forma horretan eman duela egiaztatzen ez denean.

Testamentuak iraungi egingo diraedo testamentuko xedapenak osorik zein zati batez eragingabe gertatuko dira, kode honetan beren beregi agindutako kasuetan bakarrik.

Testamentu bidezko oinordekoakedo abintestato oinordekoak izan daitezke lege-aginduz ezgaiturik ez daudenak.

Ez dira oinordeko izateko gai: 1. Abortukinak; 30. artikuluan adierazitako inguruabarrak betetzen ez dituztenak abortukinak direla ulertuko da.

2. Legeak onartzen ez dituen elkarteedo korporazioak.

Elizak eta elizaren kabildoak, probintzietako diputazioak eta probintziakeurak, udalak eta udalerriak, harrera-etxeak, ongintza-etxe eta ikastetxeak, legeak onartu edo aitortutako elkarteak eta gainerako pertsona juridikoak testamentu bidezko eskuratzaile izan daitezke 38. artikuluan xedatutakoaren menpe.

Testamentugileak, bere arimaren aldeko arimakari eta erruki-egintzetarako, bere ondasun guztiak edo batzukxedatzen baditu modu zehaztugabean eta horien erabilera finkatu gabe, albazeek ondasunak salduko dituzte eta horien zenbatekoa banatuko dute; zenbatekoaren erdia gotzainari emango zaio, horrek arimakarietarako, eta Elizaren laguntza eta beharrizanetarako destina dezan, eta beste erdia gobernadore zibilari emango zaio, hildakoaren bizilekuko ongintza-erakundeetarako, edo, halakorik izan ezean, probintziakoetarako destina dezan.

Herri-establezimenduaren mesederako eginiko xedapena baldintzapekoaizan edo xedapen horrek kargaren bat ezartzen duenean, xedapen hori baliozkoa izango da Gobernuak onesten duenean bakarrik.

Txiroentzako xedapenak orokorreanegiten badira pertsona nahiz herririk izendatu gabe, ulertuko da xedapenok eragina dutela testamentugilearen azken bizilekuko txiroen mesederako bakarrik, testamentugilearen borondatea bestelakoa izan dela argiro agerrarazten ez den bitartean.

Txiroak kalifikatu eta ondasunak banatuko ditu testamentugileak izendaturiko pertsonak; horrelakorik izan ezean,albazeek; eta, albazearik izan ezean, parrokoak, alkateak eta udaleko epaileak, euren arteko zalantzak botoen gehiengoz erabakiz.

Gauza bera egingo da, testamentugileak bere ondasunak xedatzen dituenean parrokia edo herri jakin bateko

Pertsona zehaztugabearen mesederako eginiko xedapen oro deusezaizango da, salbu eta jazokuntzaren bat dela-medio pertsona hori zehaztu daitekeenean.

Testamentugileak bere ahaideenmesederako modu generikoan egindako xedapena ulertzen da gradurik hurbileneko ahaideentzat egin dela .

Ez dute ondorerik sortzen testamentugileak, azken gaixoaldian, bereaitortza entzun duen apaizaren mesederako nahiz apaiz horren laugarren gradurainoko ahaideen mesederako, edota haren eliza, kabildo, erkidego edo institutuaren mesederako eginiko xedapenek.

Hala ere, tutore edo kuradorearenmesederako eginiko xedapenak baliozkoak izango dira, pertsona hori testamentugilearen aurreko, ondorengo, neba, arreba edo ezkontidea bada.

Testamentugileak ezin du bere jarauntsi osoa edo zati bat xedatu testamentua eskuetsi duen notarioarenmesederako, horren ezkontidearen mesederako edo laugarren gradurainoko ahaide nahiz ezkontza-ahaideen mesederako, 682. artikuluan ezarritako kasuan izan ezik.

Debeku berbera aplikatuko zaietestamentu irekiko lekukoei, testamentu hori notarioaren aurrean egin zein egin ez.

Artikulu honetako xedapenak aplikatzen zaizkie, berebat, testamentu berezien lekukoei eta testamentu horienegilespena zein pertsonaren aurrean egin eta pertsona horiei.

Ezduintasun-arrazoiaren ondoriozez dira oinordeko izateko gai:

1. Seme-alabak bertan behera utzi,prostituzioan jarri edo gaizpideratzen dituzten gurasoak.

Ofentsagilea nahitaezko jaraunsleabada, seniparte-eskubidea galduko du.

3. Testamentugilea delitua egin izanaz akusatzen duena, baldin eta legeakdelitu horrentzat espetxealdi edo presoaldi handia baino goragoko zigorra ezarri eta akusazioa kalumnia dela adierazten denean epai baten bidez.

4. Adin nagusiko jaraunslea, baldineta jakin badaki testamentugilea indarkeriaz hil dela, eta, hilabeteko epean, ez badu heriotza hori auzitegietan salatzen, salbu eta auzitegiek ofizioz jardun dutenean.

Debeku hori amaituko da legearenarabera akusatzeko betebeharrik ez dagoen kasuetan.

5. Mehatxua, iruzurra edo indarkeria erabiliz, testamentugilea testamentua egin edo aldatzera behartzenduena.

6. Bide berberak erabiliz, testamentugileari testamentua egitea nahiz egindakoa ezeztatzea eragozten diona, etageroko testamentua ordeztu, ezkutatu edo aldatzen duena.

7. Desgai den norbaiten oinordetzaizanez gero, jarauntsirako eskubidea izan eta hari beharrezkoak diren laguntzak eman ez dizkiotenak; beharrezko laguntzatzat hartuko dira Kode Zibilaren 142 eta 146. artikuluetan araututakoak.

Ezduintasun-arrazoiek ondoreaksortzeari uzten diote, testamentugileak arrazoiok jakin baditu testamentua egiteko unean, edo, testamentua egin ondoren jakinda, arrazoiok agiri publikoaren bitartez barkatu baditu.

Jaraunsle edo legatu-hartzailearengaitasuna kalifikatzeko, zein pertsonaren oinordetza izan eta horren heriotza-data izan behar da kontuan.

756. artikuluaren 2 eta 3. kasuetan,epaia irmo izateari itxaron beharko zaio; 4. zenbakian, aldiz, salaketa egiteko hilabetea igarotzeari.

Jaraunsle-izendapena edo legatuabaldintzapekoa bada, baldintza betetzeko unea ere kontuan izan behar da.

Jaraunslea edo legatu-hartzaileabaldintza bete baino lehen hiltzen bada, ez die bere jaraunsleei inolako eskubiderik eskualdatzen, nahiz eta testamentugilearen ostean hil.

Aurreko artikuluetako debekuenaurka, oinordeko izateko ezgaitasuna duenak jarauntsiko ondasunen edukitza eskuratzen badu, ondasunok eta horien akzesioak itzuli beharko ditu, berak jasotzen dituen fruitu eta errentekin batera.

Ezin da ezgaitasuna deklaratzekoakziorik egikaritu, bost urte igaro badira ezgaiak jarauntsiaren edo legatuaren edukitza eskuratu zuenetik.

Norbaitek nahitaezko jaraunslerikez badu, bere ondasun guztiak edo batzuk xeda ditzake, testamentu bidez, ondasunok eskuratzeko gaitasuna duten pertsonetatik edozeinen mesederako.

Norbaitek nahitaezko jaraunsleakbaditu, bere ondasunak xedatu ahal izango ditu kapitulu honen bosgarren atalean ezarritako forma eta mugapenekin.

Testamentua baliozkoa izango da,nahiz eta jaraunsle-izendapenik jaso ez, izendapen horrek ondasun guzti-guztiak hartu ez edo izendatuak jarauntsia arbuiatu edo jaraunsle izateko ezgaitasuna izan.

Kasu horietan, legeen arabera egindako testamentu-xedapen guztiak betekodira, eta ondasunen gerakina jaraunsle legitimoei emango zaie.

Testamentugilea baino lehen hiltzenden borondatezko jaraunsleak, jaraunsle izateko ezgaitasuna duenak eta jarauntsiari uko egiten dionak ez diete inongo eskubiderik eskualdatzen euren jaraunsleei, 761 eta 857. artikuluetan xedatutakoa salbu.

Jaraunslea edo legatu-hartzaileaizendatzeko arrazoi faltsua adierazten bada, arrazoi hori ez dela idatzi ulertuko da, salbu eta testamentuak ondorioztatzen duenean testamentugileak ez zukeela jaraunsle-izendapena edo legatua egingo, arrazoia faltsua zela jakin izan balu.

Zuzenbidearen aurkako arrazoiaadierazten bada, hori ez dela idatzi ulertuko da, nahiz eta arrazoia egiazkoa izan.

Testamentugileak jaraunslearen izena aipatzen ez badu ere, zalantzarikgabe jakin badaiteke nor izendatu duen, izendapena baliozkoa izango da.

Adopzio-hartzailearen testamentuanmodu generikoan semea, alaba edo seme-alabak aipatu eta aipamen horrek bere barruan hartzen ditu seme-alaba adoptatuak ere bai.

Testamentugileak okerren bat badujaraunslearen izen-abizenei edo ezaugarriei buruz, oker horrek ez du izendapena akastun bihurtzen, beste bideren bat erabilita ziur jakin daitekeenean nor izendatu den.

Izen eta abizen bereko pertsonek inguruabar berdinak badituzte, eta inguruabarron bidez ezin bada jakin norizan den izendatua, pertsona horietatik bat ere ez da jaraunsle izango.

Hamalau urtekoak baino gazteagoaketa sexu batekoak nahiz bestekoak diren ondorengoentzat, horien gurasoek eta gainerako aurrekoek ordezkoak izendatu ahal dituzte, ondorengook adin horretara heldu baino lehen hiltzen direnerako.

Zorotasuna dela-eta hamalau urtekoa baino nagusiagoa den ondorengoaezgaia dela adierazten bada, aurrekoak ordezkoa izenda dezake ondorengo horrentzat.

Ezgaituak burua argi duenean edobere senera datorrenean testamentua egin eta testamentu horrek eraginik gabe utziko du aurreko lerrokadak aipatzen duen ordezpena.

Ordeztuak nahitaezko jaraunsleakizanez gero, aurreko artikuluek aipatzen dituzten ordezpenak baliozkoak izango dira jaraunsleon seniparte-eskubideei kalte egiten ez dietenean bakarrik.

Bi pertsona edo gehiago izan daitezke beste inoren ordezko, eta, alderantziz, ordezko bakarra izan daitekejaraunsle bi edo gehiagorentzat.

Jaraunsleak zati desberdinen gaineanizendatu eta elkarren ordezko badira, jaraunsleok ordezpenean eskuratuko dituzte izendapenean dagozkien zati berberak, salbu eta argiro agertzen denean testamentugilearen borondatea bestelakoa izan dela.

Ordezkoa geratuko da izendatuariezarritako zama eta baldintza berberen menpe, salbu eta testamentugileak beren beregi horren aurkakoa xedatu duenean, edo karga nahiz baldintzok izendatuari bakar-bakarrik dagozkionean.

Fideikomisozko ordezpenak direlabide, testamentugileak jaraunsleari ezartzen dio jarauntsi osoa edo horren zati bat artatu eta hirugarren bati eskualdatzeko ardura; ordezpenok baliozkoak izango dira eta ondoreak sortuko dituzte, bigarren gradutik gorakoak ez badira edo testamentugilea hiltzeko unean bizirik dauden pertsonen mesederako egiten badira.

Fideikomisozko ordezpenek ezindute inola ere senipartea kargatu, salbu eta seniparte hertsia kargatzen dutenean epaiketa bidez ezgaitutako seme, alaba edo ondorengoaren mesederako, 808. artikuluaren arabera. Ordezpen horiek hobekuntzako herenaren gainekoak badira, ondorengoen mesederako bakarrik egin daitezke.

Fideikomisozko ordezpenerakodeiak baliozkoak izan daitezen, esanbidezkoak izan behar dira.

Fiduziarioak fideikomisodunarieman beharko dio jarauntsia, baina jarauntsi horretatik ken ditzake gastu legitimo, kreditu eta hobekuntzengatik berari dagozkionak, salbu eta testamentugileak bestelakoa xedatu duenean.

Fideikomisodunak oinordetzarakoeskubidea eskuratuko du testamentugilea hiltzen den unetik, nahiz eta fideikomisodun hori fiduziarioa baino lehen hil. Fideikomisodunaren eskubidea horren jaraunsleei eskualdatuko zaie.

Ez dute ondorerik sortzen: 1. Esanbidezkoak ez diren fideikomisozko ordezpenek; ordezpenak esanbidezkoak dira, baldin eta izen hori eman bazaie edo ordeztuari ezarri bazaio ondasunak beste jaraunsle bati emateko betebehar eztabaidaezina.

2. Besterentzeko debeku betierekoajasotzen duten xedapenek, bai eta aldi baterako debekua dakartenek ere, baldin eta azken horiek 781. artikuluan aipaturiko mugaz kanpo egiten badira.

3. Jaraunslearen gain ezartzen direnxedapenek, baldin eta horien bitartez jaraunsleak bigarren gradutik gorako pertsona batzuei ondoz ondo ordaindu behar badie errenta edo pentsio jakin bat.

Fideikomisozko ordezpena deusezaizan arren, horrek ez dio kalterik egiten izendapenaren baliozkotasunari, ezta lehenengo deiaren jaraunsleei ere; halakoetan, fideikomisozko klausula ez dela idatzi ulertu behar da.

Baliozkoa izango da testamentugileak norbaiti jarauntsi osoa edo horrenzati bat, eta beste inori gozamena uzteko xedapena. Testamentugileak zenbait pertsonari deitzen badie gozamenera, aldi berean baino, ondoz ondo, 781. artikuluan xedaturikoa bete beharko da.

Ondasun higiezinen gainean aldibaterako zama ezartzen bada, jaraunsleak edo jaraunsleek kargapeko finka xeda dezakete; karga ez da desagertuko horri buruzko inskripzioa ezerezten ez den bitartean.

Zama betierekoa baldin bada, jaraunsleak hori kapitalizatu eta kapitalairabazian jarri ahal izango du, lehenengo eta behar besteko den hipotekarekin.

Kapitalizazioetan eta kapital-ezarpenetan, probintziako gobernadore zibilakesku hartu behar du, eta Fiskaltzak esan beharrekoa entzun behar da.

Edozein kasutan ere, testamentugileak ez duenean hurrenkerarik ezartzenongintzarako agintzaria administratu eta erabiltzeko, administrazio-agintariak ezarriko du hurrenkera hori, legearen arabera hala dagokionean.

Kapitulu honetan jaraunsleei buruzxedatutakoa legatu-hartzaileei ere aplikatzen zaiela ulertuko da.

Testamentuko xedapenak baldintzapean egin daitezke, xedapenok titulu unibertsalaren bidezkoak izannahiz banakako tituluaren bidezkoak izan.

Jaraunsleei eta legatu-hartzaileeijarritako baldintzei dagokienez, eta atal honetan arautzen ez diren arazoetan, baldintzapeko betebeharren erregelak aplikatuko dira.

Ezinezko baldintzak eta lege nahizohitura onen aurkakoak jarri gabekotzat hartuko dira, eta ez diete inolako kalterik egingo jaraunsle edo legatu-hartzaileei, nahiz eta testamentugileak bestelakoa xedatu.

Behin edo gehiagotan ez ezkontzekobaldintza erabatekoa jarri gabekotzat hartuko da, salbu eta hildakoak edo horren aurreko nahiz ondorengoek alargunari ezarri diotenean debeku hori.

Hala ere, edonori legatu moduaneman ahal zaio gozamena, erabiltzea nahiz biztantzea, edota pentsio zein prestazio pertsonala, pertsona horrek ezkongabe edo alargun dirauen denborarako.

Deuseza izango da xedapena, horibaldintzapean egin eta baldintza bada jaraunsle edo legatu-hartzaileak bere testamentuan xedapenen bat egitea testamentugilearen edo beste inoren mesederako.

Salbuespen gisa har daiteke baldintza aurretiaz bete izana, hori ezin badaberriz errepikatu.

Baldintza ustekabekoa edo mistoadenean, nahiko izango da baldintza hori edozein unetan gauzatu edo betetzea, testamentugilea bizirik egon zein hilda egon, salbu eta testamentugileak bestelakoa xedatu duenean.

Testamentua egitean baldintza horigertatu edo beteta badago, eta testamentugileak ez badu horren berririk izan, baldintza betetzat joko da.

Testamentugileak baldintzaren berribadu, baldintza hori betetzat joko da, bakar-bakarrik, baldintzaren izaeraren ondorioz ezin denean berriz gertatu edo bete.

Testamentugileak izendapenaren edolegatuaren helburua finkatu arren, edo berak utzitako ondasunak erabiltzeko modua nahiz horien gainean ezarritako zama adierazi arren, ez da ulertuko horiek baldintza direnik, ez badu ematen hori testamentugilearen borondatea izan denik.

Modu horretan utzitakoa behingoaneska daiteke, eta jaraunsleei eskualda dakieke, fidantza bidez bermatzen badute testamentugileak agindutakoa betetzea, eta, betebehar hori betetzen ez denerako, eurek eskuratutakoa itzultzea fruitu eta korrituekin batera.

Aurreko artikuluan aipaturiko izendapenak edo legatuak ezin duenean ondorerik sortu testamentugileak ordenatutako moduan, horretan eraginik ezduela jaraunsle edo legatu-hartzailearen erru edo egitate batek, beste era batera bete beharko da, betiere testamentugilearen borondateari gehien egokitzen zaion moduan.

Baldintza bete edo ez betetzeko interesa duenak baldintza betetzea eragozten duenean, horretan eraginik ezduela jaraunsle edo legatu-hartzailearen erru nahiz egitate batek, baldintza betetzat joko da.

Baldintza etengarriak ez du eragozten jaraunsle edo legatu-hartzaileak berari dagozkion eskubideak eskuratzeaeta bere jaraunsleei eskubideok eskualdatzea, baita baldintza bete aurretik ere.

Jaraunsle edo legatu-hartzailearinahibadako baldintza ezartzen bazaio, eta baldintza hori negatiboa edota zerbait ez egitekoa edo ez ematekoa baldin bada, jaraunsle edo legatu-hartzaileak nahiko du fidantza bidez testamentugileak debekatu duen hori egin edo emango ez duelako bermearekin, eta, debekua urratuz gero, jasotakoa fruitu eta korrituekin batera itzuliko duelako bermearekin.

Jaraunslea baldintza etengarripeanizendatuz gero, jarauntsiko ondasunak administraziopean jarriko dira, baldintza bete arte edo hori betetzea ezinezkoa dela ziurtatu arte.

Gauza bera egingo da jaraunsle edolegatu-hartzaileak fidantzarik ematen ez duenean aurreko artikuluaren kasuan.

Baldintzapeko jaraunsleak ez badujaraunskiderik, edo, halakorik izan arren, euren artean ez bada gehiagotzeko eskubiderik gertatzen, haren esku geratuko da administrazioa, behin fidantza eman eta gero.

Baldintzapeko jaraunsleak ez badufidantzarik ematen, administrazioa ustezko jaraunsleari emango zaio, horri ere fidantzapean; batak eta besteak ez badute fidantzarik ematen, auzitegiek beste norbait izendatuko dute, eta horrek administrazioaren ardura hartuko du bere gain, fidantzapean ere, eta fidantza hori jaraunslearen esku-hartzearekin emango da.

Administratzaileei dagozkie absentearen ondasunen administratzaileek dituzten eskubide eta betebehar berberak.

Egun edo epe jakin bat izendatzenbada jaraunsle-izendapenak edo legatuak ondoreak sor ditzan edo ondoreak sortzeari utz diezaion, izendapen hori baliozkoa izango da.

Bi kasuotan, eta aipatu epe-mugaheldu arte edo hori bukatu eta gero, oinordeko legitimoari deitu zaiola ulertuko da. Dena den, lehenengo kasuan, oinordekoak ez du ondasunon edukitza eskuratuko, harik eta izendatuaren esku-hartzearekin behar adinako kauzioa eman arte.

Senipartea da testamentugileak xedatu ezin duen ondasun-multzoa; legeakjaraunsle zehatz batzuei erreserbatzen die multzo hori, eta, horregatik, jaraunsleoi nahitaezko jaraunsle deritze.

Nahitaezko jaraunsle dira: 1. Seme-alabak eta ondorengoak, euren guraso eta aurrekoei begira.

2. Aipatu berri direnak izan ezean,guraso eta aurrekoak, euren seme-alaba eta ondorengoei begira.

3. Alarguna, kode honek ezartzenduen forma eta neurrian.

Seme-alaben edo ondorengoen senipartea osatzen dute aita eta amarenjarauntsiko bi herenek.

Hala ere, senipartea osatzen dutenbi zatietatik bat xeda dezakete aitak eta amak, euren seme-alabei edo ondorengoei hobekuntza gisa emateko.

Seme, alaba edo ondorengoetatikbat epaiketa bidez ezgaitua denean, testamentugileak fidezkomisozko ordezpena ezarri ahal izango du seniparte hertsiko herenaren gainean; kasu horretan, fiduziario izango dira epaiketa bidez ezgaitutako seme-alabak edo ondorengoak, eta fideikomisodun izango dira nahitaezko jaraunskideak.

Hirugarren zatia xedapen askekoaizango da.

Guraso edo aurrekoen seniparteaosatzen du seme-alaben edo ondorengoen jarauntsiaren erdiak; dena den, guraso edo aurrekoak ondorengo kausatzailearen alargunarekin batera pilatzen badira oinordetzan, euron senipartea jarauntsiaren heren batekoa izango da.

Testamentugileak, aita eta amarikizan ez, baina gradu bereko aurrekoak dituenean aitarengandiko eta amarengandiko lerroetan, jarauntsia bi lerro horietan erdibanatuko da. Aurrekoak ez badira gradu berekoak, senipartea oso-osorik dagokie lerro bateko nahiz besteko aurrekorik hurbilenei.

Aurrekoak dira, bestelako pertsonakbaztertuz, eurek seme-alaba edo ondorengoei eman dizkieten gauzen oinordeko, baldin eta seme-alaba edo ondorengoak aurrekoak baino lehen hil badira ondorengorik izan gabe, eta oinordetza horretan dohaintzapeko objektuak eurak baldin badaude. Objektuok besterendu badira, aurrekoak oinordeko izango dira dohaintza-hartzaileak objektu horiei begira izango lituzkeen akzio guztietan; objektuok saldu badira, euron truk lortutako prezioan; eta, objektuok trukatu edo aldatu badira, horien ordezko gertatu diren ondasunetan.

Testamentugileak ezin die jaraunsleei kendu euren senipartea, legeak beren beregi zehazturiko kasuetan baino. Era berean, testamentugileak ezin du inolako karga, baldintza eta ordezpenik ezarri senipartearen gainean, alargunaren gozamenaren inguruan xedatutakoari kalterik egin gabe eta 808. artikuluak epaiketa bidez ezgaitutako seme-alaba edo ondorengoen inguruan ezarritakoari kalterik egin gabe.

Nahitaezko jaraunslearen preterizioakez dio kalterik egiten seniparteari. Jaraunsle-izendapena urrituko da, legatuak, hobekuntzak eta gainerako testamentu-xedapenak urritu baino lehen.

Dena den, seme-alaben edo ondoregoen nahi gabeko preterizioak hurrengoondoreak sortuko ditu:

1. Seme-alaba eta ondorengo guztienpreterizioa gertatzen bada, ondare-edukia duten testamentu-xedapenak deuseztatuko dira.

2. Bestelako kasuetan, jaraunsleenizendapena deuseztatuko da; baina baliozkoak izango dira edozein tituluren bidez ordenatutako agintzariak eta hobekuntzak, batzuk eta besteak ez-ofizioso ez diren heinean. Nolanahi ere, ezkontidea jaraunsle izendatuz gero, izendapen hori deuseztatu egingo da seniparteei kalte egiten dien neurrian bakarrik.

Preteritua izan ez den ondorengoaren ondorengoek hura ordezkatzendute aurrekoaren jarauntsian, eta ez dira preteritutzat jotzen.

Seniparteei kalterik egin gabe, lehenespenekoa da beti testamentugileakordenatu duena.

Nahitaezko jaraunsleak senipartearen osagarria eska dezake, testamentugileak edozein tituluren bidez hari dagokion senipartea baino gutxiago uztenbadio.

Deuseza da uko-egite edo transakziooro, etorkizuneko senipartearen zordunak eta horren nahitaezko jaraunsleek egina, eta jaraunsleok seniparte hori erreklamatu ahal dute zorduna hiltzean; hala ere, kolaziora ekarri beharko dute uko-egite edo transakzioaren ondorioz jaso dutena.

Nahitaezko jaraunsleen seniparteagutxitzen duten testamentu-xedapenak urritu egingo dira, haiek hala eskatuz gero, xedapenok ez-ofiziosoak edo gehiegizkoak diren zatian.

Senipartea finkatzeko, kontuan hartuko da testamentugilea hiltzean geratzen diren ondasunen balioa, zor etazamak kendu eta gero; zor eta zamen artean ez dira sartuko testamentuan ezarritakoak.

Seme-alabei egindako dohaintzakhaien seniparteari egotziko zaizkio, dohaintzok ez badira hobekuntza gisa egin.

Kanpokoei egindako dohaintzakegotziko zaizkio testamentugileak azken nahian askatasunez xeda zezakeen zatiari.

Dohaintzak ez-ofiziosoak badiraedo xedapen askeko kuota gainditzen badute, urritu egingo dira hurrengo artikuluetako erregelen arabera.

Behin senipartea aurreko bi artikuluen arabera finkatu eta gero, urripenahonetara egingo da:

1. Dohaintzak errespetatuko dira senipartea estal daitekeen neurrian; eta,beharrezkoa izanez gero, testamentuan egindako agintzariak urritu edo deuseztatuko dira.

2. Legatuen urripena lainean egingoda, inolako bereizketarik egin gabe.

Testamentugileak xedatzen badu legatu baten ordainketak lehenespena duela beste batzuenaren aurretik, legatu horiez da urrituko beste guztiak oso-osorik senipartea ordaintzeko erabili arte.

Urritu beharreko legatua nekez zatidaitekeen finka baten gainekoa denean, legatu-hartzailearen esku geratuko da finka hori, urripenak ez badu bere barruan hartzen finkaren balioaren erdia; bestela, nahitaezko jaraunsleen esku geratuko da. Hala ere, hark eta horiek diruz ordaindu beharko diote elkarri bakoitzaren hartzekoa.

Jaraunsleek edo legatu-hartzaileekez badute erabili nahi artikulu honetan ematen zaien eskubidea, finka jendaurreko enkantean salduko da edozein interesdunek hala eskatuz gero.

Ohiko etxebizitzaren titularrak horren gaineko biztantze-eskubidea ematen badio, dohaintza edo legatu moduan, desgaitasuna duten senipartedunetatik bati, hori ez da zenbatuko seniparteak kalkulatzeko, heriotza-uneanbi-biok elkarrekin bizi badira etxebizitza horretan.

Biztantze-eskubide hori lege-aginduz eratxikiko zaio, baldintza berberetan, desgai den senipartedunari, horrentzat beharrezkoa izan eta hildakoarekin batera bizi bada, salbu etatestamentugileak bestelakoa xedatu edo eskubide hori beren beregi baztertu duenean; hala ere, biztantzeko eskubidearen titularrak ezin izango du eragotzi gainerako senipartedunak bertan bizitzea, hori haientzat beharrezkoa den bitartean.

Aurreko bi lerrokadek aipatzen duten eskubidea eskualdaezina izango da. Lehenengo bi lerrokadetan xedatutakoak ez du eragotziko ezkontideari kode honen 1406 eta 1407. artikuluetan araututako eskubideak eratxikitzea; eskubideok biztantze-eskubidearekin batera izango dira.

Aita edo amak seniparterako destinatuta dauden bi herenetatik bat xedadezake hobekuntza gisa, bere seme, alaba edo ondorengo baten nahiz batzuen mesederako, horiek naturaren araberakoak izan nahiz adopzio bidezkoak izan.

Hobekuntzaren gain kargak ezardaitezke senipartedunen edo euren ondorengoen mesederako bakarrik.

Bizien arteko kontratuaren bidezdohaintza soila nahiz kargaduna egiten bazaie nahitaezko jaraunsle diren seme-alaba edo ondorengoei, dohaintza hori ez da hobekuntza gisa hartuko, dohaintza-emaileak ez badu beren beregi adierazi hobetzeko borondatea.

Baliozkoa izango da ezkontza-itunetan eskritura publikoaren bidez hobetzeko edo ez hobetzeko egindako hitzematea. Testamentugileak hitzematearen aurka egindako xedapenak ez du ondorerik sortuko.

Hobekuntza ezeztatzeko modukoaizango da, nahiz eta hori jadanik ondasunak ematearekin batera gauzatu, salbu eta ezkontza-itunetan edo hirugarren batekin kostu bidez egindako kontratuan egiten denean.

Hobekuntza gauza zehatzaren gainean jar daiteke. Gauza horren balioakhobekuntzarako destinaturiko herena eta hobekuntzadunari dagokion seniparte-zatia gainditzen baditu, hobekuntzadunak diruz ordainduko die gaindikina gainerako interesdunei.

Hobetzeko ahalmena ezin da inorenardurapean utzi.

1. Aurreko artikuluan xedatutakoagorabehera, ezkontideari testamentuan ahalmenak eman ahal zaizkio, testamentugilea hil eta gero bi-bion seme-alaba edo ondorengoen mesederako hobekuntzak egin ditzan, baita xedapen askeko herenaren kontura ere, eta, oro har, ondasun zehatzen adjudikazioak edo eratxikipenak egin ditzan, edozein titulu edo oinordetza-kontzepturen bidez, likidatu gabeko ezkontza-sozietate deseginaren ondasunak erabiliz ere.

Ezkontideak egintza batean edo batzuetan, aldi berean nahiz ondoz ondo,egin ditzake hobekuntza, adjudikazio edo eratxikipen horiek. Ezkontideari ez bazaio ahalmenik eman halakoak bere testamentuan bertan egiteko, edo ez bada eperik finkatu, bi urteko epea izango du, oinordetza ireki denetik zenbatuta, edo, hala denean, bi-bion seme-alabetatik azkena emantzipatzen denetik zenbatuta.

2. Alargunak ondasunen gaineanaurreko paragrafoak aipatzen dituen ahalmenak dituenean, berari dagokio ondasunok administratzea.

3. Ezkontideak bere ardurapean utzitako ahalmenak egikaritzean, bi-bionseme-alaben seniparte hertsiak errespetatu behar ditu, bai eta kausatzaileak haien mesederako egindako hobekuntzak eta gainerako xedapenak ere.

Bi-bion ondorengoetatik baten seniparte hertsia errespetatzen ez bada,edo, kausatzaileak utzitako ondasunen gainean eta hark aginduta, ondorengoari partaidetza-kuota bat badagokio eta hori ez bada errespetatzen, kaltedunak eska dezake ezkontideak burututako egintzak hutsaltzea, kalteturik gertatu den interesa betetzeko hori beharrezkoa den neurrian.

Kausatzaileak bi-bion seme-alabaedo ondorengoen mesederako egindako xedapenak eta seniparteak errespetatu direla ulertuko da, batzuk eta besteak behar beste beteta geratzen direnean, nahiz eta osorik edo zati batez hori gertatu, ahalmenak egikaritzen dituen ezkontideari bakarrik dagozkion ondasunekin.

Hildakoaren ondorengoetatik bat

6. Aurreko paragrafoetako xedapenak aplikatuko zaizkie, orobat, elkarrekin ezkonduta ez daudenei, bi-biok ondorengoren bat dutenean.

Hobekuntza ez denean gauza zehatzaren gainean eratzen, jarauntsiko ondasunekin eurekin ordaindu beharko da;eta, ondasunak banatzean jaraunsleen arteko berdintasuna lortu ahal izateko, 1061 eta 1062. artikuluetan ezarritako erregelak bete beharko dira, horiek aplikagarri diren heinean.

Seme, alaba edo ondorengo hobekuntzadunak jarauntsiari uko egin diezaioke, eta hobekuntza onar dezake.

Ezabatua, maiatzaren 13ko 11/1981Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila aldarazi du, seme-alabatasunari, guraso-ahalari eta ezkontzaren ondasun-eraentzari buruzko arloetan.

Ondorengorik izan ez arren, aurrekoak badaude, alargunak gozamen-eskubidea izango du jarauntsiaren erdiarengain.

Ondorengo eta aurrekorik izan ezean,alargunak gozamen-eskubidea izango du jarauntsiko bi herenen gain.

Ezkontideari bere gozamen-zatiaordaintzeko, jaraunsleek eslei diezazkiokete bizi arteko errenta, ondasun zehatz batzuen produktuak edo eskudiruzko kapitala; horretan, jaraunsleek eta alargunak elkarren arteko adostasunez jardun behar dute, edo, bestela, epailearen aginduz.

Hori egiten ez den bitartean, jarauntsiko ondasun guztiak lotuta daudealargunari dagokion gozamen-zatiaren ordainketarekin.

Testamentugileak edo horrek beren beregi baimendutako kontularibanatzaileak jarauntsiko ondasunguztiak nahiz batzuk adjudika diezazkioke seme, alaba edo ondorengo bati, gainerako senipartedunen jarauntsi-zatia eskudiruz ordaintzeko aginduarekin.

Aurreko lerrokadaren kasu berean,ordainketa eskudiruz egiteko ahalmena dagokio Kode Zibilaren 1057. artikuluak aipatzen duen kontulari-banatzaile datiboari ere bai.

Aurreko artikuluan xedatutakoagorabehera, seme, alaba nahiz ondorengoetatik edozeinek eskudiruz ordaindu behar badu bere neba-arrebei dagokien jarauntsi-kuota, eska dezake kuota hori jarauntsiko ondasunekin ordaintzea; kasu horretan, kode honen 1058. artikulutik 1063.erakoetan agindutakoa bete beharko da.

Seme-alaba edo ondorengo guztienesanbidezko baieztapenik izan ezean, epailearen onespena beharko da aurreko bi artikuluek aipatzen duten banaketa egiteko.

Ordainketa eskudiruz egiteko erabakiak ez du ondorerik sortuko, baldineta jasotzaileei ez bazaie erabakiaren berririk ematen oinordetza ireki eta hurrengo urtebeteko epean. Ordainketa bera beste urte bateko epean egin behar da, aurkako itunik izan ezean.

Epea igaro eta gero, ordainketarikegiten ez bada, iraungi egingo da testamentugile edo kontulari-banatzaileak seme-alaba nahiz ondorengoei emandako ahalmena, eta jarauntsiaren banaketari ekingo zaio, banaketari buruzko xedapen orokorren arabera.

Aurreko artikuluetan aipaturiko aukerak ez du eraginik izango gauza zehatzaren gaineko legatuetan.

Era berean, aukerak ez du eraginikizango testamentugileak gauza zehatzen gain egindako banaketa-xedapenetan.

Jaraunsgabetzea gerta daiteke legeakberen beregi aipaturiko arrazoietatik bat gertatzen denean bakarrik.

Jaraunsgabetzea testamentuan bakarrik egin daiteke, eta bertan adierazibehar da jaraunsgabetzearen oinarri den legezko arrazoia.

Jaraunsgabetuak jaraunsgabetze-arrazoiari ezezkoa ematen badio, testamentugilearen jaraunsleei dagokie jaraunsgabetze-arrazoia egiazkoa dela frogatzea.

Jaraunsgabetzea arrazoirik adierazigabe egiten bada, edo, arrazoia adierazi arren, horren egiatasuna aurkaratu eta hori frogatzen ez bada, edota arrazoi hori ez bada ondorengo lau artikuluetan adierazitako arrazoietatik bat, jaraunsle-izendapena deuseztatuko da, horrek jaraunsgabetuari kalte egiten dion heinean; baina legatuak, hobekuntzak eta gainerako testamentu-xedapenak baliozkoak izango dira seniparte horri kalte egiten ez dioten heinean.

853, 854 eta 855. artikuluek zehatz-mehatz ezarritakoari helduz, jaraunsgabetzeko arrazoi zuzenak dira ezduintasuna dela-eta oinordeko izateko ezgaitasuna eragin, eta 756. artikuluan 1,2, 3, 5 eta 6. zenbakietan aipatzen direnak.

Seme-alaba eta ondorengoak jaraunsgabetzeko arrazoi zuzenak izangodira, halaber, 756. artikuluan 2, 3, 5 eta 6. zenbakietan adierazitakoak ez ezik, hurrengoak ere bai:

1. Arrazoi legitimorik izan gabe, jaraunsgabetzea gauzatzen duen gurasoedo aurrekoari mantenua ukatzea.

2. Egitez tratu txarra ematea edo hitzez irain larriak eragitea.

Guraso eta aurrekoak jaraunsgabetzeko arrazoi zuzenak izango dira,756. artikuluan 1, 2, 3, 5 eta 6. zenbakietan adierazitakoak ez ezik, hurrengoak ere bai:

1. Guraso-ahala galtzea 170. artikuluan ezarritako arrazoien ondorioz.

2. Arrazoi legitimorik izan gabe,seme-alaba edo ondorengoei mantenua ukatzea.

3. Guraso batek bestearen bizitzaren aurka atentatzea, euren artean ezbada berradiskidetzerik izan.

Ezkontidea jaraunsgabetzeko arrazoi zuzenak izango dira, 756. artikuluan 2, 3, 5 eta 6. zenbakietan adierazitakoak ez ezik, hurrengoak ere bai: 1. Ezkontzako eginbeharren aurka ez-betetze larri edo errepikatua burutzea.

2. 170. artikuluarekin bat etorriz,guraso-ahala galtzea dakarten arrazoiak.

3. Seme-alabei edo beste ezkontideari mantenua ukatzea. 4. Ezkontide testamentugilearen bizitzaren aurka atentatzea, tartean berradiskidetzerik izan ez bada.

Jaraunsgabetzearen ostean ofentsagilearen eta ofendituaren artean gertatutako berradiskidetzeak jaraunsgabetzekoeskubidea kentzen dio ofendituari, eta ondorerik gabe uzten du jadanik egindako jaraunsgabetzea.

Jaraunsgabetuaren seme-alaba edoondorengoak haren lekuan jarriko dira, eta nahitaezko jaraunsleen eskubideei eutsiko diete seniparteari dagokionez.

Testamentugileak agintzari eta legatuekin karga ditzake, bere jaraunsleaez ezik, legatu-hartzaileak ere bai.

Legatu-hartzaileek kargaren gainekoerantzukizuna izango dute, legatuaren balioa erantzukizun horren gehieneko muga izanik.

Testamentugileak jaraunsleetatikbat legatuarekin kargatzen duenean, jaraunsle horri bakarrik dagokio karga betetzea.

Testamentugileak ez badu jaraunslejakin bat kargatzen, jaraunsle guztiak geratuko dira betebeharpean, jaraunsle diren proportzio berean.

Legatua emateko betebeharra duenak ebikzioaren ondoriozko erantzukizuna izango du, baldin eta gauza zehaztugabea izan eta horren generoaedo espeziea bakarrik aipatu bada.

Inoren gauzaren gaineko legatua baliozkoa da, testamentugileak legatuaegitean jakin badaki gauza hori inorena dela. Jaraunsleak legatua eskuratu behar du hori legatu-hartzaileari emateko; eta, hori egitea ezinezkoa bada, legatuhartzaileari eman behar dio gauzaren zenbatespen zuzena.

Legatu-hartzaileak frogatu behar dutestamentugileak bazekiela gauza inorena zela.

Testamentugileak ez bazekien legatuan emandako gauza inorena zela, legatua deuseza izango da. Hala ere, legatua baliozkoa izango da, baldin eta testamentugileak gauza hori eskuratzen badu testamentua egin eta gero.

Baliozkoa izango da jaraunslearenedo legatu-hartzailearen gauza bat hirugarrenari legatuan ematea; jaraunsle edo legatu-hartzaileak, oinordetza onartzean, legatupeko gauza edo horren zenbatespen zuzena eman beharko du hurrengo artikuluan ezarritako mugapenarekin.

Aurreko lerrokadan ezarritakoaulertzen da nahitaezko jaraunsleen seniparteari kalterik egin gabe.

Testamentugileak, jaraunsleak edolegatu-hartzaileak legatupeko gauzaren zati bat edo horren gaineko eskubide bat bakarrik duenean, legatua zati edo eskubide horren gainekoa bakarrik dela ulertuko da, salbu eta testamentugileak beren beregi adierazten duenean gauza osoa ematen duela legatuan.

Deuseza da merkataritzatik kanpoko gauzen gaineko legatua.

Testamentua egiteko unean jadaniklegatu-hartzaileari badagokio legatupeko gauza, legatu horrek ez du inolako ondorerik sortuko, nahiz eta gauzaren gainean beste inork eskubideren bat izan.

Testamentugileak beren beregi xedatzen badu gauza eskubide edo kargahorretatik askatzeko, legatua baliozkoa izango da askatze horri dagokionez.

Testamentugileak gauza bahituaedo hipotekatua legatuan ematen duenean eskatzeko moduko zorren bat ziurtatzeko, zor horren ordainketa jaraunsleak egin beharko du.

Legatupeko gauza gozamen, erabiltze edo biztantzearen menpe badago,legatu-hartzaileak eskubideok errespetatu beharko ditu horiek legearen arabera azkendu arte.

Legatua ondorerik gabe geratuko da: 1) Testamentugileak legatupeko gauza transformatzen duenean, transformazioaren ondorioz gauza horrek ez badu lehengo formarik ez izenik.

2) Testamentugileak, edozein titulunahiz arrazoiren ondorioz, legatupeko gauza edo horren zati bat besterentzen duenean; azken kasu horretan ulertu behar da legatua ondorerik gabe geratzen dela besterendutako zatian bakarrik. Besterentzeaz geroztik, gauza testamentugilearen jabarira itzultzen bada kontratuaren deuseztasunaren ondorioz edo bestelako arrazoien ondorioz, egitate horren ostean legatuak ez du indarrik izango, salbu eta berreskuraketa atzera-eskuratzeko itunaren ondorioz gauzatzen denean.

3) Testamentugilea bizirik dagoela,legatupeko gauza oso-osorik galtzen denean; edo, testamentugilea hil eta gero, gauza hori jaraunslearen errurik gabe galtzen denean. Nolanahi ere, legatua ordaintzeko betebeharra duenak ebikzioaren ondoriozko erantzukizuna izango du, baldin eta legatupeko gauza ez bada zehaztu bere espeziea aipatuz, 860. artikuluan xedatutakoaren arabera.

Hirugarrenaren aurkako kredituarenlegatuak edo legatu-hartzailearen zorren bat barkatzea nahiz horretatik askatzea dakarren legatuak ondoreak sortuko ditu, testamentugilea hil eta gero indarrean dirauen kreditu- edo zor-zatiaren gainean bakarrik.

Lehenengo kasuan, jaraunsleak nahiko izango du zordunaren aurka berakizan ditzakeen akzio guztiak legatu-hartzaileari lagatzearekin.

Bi kasuotan, legatuaren barruan sartuko dira testamentugilea hiltzean kreditu edo zorraren ondorioz zor zirenkorrituak.

Aurreko artikuluan aipaturiko legatua iraungitzen da, baldin eta testamentugileak, legatu hori egin eta gero,zordunaren aurka epaiketa bidez demanda jartzen badu horrek zorra ordain dezan, nahiz testamentugilea hiltzean ordainketa egin barik egon.

Zordunari legatu moduan gauzabahitua ematen bazaio, bahi-eskubidea bakarrik barkatzen dela ulertzen da.

Zorretatik askatzeko edo horiek barkatzeko legatu generikoaren barruansartzen dira testamentua egiten den uneko zorrak, baina ez gerokoak.

Hartzekodunari egindako legatua ezzaio egotziko beraren kredituaren ordainketari, salbu eta testamentugileak beren beregi hori adierazten duenean.

Kasu horretan, hartzekodunak kredituaren edo legatuaren gaindikinakobratzeko eskubidea izango du.

Hautabidezko legatuetan, mota bereko betebeharrentzat xedaturikoa betekoda, testamentugilearen esanbidezko borondateak eratorritako aldarazpenak salbu.

Gauza higigarri generikoaren gaineko legatua baliozkoa izango da, nahizeta jarauntsian genero horretako gauzarik egon ez.

Zehaztu gabeko gauza higiezinarengaineko legatua baliozkoa izango da, jarauntsian horren generoko gauzaren bat dagoenean bakarrik.

Aukeratzea jaraunsleari dagokio,eta jaraunsle horrek nahiko izango du kalitate txikiagoa edo handiagoa ez duen gauza ematearekin.

Testamentugileak beren beregi ematen badio aukeratzeko ahalmena jaraunsleari edo legatu-hartzaileari, lehenengoak eman edo bigarrenak aukeratuko du bere ustez egokien den gauza.

Jaraunsleak edo legatu-hartzaileakezin badu aukerarik egin, horren eskubidea jaraunsleei eskualdatuko zaie; baina, behin aukera egin eta gero, hori ezeztaezina izango da.

Testamentua egiteko unean legatupeko gauza legatu-hartzailearena bada,legatua ez da baliozkoa, nahiz eta geroago gauza hori besterendu.

Une horrez geroztik legatu-hartzaileak gauza dohainik eskuratzen badu,ezin dezake ezer eskatu horren truk; baina, eskuraketa kostu bidez gertatzen bada, legatu-hartzaileak jaraunsleari eskatu ahal dio gauza eskuratzearen truk emandakoa kalte-ordain gisa ematea.

Hezkuntzarako legatuak legatu-hartzailea adin nagusikoa izan arte dirau. Mantenurako legatuak legatu-hartzailea bizirik dagoen bitartean dirau, testamentugileak besterik xedatu ez badu.

Testamentugileak legatu horietarako kopurua zehaztu ez badu, zenbatekohori finkatuko da legatu-hartzailearen egoera eta izatea, eta jarauntsiaren zenbatekoa kontuan hartuta.

Testamentugileak, bizirik zegoela,legatu-hartzaileari diru-kopuru jakin bat edo beste gauza batzuk mantenu gisa emateko ohitura bazuen, ulertuko da legatuan kopuru bera eman dela, salbu eta kopuru horren eta jarauntsiaren zenbatekoaren artean proportziorik eza nabaria denean.

Legatu moduan ematen denean aldizkako pentsio bat edo urte, hil nahizasteroko kopuru jakin bat, legatu-hartzaileak lehenengo epealdiari dagokiona eska dezake testamentugilea hiltzeaz batera, eta hurrengo epealdiei dagozkienak, horiek hasten direnean; eta ez da itzulketarik egin behar, nahiz eta legatu-hartzailea hil, hasitako epealdia amaitu aurretik.

Legatu-hartzaileak legatu huts etasoilak eskuratzeko eskubidea du testamentugilea hiltzen den unetik, eta eskubide hori bere jaraunsleei eskualdatzen die.

Legatupeko gauza bere osagarriguztiekin eta testamentugilea hiltzean zegoen moduan eman beharko da.

Gauza jakin eta zehatzaren gainekoa baino, legatua generikoa edo kopuruaren gainekoa bada, horren fruitueta korrituak, testamentugilea hiltzen den unetik, legatu-hartzaileari dagozkio, testamentugileak beren beregi hori xedatu duenean.

Legatu-hartzaileak ezin du bere kabuz okupatu legatuan ematen zaiongauza; aitzitik, jaraunsleari, edo, horretarako baimena duenean, albazeari, eskatu behar dizkio gauza horren ematea eta edukitza.

Jaraunsleak legatupeko gauza beraeman behar du ahal izanez gero; eta ez da nahiko gauza horren zenbatespena ematearekin.

Diruzko legatuak espezie horretanordaindu beharko dira, jarauntsian halakorik egon ez arren.

Jarauntsiarekin ordaindu beharkodira legatupeko gauza emateko beharrezkoak diren gastuak, betiere seniparteari kalterik egin gabe.

Jarauntsiko ondasunak ez badira legatu guztiak estaltzeko beste, ordainketahurrenkera honen arabera egingo da:

1) Ordain gisa emandako legatuak. 2) Gauza jakin eta zehatzaren gaineko legatuak, baldin eta gauza horiek jarauntsiko ondasunak badira.

3) Testamentugileak lehenespenekotzat jo dituen legatuak. 4) Mantenurakoak.

5) Hezkuntzarakoak. 6) Gainerakoak, lainean.

Legatu-hartzaileak ezin duenean legatua onartu edo ez duenean hori nahi,edota edozein arrazoiren ondorioz legatuak ondorerik sortzen ez duenean, legatu hori jarauntsi-masara bilduko da, ordezpen-kasuei eta gehiagotzeko eskubideari kalterik egin gabe.

Legatu-hartzaileak ezin du legatuaren zati bat onartu eta bestea arbuiatu,azken hori kargaduna bada.

Legatu-hartzailea legatua onartuaurretik hiltzen bada, jaraunsle batzuk dituela, jaraunsle horietako batek onar eta beste batek, aldiz, arbuia dezake berari legatuan dagokion zatia.

Legatu-hartzaileak bi legatu jaso baditu eta horietatik bat kargaduna bada,ezin dio horri ukorik egin eta bestea onartu. Bi-biok kargadunak edo kargarik gabekoak izanez gero, legatu-hartzaileak askatasuna du guztiak onartu edo berak nahi duena arbuiatzeko.

Jaraunslea aldi berean legatu-hartzaile bada, jarauntsiari uko egin eta legatua onar dezake, edo legatuari ukoegin eta jarauntsia onartu.

Jarauntsi osoa legatuetan banatuzgero, jarauntsi horretako zorrak eta kargak legatu-hartzaileen artean lainduko dira euren kuoten arabera, salbu eta testamentugileak bestelakoa xedatu duenean.

Testamentugileak albazea bat edogehiago izenda ditzake.

Ezin da albazea izan betebeharrakhartzeko gaitasunik ez duena.

Adingabea ezin da albazea izan,nahiz eta guraso edo tutorearen baimena izan.

Albazea unibertsala edo banakakoaizan daiteke.

Edozein kasutan ere, albazeak modumankomunatuan, ondoz ondo edo modu solidarioan izenda daitezke.

Albazeak mankomunatuak direnean, baliozkoa izango da guztiek bateraegindakoa, batek gainerakoen legezko baimenarekin egindakoa, eta, desadostasunik izanez gero, gehienek erabakitakoa.

Presa handiko kasuetan, albazeamankomunatuetatik batek, bere erantzukizun pertsonalaren menpe, beharrezko diren egintzak gauza ditzake, gainerakoei berehala horren berrri emanez.

Testamentugileak ez badu argiroezartzen albazeen arteko solidaritatea, eta ez badu hurrenkerarik finkatzen horiek eurei agindutakoa bete dezaten, ulertuko da albazeak modu mankomunatuan izendatu direla, eta aurreko artikuluek agindutako moduan beteko dutela euren kargua.

Albazeatza borondatezko karguada; eta kargu horretan aritzeko izendatuak berori onartu duela ulertuko da, baldin eta ez badu desenkusarik azaltzen izendapenaren berri izan eta hurrengo sei egunetan, edo, izendapena jadanik ezaguna izanez gero, testamentugilea hil dela jakin eta hurrengo sei egunetan.

Kargua onartzen duen albazeak horibetetzeko betebeharra bereganatzen du; baina karguari uko egin diezaioke arrazoi zuzena alegatuta, epailearen sen onaren arabera.

Albazeak kargua onartzen ez baduedo karguari uko egiten badio arrazoi zuzenik gabe, galduko du testamentugileak berari utzi diona, betiere senipartearen gain duen eskubidea salbu.

Albazeek izango dituzte testamentugileak eurei beren beregi eratxikitakoahalmen guztiak, ahalmenok legeen aurkakoak ez badira.

Testamentugileak ez baditu berezikizehaztu albazeen ahalmenak, albazeok hurrengo ahalmenak izango dituzte:

1) Testamentugilearen arimakariaketa hiletak antolatu eta ordaintzea, testamentugileak berak testamentuan xedatutakoaren arabera; eta, horrelakorik izan ezean, herriko ohituraren arabera.

2) Diruz eman beharreko legatuakordaintzea, jaraunsleak hori jakin eta horretarako adostasuna ematen badu.

3) Testamentuan agindutako besteguztia bete dadin zaintzea, eta, epaiketan nahiz epaiketatik kanpo, testamentu horren baliozkotasunari eustea, hori zuzena bada.

4) Ondasunak artatu eta zaintzekobehar den arreta izatea, bertan dauden jaraunsleen esku-hartzearekin.

Jarauntsian ez badago testamentugilearen hiletak eta legatuak ordaintzekobeste dirurik, eta jaraunsleek ez badute euren dirurik jartzen, albazeek ondasun higigarrien salmenta eragingo dute; eta, horiekin nahiko ez bada, ondasun higiezinena, jaraunsleen esku-hartzearekin.

Adingabe, absente, korporazio edoherri-establezimendu batek interesa badu jarauntsiaren gainean, ondasunen salmenta egingo da legeek kasu horietarako agindutako formalitateekin.

Testamentugileak ez badu albazearentzat eperik finkatu, horrek urtebetekoepean bete beharko du berari agindutakoa, kargua onartu duenetik zenbatuta, edo, testamentuaren edo horren xedapenen baten baliozkotasun nahiz deuseztasunari buruz gatazkaren bat eragin bada, gatazka hori amaitu denetik zenbatuta.

Testamentugileak legezko epea luzatu nahi badu, beren beregi zehaztu beharko du luzapenaren epea. Ez badu luzapenaren eperik zehazten, ulertuko daepea urtebete luzatzen dela.

Legatu-hartzaile eta jaraunsleek, elkarren arteko adostasunez, albazeatzaren epea luza dezakete, euren ustez beharrezkoa den epean; baina erabakiagehiengoz bakarrik hartzen bada, luzapena ezin da urtebetetik gorakoa izan.

Albazeak berari emandako aginduaren gaineko kontu-arrazoiak eman beharko dizkie jaraunsleei. Albazeak izendatu badira, ez jaraunsle zehatzei ondasunak emateko, ezpada testamentugileak, zuzenbideak onartuko kasuetan, zein inbertsio edo banaketa xedatu eta ondasunei inbertsio edo banaketa hori emateko, albazeek epaileari eman behar dizkiote kontu-arrazoiak.

Artikulu honen aurka testamentugileak ezarritako xedapen oro deusezaizango da.

Testamentugileak modu bateratuanordainsariren bat eman badie albazeei legatu gisa, edo haientzat ordainsariren bat zehaztu badu, kargua betetzen dutenei gehiagotuko zaie kargua onartzen ez dutenen zatia.

Albazeak ezin dio inori kargua eskuordetu, hori egiteko testamentugilearen esanbidezko baimenik ez badu.

Albazeatza amaitzen da, albazearenheriotza, ezintasun, uko-egite edo enkaitzearen ondorioz, eta testamentugileak zehazturiko epe-muga agortzearen ondorioz, legearen aginduz, eta, hala denean, interesdunen erabakiz.

Aurreko artikuluko kasuetan, eta albazeak bere kargua onartzen ez duenean ere, jaraunsleei dagokie testamentugilearen borondatea betearaztea.

Oinordetza legitimoa gertatzen da: 1) Norbait testamenturik gabe edo testamentu deusezarekin hiltzen denean, edo geroago testamentuak bere baliozkotasuna galtzen duenean.

2) Testamentuak ez duenean jaraunsle-izendapenik jasotzen ondasunguztientzat nahiz batzuentzat, edo testamentugileari dagozkion ondasun guztiak xedatzen ez dituenean. Kasu honetan, oinordetza legitimoa gertatuko da xedatu gabeko ondasunetan bakarrik.

3) Jaraunsle-izendapenari jarritakobaldintza betetzen ez denean, jaraunslea testamentugilea baino lehen hiltzen denean, edo jaraunsle horrek jarauntsia arbuiatzen duenean, ordezkorik izan gabe eta gehiagotzeko eskubidea ere ez dagoela.

4) Jaraunsle izendatuak oinordekoizateko gaitasunik ez duenean.

Testamentuzko jaraunslerik izanezean, legeak jarauntsia uzten die hildakoaren ahaideei, alargunari eta estatuari.

Testamentuzko oinordeko izatekoezgaitasunari buruz xedaturikoa aplika dakioke testamenturik gabeko oinordetzari ere.

Ahaideen arteko hurbiltasuna zehazten da belaunaldi-kopuruaren arabera. Belaunaldi bakoitzak gradu batosatzen du.

Graduen segidak lerroa osatzen du,eta lerroa zuzenekoa edo albokoa izan daiteke.

Zuzeneko lerro deritzo pertsonenarteko graduek osaturiko multzoari, pertsonok elkarren aurreko eta ondorengo direnean.

Eta alboko lerro deritzo pertsonenarteko graduek osaturiko multzoari, baldin eta pertsonok, oin berberarengandik etorri arren, elkarren aurreko eta ondorengo ez badira.

Zuzeneko lerroa ondorengoenganakoa eta aurrekoenganakoa izan daiteke. Lehenengoak familiaburua eta horren ondorengoak lotzen ditu.

Bigarrenak pertsona bat berarenaurrekoekin lotzen du.

Lerroetan zenbat belaunaldi edo pertsona izan eta beste horrenbeste graduzenbatzen dira, gurasoarena kenduta.

Zuzeneko lerroan oinarenganaino bakarrik igotzen da. Horrela, seme edoalabaren eta gurasoaren artean gradu bat dago; iloba eta aitona edo amonaren artean bi; eta birbiloba eta birraitona edo birramonaren artean hiru.

Alboko lerroan oin erkidearenganaino igo, eta, ondoren, zenbatu beharreko pertsonarenganaino jaitsi behar da.Horregatik, neba-arreben artean bi gradu daude; horien eta osaba-izeben artean hiru, osaba-izebok aitaren neba-arrebak izan zein amarenak izan; neba-arreben eta lehengusu-lehengusinen artean lau; eta horrela, ondoz ondo.

Aurreko artikuluan aipaturiko zenbaketa arlo guztietan aplikatzen da.

Lotura bikoitz deritzo aitarengandiko ahaidetasuna eta amarengandikoabatera dituenari.

Jarauntsietan gradurik hurbilenekoahaideak urrunekoa baztertzen du, ordezkapen-eskubidea gertatu behar denean izan ezik.

Gradu bereko ahaideak jaraunsleizango dira hainbana, 949. artikuluan lotura bikoitzari buruz xedaturikoa salbu.

Gradu bereko ahaide bat baino gehiago badago, eta horietako batek edobatzuek ez badute oinordeko izan nahi edo ezin badute oinordeko izan, horien zatia gehiagotuko zaie gradu bereko beste ahaideei, salbu eta ordezkapen-eskubidea gertatu behar denean.

Ahaiderik hurbilenak, hori bakarraizanez gero, edo legeak deitutako ahaide hurbil guztiek, horiek bat baino gehiago izanez gero, jarauntsia arbuiatzen badute, hurrengo gradukoek berezko eskubidea dute jaraunsle izateko, eta ezin dute arbuiatzailea ordezkatu.

Ordezkapen-eskubide deritzo pertsona baten ahaideek haren oinordekoizateko duten eskubideari, pertsona hori bizirik egon balitz edo jaraunsle izan balitz berak izango zituzkeen eskubide guztietan.

Ordezkapen-eskubidea beti gertatuko da ondorengoenganako zuzenekolerroan, baina inoiz ez aurrekoenganako lerroan.

Alboko lerroan, neba-arrebek dituzten seme-alabentzat bakarrik gertatukoda ordezkapen-eskubidea, horiek lotura bikoitzekoak izan nahiz alde batekoak izan.

Ordezkapenaren bitartez jaraunsleizanez gero, jarauntsiaren zatiketa leinuko egingo da; horrela, ordezkariak edo ordezkariek ez dute jaraunsle gisa jasoko euren ordezkatuak, bizirik egon balitz, jasoko zukeena baino gehiago.

Hildakoaren neba nahiz arreba batek edo gehiagok seme-alabak badituzte,azken horiek ordezkapenaren bidez jaraunsle izango dira, euren osaba-izebekin batera pilatuz gero. Baina eurak bakarrik pilatzen badira, jaraunsle izango dira hainbana.

Pertsona bat ordezkatzeko eskubidea ez da galtzen pertsona horren jarauntsiari uko egiteagatik.

Ezin da bizirik dagoen inor ordezkatu, jaraunsgabetze- edo ezgaitasun-kasuetan ez bada.

Seme-alabak eta horien ondorengoak gurasoen eta gainerako aurrekoenoinordeko dira, sexu, adin edota seme-alabatasunaren arabera bereizketarik egin gabe.

Hildakoaren seme-alabek berezkoeskubidea dute jaraunsle izateko, jarauntsia hainbana zatituz.

Ilobak eta gainerako ondorengoakordezkapen-eskubidearen bidez dira jaraunsle; eta, horietako bat hiltzen bada jaraunsleak dituela, berari dagokion zatia jaraunsle horien artean hainbanatuko da.

Seme-alabak eta hildako seme-alaben ondorengoak batera izanez gero,lehenengoak jaraunsle izango dira berezko eskubidearen bidez, eta bigarrenak ordezkapen-eskubidearen bidez.

Hildakoaren semerik, alabarik etaondorengorik izan ezean, jaraunsle izango dira hildako horren aurrekoak.

Aita eta ama jaraunsle izango dirahainbana.

Aita eta ama izan ezean, gradurikhurbileneko aurrekoak izango dira oinordeko.

Atal honetan xedaturikoa ulertzenda, 811 eta 812. artikuluetan agindutakoari kalterik egin gabe; agindutako hori testamenturik gabeko oinordetzari eta testamentuzkoari aplikatu behar zaie.

Aurreko eta ondorengorik izan ezean,eta albokoen aurretik, alarguna oinordeko izango da, hildakoaren ondasun guztietan.

Aurreko artikuluan aipaturiko deiaez da gertatuko, ezkontidea banandurik badago epaiketa bidez edo egitez.

Neba-arrebak eta neba-arreben seme-alabak lehenespeneko oinordekoakdira, gainerako albokoen aurretik.

Lotura bikoitzeko neba-arrebak bakarrik izanez gero, horiek jaraunsleizango dira hainbana.

Neba-arrebak lobekin batera pilatzen badira, loba horiek lotura bikoitzeko neba-arreben seme-alabak izanik,lehenengoak jaraunsle izango dira buruko, eta bigarrenak leinuko.

Lotura bikoitzeko neba-arrebak lotura bakarrekoekin batera pilatuz gero,lehenengoek bigarrenen bikoitza hartuko dute jarauntsian.

Erdi neba-arrebak bakarrik izanezgero, batzuk aitarengandikoak eta besteak amarengandikoak, guztiak jaraunsle izango dira hainbana, ondasunen artean bereizketarik egin gabe.

Lotura bakarreko neba-arrebenseme-alabak buruko edo leinuko izango dira oinordeko, lotura bikoitzeko neba-arrebentzat ezarritako erregelen arabera.

Ezabatua, maiatzaren 13ko 11/1981Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila aldarazi du, seme-alabatasunari, guraso-ahalari eta ezkontzaren ondasun-eraentzari buruzko arloetan.

Ezabatua, maiatzaren 13ko 11/1981Legearen ondorioz; lege horrek Kode Zibila aldarazi du, seme-alabatasunari, guraso-ahalari eta ezkontzaren ondasun-eraentzari buruzko arloetan.

Alargunik, nebarik, arrebarik etaneba-arreben seme edo alabarik izan ezean, hildakoaren jarauntsian oinordeko izango dira alboko lerroan laugarren graduraino dauden gainerako ahaideak; gradu horretatik gora ez da hedatzen abintestato jaraunsle izateko eskubidea.

Alboko ahaide horiek oinordekoizango dira lerrorik bereizi gabe eta euron artean lotura bikoitzaren ondoriozko lehenespenik ezarri gabe.

Aurreko ataletan ezarritakoarekinbat etorriz ez badago jaraunsle izateko eskubidea duten pertsonetatik bat ere, estatua izango da jaraunsle. Estatuak hildakoaren egoitzako udal erakundeei, ongintza, heziketa, gizartekintza edo lanbideko direnei, jarauntsiaren herena esleituko die, erakundeok publikoak izan zein pribatuak izan; eta beste heren bat, hildakoaren probintzian ezaugarri berekoak diren erakundeei. Batzuen eta besteen artean lehentasuna izango dute hildakoa lanbidez zein erakunderen kide izan eta jarduerarik gehiena zeinetan egin, eta erakunde horiek, nahiz eta halakoak estatu osorakoak izan. Beste herena Herri Zorraren Amortizazio Kutxarako destinatuko da, salbu eta, jarauntsiko ondasunen izaera dela medio, Ministroen Kontseiluak erabakitzen duenean jarauntsiko ondasunei, oso-osorik zein zati batez, beste erabilera bat ematea.

Estatuak, eta, 956. artikuluaren kasuan, ondasunen bi herenak esleipenbidez jasotzen dituzten erakundeek, jaraunsleen eskubide eta betebehar berberak izango dituzte; baina jarauntsia inbentario-onuraren arabera onartu dela ulertuko da beti, eta horren inguruan ez da inolako adierazpenik behar 1023. artikuluak aipatzen dituen ondoreetarako.

Alargunak uste duenean haurdungeratu dela, horren berri eman beharko die jarauntsiaren gain eskubidea dutenei, baldin eta hilondokoaren jaiotza dela-eta eskubide hori desagertu edo gutxitu ahal bada.

Aurreko artikuluan aipaturiko interesdunek udaleko epaileari, edo, halakoa dagoen tokietan, lehen auzialdikoepaileari eska diezaiokete komenigarri diren probidentziak hartzea, erditzea gertatu dela ustearaz dadin edo jaioberria, bizitzeko gauza izan ez arren, halakotzat har dadin saihesteko.

959. artikuluan aipaturiko abisuaegin zein egin ez, erditze-unea hurbiltzean, alargunak interesdun berberei eman beharko die horren berri. Interesdunok eskubidea izango dute euren konfiantzapeko pertsona izendatzeko, pertsona horrek erditzea benetakoa dela egiazta dezan.

Haurdunak ez badu onartzen interesdunek izendaturiko pertsona, epaileakegingo du izendapena; izendatua aditua edo andrazkoa izan beharko da.

Eginbide horiek ez egitea berez ezda nahiko, erditzea gertatu dela ustearazi denik edo jaioberria bizitzeko gauza ez denik egiaztatzeko.

Haurdun geratzen den alargunari,aberatsa izan arren, jarauntsiko ondasunekin eman beharko zaio mantenua; horretarako, kontuan izango da, hilondokoa jaio eta bizitzeko gauza izanez gero, horrek jarauntsiko ondasunetatik jasoko lukeen zatia.

Erditzea gertatu arteko denboraldian, edo, abortua izateagatik nahiz ernaldiaren gehieneko epea igarotzeagatik, erditzerik gertatuko ez dela ziur izanarte, ondasunak ziurtatu eta administratu egingo dira, nahitaezko testamentu-epaiketari buruz ezarritako forma erabiliz.

Jarauntsiaren zatiketa etenda geratuko da, erditzea edo abortua gertatudela egiaztatu arte, edo denboraren poderioz alarguna haurdun ez zegoela ondorioztatu arte.

811. artikuluan ezarritako erreserbaz gain, bigarrenez ezkontzen denalargunak lehenengo ezkontzan izandako seme-alaba eta ondorengoei erreserbatu beharko die hildako ezkontidearengandik testamentu, testamenturik gabeko oinordetza, dohaintza nahiz dohaineko beste edozein tituluren bitartez eskuratu dituen ondasun guztien gaineko jabetza; baina ez bere irabazpidezkoen erdia.

Aurreko artikuluko xedapena aplikadakieke, artikulu horretan aipaturiko tituluen bitartez alargunak bere lehendabiziko ezkontzako edozein seme edo alabarengandik eskuratutako ondasunei, bai eta hildakoa dela-eta horren ahaideengandik jasotakoak ere.

Erreserbatzeko betebeharra amaitzenda, ezkontza bateko seme-alaba adin nagusikoek, ondasunen gaineko eskubidea izanik, eskubide horri beren beregi uko egiten diotenean, edo, aita edo ama bigarrenez ezkondu dela jakinik, horri gauza batzuk eman nahiz utzi dizkiotenean.

Erreserba amaitzen da, halaber, bigarrenez ezkondu den aita edo ama hiltzean ez badago lehenengo ezkontzakosemerik, alabarik, ez ondorengorik ere.

Erreserbatzeko betebeharra gorabehera, bigarrenez ezkondu den aitak edoamak erreserbapeko ondasunekin hobetu dezake lehenengo ezkontzan izandako seme, alaba nahiz ondorengoetatik edozein, 823. artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz.

Baliozkoak izango dira alargunak,bigarrenez ezkondu aurretik, erreserbapeko ondasun higiezinekin egindako besterentzeak; alargunak besterentze horiek egiten dituenetik, ondasunen balioa ziurtatu behar du, lehenengo ezkontzan izandako seme-alaba eta ondorengoentzat.

Alargunak, bigarrenez ezkondu ondoren, erreserbapeko ondasun higiezinak besterentzen baditu, besterentzehorrek indarrean dirau, baldin eta alarguna hiltzean lehenengo ezkontzako semerik, alabarik edo ondorengorik ez badago, betiere Hipoteka Legean ezarritakoari kalterik egin gabe.

Ondasun higigarriak besterentzenbadira bigarren ezkontzaren aurretik nahiz horren ondoren, besterentze horiek baliozkoak izango dira, betiere kalte-ordaina emateko betebeharra salbu.

Alargunak, halaber, bigarrenez ezkontzean, hipotekaren bitartez ziurtatubehar du:

1) Besterendu gabeko ondasun higigarriak itzultzea, bera hiltzean zeudenegoera berean.

2) Alargunaren erru edo zabarkeriarengatik gertatu diren edo gerta daitezkeen narriadurak ordaintzea. 3) Besterendutako ondasun higigarrien truk jasotako prezioa itzultzea, edo, besterentzea dohainik egin bada, besterentze-unean ondasunok zuten balioa ematea.

4) Baliozkotasunez besterendutakoondasun higiezinen balioa.

Aurreko artikuluetan bigarren ezkontzarako xedatu dena aplikatzen zaie,orobat, hirugarren eta geroagoko ezkontzei ere bai.

Aurreko artikuluetan ezarritakoerreserba-betebeharra aplika daiteke, modu berean ere:

1) Ezkontza bitartean edo alarguntasun-egoeran, alargunak ezkontzazkanpoko seme edo alabaren bat izan duenean.

2) Alargunak beste norbait adoptatzen duenean. Salbuespen gisa har daiteke adoptatua ezkontidearen semeaedo alaba izan eta erreserba-hartzaileak ezkontide horren ondorengoak izatea.

Erreserbatzeko betebehar horrekondoreak sortuko ditu, hurrenez hurren, semea edo alaba jaio edo adoptatzen denetik.

Oinordetza legitimoetan, jarauntsiaarbuiatzen duenaren zatia beti gehiagotuko zaie jaraunskideei.

Testamentuzko oinordetzan gehiagotzeko eskubidea gerta dadin, beharrezkoa da: 1) Pertsona biri edo gehiagori jarauntsi berbererako edo jarauntsi-zati berbererako dei egitea, zati zehatzik izendatu gabe.

2) Deituetatik bat testamentugileabaino lehen hiltzea, jarauntsia arbuiatzea edo jarauntsia jasotzeko gai ez izatea.

Zati zehatzen izendapena egin delaulertuko da, bakar-bakarrik, testamentugileak jaraunsle bakoitzarentzat beren beregi kuota bat zehaztu duenean.

«Erdi bana nahiz hainbana» esaldiakedo bestelakoek, zati alikuota izendatu arren, ez badute kuota hori finkatzen zenbakiekin edo jaraunsle bakoitza ondasun-multzo bananduaren jabe bihurtzen duten seinaleekin, esaldiok ez dute gehiagotzeko eskubidea baztertzen.

Jarauntsia zein jaraunsleri gehiagotu eta jaraunsle horiek oinordeko izango dira, jarauntsia eskuratu nahi ez edoeskuratu ezin duenari dagozkion eskubide eta betebehar guztietan.

Nahitaezko jaraunsleen artean gehiagotzeko eskubidea gertatzen da, xedapen askeko zatia horietatik biri edogehiagori uzten zaienean, edo euretako bati eta kanpoko bati.

Arbuiatutako zatia senipartea baldinbada, jaraunskideak zati horren oinordeko izango dira berezko eskubidearen ondorioz, eta ez gehiagotzeko eskubidearen ondorioz.

Testamentuzko oinordetzan ez badagehiagotzeko eskubiderik gertatzen, eta zatia hutsik utzi duen izendatuarentzat ez bada ordezkorik izendatu, testamentugilearen jaraunsle legitimoei eskualdatuko zaie zati hori; jaraunsleok zatia jasoko dute zama eta betebehar berberekin.

Gehiagotzeko eskubidea gertatukoda, modu berean ere, legatu-hartzaileen artean eta gozamendunen artean, jaraunsleentzat ezarritakoaren arabera.

Jarauntsia onartzea eta arbuiatzeaborondatezko eta askatasunezko egintzak dira oso-osorik.

Onarpenaren eta arbuiatzearen ondoreak atzeraeraginezkoak dira beti,zein pertsonaren jarauntsia izan eta horren heriotza-unea arte.

Jarauntsia ezin daiteke zati batez,epera edo baldintzapean onartu, ez arbuiatu.

Ezin du inork jarauntsia onartu edoarbuiatu, ziur ez badaki zein pertsonaren jarauntsia izan eta pertsona hori hil dela, eta horren jarauntsia jasotzeko eskubidea duela.

Jarauntsia onar edo arbuia dezaketeeuren ondasunak xedatzeko askatasuna dutenek.

Txiroei utzitako jarauntsia onartzeadagokie testamentugileak txiroak kalifikatzeko eta horien artean ondasunak banatzeko izendatu dituen pertsonei, eta, horrelakorik izan ezean, 749. artikuluan aipaturiko pertsonei; jarauntsia inbentario-onuraren arabera onartu dela ulertuko da.

Herri-establezimendu ofizialek ezindute jarauntsia onartu edo arbuiatu, Gobernuaren onespenik gabe.

Gaixotasun edo urritasun fisiko nahizpsikikoen ondoriozko ezgaiketa-epaiak ez badu aurkakorik xedatzen, kuradoretzapekoak, kuradorearen laguntzarekin, jarauntsia onar dezake huts eta soilik edo inbentario-onuraren arabera.

Onarpen huts eta soila esanbidezkoa nahiz isilbidezkoa izan daiteke. Esanbidezkoa da agiri publiko edo pribatuan egindakoa.

Isilbidezkoa da jarauntsia onartzekoasmoa nahitaez eratortzen duten egintzen bidez burututakoa, edo jaraunsle izanik bakarrik bete daitezkeen egintzen bidez burututakoa.

Jarauntsiaren artatze hutserako edobehin-behineko administraziorako egintzek ez dakarte jarauntsi horren onarpenik, horiekin ez bada jaraunsle-titulua edo -izaera eskuratzen.

Jarauntsia onartu dela ulertzen da: 1) Jaraunsleak bere eskubidea saldu, dohaintzan eman edo lagatzen dionean kanpoko bati, jaraunskide guztiei edo horietatik batzuei.

2) Jaraunsleak jarauntsiari uko egiten dionean, baita dohainik ere, berejaraunskide baten edo gehiagoren onurarako.

3) Jaraunsleak prezioaren truk jarauntsiari uko egiten dionean berejaraunskide guztien mesederako, inolako bereizketarik egin gabe; uko egite hori dohainekoa bada, eta horren onuradunak badira uko egindako zatia gehiagotzeko eskubidearen bidez jaso behar dutenak, ulertuko da jarauntsia ez dela onartu.

Jaraunsleak jarauntsia arbuiatzenbadu bere hartzekodunen kalterako, hartzekodun horiek epaileari eskatu ahal diote horrek baimena eman diezaien, haren izenean jarauntsia onartzeko.

Onarpen hori probetxugarria izangoda hartzekodunentzat, euren kredituen zenbatekoa estaltzeko beste bakarrik.

Jaraunsleek jarauntsiko efektu batzuk ostu edo ezkutatu badituzte, jarauntsiari uko egiteko ahalmena galtzen dute, eta jaraunsle huts eta soilenizaerarekin geratzen dira, jaraunsleoi ezar dakizkiekeen zigorrei kalterik egin gabe.

Onarpen huts eta soilaren bidez,edo inbentario-onurarik gabeko onarpenaren bidez, jaraunsleak jarauntsiko zama guztien gaineko erantzukizuna izango du, bai jarauntsiko ondasunekin, baita bere ondasunekin ere.

Zein pertsonaren jarauntsia izan etapertsona hori hiltzen denetik bederatzi egun igaro arte, ezin da jaraunslearen aurkako akziorik egikaritu, horrek jarauntsia onar edo arbuia dezan.

Hirugarren interesdunak epaiketaeragiten badu jaraunsleak jarauntsia onar edo arbuia dezan, epaileak jaraunsleari epe-muga bat ezarriko dio, askoz jota hogeita hamar egunekoa, horrek bere adierazpena egin dezan; epaileak jaraunsleari ohartaraziko dio adierazpenik egin ezean jarauntsia onartutakotzat hartuko dela.

Jaraunslea hiltzen bada jarauntsiaonartu eta arbuiatu gabe, jaraunsle horren jaraunsleei eskualdatuko zaie berak zuen eskubide berbera.

Zenbait jaraunsleri deitu zaieneanjarauntsira, batzuek onartu eta besteek arbuiatu ahal dute jarauntsi hori. Askatasun berbera izango du jaraunsle bakoitzak, jarauntsia huts eta soilik edo inbentario-onuraren arabera onartzeko.

Jarauntsiaren arbuiatzea agerkaripubliko edo kautoan egin beharko da, edo, bestela, testamentuzko nahiz abintestato epaiketaren gainean eskumena duen epaileari idazkia aurkeztuz.

Jaraunsle orok jarauntsia onar dezake inbentario-onuraren arabera, nahizeta testamentugileak berari hori debekatu.

Jaraunsle orok, halaber, jarauntsiaonartu edo arbuiatu aurretik, inbentarioa egitea eska dezake horren inguruan hausnartu ahal izateko.

Jarauntsia inbentario-onuraren arabera onar daiteke, notarioaren aurreanedo testamentuzko nahiz abintestato epaiketarako neurriak hartzeko eskumena duten epaileetatik edozeini aurkezturiko idazkian.

Aurreko artikuluak aipaturiko jaraunslea atzerrian badago, jaraunslehorrek harako adierazpena egin dezake Espainiako diplomazia eta kontsulatuko agentearen aurrean, agente horrek gaikuntza duela egilespen-tokian notarioaren eginkizunak betetzeko.

Aurreko artikuluetan aipaturikoadierazpenak ez du inolako ondorerik sortuko, horren aurretik edo ondoren jarauntsiko ondasun guztien inbentario xehe eta zehatza egiten ez bada, hurrengo artikuluetan ezarritako formalitate eta epeetan.

Kasu batean nahiz bestean, jaraunsleak aldi berean eskatu beharko du inbentarioa egitea, eta hartzekodun etalegatu-hartzaileei zitazioa egitea, horiek inbentarioa ikustera joan daitezen, komeni bazaie.

Aurreko bi artikuluek aipatzen dituzten kasuetatik kanpo, ez bada inolako demandarik aurkeztu jaraunslearenaurka, jaraunsle horrek onar dezake jarauntsia inbentario-onuraren arabera edo hausnarketa-eskubidearekin, betiere jarauntsia erreklamatzeko akzioa preskribatzen ez den bitartean.

Inbentarioa hasiko da hartzekoduneta legatu-hartzaileei zitazioa egin eta hurrengo hogeita hamar egunetan; eta amaituko da beste hirurogei egunetan.

Ondasunak oso urrun egoteagatik,asko izateagatik nahiz beste edozein arrazoi zuzenarengatik, hirurogei egun horiek nahiko ez direla ulertzen bada, epaileak epe-muga hori luzatu ahal izango du beharrezkotzat jotzen duen beste, eta, askoz jota, urtebetez.

Jaraunslearen erru nahiz zabarkeriaren ondorioz ez bada inbentarioa hasiedo amaitu aurreko artikuluetan ezarritako epe eta formalitateekin, ulertuko da jaraunsle horrek huts eta soilik onartzen duela jarauntsia.

Hogeita hamar egunak igarotzen direnean adierazpen hori egin gabe, ulertuko da jaraunsleak jarauntsia onartzenduela huts eta soilik.

Edozein kasutan ere, alderdi interesdunak hala eskatuta, eta inbentarioaegiten den bitartean eta jarauntsia onartu arte, epaileak jarauntsiko ondasunen administrazioa eta zaintza agindu ditzake, Prozedura Zibilaren Legeak testamentuzko epaiketaren inguruan agindutakoaren arabera.

Norbaitek epaiketa bidez erreklamatzen badu beste inoren edukitzapeanurtebete baino gehiago daraman jarauntsia, eta erreklamazioa egiten duena epaiketan garaile ateratzen bada, ez du zertan inbentariorik egin onura hori izateko, eta berari emandako ondasunekin bakarrik egin beharko die aurre jarauntsiko zamei.

Jaraunsleak, inbentarioa egin etagero, jarauntsia arbuiatzen badu, inbentario hori probetxugarria izango da ordezkoentzat eta abintestato jaraunsleentzat; horiei dagokienez, hausnarketarako eta 1019. artikuluak agintzen duen adierazpenerako ezartzen diren hogeita hamar egunak zenbatuko dira, ordezkoek edo abintestato jaraunsleek arbuiatzearen berri izan eta biharamunetik.

Inbentario-onurak hurrengo ondoreak sortzen ditu jaraunslearen mesederako: 1) Jaraunsleak jarauntsiko zorrak eta gainerako zamak ordaindu behar ditu jarauntsi horretako ondasunekin ahal den beste bakarrik.

3) Jaraunslearen berezko ondasunakez dira ezein ondoretarako bateratzen jarauntsiari dagozkion ondasunekin, bateratze hori jaraunslearentzat kaltegarri bada.

Jaraunsleak inbentario-onura galduko du: 1) Bera jakinaren gainean egonik, jarauntsiko ondasun, eskubide edo akzioren bat ez badu inbentarioan sartzen.

2) Zor eta legatu guztien ordainketa amaitu baino lehen, jarauntsiko ondasunak besterentzen baditu epailearen edo interesdun guztien baimenikgabe, edo saldutakoaren prezioa ez badu erabiltzen baimena ematean agindutako moduan.

Inbentarioa eratzen den bitartean,eta hausnarketarako epe-mugan zehar, legatu-hartzaileek ezin dute eskatu euren legatuen ordainketa.

Hartzekodun ezagun guztiei eta legatu-hartzaileei ordainketa egin arte,ulertuko da jarauntsia administraziopean dagoela.

Administratzaileak ezin ditu legatuak ordaindu, harik eta hartzekodunguztiei ordaindu arte.

Hartzekodunen artean amaitzekedagoenean euren kredituen lehenespenari buruzko epaiketa, kreditu horiek ordainduko dira mailaketarako epai irmoak ezarritako hurrenkera eta mailaren arabera.

Hartzekodunen artean ez dagoeneanepaiketarik erabakitzeke, lehenengo agertzen diren hartzekodunei ordainduko zaie; baina, kreditu ezagunetatik bat lehenespenekoa dela egiaztatzen bada, ez da ordainketarik egingo, aurretiaz eskubide hobea duen hartzekodunaren mesederako kauzioa eman arte.

Legatuak ordaindu ondoren bestehartzekodun batzuk agertzen badira, horiek erreklamazioa egin ahal izango dute legatu-hartzaileen aurka, bakar-bakarrik, jarauntsian eurei ordaintzeko beste ondasun ez dagoenean.

Jarauntsiko ondasunak ez badirazor eta legatuak ordaintzeko beste, administratzaileak bere administrazioaren kontu-arrazoiak emango dizkie kobratu beharreko guztia kobratu ez duten hartzekodun eta legatu-hartzaileei; eta administratzaile horrek erantzukizuna izango du bere erru edo zabarkeriaren ondorioz jarauntsiari eragin zaizkion kalteengatik.

Hartzekodun eta legatu-hartzaileeiordaindu eta gero, jaraunslearentzat geratuko da jarauntsiko gerakinaren gozatze osoa.

Gauza bera ulertuko da hausnarketa-eskubidea erabiltzeagatik sortutakokostuei dagokienez, baldin eta jaraunsleak jarauntsia arbuiatzen badu.

Jaraunslearen berezko hartzekodunek ezin dute eskurik hartu jaraunslehorrek inbentario-onurarekin onartutako jarauntsiaren eragiketetan, harik eta jarauntsi horren hartzekodunei eta legatu-hartzaileei ordaindu arte; dena den, harako hartzekodunek eska dezakete jaraunslearentzat sor daitekeen gerakina atxiki edo enbargatzea.

Nahitaezko jaraunslea izaera berekobeste jaraunsle batzuekin pilatzen denean oinordetzan, jaraunsle horrek jarauntsiko masara ekarri beharko ditu jarauntsiaren kausatzailearengandik, hori bizirik zegoela, ezkonsari, dohaintza nahiz dohaineko beste edozein tituluren bidez jasotako ondasunak edo baloreak; ekarritakoa seniparteen arauketan eta banaketa-kontuan zenbatuko da.

Nahitaezko jaraunsleen artean ez dakolaziorik gertatuko, baldin eta dohaintza-emaileak horixe xedatu badu beren beregi edo dohaintza-hartzaileak jarauntsia arbuiatzen badu, salbu eta dohaintza, ez-ofiziosoa izateagatik, urritu behar denean.

Ez da ulertzen testamentuan utzitakoa kolazioaren menpe dagoenik, testamentugileak ez badu aurkakorik xedatu,betiere seniparteei kalterik egin gabe.

Ilobak, euren gurasoa ordezkatuz,aitona-amonaren oinordeko direnean euren osaba-izebekin edo lehengusulehengusinekin batera pilatuz, ilobek kolazionatu beharko dute euren gurasoa bizirik egon balitz berak kolazionatu beharko zukeen guztia, nahiz eta eurek hori jarauntsi ez.

Ilobek kolazionatu beharko dute,halaber, jarauntsiaren kausatzailearengandik hori bizirik zegoela jasotakoa, salbu eta testamentugileak aurkakoa xedatu duenean; kasu horretan, testamentugilearen borondatea errespetatu beharko da, jaraunskideen seniparteari kalterik egiten ez bazaio.

Gurasoek ez dute kolazionatu behar,euren aurrekoen jarauntsian, aurreko horiek haien seme-alabei dohaintzan eman dietena.

Era berean, ez dira kolaziora ekarriko semearen edo alabaren ezkontideariegindako dohaintzak; baina gurasoak bi-bioi batera egin badizkie dohaintzok, semeak edo alabak kolazionatu beharko du dohaintzan jasotako gauzaren erdia.

Ez dira kolazioaren menpe egongomantenu- eta hezkuntza-gastuak; gaixotasunak sendatzeko gastuak, nahiz eta gaixotasunok bereziak izan; ikastaldiko gastuak; ekipo arruntak; eta ohiturazko opariak.

Gurasoek edo aurrekoek gastuakegin badituzte desgai diren seme-alaba edo ondorengoen beharrizan bereziak betezeko, gastu horiek ere ez dira kolazioaren menpe egongo.

Kolazionagarriak izango dira semeaksoldadutzatik aske utzi, seme-alaben zorrak ordaindu, seme-alabontzat ohorezko tituluren bat lortu edo horien antzeko gastuak ordaintzeko erabili diren kopuruak.

Ezkontzako opariak bitxi, jantzi etaekipoak izanik, ez dira ez-ofizioso gisa urrituko, opariok testamentu bidez xeda daitekeen kopuruaren hamarrena edo hori baino gehiago gainditzen duten zatian baino.

Ez dira kolaziora eta banaketaraekarri behar dohaintzan jasotako gauzak eurak, baizik eta horiek jarauntsiko ondasunak ebaluatzeko unean duten balioa.

Dohaintzaren osteko gehikuntzaedo narriadura fisikoa, bai eta ustekabean nahiz erruz gertaturiko galera osoa ere, dohaintza-hartzailearen kontura, eta haren gain eta galorde izango dira.

Bi ezkontideek egindako ezkonsariedo dohaintza erdi bana kolazionatuko da horietako bakoitzaren jarauntsian.

Kolaziopeko ondasunek sortzen dituzten fruitu eta korrituak jarauntsikomasari zor zaizkio oinordetza irekitzen denetik.

Halakoak arautzeko, kontuan izanbehar dira ondasun kolazionatuen espezie bereko jarauntsi-ondasunen errenta eta korrituak.

Jaraunskideen artean eztabaida sortzen bada kolazionatzeko betebeharrariburuz edo kolaziora ekarri behar diren objektuei buruz, horregatik ez da banaketa geraraziko, fidantza egokia emanez gero.

Jaraunskidea ezin da behartu indibiso-egoeran izatera, salbu eta testamentugileak beren beregi zatiketa debekatuduenean.

Dena den, nahiz eta testamentugileak zatiketa debekatu, zatiketa horibeti gertatuko da sozietatea azkentzeko arrazoietatik edozeinen bitartez.

Jaraunskide orok, bere ondasunengaineko administrazio eta xedapen askea duela, edozein unetan eska dezake jarauntsiaren banaketa.

Ezgaitu eta absenteen kasuan, banaketa eskatu beharko dute euren ordezkari legitimoek.1053. artikulua Ezkontideetatik edozeinek jarauntsiaren banaketa eska dezake besteak eskurik hartu gabe.

Baldintzapeko jaraunsleek ezin dutebanaketarik eskatu baldintza bete arte.

Banaketa egin aurretik jaraunskideetatik bat hiltzen bada jaraunsle biedo gehiago dituela, nahiko izango da horietako batek banaketa eskatzea; hala ere, izaera horrekin esku hartzen duten guztiak ordezkaritza bakarrarekin agertu beharko dira.

Testamentugileak, «inter vivos»edo «mortis causa» egintzaren bidez, jaraunskideez besteko pertsonetatik edozeinen ardurapean utz dezake bera hil ostean banaketa egiteko ahalmen soila.

Artikulu honetan eta aurretikoan xedatutakoa bete beharko da, nahiz eta jaraunskideetatik bat guraso-ahalpeanedo tutoretzapean egon, edota zarrastelkeriarengatik nahiz gaixotasun edo urritasun fisiko zein psikikoengatik kuradoretzapean egon; dena den, halako kasuetan, kontulari-banatzaileak jarauntsiko ondasunen inbentarioa egin beharko du, pertsona horien legezko ordezkari edo kuradoreei zitazioa eginez.

Adin nagusiko jaraunsleak elkarrekin ados jartzen ez direnean banaketaegiteko moduari buruz, euren eskubideak iraun egingo du, Prozedura Zibilaren Legeak ezarritako moduan hori egikari dezaten.

Adingabe edo ezgaituek jarauntsianlegezko ordezkaritza dutenean, ez da beharrezkoa izango epailearen esku-hartzerik ez onespenik.

Defendatzaile judiziala izendatzenbada adingabea edo ezgaitua banaketan ordezkatzeko, defendatzaile horrek epailearen onespena lortu beharko du, salbu eta epaileak, izendapena egitean, bestelakoa xedatzen duenean.

Gauza bat zatiezina denean, edo zatiketaren ondorioz gauza horrek baliohandia galtzen duenean, jaraunsle bati adjudika dakioke, jaraunsle horrek gainerakoei diruz ordaintzen badie gaindikina.

Jaraunskideek elkarri ordaindu beharko dizkiote, banaketa egitean, bakoitzak jarauntsiko ondasunetatik jasotakoerrenta eta fruituak, ondasun horietan egindako inpentsa onuragarri eta nahitaezkoak, eta asmo gaiztoaren edo zabarkeriaren ondorioz eragindako kalteak.

Titulu berean sartzen direnean zenbait jaraunskideri adjudikaturiko finkabatzuk, edo titulu berean sartzen denean jaraunskide bi edo gehiagoren artean zatitu den finka, orduan, finka horretan edo horietan interes handiena nork izan eta horren eskuetan geratuko da titulua; gainerakoei kopia sinesgarriak emango zaizkie jarauntsiko ondasunen kontura. Guztien interesa berbera bada, titulua emango zaio, adostasunik izan ezean, zotz bidez aukeratutakoari.

Jaraunsleetatik edozeinek bere jarauntsi-eskubidea saltzen dioneankanpoko bati banaketa egin aurretik, jaraunskide guztiak zein horietatik edozein subroga daiteke eroslearen lekuan, horri erosketaren prezioa itzuliz, baldin eta itzulketa gauzatzen bada jaraunskideak erosketaren berri izan eta hurrengo hilabetean.

Legearen arabera egindako banaketak jaraunsle bakoitzari ematen dioberari adjudikaturiko ondasunen jabetza esklusiboa.

Behin banaketa egin eta gero, jaraunskideak elkarrekin behartuta daudeadjudikaturiko ondasunen ebikzioa eta saneamendua egitera.

1) Testamentugileak berak eginduenean banaketa, salbu eta agerikoa denean edo zentzuz uste denean haren nahia aurkakoa dela; eta betiere seniparteari kalterik egin gabe.

2) Banaketa egitean beren beregihala itundu denean.

Jaraunskideek elkarrekiko dutenebikzio-betebeharra bakoitzaren jarauntsi-hartzekoaren araberakoa da; baina, euretatik edozein kaudimengabe gertatzen bada, horren zatiaren gaineko erantzukizuna izango dute gainerakoek, proportzio berean, kalte-ordaina jaso behar duenari dagokion zatia kenduta.

Kaudimengabearen ordez ordainketa egiten dutenek horren aurkakoakzioari eutsiko diote, haren egoera ekonomikoak hobera egiten duenerako.

Kredituren bat kobratzeko modukotzat adjudikatzen bada, jaraunskideekez dute erantzukizunik izango jarauntsiko zordunaren geroko kaudimengabeziarengatik; erantzukizuna izango dute, banaketa egitean zordun horrek duen kaudimengabeziarengatik bakarrik.

Kobraezinezkotzat jotzen diren kredituengatik ez dago erantzukizunik;baina, halako kredituak osorik edo zati batez kobratzen badira, jasotakoa proportzioz banatuko da jaraunskideen artean.

Banaketak hutsal daitezke betebeharrak hutsaltzeko arrazoi berberen ondorioz.

Banaketak hutsal daitezke, halaber,laurdenetik gorako kaltearen ondorioz, gauzek adjudikazio-unean zuten balioa kontuan hartuz.

Hildakoak egindako banaketa ezinda kaltearen ondorioz aurkaratu, salbu eta nahitaezko jaraunsleen seniparteari kalte egiten zaionean, edo agerikoa denean edo zentzuz uste denean testamentugilearen borondatea bestelakoa izan zela.

Kaltearen ondoriozko hutsalketa-akzioak lau urte iraungo du, banaketaegin zenetik zenbatuta.

Jaraunsle demandatuak aukeran dukaltearen ordaina eman edo beste banaketa bat egitearekin ados jartzea.

Kalte-ordaina eman daiteke diruzedo kaltea izan duen gauza berberaren gainean.

Beste banaketa bat egiten bada,horrek ezin du eraginik izan kaltedun gertatu ez direnengan edo zuzena dena baino gehiago kobratu ez dutenengan.

Jaraunsleak ezin izango du kaltearen ondoriozko hutsalketa-akziorikegikaritu, baldin eta berari adjudikatu zaizkion ondasun higiezin guztiak edo gehienak besterendu baditu.

Jarauntsiko objektu nahiz balore batedo batzuk ez aipatzeak ez dakar banaketa kaltearen ondorioz hutsaltzea, baizik eta banaketa hori aipatu gabeko objektu edo baloreekin osatu edo gehitzea.

Banaketa egitean jaraunsle batenpreterizioa gertatzen bada, banaketa hori ez da hutsalduko, salbu eta gainerako interesdunen gaitzustea edo doloa frogatzen denean; hala ere, interesdun horiek jaraunsle preterituari ordaindu beharko diote horri proportzioz dagokion zatia.

Banaketa ustez jaraunsle denarekinegin eta ez bada benetako jaraunsle, banaketa deuseza izango da.

Hartzekodun gisa aitortu direnakbanaketa egitearen aurka jar daitezke, harik eta euren kredituak kobratu arte edo kredituon zenbatekoa fidantza bidez bermatu arte.

Jaraunskide baten edo gehiagorenhartzekodunek euren kontura esku har dezakete banaketan, banaketa hori haien eskubideei iruzur edo kalte eginez gauza ez dadin.

Banaketa egin eta gero, hartzekodunek euren zorrak oso-osorik ordaintzeaeska diezaiokete jarauntsia inbentario-onuraren arabera onartu ez duten jaraunsleetatik edozeini; edo ordainketa jaraunsle horren jarauntsi-zatiaren neurrian egitea, jarauntsia harako onurarekin onetsi bada.

Kasu batean eta bestean, demandatuak eskubidea izango du bere jaraunskideak zitatu eta epatzeko, salbu etatestamentugilearen xedapenaren bidez edo banaketaren ondorioz demandatuak berak bakarrik ordaindu behar duenean zorra.

Jaraunskideak ordaindu badu jarauntsian bere partaidetzari dagokionabaino gehiago, gainerakoei erreklama diezaieke proportzioz dagokien zatia.

Gauza bera beteko da, jaraunsle batek oso-osorik ordaindu duenean zorra,hori hipoteka-zorra edo gauza zehatzekoa izanik. Kasu horretan, adjudikaziodunak bere jaraunskideei erreklama diezaieke proportzioz dagokien zatia bakarrik, hartzekodunak bere akzioak laga eta bere tokian subrogatu badu ere.

Ez bada hori erabakitzen edo zamaludiezina bada, zama horren balioa edo kapitala finkaren balioari kenduko zaio, eta finka karga eta guzti eskualdatuko zaio erloz edo adjudikazioz finka hori jasotzen duenari.

Betebehar oro zerbait eman, eginedo ez egite horretan datza.

Betebeharrak sortzen dira legetik,kontratu eta kuasikontratuetatik, eta zilegi ez diren egite nahiz ez-egiteetatik, eta edozein motatako erru nahiz zabarkeriarekin burututako egite eta ez-egiteetatik ere bai.

Legeak eratorritako betebeharreiburuz ez dago presuntziorik. Kode honetan edo lege berezietan beren beregi zehaztutako betebeharrak bakarrik dira eskatzeko modukoak, eta betebeharrok ezartzen dituen legearen manuek arautuko dituzte horiek; eta, legeak ezartzen ez dituen gaietan, liburu honetako xedapenek.

Kontratuetatik sortzen diren betebeharrek lege-indarra dute alderdi kontratugileen artean, eta betebeharrokkontratu horien arabera bete behar dira.

Zigor Kodearen xedapenek arautuko dituzte delitu edo faltetatik sortutako betebehar zibilak.

Gauza bat emateko betebeharra duenak gauza hori artatzeko betebeharraere badu, familiako guraso on batek egingo lukeen moduan.

Hartzekodunak gauzaren fruituakjasotzeko eskubidea du, gauza hori emateko betebeharra sortzen den unetik. Hala ere, hartzekodunak ez du gauzaren gainean eskubide errealik eskuratuko, gauza berari eman arte.

Gauza zehatza eman behar denean,hartzekodunak, 1101. artikuluak berari ematen dion eskubideaz aparte, zorduna behartu dezake horrek ematea gauza dezan.

Gauza zehaztugabea edo generikoabaldin bada, hartzekodunak eska dezake betebeharra zordunaren kontura betetzea.

Gauza zehatza emateko betebeharrak bere barruan hartzen du gauzaren erantsi guztiak ematekoa, nahiz etaerantsiok aipaturik egon ez.

Zerbait egiteko betebeharra duenakez badu hori egiten, haren kontura betebeharra betearaz dadin aginduko da.

Hori berori beteko da, zordunak zerbait egiten badu betebeharraren edukiaurratuz. Horrez gain, oker egindakoa desegiteko dekreta daiteke.

Aurreko artikuluaren bigarren lerrokadan xedatutakoa beteko da, halaber,betebeharra zerbait ez egitekoa izan eta zordunak berari debekatu zaion hori egiten duenean.

Berandutza-egoeran jartzen diragauzaren bat eman edo zerbait egiteko betebeharra dutenak, noiztik eta hartzekodunak horiei epaiketa bidez nahiz epaiketatik kanpo euren betebeharraren betetzea eskatzen dien unetik.

Hala ere, berandutza izan dadin ezda beharrezkoa izango hartzekodunak agindeia egitea:

1. Betebeharrak edo legeak horiadierazten duenean beren beregi.

2. Betebeharraren izaerak eta inguruabarrek ondorioztatzen duteneangauza emateko edo zerbitzua egiteko unearen izendapena erabakigarria izan zela betebeharra ezartzeko.

Elkarrekiko betebeharretan, betebeharpeko bat ez da berandutza-egoeran

Zabarkeriak eratorritako erantzukizuna ere eskatzeko modukoa da edozein motatako betebeharrak betetzean;alabaina, auzitegiek erantzukizun hori molda dezakete kasuan-kasuan.

Betebeharrak adierazten ez dueneanzein arreta izan behar den hura betetzean, familiako guraso on batek izango lukeena da eskatzeko modukoa.

Kalte-galeren ordainak bere barruanhartzen ditu, hartzekodunak izandako galeren balioa ez ezik, hartzekodun horrek lortu ez duen irabaziaren balioa ere, hurrengo artikuluetan jasotako xedapenei kalterik egin gabe.

Zordun onustedunak kalte-galerengaineko erantzukizuna du, kalte-galera horiek betebeharra eratzean aurreikusi badira edo aurreikusteko modukoak izan badira, eta kalte-galerok haren betetze-ezaren nahitaezko ondorio badira.

Dolo-kasuetan, zordunak erantzukizuna izango du betebeharraren betetze-ezak agerian eratortzen dituenkalte-galera guztien gainean.

Betebeharra bada diru-kopuru bat ordaintzea, eta zorduna berandutza-egoeran jarri bada, kalte-galeren ordainaizango da, aurkako itunik izan ezean, kasuan-kasuan hitzartutako korrituak ordaintzea, eta, hitzarmenik ez badago, legezko korrituak ordaintzea.

Mugaeguneratutako korrituek legezko korrituak sortzen dituzte haiekepaiketa bidez erreklamatzen direnetik, nahiz eta betebeharrak horren inguruan ezer esan ez.

Euren araudi bereziek arautuko dituzte erruki-etxe eta aurrezki-kutxak.1110. artikulua

Hartzekodunak kapitala jasotzeanez badu erreserbarik egiten korrituen inguruan, zordunaren betebeharra azkentzen da korrituoi dagokienez.

Zordunketaren azken epea jasotzean,hartzekodunak erreserbarik egiten ez duenean, betebeharra azkenduko da aurreko epeei dagokienez.

Betebeharraren bidez eskuratutakoeskubideak legeen arabera eskualdatzen dira, aurkakoa itundu ez bada.

Baldintzapeko betebeharretan, eskubideen eskuraketa eta eskuratutako eskubideen suntsiarazpen edo galera, baldintza eratzen duen gertaeraren menpeegongo dira.

Baldintza betetzea zordunaren borondatearen menpe besterik ez dagoenean, baldintzapeko betebeharra deuseza izango da. Betetzea zoriaren edohirugarren baten borondatearen menpe dagoenean, betebeharrak bere ondore guztiak sortuko ditu kode honetako xedapenen arabera.

Ezinezko baldintzek, ohitura onenaurkakoek eta legeak debekatzen dituen baldintzek deuseztatu egingo dute euren menpe dagoen betebeharra.

Jarri gabekotzat hartzen da ezinezkoa dena ez egiteko baldintza.

Baldintza bada epe zehatzean gertaeraren bat jazotzea, baldintzapekobetebeharra azkenduko da, epe hori igarotzen denean edo dagoeneko zalantzaezina denean gertaera ez dela jazoko.

Baldintza bada epe zehatzean gertaeraren bat ez jazotzea, horrek eragingarri egiten du baldintzapeko betebeharra, zehaztu epea igaro denetik edogertaera hori jazotzea ezinezkoa dela agerikoa denetik.

Ez bada eperik finkatu, ulertuko dabaldintza bete dela, betebeharraren izaera kontuan hartu eta horren arabera ziur asko finkatu nahi izango zatekeen epean.

Baldintza betetzat joko da, betebeharpekoak borondatez baldintza betedadin eragozten duenean.

Zerbait emateko betebeharraren ondoreek, behin baldintza bete eta gero,atzera egiten dute baldintzapeko betebeharra zein egunetan eratu eta egun hori arte. Hori gorabehera, betebeharrak elkarrekiko prestazioak ezartzen dizkienean interesdunei, ulertuko da elkarren artean konpentsatzen direla baldintza betetzeke egon den bitartean sorturiko fruitu eta korrituak. Baldintza alde bakarrekoa bada, zordunak bereganatuko ditu berak jasotako fruitu eta korrituak, salbu eta baldintzaren izaeratik eta inguruabarretatik atera daitekeenean bestelakoa izan zela baldintza eratu zuenaren borondatea.

Zerbait egin eta ez egiteko betebeharretan, auzitegiek erabakiko dutekasuan-kasuan zein izango den beteriko baldintzaren atzeraeragina.

Hartzekodunak, baldintzen betetzeagertatu baino lehen, bere eskubideari eusteko bidezkoak diren akzioak egikari ditzake.

Zordunak berreskaera-eskubidea duepe horretan berak ordaindu duenaren ondorioz.

Baldintzak jarri direnean zerbaitemateko betebeharraren eragingarritasuna eteteko asmoarekin, hurrengo erregelak beteko dira, baldintza betetzeke dagoen bitartean gauza hobetu, galdu edo narriatzen denerako:

1. Gauza galdu bada zordunarenerrurik gabe, betebeharra azkendu egingo da.

2. Gauza galdu bada zordunarenerruz, horrek kalte-galeren ordaina emateko betebeharra izango du.

Gauza galdu dela ulertzen da, gauzahori suntsitu, merkataritzatik kanpo geratu edo desagertzen denean, hori non dagoen jakin gabe edo berreskuratzea ezinezkoa izanik.

3. Gauza narriatzen denean zordunaren errurik gabe, urripena hartzekodunaren kontura geratzen da. 4. Gauza zordunaren erruz narriatzen denean, hartzekodunak aukeran du betebeharraren suntsiarazpena ala horren betetzea, bi kasuotan kalteen ordainarekin batera.

5. Gauza hobetzen bada berez edodenboraren poderioz, hobekuntzok hartzekodunari lagatzen zaizkio.

6. Gauza hobetzen bada zordunaren kontura, horrek gozamendunariemandako eskubide bera besterik ez du izango.

Baldintzen helburua denean zerbaitemateko betebeharra suntsiaraztea, interesdunek, behin baldintzok bete eta gero, elkarri itzuli behar diote jasotakoa.

Gauza galdu, narriatu edo hobetzenbada, itzulketa egin behar duenari aplikatuko zaizkio aurreko artikuluan zordunaren inguruan jasotako xedapenak.

Zerbait egin edo ez egiteko betebeharretan, eta suntsiarazpenaren ondoreei

Betebeharrak suntsiarazteko ahalmena esan gabe doa elkarrekikoetan,betebeharpeko batek berari dagokiona betetzen ez duen kasurako.

Kaltedunak aukeran du betebeharrabete dadin eskatu ala betebehar hori suntsiaraztea, bi kasuotan kalteen ordaina emanez eta korrituak ordainduz.

Hori ulertzen da hirugarren eskuratzaileen eskubideei kalterik egin gabe,1295 eta 1298. artikuluen, eta Hipoteka Legeko xedapenen arabera.

Betebeharrak betetzeko egun zehatza finkatu bada, betebeharrok eskatzeko modukoak izango dira egun horiheltzen denean bakarrik.

Nahitaez heldu behar den eguna zehatza dela ulertzen da, nahiz eta horinoiz helduko den jakin ez.

Zalantza bada eguna helduko denala ez, betebeharra baldintzapekoa da, eta aurreko atalaren erregelek arautuko dute betebehar hori.

Eperako betebeharretan, ez da berreskaera-eskubiderik izango aurreraturikordaindu denaren ondorioz.

Ordainketa egin duenak, hori egitean,ez badu jakin epea dagoenik, hartzekodunari erreklama diezazkioke azken horrek gauzaren ondorioz jaso dituen korritu edo fruituak.

Betebeharretan epe-muga izendatzen denean, beti uste da epe-mugahori hartzekodunaren eta zordunaren onurarako ezarri dela, salbu eta betebeharraren edukiak edo bestelako inguruabarrek erakartzen dutenean bataren ala bestearen mesederako jarri dela.

Betebeharrak ez badu eperik zehaztu,baina betebehar horren izaera eta inguruabarretatik atera badaiteke zordunari epe bat eman nahi izan zaiola, auzitegiek epe horren iraupena finkatuko dute.

Era berean, auzitegiek epearen iraupena finkatuko dute, hori erabakitzeazordunaren borondatepean jarri denean.

Zordunak epea erabiltzeko eskubidea galduko du: 1. Betebeharra bere gain hartu eta gero, kaudimengabe bihurtzen denean, zorra bermatu ezik.

2. Zordunak hartzekodunari ez dizkionean ematen konpromiso gisa agindutako bermeak. 3. Zordunak, bermeak ezarri eta gero, bere egintzen bidez horiek gutxitzen dituenean, eta ezusteko kasuan bermeok desagertzen direnean, salbu eta berehala, horien ordez, segurtasun bera ematen duten beste berme batzuk ematen direnean.

Prestazio batzuk hautabidez betetzeko betebeharra duenak oso-osorikbete behar du prestazio horietatik bat.

Hartzekoduna ezin da behartu prestazio baten zatia eta bestearen zatia jasotzera.

Aukeratzea zordunari dagokio, aukera hori beren beregi hartzekodunariematen zaionean izan ezik.

Zordunak ez du eskubiderik izango,ezinezko prestazioak, zilegi ez direnak edo betebeharraren objektu izan ezin direnak aukeratzeko.

Aukeratzeak ez du ondorerik sortuko hori jakinarazi arte.

Zordunak aukera-eskubidea galdukodu, berak hautabidez bete behar dituen prestazioetatik bat bakarrik gauza daitekeenean.

Hartzekodunak kalte-ordaina jasotzeko eskubidea izango du, zordunarenerruz betebeharraren hautabidezko objektu diren gauza guztiak galdu direnean, edo betebeharra betetzea ezinezko bilakatu denean.

Kalte-ordaina finkatzeko oinarritzathartuko da desagertu den azken gauzaren balioa, edo azken lekuan ezinezko suertatu den zerbitzuaren balioa.

Aukeratzea beren beregi eratxikizaionean hartzekodunari, betebeharrak hautabidezko izateari utziko dio, aukeratzea zordunari jakinarazten zaion egunetik.

Ordu arte, hurrengo erregelek arautuko dituzte zordunaren erantzukizunak: 1. Gauzetatik bat ezusteko kasuan galtzen bada, zordunak nahikoa du gainerako gauzen artetik hartzekodunak hautaturikoa, edo, gauza bat bakarrik badago, berori ematearekin.

2. Gauzetatik bat zordunaren erruzgaltzen bada, hartzekodunak erreklama dezake geratzen diren gauzetatik edozein, edo, bestela, zordunaren erruz desagertu den gauzaren prezioa.

3. Gauza guztiak zordunaren erruzgaltzen badira, hartzekodunak aukera egingo du gauza horien prezioen artean.

Erregela berberak aplikatuko dirazerbait egin edo ez egiteko betebeharretan, prestazio batzuk edo guztiak ezinezko gertatzen direnean.

Betebehar berberean hartzekodun binahiz gehiago edo zordun bi nahiz gehiago pilatzeak ez dakar hartzekodun horietatik bakoitzak betebeharraren objektu diren gauzak oso-osorik eskatzeko eskubidea izatea, ezta zordun bakoitzak gauzak oso-osorik eman behar izatea. Hori gertatuko da, betebeharrak beren beregi hala zehaztu eta betebehar hori izaera solidarioarekin eratzen denean bakarrik.

Aurreko artikuluan aipaturiko betebeharraren testutik ez bada besterikateratzen, orduan, zenbat hartzekodun edo zordun izan eta kreditu edo zorra beste horrenbeste zatitan banatu dela uste izango da, eta kreditu edo zor horiek elkarren gain lokabetzat hartuko dira.

Zatiketa ezinezkoa bada, hartzekodunen eskubideari kalte egin diezaiokete euren egintza kolektiboek bakarrik, eta zorra kobratu ahal izangoda zordun guztien aurka jota bakarrik.

Solidaritatea izan daiteke, nahizeta hartzekodunak eta zordunak modu horretan eta epe eta baldintza berberetan lotuta egon ez.

Zordun solidarioetatik edozeinenaurka egikaritutako akzioek kalte egingo diete zordun guztiei.

Zordunak zorra ordain diezaiokehartzekodun solidarioetatik edozeini; baina, hartzekodunetatik batek zorduna demandatzen badu epaiketa bidez, zordunak horrexeri egin behar dio ordainketa.

Zorra berritzea, konpentsatzea, bateratzea edo barkatzea gauzatzen baduhartzekodun solidarioetatik edozeinek, edo izaera bereko zordunetatik edozeinekin hori egiten bada, betebeharra azkendu egingo da 1146. artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe.

Halako egintzetatik edozein gauzatuedo zorra kobratzen duen hartzekodunak erantzukizuna izango du gainerako hartzekodunei begira, horiei betebeharrean dagokien zatian.

Hartzekodunak jo dezake zordunsolidarioetatik edozeinen aurka edo horien guztien aurka aldi berean. Zordun baten aurka jarritako erreklamazioak ez dira oztopo izango geroago gainerako zordunen aurka jarritako erreklamazioetan, zorra oso-osorik kobratzen ez den bitartean.

Zordun solidario batek ordainketaegin, eta ordainketa horrek betebeharra azkentzen du.

Ordainketa egiten duenak bere zordunkideei erreklama diezaieke bakoitzaridagokion zatia, aurrerakinaren korrituekin.

Zordunkideek beteko dute zordunsolidarioa kaudimengabe izateagatik betebeharra ez betetzea, bakoitzak duen zorraren arabera.

Hartzekodunak egiten badu zordunsolidarioetatik batengan eragina duen zatiaren kitatze edo barkatzea, horrek ez du zorduna askatzen zordunkideei begira duen erantzukizunetik, zordunkideetatik edozeinek zorra ordaindu badu oso-osorik.

Gauza suntsitu edo prestazioa ezinezko bihurtzen bada zordun solidarioekinolako errurik izan gabe, betebeharra azkenduta geratuko da.

Zordunetatik edozeinen errua tartean bada, zordun guztiek erantzukizuna izango dute hartzekodunari begira,prezio eta kalte-ordainaren, eta korritu-ordainketaren gainean, errudun edo zabarraren aurkako akzioari kalterik egin gabe.

Zordun solidarioak erabil ditzake,hartzekodunak egindako erreklamazioen aurka, betebeharraren izaerak ondorioztatzen dituen salbuespen guztiak eta zordun horri dagozkion salbuespen pertsonalak ere bai. Zordun hori gainerako zordunei dagozkien salbuespen pertsonalez balia daiteke, zordunon erantzukizunpeko zor-zatian bakarrik.

Zordun bakarreko eta hartzekodunbakarreko betebeharretan, horien objektu diren gauzak zatigarri ala zatiezin izateak ez ditu aldatzen ez aldarazten titulu honen II. kapituluko manuak.

Betebehar zatiezin mankomunatuagauzatzen da kalte-ordaina emanez, zordunetatik edozeinek bere konpromisoa hausten duen unetik. Zordun batzuk eurei dagozkien konpromisoak betetzeko prest egon badira, zordun horiek kalte-ordainean hartuko dute parte, betebeharraren mendeko gauza edo zerbitzuaren preziotik eurei dagokien zatian bakarrik.

Aurretiko artikuluen ondoreetarako,zatiezintzat joko dira gorputz zehatzak emateko betebeharrak, bai eta zati bateko betetzea onartzen ez duten beste guztiak ere.

Zerbait egiteko betebeharrak zatigarriak izango dira, horien objektuadenean egun-kopuru zehatz batean lan egitea, obrak unitate metrikoka gauzatzea edo horien antzeko gauzak egitea, gauzok zati bateko betetzea onartzen badute euren izaeraren arabera.

Zerbait ez egiteko betebeharretan,zatigarritasuna ala zatiezintasuna zehaztuko da prestazioak kasuan-kasuan duen izaeraren arabera.

Zigor-klausuladun betebeharretan,zigorrak ordeztuko ditu betebeharraren betetze-ezarengatik eman beharreko kalte-ordaina eta korrituak, baldin eta besterik ituntzen ez bada.

Zigorra betearazi ahal izango da,kode honetako xedapenekin bat etorriz hori eskatzeko modukoa denean bakarrik.

Zorduna ezin da betebeharra betetzetik askatu zigorra ordainduz, salbueta eskubide hori beren beregi erreserbatzen zaionean. Bestalde, hartzekodunak ezin izango ditu aldi berean eskatu betebeharra betetzea eta zigorra ordaintzea, ahalmen hori argiro ematen ez bazaio.

Epaileak ekitatez aldaraziko du zigorra, zordunak betebehar nagusia zatibatez edo modu irregularrean betetzen duenean.

Zigor-klausularen deuseztasunakberez ez dakar betebehar nagusiarena.

Betebehar nagusiaren deuseztasunak berez dakar zigor-klausularena. IV. KAPITULUA

Betebeharrak azkentzea

Xedapen orokorrak

Betebeharrak azkentzen dira: Ordainketa edo betetzeagatik.

Zor den gauza galtzeagatik. Zorra barkatzeagatik.

Hartzekodunaren eta zordunaren eskubideak bateratzeagatik. Konpentsazioagatik.

Berritzeagatik.

Zorra ordainduta dagoela ulertukoda oso-osorik betebeharraren mendeko gauza eman edo prestazioa egiten denean.

Ordainketa edozein pertsonak egindezake, pertsona horrek betebeharraren betetzean interesa izan zein ez, zordunak hori jakin eta onartu nahiz hori jakin ez.

Inoren kontura ordaintzen duenakordaindutakoa zordunari erreklamatu ahal izango dio, salbu eta zordun horren esanbidezko borondatearen aurka ordaintzen duenean.

Kasu horretan, zordunaren aurkaberreskaera-eskubidea izango du horri ordainketak ekartzen dizkion onuren ondorioz bakarrik.

Zordunaren izenean ordaintzen duenak, horrek ezer jakin gabe, ezin izango du hartzekoduna behartu berareneskubideetan subrogatzera.

Zerbait emateko betebeharretan, ordainketa ez da baliozkoa izango, horiegiten duenak ez badu zor den gauza askatasunez xedatzeko ahalmenik, ezta hori besterentzeko gaitasunik ere. Dena den, ordainketa egiten bada diru-kopuru edo gauza suntsikorren bat emanez, ezin izango da hartzekodunaren aurka berreskaera-eskubiderik erabili, berak diru-kopurua edo gauza onustez gastatu edo kontsumitu badu.

Zerbait egiteko betebeharretan, ezinizango da hartzekoduna behartu prestazio edo zerbitzua hirugarren baten eskutik hartzera, betebeharra ezartzeko unean kontuan izan direnean zordunak berak dituen kalitate eta inguruabarrak.

Betebeharra zein pertsonaren mesederako eratu eta horrexeri egin beharzaio ordainketa, edo, bestela, horren izenean betebeharra jasotzeko baimena duenari.

Inor bere ondasunak administratzekoezgaituta badago, horri egindako ordainketa baliozkoa izango da berarentzat onuragarri bihurtu den neurrian.

Halaber, hirugarrenari egindako ordainketa baliozkoa izango da hartzekodunarentzat onuragarri bihurtu denneurrian.

Kredituaren edukitza duenari onustez egindako ordainketak zorduna askatuko du.

Ez da baliozkoa izango zordunakhartzekodunari egindako ordainketa, baldin eta aurretiaz zordunari epaiketa bidez agindu bazaio zor hori atxikitzeko.

Gauzaren zordunak ezin du berehartzekoduna behartu beste gauza bat jasotzera, nahiz eta gauza horren balioa zor den bestekoa izan.

Zerbait egiteko betebeharretan ere,ezin izango da egitate baten ordez beste bat burutu, hartzekodunaren borondatearen aurka.

Betebeharra gauza zehaztugabeaedo generikoa ematea denean, eta gauza horren kalitate eta inguruabarrak ez badira adierazi, hartzekodunak ezin izango du kalitate handiagoko gauzarik eskatu, ezta zordunak kalitate txikiagokorik eman ere.

Zordunaren kontura geratuko diraordainketak epaiketatik kanpo sortzen dituen gastuak. Epaiketako gastuei dagokienez, auzitegiak hartuko du erabakia, Prozedura Zibilaren Legearen arabera.

Kontratuak esanbidezko baimenikematen ez duen bitartean, ezin izango da hartzekoduna behartu betebeharraren mendeko prestazioak zati batez jasotzera.

Hala ere, zorraren zati bat likidoaeta bestea ez-likidoa denean, hartzekodunak lehenengoaren ordainketa eskatu eta zordunak hori egin dezake, bigarrena likido bihurtzeari itxaron gabe.

Diru-zorren ordainketa hitzartutakoespezieaz egin beharko da, eta, ezin bada espezie hori eman, Espainian legezko erabilera duen zilarrezko edo urrezko txanponaz.

Agindurako ordaindukoak edo kanbio-letrak nahiz merkataritzako besteedozein agiri emateak ordainketaren ondoreak sortuko ditu, agiriok diru bihurtzen direnean edo hartzekodunaren erruz kalteturik gertatzen direnean.

Bien bitartean, jatorrizko betebeharrak eratorritako akzioa etenda geratuko da.1171. artikulua

Ordainketa egin beharko da betebeharrak izendatzen duen lekuan.

Ez bada lekurik izendatu, eta gauzazehatza eman behar bada, ordainketa egin beharko da betebeharra eratzeko unean gauza non izan eta bertan.

Beste edozein kasutan, ordainketa

Ordainketak egoztea

Hartzekodun berberaren mesederako espezie bereko zor batzuk dituenak adieraz dezake, ordainketa egitean,zorretatik zeini aplikatuko zaion ordainketa hori.

Zor horiek izaera berekoak badiraeta karga berberak badakartzate, ordainketa zor guztiei egotziko zaie lainean.

Ondasun-lagapenaren bitartez

Zordunak bere ondasunak laga diezazkieke hartzekodunei, zorren ordainean. Lagatze horrek, aurkako itunikizan ezean, erantzukizunetik askatuko du zorduna, lagatako ondasunen zenbateko likidoaren neurrian. Zordunaren eta beraren hartzekodunen artean lagatzearen ondoreari buruz egiten diren hitzarmenak egokituko zaizkie liburu honetako XVII. tituluaren xedapenei eta Prozedura Zibilaren Legeari.

Ordainketa eskaini

Ordainketaren eskaintza hartzekodunari egin eta horrek, inolako arrazoirik gabe, onartzen ez badu, zordunaerantzukizunetik aske geratuko da zor duen gauza zainpean utziz.

Zainpean uzteak berez ondore berbera sortuko du, hori egitean hartzekoduna absente dagoenean, edo ordainketaegin behar den unean hartzekoduna ordainketa hori jasotzeko ezgaituta dagoenean; eta zenbait pertsonak kobratzeko eskubidea dutela uste dutenean, edo betebeharraren titulua galdu denean.

Zor den gauza zainpean utzi eta horrek betebeharpekoa aska dezan, aldezaurretik zainpean uztea iragarri behar zaie betebeharraren betetzean interesa duten pertsonei.

Zainpean uztea gauzatuko da, zordiren gauzak agintaritza judizialaren gordailupean utziz; epaileari egiaztatuko zaio, hala denean, eskaintza egin dela, eta, gainerako kasuetan, zainpean uztea iragarri dela.

Zainpean uztea gauzatu eta gero,hori interesdunei ere jakinarazi beharko zaie.

Zainpean uztearen gastuak, hori bidezkoa denean, hartzekodunak ordaindu behar ditu.

Zainpean uztea behar bezala gauzatu eta gero, zordunak epaileari eskadiezaioke horrek betebeharra kitatzeko agindu dezan.

Hartzekodunak zainpean uztea onartzen ez duen bitartean, edo epaileak zainpean uzte hori behar bezala egin delaadierazten ez duen bitartean, zordunak zainpeko gauza edo kopurua ken dezake, eta betebeharrak indarrean iraungo du.

Gauza zainpean utzi eta gero, hartzekodunak baimena ematen badio zordunari gauza zainpetik kentzeko, galduegingo du gauzaren gain duen lehenespen oro. Zordunkideak eta fidatzaileak aske geratuko dira.

Gauza zehatza emateko betebeharraazkenduta geratuko da, gauza galdu edo suntsitzen denean zordunaren errurik gabe eta zorduna berandutza-egoeran jarri aurretik.

Gauza galtzen bada zordunaren eskuetan dagoela, uste izango da galerazordunaren erruz gertatu dela, ez, ordea, ezusteko kasuan, aurkakoa frogatzen denean izan ezik, eta 1096. artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe.

Era berean, zorduna zerbait egitekobetebeharretik aske geratuko da prestazioa legez edo berez ezinezkoa denean.

Gauza jakin eta zehatzaren gainekozorra delitu edo faltaren ondorioz sortzen denean, zorduna ez da askatuko gauzaren prezioa ordaintzetik, gauza galtzeko arrazoia edozein izanda ere, salbu eta zordunak gauza jaso behar zuenari gauza eskaini eta horrek gauza onartzeari uko egin dionean horretarako inolako arrazoirik izan gabe.

Gauza galtzeagatik betebeharra azkendu eta gero, hartzekodunari dagozkio betebehar horren ondorioz zordunak hirugarrenen aurka dituen akzioguztiak.

Barkatzea esanbidez nahiz isilbidezegin daiteke.

Bata eta bestea dohaintza ez-ofiziosoak arautzen dituzten manuen menpeegongo dira. Esanbidezko barkatzea, gainera, dohaintzaren formei egokitu beharko zaie.

Uko egitea baliogabetzeko hori ezofiziosoa dela adierazten bada, zordunak eta beraren jaraunsleek uko egitearieuts diezaiokete, agiria zorra ordaintzeko eman zela frogatuz.

Zorra barneratzen duen agiri pribatua zordunaren eskuetan badago, usteizango da hartzekodunak bere borondatez eman zuela agiri hori, aurkakoa frogatzen denean izan ezik.

Zor nagusia barkatzean, betebeharerantsiak azkendu egingo dira; baina, betebehar erantsiak barkatzean, zor nagusiak indarrean iraungo du.

Bahiaren betebehar erantsia barkatudela uste izango da, gauza pignoratua zordunaren esku agertzen denean, hartzekodunari hori eman eta gero.

Betebeharra azkenduta geratuko da,pertsona berberarengan hartzekoduneta zordun-izaerak pilatzen direnetik.

Salbuespen gisa har daiteke bateratzea jarauntsi-tituluaren bitartez gertatzea, baldin eta jarauntsi hori inbentario-onuraren arabera onartu bada.

Zordun edo hartzekodun nagusiarengan gertatzen den bateratzea probetxugarria da fidatzaileentzat ere bai.Azken horietatik edozeinengan gertaturiko bateratzeak ez du betebeharra azkentzen.

Bateratzeak zor mankomunatua azkentzen du, hartzekodun- eta zordunizaerak aldi berean zein pertsonarengan izan eta pertsona horri dagokionzatian.

Konpentsazioa gertatuko da, bi pertsona, nor bere eskubidez, elkarrenhartzekodun eta zordun direnean.

Konpentsazioa bidezkoa izan dadin,nahitaezkoa da:

1. Betebeharpekoak, betebeharpeko nagusi izateaz gain, elkarren hartzekodun nagusi izatea. 2. Bi zorrak diru-kopuruaren gainekoak izatea, edo, zor diren gauzak suntsikorrak izanik, gauzok espezie eta kalitate berekoak izatea, halakoak izendatu badira.

3. Bi zorrak mugaeguneratuta egotea. 4. Zorrak likidoak eta galdatzeko modukoak izatea.

5. Zorren inguruan ez izatea hirugarrenek eragin eta zordunari beharbezala jakinarazitako atxikipen edo auzia.

Aurreko artikuluan xedatutakoagorabehera, fidatzaileak konpentsazioa jar dezake hartzekodunaren aurka, horrek zordun nagusiari zor dionarengatik.

Hartzekodunak hirugarren bati eskubideak lagatzen badizkio, zordunaklagatze horretarako adostasuna emanda, zordun horrek ezin izango du lagapen-hartzailearen aurka jarri lagapen-emailearen aurka legokiokeen konpentsazioa.

Hartzekodunak zordunari lagapenaren berri ematen badio, zordunak lagatze horretarako adostasunik emangabe, zordun horrek lagapen-hartzailearen aurka jar dezake lagatzea gertatu baino lehenagoko zorren konpentsazioa, baina ez geroko zorrena.

Lagatzea gertatzen bada zordunakhori jakin gabe, zordun horrek lagapen-hartzailearen aurka jar dezake harakoa egin baino lehenagoko kredituen konpentsazioa, bai eta gerokoena ere, zordunak lagatzearen berri izan duen unea arte.

Toki desberdinetan ordaindu beharreko zorrak konpentsa daitezke, ordainketa-lekura gauzak garraiatu edoaldatzeko egin diren gastuen ordaina emanez.

Konpentsazioa ez da bidezkoa izango, zorretatik bat sortzen denean gordailuaren ondorioz edo gordailuzainnahiz komodatudunaren betebeharren ondorioz.

Norbaitek bere buruaren aurka zorbatzuk baditu, zorrok elkarren artean konpentsatzeko modukoak izanik, ordainketen egozketari buruz xedatutakoa bete beharko da konpentsazioa egiteko hurrenkeran.

Konpentsazioaren ondorea da zorbat eta bestea azkentzea, horien kopuruek bat egiten duten neurrian, nahiz eta hartzekodunek eta zordunek horren berririk izan ez.

Betebeharrak aldaraz daitezke: 1. Euren objektua edo baldintza nagusiak aldatuz.

2. Zordunaren ordez beste pertsonabat jarriz.

3. Hirugarrena hartzekodunaren eskubideetan subrogatuz.1204. artikulua Betebehar bat beste batekin ordeztu, eta, ondorenez, aurrekoa azken dadin, nahitaezkoa da hori argi eta garbi adieraztea, edo betebehar zaharra eta berria zeharo bateraezinak izatea.

Berritzea da jatorrizko zordunarenordez beste zordun bat jartzea; berritzea jatorrizko zordunak jakin gabe egin daiteke, baina ezin daiteke egin hartzekodunaren adostasunik gabe.

Hartzekodunak zordun berria onartueta gero, hori kaudimengabe gertatzen bada, ez da berpiztuko hartzekodunak jatorrizko zordunaren aurka zuen akzioa, salbu eta kaudimengabezia hori aurretiazkoa eta jendaurrekoa denean, edo zordunak bere zorra eskuordetzean horren berri duenean.

Berritzearen ondorioz betebehar nagusia azkentzen denean, betebeharerantsiek iraun egingo dute, adostasuna zein hirugarrenek eman ez eta horrentzat probetxugarri diren heinean.

Berritzea deuseza da jatorrizko betebeharra ere deuseza bada, salbu etadeuseztasunaren arrazoia zordunak bakarrik inboka dezakeenean, edo berrespenak jatorriz deusezak diren egintzak baliozkotzen dituenean.

Ez da uste izango hirugarrena hartzekodunaren eskubideetan subrogatzendenik, kode honetan beren beregi aipatutako kasuetatik kanpo.

Gainerako kasuetan, nahitaezkoaizango da subrogazioa argiro ezartzea, horrek ondoreak sor ditzan.

Subrogazioa gertatu dela uste izango da: 1. Hartzekodun batek lehenespeneko beste hartzekodun bati ordaintzen dionean.

3. Betebeharraren betetzean interesa duenak ordainketa egiten duenean,betiere bateratzeak zati egokiaren gainean sortzen dituen ondoreei kalterik egin gabe.

Zordunak hartzekodunaren adostasunik gabe egin dezake subrogazioa,zorra ordaintzeko dirua maileguan hartzen duenean eskritura publikoaren bidez, eskritura horretan bere asmoa agerraraziz eta ordainagirian ordaindutako kopuruaren etorburua adieraziz.

Hartzekodunari ordainketa partzialaegiten bazaio, hartzekodun horrek lehenespenez egikari dezake gainerako zatiari begira duen eskubidea, kreditu berberaren zati bateko ordainketa dela-eta haren lekuan subrogatu denaren aurretik.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Agiri publikoak dira notarioak edoenplegatu publiko eskudunak legeak agindutako solemnitateekin eskuesten dituenak.

Agiri publikoek froga egiten dute,hirugarrenen aurka ere bai, agiriok egilestea zein egitatek eragin eta egitate horri buruz, eta egilespen-datari buruz.

Agiri horiek froga egiten dute, halaber, kontratugileen eta euren kausadunen aurka, lehenengoek agiriotan egindituzten adierazpenei dagozkienez.

Aurretiko eskritura bat ezereztekobeste eskritura batzuk egiten badira interesdun berberen artean, eskritura berriek hirugarrenen aurkako ondoreak izango dituzte, horien edukiari buruzko idatzoharra egin denean erregistro publiko eskudunean, edo jatorrizko eskrituraren eta hirugarrenak jarduteko erabili izan duen aldaki edo kopiaren bazterrean.

Agiri publikoen inguruan, jatorrizkoa edo protokoloa badago, eta agirihorien ondorioz kaltedun gertatzen direnek haien kopiak aurkaratzen badituzte, kopia horiek froga indarra izango dute behar bezala jatorrizkoarekin alderatu izan direnean bakarrik.

Jatorrizko agiriaren eta kopiarenartean aldaeraren bat izanez gero, lehenengoaren edukia hartuko da kontuan.

1. Lehenengo kopiek, funtzionariopubliko eskuesleak atera baditu halakoak.

2. Gerogarreneko kopiek, horiekepailearen aginduz egin badira interesdunei zitazioa eginez.

3. Epailearen agindurik gabe ateradiren kopiek, horiek atera badira interesdunak bertan egonik eta euren adostasunarekin.

Aipatu kopiarik izan ezean, frogaegingo dute hogeita hamar urteko edo hortik gorako antzinatasuna duten kopiek, baldin eta halako kopiak jatorrizko agiritik atera baditu jatorrizko hori eskuetsi duen funtzionarioak edo hori zaintzeko ardura duenak.

Antzinatasun txikiagoko kopiek,edo, funtzionario publikoak aurreko lerrokadan aipaturiko inguruabarrak bete ez, eta berak eskuesten dituenek, balio dute idatzizko froga-abiaburu gisa bakarrik.

Auzitegiek inguruabarren araberabalioetsiko dute kopia baten kopiek duten froga-indarra.

Eskritura akastunak, hala notarioaeskugabea delako, nola formaren inguruan beste hutsen bat dagoelako, agiri pribatuaren izaera izango du egilesleek berori sinatu badute.

Agiri pribatuak

Legez aitortutako agiri pribatuakeskritura publikoaren balio berbera izango du, agiri hori sinatzen dutenen eta horien kausadunen artean.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Agiri pribatuaren data hirugarreneibegira zenbatuko da, agiria erregistro publiko batera erantsi edo bertan inskribatu den egunetik; agiria sinatzen duten pertsonetatik edozein hiltzen denetik; edo, agiria funtzionario publikoari eman bazaio horrek duen ogibidearengatik, agiria funtzionario horri zein egunetan eman eta egun horretatik.

Idazkun, erregistro eta paper pribatuek froga egiten dute horiek idatzidituen pertsonaren aurka, haietan argi eta garbi agerrarazten diren gai guztietan; baina horietatik probetxua atera nahi duenak onartu behar ditu berarentzat kaltegarri diren zatietan ere bai.

Hartzekodunak eskrituraren jarraian,bazterrean edo atzealdean idatzi edo sinatzen duen oharrak, eskritura hartzekodun horren eskuetan badago, froga egiten du zordunarentzat mesedegarri diren gai guztietan.

Gauza bera ulertuko da agiri edo jasoagiri baten bikoizkinaren atzealdean,bazterrean edo jarraian hartzekodunak idatzi edo sinatutako oharrari buruz, agiri edo jasoagiri hori zordunaren eskuetan dagoenean.

Eskritura publikoan itundutakoa aldatzeko egiten diren agiri pribatuek ezdute ondorerik sortzen hirugarrenaren aurka.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Ezabatua, Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearenondorioz.

Kontratua bada izan, pertsona batedo gehiago ados daudenetik, beste pertsona bati edo batzuei begira, euren burua gauzaren bat ematera edo zerbitzuren bat egitera behartzeko.

Kontratugileek ezar ditzakete eurenustez komenigarri diren itun, klausula eta baldintzak, ez badira legeen, moralaren eta ordena publikoaren aurkakoak.

Kontratuak hirugarrenaren mesederako hizpaketaren bat badu, hirugarrenak horren betetzea eska dezake, baldineta, hizpaketa ezeztatua izan aurretik, betebeharpekoari adierazten badio hori onartzen duela.

Kontratuak burutzen dira adostasunhutsaren bitartez, eta, harrezkero, bete beharrekoak dira, bai beren beregi itundutakoa betetzeari begira, baita, kontratuaren izaeraren arabera, onuste, usadio eta legearekin bat datozen ondorio guztiei begira ere.

Norbaitek besteren izenean kontratua egiten badu azken horren baimenikedo legezko ordezkaritzarik izan gabe, kontratua deuseza izango da, salbu eta kontratu hori noren izenean egin eta pertsona horrek kontratua berresten duenean beste alderdi kontratugileak kontratua ezeztatu baino lehen.

Kontratuetan ez da zinik onartuko.Hori eginez gero, zina jarri gabekotzat hartuko da.

Ez dago kontraturik, hurrengo betekizunak gauzatzen direnean baino: 1. Kontratugileen adostasuna.

2. Objektu zehatza, kontratuarengai dena.

3. Kontratuak ezarritako betebeharraren karia.

Adostasuna azaltzen da eskaintzaeta onarpena bat etortzeagatik, kontratua eratu behar duten gauzaren eta kariaren inguruan.

Eskaintza egin duena eta hori onartu duena toki desberdinetan badaude,adostasuna dago eskaintzaileak onarpenaren berri duenetik, edo, onartzaileak eskaintzaileari onarpena igorrita, horrek ezin duenean ezikusiarena egin onusteari kalterik egin gabe. Kasu horretan, eskaintza non gauzatu eta kontratua bertan egin dela uste da.

Kontratuak eragingailu automatikoen bitartez egin badira, adostasunadago onarpena adierazten denetik.

Ezin dute adostasunik eman: 1. Adingabeko emantzipatugabeek.

2. Ezgaituek.

Aurreko artikuluan adierazitako ezgaitasuna legeak zehazturiko aldarazpenen menpe dago, eta hori ulertzen dalegeak berak ezarritako ezgaitasun bereziei kalterik egin gabe.

Deuseza izango da oker, indarkeria,larderia edo doloaren ondorioz emandako adostasuna.

Okerrak adostasuna baliogabe dezan, oker hori kontratuaren objektuden gauzaren muinari buruzkoa izan behar da, edo gauza horren baldintzei buruzkoa, baldintzok kontratua egiteko arrazoi nagusiak izan badira.

Pertsonari buruzko okerrak kontratua baliogabetuko du, kontratua egitekoarrazoi nagusia izan denean pertsona hori kontuan hartzea.

Kontuaren gaineko oker soilakoker horren zuzenketa besterik ez dakar.

Indarkeria bada izan, indar jazarrezina erabiltzen denean adostasuna lortzeko. Larderia bada izan, kontratugileetako bati beldur zentzuzko eta oinarriduna eragiten zaionean, kontratugile horrek berak edo haren ondasunek nahiz beraren ezkontideak, ondorengoek edo aurrekoek eurek nahiz haien ondasunek hur-hurreko kalte larria jasango dutelako.

Larderia kalifikatzeko, pertsonarenadina eta izaera izan behar dira kontuan.

Pertsona zehatz batzuei mendetasunaeta errespetua zor eta horiek nahigabetzeko beldurrak ez du kontratua deuseztatuko.

Indarkeriak edo larderiak betebeharradeuseztatuko du, nahiz eta indarkeria edo larderia hori kontratuan esku hartzen ez duen hirugarrenak erabili.

Doloa bada izan, kontratugile batek, hitz edo azpijokoen bidez, besteabultzatzen duenean kontratua egitera, eta hitz edo azpijokorik izan ez balitz, kontratugileak ez bazukeen kontratu hori egingo.

Doloak kontratuen deuseztasunaekar dezan, dolo hori astuna izan behar da, eta kontratugileetatik batek ere ez du erabili behar.

Gertatze bidezko doloa erabiltzenduena behartuta dago kalte-galeren ordaina ematera bakarrik.

Kontratuaren objektu izan daitezkegizakien merkataritzatik kanpo ez dauden gauza guztiak, baita etorkizunekoak ere.

Dena den, etorkizuneko jarauntsiaren gainean, bizien artean ondasunakzatitzeko helburua duten kontratuak eta bestelako banaketa-eragiketak bakarrik egin daitezke 1056. artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz.

Era berean, kontratuaren objektuizan daitezke legeen edo ohitura onen aurkakoak ez diren zerbitzu guztiak.

Ezin dira kontratuaren objektu izangauza edo zerbitzu ezinezkoak.

Kontratu ororen objektua gauza zehatza izan behar da horren espeziearidagokionez. Kopuruaren zehaztugabetasuna ez da oztopo izango kontratua izan dadin, kopuru hori zehaztu ahal bada kontratugileen artean beste hitzarmen bat egin gabe.

Karirik gabeko kontratuek edo zilegi ez den karia dutenek ez dute inolakoondorerik sortzen. Karia ez da zilegia legearen edo moralaren aurkakoa denean.

Kontratuetan kari faltsua adierazteak deuseztasuna dakar, salbu eta frogatzen denean kontratu horien oinarriabeste kari egiazko eta zilegi bat zela.

Kontratuan karia adierazi ez arren,uste da karia badela izan eta hori zilegia dela, zordunak horren aurkakoa frogatzen ez duen bitartean.

Kontratuak bete beharrekoak izango dira, horiek egiteko forma edozeinizanik ere, baldin eta euren baliozkotasunerako baldintza oinarrizkoak betetzen badira.

Legearen aginduz beharrezkoa badaeskritura edo beste forma berezi bat betetzea kontratuaren berezko betebeharrak eragingarriak izan daitezen, kontratugileek elkar behartu dezakete forma hori betetzera, adostasuna eta kontratuaren baliozkotasunerako beharrezkoak diren gainerako betekizunak gauzatzen direnetik.

Agiri publikoan agerrarazi beharkodira:

1. Ondasun higiezinen gainean eskubide errealak sortu, eskualdatu, aldaraziedo azkentzeko helburua duten egintza eta kontratuak.

2. Ondasun horien berorien gainekoerrentamenduak, horiek sei urtekoak edo hortik gorakoak badira eta hirugarrenari kalte egin behar badiote.

3. Ezkontzako itunak eta horien aldarazpenak. 4. Jarauntsi-eskubideak edo ezkontzako sozietatearen eskubideak laga, arbuiatu eta horiei uko egitea.

6. Akzioak edo eskubideak lagatzea,horiek sortzen badira eskritura publikoan barneratutako egintza batetik.

Halaber, gainerako kontratuak idatzizagerrarazi beharko dira, nahiz eta idazkia pribatua izan, baldin eta 1.500 pezetatik gorakoa bada kontratugile bati edo biei dagozkien prestazioen kopurua.

Kontratuaren hitzak argiak badiraeta ez badute zalantzarik sortzen kontratugileen asmoari buruz, kontuan hartuko da kontratuko klausulen hitzez-hitzezkotasuna.

Hitzak itxuraz kontratugileen agerikoasmoaren aurkakoak badira, asmo horrek lehenespena izango du hitzen gainetik.

Kontratugilearen asmoa aztertzeko,kontuan izan behar dira, batik bat, kontratua egiteko unean eta horren ondotik kontratugileok gauzaturiko egintzak.

Kontratuan erabilitako hitzen orokortasuna edozein izanda ere, ez da ulertu behar kontratu horretan barneratzendirenik interesdunek kontratatu nahi izan dituzten gauza eta kasu osterantzekoak.

Kontratuetako klausularen batekesangura desberdinak izan ahal baditu, klausula hori modurik egokienean ulertu beharko da, ondoreak izan ditzan.

Esanahi desberdinak izan ahal dituzten hitzak ulertuko dira kontratuarenizaera eta objektuari gehien egokitutako esanahiarekin.

Herriko usadio edo ohitura kontuanizango da kontratuen anbiguotasunak interpretatzeko; kontratuotan ez badira aipatzen kontratu orotan ezarri ohi diren klausulak, ohitura edo usadioarekin beteko dira hutsuneok.

Kontratuan klausula ilunak izanezgero, horien interpretazioa ezin da onuragarria izan iluntasuna eragin duen alderdiarentzat.

Aurreko artikuluetan ezarritako erregelen bidez erabat ezinezkoa deneanzalantzak konpontzea, eta zalantzok kontratuaren aldian aldiko inguruabarrei buruzkoak badira, eta kontratua dohainekoa bada, orduan, zalantzok konponduko dira ahalik eta eskubide eta interes gutxien eskualdatuz. Kontratua kostu bidezkoa bada, zalantza argituko da interesen artean ahalik eta elkarrekikotasun handiena lortuz.

Artikulu honen bidez konpondunahi diren zalantzak kontratuaren objektu nagusiari buruzkoak badira, eta, horren ondorioz, ezin bada jakin zein izan den kontratugileen asmo edo borondatea, kontratua deuseza izango da.

Baliozkotasunez egindako kontratuak hutsal daitezke legeak ezarritakokasuetan.

Hutsaltzeko modukoak dira: 1. Tutoreek epailearen baimenik gabe egin ahal dituzten kontratuak, baldin eta tutoreek kontratuok egiten badituzte eurek ordezkatzen dituzten pertsonen gauzen gainean, eta pertsona horiek jasandako kaltea bada gauzon balioaren laurdenetik gorakoa.

2. Absentearen ordezkariek egindako kontratuak, baldin eta absenteakaurreko zenbakian azaldutako kaltea jasaten badu.

3. Hartzekodunei iruzur eginez burututako kontratuak, hartzekodunek ezdutenean beste modurik eurei zor zaiena kobratzeko.

5. Legeak beren beregi agindutakobeste guztiak.

Era berean, hutsaltzeko modukoakdira kaudimengabezia-egoeran zenbait betebeharren kontura egindako ordainketak, horiek egiteko garaian ezin bada zorduna behartu betebeharrok betetzera.

Kaltearen ondorioz ez da inolakokontraturik hutsalduko, 1291. artikuluaren 1 eta 2. zenbakietan aipaturiko kasuetatik kanpo.

Hutsaltze-akzioa subsidiarioa da;hori egikari daiteke, kaltedunak ez duenean legezko beste baliabiderik kaltearen ordaina lortzeko.

Hutsalketaren ondorioz, kontratuaren objektu diren gauzak euren fruituekin batera itzuli behar dira, eta prezioahorren korrituekin batera; ondorenez, hutsalketa gauza daiteke, hori nahi izan duenak bere betebeharrari dagokiona itzuli ahal duenean bakarrik.

Kasu horretan, kaltea eragin duenari kalteen ordaina erreklamatu ahalizango zaio.

Kontratuen bidez, zordunak dohainik ondasunak besterentzen dituenean,uste da kontratuok hartzekodunei iruzur eginez burutu direla.

Era berean, kostu bidezko besterentzeak iruzurrezkoak direla uste da, horiek egin aurretik besterentzailea epaibidez kondenatua izan denean edozein auzialditan, edo horren ondasunak enbargatzeko manamendua eman denean.

Norbaitek gaitzustez eskuratzen baditu hartzekodunei iruzur eginez besterendutako gauzak, hartzekodunoi emanbehar die besterentzeak eurei eragin dizkien kalte-galeren ordaina, betiere edozein arrazoiren ondorioz gauzok itzultzea ezinezko gertatzen denean.

Hutsalketa eskatzeko akzioak lauurte dirau.

Tutoretzapekoentzat eta absenteentzat, lau urteok ez dira hasiko, lehenengoen ezgaitasuna amaitu arte edo bigarrenen egoitza ezaguna izan arte.

1261. artikuluan adierazitako betekizunak dituzten kontratuak deuseztadaitezke, nahiz eta kontratugileentzat kalterik izan ez, baldin eta kontratuotan akatsen bat izan, eta akats horrek kontratuak baliogabetzen baditu legearen arabera.

Deuseztasun-akzioak lau urte bakarrik iraungo du. Epe horren zenbaketa hasiko da:

Larderia- edo indarkeria-kasuetan,horiek amaitzen diren egunetik.

Oker- zein dolo-kasuetan, edo kariafaltsua denean, kontratua gauzatzen denetik.

Akzioa adingabeek edo ezgaituekegindako kontratuei buruzkoa denean, horiek tutoretzapetik irteten direnetik.

Kontratuak deuseztatzeko akzioaegikari dezakete kontratu horien ondorioz betebeharpeko nagusi edo subsidiario direnek. Hala ere, pertsona gaiek ezin dute alegatu eurekin kontratatu zutenen ezgaitasuna, eta larderia edo indarkeria eragin, doloa erabili edota okerra sorrarazi zutenek ezin dute euren akzioa oinarritu kontratuaren akats horietan.

Deuseztasuna gertatzen denean kontratugile baten ezgaitasunaren ondorioz, kontratugile horrek ez du besterikitzuli behar berak jasotako gauza edo prezioarekin aberastu dena baino.

Xedapen hori aplika daiteke delituedo falta kontratugile bati bakarrik dagokionean ere bai; baina erruztatuak erreklama dezake berak emandakoa, eta ez du bete beharrik berak hitzemandakoa.

1. Errua kontratugile biei dagokienean, horietatik inork ere ezin du berreskaera-eskubiderik izan berak kontratuaren ondorioz eman duenagatik, eta ezindu erreklamatu besteak eskaini duenaren betetzea.

Deuseztasun-adierazpena dela-etagauza itzultzeko betebeharra duenak ezin badu hori egin gauza galdu delako, jasotako fruituak eta galera-unean gauzak zuen balioa itzuli behar ditu, data horrez geroztik sorturiko korrituekin batera.

Deuseztasun-akzioa azkenduta geratzen da, kontratua baliozkotasunezbaieztatu den unetik.

Baieztapena esanbidez nahiz isilbidez egin daiteke. Isilbidezko baieztapena badela ulertuko da, deuseztasun-arrazoia jakin eta hori amaituondoren, arrazoi hori inbokatzeko eskubidea duenak egintzaren bat burutu eta egintza horrek nahitaez erakusten duenean eskubideari uko egiteko borondatea.

Baieztapenean ez du parterik hartubehar deuseztasun-akzioa egikaritzeko aukerarik ez duen kontratugileak.

Baieztapenak ongitzen ditu kontratuak egin unetik izan ditzakeen akatsak.

Era berean, kontratuak deuseztatzeko akzioa azkendu egingo da, kontratuhorien objektu den gauza galtzen denean harako akzioa egikari dezakeen pertsonaren doloz edo erruz.

Akzioaren arrazoia bada kontratugileetatik baten ezgaitasuna, gauza galtzea ez da oztopo izango akzioak aurreegin dezan, salbu eta galera gertatzen denean erreklamatzailearen doloz edo erruz, horrek gaitasuna eskuratu eta gero.

Ezkontzaren ondasun-eraentzaizango da ezkontideek ezkontzako itunetan hizpatzen dutena, eta kode honetan ezarritako mugapenak baino ez ditu izango.

Ezkontzako itunik izan ezean, edohoriek eragingabeak direnean, eraentza irabazpidezko sozietatearena izango da.

Ezkontzaren ondasun-eraentza ezkontza bitartean aldarazteak ez dieinoiz ere kalterik egingo hirugarrenek jadanik eskuratuta dituzten eskubideei.

Ezkontideen ondasunekin aurre eginbehar zaie ezkontzaren zamei.

Ezkontide batek ez duenean betetzen zama horiei aurre egiteko dueneginbeharra, epaileak, beste ezkontideak hala eskatuta, bere ustez komenigarri diren kautelazko neurriak hartuko ditu eginbehar horren betetzea eta beharrezko aurrerakinak ziurtatzeko, edo etorkizuneko beharrizanak zuzkitzeko.

Ezkontide batek, behar besteko ondasun berezkorik izan ez arren, nahitaezko gastuak dituenean beste ezkontidearen aurka auzitan sartzeagatik,gaitzusterik edo ausarkeriarik izan gabe, edo hirugarrenaren aurka auzitan sartzeagatik, familiaren probetxurako, gastuok ondare erkidearen kontura geratuko dira, eta, horrelakorik izan ezean, beste ezkontidearen ondasun berezkoen kontura, horren egoera ekonomikoak lehenengoari oztopatzen dionean, Prozedura Zibilaren Legearen aginduz, dohaineko justiziaren onura lortzea.

Ezkontideetatik edozeinek familiaren beharrizan arruntak asetzeko egintzak gauza ditzake tokiko usadioarekin eta familiaren inguruabarrekin batetorriz, beharrizanok ezkontide horren jagoletzapean jartzen badira.

Ahal hori egikaritzean zorrak hartuzgero, zor horien gaineko erantzukizuna dute, modu solidarioan, ondasun erkideek eta zorra hartzen duen ezkontidearen ondasunek; eta, modu subsidiarioan, beste ezkontidearen ondasunek.

Norbaitek bere dirutza ekartzen baduhalako beharrizanak asetzeko, eskubidea izango du dirutza horren itzulketa lortzeko, bere ezkontzaren eraentzarekin bat etorriz.

Ohiko etxebizitzaren gaineko eskubideak eta familiak egunero erabiltzendituen altzarien gaineko eskubideak xedatzeko, nahiz eta eskubide horiek ezkontide batenak bakarrik izan, bi ezkontideen adostasuna izan behar da, edo, hala denean, epailearen baimena.

Ez da ulertuko ostilamenduarenbarruan sartzen direnik bitxiak, objektu artistikoak, historikoak eta aparteko balioa duten beste guztiak.

Administratze- edo xedatze-egintzaren bat burutzeko, lege-aginduz ezkontide batek bestearen adostasunarekinjardun behar duenean, deusezta daitezke adostasun hori izan gabe burutu eta esanbidez edo isilbidez baieztatzen ez diren egintzak, adostasunik eman ez duen ezkontideak edo beraren jaraunsleek hala eskaturik.

Hala ere, deusezak izango dira ondasun erkideen gain dohainik burututakoegintzak, kasu horietan beste ezkontidearen adostasunik ez badago.

Ezkontideek, edozein tituluren bidez, ondasun eta eskubideak eskualdadiezazkiokete elkarri, eta euren artean edozein motatako kontratuak egin ditzakete.

Ezkontideen artean ondasun zehatzbatzuk batenak bakarrik direla frogatzeko, nahiko izango da bestearen aitorpena; baina aitorpen horrek berez ez die kalterik egingo aitorlearen nahitaezko jaraunsleei, ezta hartzekodunei ere, horiek erkidegoarenak izan zein ezkontide bakoitzarenak.

Ezkontzako itunetan, egilesleekhizpatu, aldarazi edo ordeztu ahal dute euren ezkontzaren ondasun-eraentza eta haren ondoriozko beste edozein xedapen ere bai.

Ezkontzako itunak egin daitezkeezkontza egin aurretik zein ondoren.

Deuseza izango da legeen nahiz ohitura onen aurkako edozein hizpaketa,edo ezkontide bakoitzari dagozkion eskubideen berdintasuna mugatzen duena.

Epaiketa bidez ezgaituta dagoenakezkontzako itunak egin ditzake bere guraso, tutore edo kuradorearen laguntzarekin bakarrik.

Ezkontzako itunen aldarazpena baliozkoa izan dadin, hori egin behar daitunotan egilesle gisa esku hartu zuten pertsonen laguntza eta esku-hartzearekin, baldin eta pertsona horiek bizirik badaude eta aldarazpenak eragina badu eurek emandako eskubideetan.

Aurreko itunak aldarazten dituzten hitzarmenak izanez gero, hori oharbaten bidez adieraziko da aurreko hizpaketa jasotzen duen eskrituran; eta notarioak hori agerraraziko du berak luzatzen dituen kopietan.

Erregistro Zibilean ezkontzari buruzegindako inskripzio guztietan aipatu behar dira, hala denean, kasuan-kasuan egindako ezkontza-itunak, bai eta ezkontzaren ondasun-eraentza aldarazten duten hizpaketak, epailearen ebazpenak eta gainerako egitateak ere. Batzuek eta besteek ondasun higiezinen gain eragina badute, Jabetza Erregistroan agerrarazi behar dira Hipoteka Legeak ezarritako moduan eta horren ondoreetarako.

Bihar-etzi ezkontza izango delakoanitunetara biltzen den hizpaketa oro ondorerik gabe geratuko da, ez bada ezkontzarik egiten urtebeteko epean.

Kontratuen erregela orokorrek arautuko dute ezkontzako itunen baliogabetasuna. Deuseztatzearen ondorioekez diete kalterik egingo hirugarren onustedunei.

Ezkontzaren ondoriozko dohaintzakdira edozein pertsonak, ezkontzaren aurretik eta horri begira, senarrarentzat, emaztearentzat edo bientzat egiten dituenak.

Erregela orokorrek arautzen dituzte dohaintza horiek, hurrengo artikuluek erregelok aldarazten ez dituztenneurrian.

Legearen arabera ezkon daitekeenadingabeko emantzipatugabeak ere, ezkontzako itunetan nahiz horietatik kanpo, bere ezkontzaren ondoriozko dohaintzak egin ditzake bere gurasoen edo tutorearen baimenarekin. Dohaintzok onartzeko, kode honen III. liburuko II. tituluan xedatutakoa beteko da.

Senar-emazteei batera dohaintzanemandako ondasunak bi-biei dagozkie, indibiso arruntean eta hainbana, salbu eta dohaintza-emaileak bestelakoa xedatu duenean.

Norbaitek ezkontzaren ondoriozzerbait eman edo hitzematen badu, ebikzioaren edo ezkutuko akatsen ondoriozko saneamendu-betebeharra izango du, gaitzustez jarduten duenean bakarrik.

Ezkontzaren ondorioz, bihar-etzisenar-emazte izango direnek dohaintzan eman diezazkiokete elkarri oraingo ondasunak.

Era berean, ezkontzaren aurretik etaezkontzako itunetan, etorkizuneko ondasunak eman daitezke dohaintzan, baina heriotza-kasurako bakarrik, eta testamentuzko oinordetzari buruzko xedapenek zehazten duten neurrian.

Ezkontzaren ondoriozko dohaintzak ondorerik gabe geratuko dira,ezkontzarik ez bada egiten urtebeteko epean.

Dohaintza horiek arrazoi orokorrengatik ezezta daitezke, salbu eta eurokegin eta gero seme-alabak jaiotzen direnean, edo haiek egitean ustez hilda zeudenak bizirik daudenean.

Hirugarrenek egindako dohaintzetan, zamen ez-betetzetzat har daitezke,dohaintzari ezar dakizkiokeen zama zehatzen ez-betetzeaz gain, edozein arrazoiren ondorioz ezkontza deuseztatzea, eta banantzea eta dibortzioa ere bai, baldin eta banantze edo dibortzio hori eragin zuten egitateak, epaiaren arabera, ezkontide dohaintza-hartzaileari egotzi ahal bazaizkio.

Irabazpidezko sozietatearen bidez,erkide egiten dira ezkontideentzat batak nahiz besteak lorturiko irabazi edo etekinak; ezkontza desegitean, horiek erdi bana eratxikiko zaizkie bi-bioi.

Irabazpidezko sozietatea hasiko daezkontza egiteko unean, edo geroago, ezkontzako itunetan eraentza hori hizpatzen denean.

Ezkontide bakoitzaren ondasun pribatiboak dira: 1. Sozietatea hastean ezkontide bakoitzari dagozkion ondasun eta eskubideak.

3. Ondasun pribatiboen kontura edohorien ordez eskuratutakoak.

4. Ezkontide bati bakarrik dagokionatzera-eskuratzeko eskubidearen bidez eskuratutakoak.

5. Pertsonari datxezkion ondasunaketa ondare-eskubideak, eta inter vivos eskualdatu ezin direnak.

6. Ezkontide bati berari edo harenondasun pribatiboei eragindako kalteen ordaina.

7. Norberak erabiltzeko arropa etaobjektuak, horiek aparteko baliorik ez badute.

8. Lanbide edo ogibidean aritzekobeharrezkoak diren tresnak, salbu eta establezimendu edo ustiategi erkidearen zati osagarri nahiz gehigarriak direnean.

4 eta 8. paragrafoetan aipaturikoondasunek ez dute izaera pribatiboa galduko, horiek funts erkideekin eskuratu arren; baina, kasu horretan, sozietatea ezkontide jabearen hartzekoduna izango da ordaindutako balioaren neurrian.

Irabazpidezko ondasunak dira: 1. Ezkontideetatik edozeinen lan edo industriaren bidez lorturikoak.

2. Ondasun pribatiboek eta irabazpidezkoek sortutako fruitu, errenta edokorrituak.

3. Ondare erkidearen kontura kostubidez eskuratutakoak, eskuraketa hori erkidegoarentzat egin nahiz senarrarentzat edo emaztearentzat bakarrik egin.

4. Atzera-eskuratzeko eskubide irabazpidezkoaren bidez eskuraturikoak,nahiz eta horiek diru-funts pribatiboekin ordaindu; kasu horretan, sozietatea ezkontidearen zorduna izango da ordaindutako balioaren neurrian.

Urte-kopuru zehatzean kobratukoden kopuru edo kreditua ezkontide batena bakarrik bada ondasun pribatibo gisa, ez dira irabazpidezkoak izango ezkontza bitartean mugaeguneraturiko epeetan kobratzen diren kopuruak; kreditua zein ezkontiderena izan eta berorren kapitaltzat hartuko dira kopuruok.

Ezkontide bati bakarrik badagokiogozamen-eskubidea edo pentsio-eskubidea, eskubide hori ezkontide horren ondasun pribatiboa izango da; baina irabazpidezkoak izango dira ezkontza bitartean sorturiko fruitu, pentsio edo korrituak.

Irabazpidezko sozietatearenak izangodira ezkontideetatik edozeinek jokoan lortzen dituen irabaziak, bai eta beste edozein arrazoiren bidez lortzen dituenak ere, horiek itzuli beharrik ez badago.

Aurretiaz akzio pribatiboen edobestelako sozietate-titulu nahiz sozietate-partaidetzen gaineko titulartasuna izateagatik harpideturikoak pribatiboak izango dira. Izaera hori edukiko dute, orobat, harpidetza-eskubidea besterentzeagatik lortutako kopuruek.

Harpidetza ordaintzeko funts erkideak erabiltzen badira, edo akzioaketekinen kontura jaulkitzen badira, ordaindutako balioa berreskura daiteke.

Prezio edo kontraprestazioaren bidez eskuraturiko ondasunak, prezioedo kontraprestazio horren zati bat irabazpidezkoa dela eta beste zatia pribatiboa, irabazpidezko sozietatearenak eta ezkontidearenak edo ezkontideenak izango dira indibisoan, bakoitzak egin dituen ekarpenen arabera.

Bi ezkontideek, elkarrekin adosetorriz, irabazpidezko izaera eratxiki ahal diete ezkontza bitartean kostu bidez eskuratzen dituzten ondasunei, prezio edo kontraprestazioaren etorburua, eta hori ordaintzeko modu eta epeak edozein izanda ere.

Sozietatea bitartean eta prezio geroratuaren truk, ezkontide batek ondasunak eskuratzen dituenean, ondasunokirabazpidezko izaera izango dute, lehenengo ordainketa izaera horretakoa bada, nahiz eta gainerako ordainketak diru pribatiboarekin egin. Lehenengo ordainketak izaera pribatiboa badu, ondasunak ere izaera hori edukiko du.

Ezkontide batek epera erosten baditu ondasunak sozietatea hasi baino lehen, ondasun horiek izaera pribatiboaedukiko dute beti, nahiz eta prezio geroratua, osorik zein zati batez, irabazpidezko diruarekin ordaindu.

Salbuespen gisa har daitezke familiaren etxebizitza eta ostilamendua; horieidagokienez, 1354. artikulua aplikatuko da.

Kode honekin bat etorriz ondasunak pribatiboak ala irabazpidezkoakdirenean, horiek eskuratzeko erabili diren ondasunek zein etorburu duten kontuan hartu gabe, ordaindutako balioa itzuli behar da, ondasun erkideen edo berezko ondarearen kontura, hurrenez hurren, likidazio-unean balio horren zenbateko eguneratua emanez.

Dena den, ondasun pribatiboetanhobekuntza egiten denean funts erkideak inbertitzearen ondorioz edo ezkontideetatik edozeinek jardutearen ondorioz, sozietatea hartzekodun izango da, hobekuntzaren ondorioz ondasunek, sozietatea desegiteko edo hobeturiko ondasuna besterentzeko unean, izan duten balio-gehikuntzaren neurrian.

Aurreko artikuluaren erregela berberak aplikatuko zaizkie merkataritzako ustiategian, establezimenduan nahizbeste edozein enpresatan izandako ondare-gehikuntzei.

Ezkontzan dauden ondasunak irabazpidezkoak direla uste da, bi ezkontideetatik bati ondasun pribatibo gisadagozkiola frogatzen ez den bitartean.

Gastuak irabazpidezko sozietatearen ardurapekoak izango dira, gastuonetorburua hurrengo arrazoietatik bat denean: 1. Familia mantentzea, bi-bion seme-alabak elikatu eta heztea, eta familiaren usadio eta inguruabarren arabera aurreneurrizko laguntzak ematea.

Ezkontide baten seme-alabak elikatueta heztea irabazpidezko sozietateari dagokio, seme-alabok familiaren etxean bizi direnean. Bestelako kasuetan, irabazpidezko sozietateak ordainduko ditu kontzeptu horien ondoriozko gastuak; baina, likidazio unean, sozietateari itzuli beharko zaizkio gastu horiek.

2. Ondasun erkideak eskuratu, ukaneta lupertzea.

3. Ezkontideetatik edozeinen ondasun pribatiboak modu arruntean administratzea. 4. Ezkontide bakoitzaren negozioak behar bezala ustiatzea edo lanbide, erti nahiz ogibidean aritzea.

Era berean, sozietatearen ardurapekoak izango dira bi ezkontideek, elkarrekin ados etorriz, dohaintzan emanedo hitzematen dituzten kopuruak, salbu eta horiek, oso-osorik edo zati batez, euretako baten ondasun pribatiboekin ordainduko direla ituntzen denean.

Ezkontide batek, irabazpidezko sozietatearen ardurapeko gastu nahiz ordainketetarako, ondasun pribatiboakekartzen baditu, ezkontide horrek eskubidea izango du ondasun horien balioa berreskuratzeko, ondare erkidearen kontura.

Irabazpidezko ondasunek zuzenekoerantzukizuna izango dute hartzekodunari begira, ezkontide batek zorrak hartzen baditu:

1. Etxeko ahala egikaritzean, edoirabazpidezko ondasunak kudeatu nahiz xedatzean, hori egitea berari badagokio lege-aginduz edo itunen ondorioz.

2. Lanbide, erti edo ogibidean moduarruntean aritzean, edo ondasun pribatiboak modu arruntean administratzean.

Ezkontideetatik bat merkataria bada,Merkataritza Kodean xedatutakoa beteko da.

Sozietatearen erantzukizun eta ardurapekoak izango dira ezkontide batekkontratutik kanpo hartutako betebeharrak, ezkontzako sozietatearen onurarako jarduteagatik edo ondasunak administratzeagatik, salbu eta ezkontide zordunaren doloak edo erru astunak eragiten dituenean.

Irabazpidezko ondasunekin aurreegingo zaie beti bi ezkontideek batera hartutako betebeharrei, eta ezkontide batek bestearen esanbidezko adostasunarekin harturiko betebeharrei ere bai.

Ezkontide baten zorrak aldi bereansozietatearen zorrak badira, sozietatearen ondasunek erantzukizun solidarioa izango dute zor horien gain.

Ezkontide batek, bestearen adostasunik gabe, irabazpidezko ondasun bateskuratzen duenean horren prezioa geroratuz, eskuraturiko ondasunak beti izango du prezio geroratuaren gaineko erantzukizuna, kode honen erregelen arabera beste ondasun batzuek duten erantzukizunari kalterik egin gabe.

Ezkontza bitartean ezkontide batekedozein jokotan galdu eta ordaintzen duenak ez du txikiagotzen irabazpidezko ondasunetan ezkontide horri dagokion zatia, galera neurrizkoa bada familiaren usadio eta inguruabarren arabera.

Legeak joko jakin batzuetan irabazitakoa erreklamatzeko akzioa eman,eta halako jokoetan ezkontide batek zerbait galdu, eta hori ordaintzen ez badu, ezkontide zordunaren ondasun pribatiboek bakarrik izango dute galdutakoaren gaineko erantzukizuna.

Exekuzioa ondasun erkideen gainegiten bada, ulertuko da ezkontide zordunak jasota duela, bere partaidetzaren kontura, ondasun exekutatuen balioa, ezkontide horrek beste ondasun pribatibo batzuekin ordaintzen dituenean ondasun erkide horiek, edo ezkontzako sozietatea likidatzen denean.

Aurreko artikuluak aipatzen duendesegitea gertatu eta gero, ondasunen banantze-eraentza aplikatuko da, salbu eta, hiru hilabeteko epean, zordunaren ezkontideak agiri publikoan aukeratzen duenean irabazpidezko beste sozietate bat hastea.

Administratze-egintzak burutzeko biezkontideen adostasuna beharrezkoa denean, horietatik bat adostasuna emateko ezinduta badago edo bidegabe ezezkoa ematen badio adostasuna emateari, epaileak adostasun hori ordez dezake bere ustez eskaera oinarriduna bada.

Irabazpidezko ondasunen gain kostu bidez xedatze-egintzak burutzeko,nahitaezkoa izango da bi ezkontideen adostasuna.

Ezkontide batek adostasuna emateariezezkoa ematen badio edo adostasun hori emateko ezinduta badago, epaileak xedatze-egintza bat edo batzuk baimen ditzake, aurretiaz informazio laburra bilduz, bere ustez egintzok familiaren intereserako direnean. Salbuespenez, epaileak bere ustez komenigarri diren mugapen edo kautelak erabakiko ditu.

Deusezak izango dira dohainekoegintzak, bi ezkontideen adostasunarekin burutzen ez badira. Hala ere, ezkontide bakoitzak usadioaren araberako eskuzabaltasunak egin ditzake irabazpidezko ondasunekin.

Ezkontide bakoitzak testamentubidez xeda ditzake irabazpidezko ondasunen erdiak.

Ondare pribatiboen fruitu eta irabaziek, eta edozein ezkontideren irabaziek sozietatearen hartzekoa osatzendute, eta irabazpidezko sozietatearen zama eta erantzukizunen menpe geratzen dira. Hala ere, ezkontide bakoitzak bere ondasunen fruitu eta produktuak xeda ditzake, bere ondare pribatiboaren administratzaile den heinean eta ondore horretarako bakarrik.

Ezkontide bakoitzak, bestearen adostasunik gabe, baina hori jakinaren gainean dagoela, aurrerakin gisa har dezake familiaren usadio eta inguruabarrenarabera beharrezkoa duen irabazpidezko eskudirua, bere lanbidean aritzeko edo bere ondasunak modu arruntean administratzeko.

Ezkontideek informazioa eman behar diote elkarri, aldian-aldian, edozeinjarduera ekonomikoren egoerari buruz eta jarduera horren etekinei buruz.

Baliozkoak izango dira ezkontide batek, ondasunak administratu edo diruanahiz balore-tituluak xedatzeko, burutzen dituen egintzak, baldin eta ondasun, diru nahiz balore-titulu horiek ezkontide horren izenean edo eskuetan badaude.

Kreditu-eskubideak, horien izaeraedozein izanik ere, zein ezkontideren izenean eratu eta ezkontide horrek egikarituko ditu eskubideok.

Ezkontideetatik edozeinek burutuahal izango du ondasun eta eskubide erkideen defentsa, akzio nahiz salbuespenen bitartez.

Beharrezko eta presako egintzak burutzeko, egintzok bereziak izan arren,nahiko da ezkontide baten adostasuna.

Ezkontideari lege-aginduz eskualdatuko zaizkio irabazpidezko sozietateak dituen ondasunen administrazioaeta xedapena, baldin eta ezkontide hori bere ezkontidearen tutorea edo legezko ordezkaria bada.

Auzitegiek ezkontide bati eman diezaiokete administrazioa, bestea adostasuna emateko ezinduta dagoenean, familia bertan behera utzi duenean edoegitezko banantzea gertatu denean.

Norbaitek egintzaren bat burutzenduenean bere ezkontidearen eskubideei iruzur eginez, aurreko artikuluan xedatutakoa aplikatuko da beti; eta, horrez gain, eskuratzaileak gaitzustez jokatu badu, harako egintza hutsaltzeko modukoa izango da.

Irabazpidezko sozietatea zuzenbideosoz amaituko da:

1. Ezkontza desegiten denean. 2. Ezkontza deuseza dela adierazten denean.

3. Ezkontideen arteko banantzeaepaiketa bidez dekretatzen denean.

4. Ezkontideek beste ondasun-eraentza bat ituntzen dutenean, kode honetan arauturiko moduan.

Halaber, irabazpidezko sozietateaamaituko da, ezkontide batek hori eskatu eta epaileak hala erabakitzen badu, hurrengo kasuetatik batean:

1. Beste ezkontidea epaiketa bidezezgaitua izan denean, ezkontide hori absente dagoela edo zarrastela dela adierazi denean, porrotean edo hartzekodunen konkurtsoan dagoela adierazi denean, edota familia bertan behera uzteagatik kondenatua izan denean.

Epaileak desegitea erabaki dezan,nahiko izango da hori eskatzen duen ezkontideak epailearen ebazpen egokia aurkeztea.

3. Ezkontideek urtebete baino gehiago daramatenean egitez banandurik,bi-biok horretan ados daudelako edo batek etxea bertan behera utzi duelako.

4. Ez-betetze larri edo errepikatuaburutzen denean, ezkontideek euren jarduera ekonomikoen ibilerari eta etekinei buruz informazioa emateko duten eginbeharraren aurka.

Zor pribatiboak direla-eta ezkontidebatek irabazpidezko sozietatean duen zatia enbargatu eta sozietatea desegiteko, kode honetan bereziki xedatutakoa beteko da.

Behin sozietatea desegin eta gero,hori likidatu beharra dago; likidazioa hasiko da sozietatearen aktibo eta pasiboari buruzko inbentarioa eginez.

Aktiboaren barruan sartu beharkodira:

1. Desegite-unean dauden irabazpidezko ondasunak. 2. Legearen aurkako edo iruzurrezko negozioen bidez besterendutako ondasunen zenbateko eguneratua, ondasun horiek berreskuratzen ez badira.

3. Ezkontide baten ardurapekoakizanik, sozietateak ordaintzen dituen kopuruen zenbateko eguneratua, eta, oro har, edozein ezkontideren aurka sozietateak dituen kredituen zenbateko eguneratua.

Sozietatearen pasiboaren barruansartuko dira hurrengo partidak:

1. Sozietatearen ardurapeko zorrak,horiek ordaintzeko badaude.

2. Ondasun pribatiboen baliobesteko zenbateko eguneratua, ondasunhoriek diruz itzuli behar direnean sozietatearen intereserako gastatu izan direlako.

Erregela bera aplikatuko zaie ondasunotan gertaturiko narriadurei, horieksortzen badira ondasunak sozietatearen onurarako erabiltzearen ondorioz.

3. Sozietatearen ardurapekoak izanik,ezkontide batek ordaintzen dituen kopuruen zenbateko eguneratua, eta, oro har, ezkontideek sozietatearen aurka dituzten kredituen zenbateko eguneratua.

Behin inbentarioa egin eta gero, sozietatearen zorrak ordainduko dira lehenengo lekuan, mantenu-zorretatik hasita, horiek lehenespenekoak izango baitira beti. Gainerako zorrei dagokienez, inbentariopeko ondasunak ez badira zorrok ordaintzeko beste, kredituen pilaketa eta hurrenkerari buruz xedatutakoa beteko da.

Sozietatearen zorrak oso-osorik ordaintzen ez diren bitartean, hartzekodunek eutsi egingo diete ezkontide zordunaren aurka dituzten kredituei. Zordun ezden ezkontideak berari adjudikatu zaizkion ondasunekin egingo die aurre halako zorrei, baldin eta inbentarioa behar den moduan egiten bada epaiketa bidez edo epaiketatik kanpo.

Horren ondorioz ezkontide batek ordaintzen badu berari egotzi ahal zaionkopurua baino gehiago, bestearen aurka berreskaera-eskubidea erabil dezake.

Irabazpidezko sozietatearen hartzekodunek horren likidazioan dituzteneskubideak, eta legeek jarauntsien banaketa eta likidazioan eurei aitortzen dizkietenak, berberak dira.

Inbentariopeko ondasunetan aurreko artikuluek finkaturiko kenkariakegin eta gero, gerakinak irabazpidezko sozietatearen hartzekoa osatuko du, eta gerakin hori erdibanatu egingo da ezkontideen artean edo euren jaraunsleen artean.

Likidazio-unean ezkontide bat bestearen hartzekodun pertsonal gertatzenbada, ezkontide horrek eska dezake bere kreditua ondasun erkideak adjudikatuz ordaindua izan dadin, salbu eta zordunak borondatez ordaintzen duenean.

Ezkontide bakoitzak eskubidea izango du, bere hartzekoa bete arte, bertanlehenespenez sar daitezen:

1. Norberak erabiltzeko ondasunakizanik, 1346. artikuluaren 7. zenbakian sartzen ez direnak.

2. Ezkontide horrek benetan kudeatzen duen ustiategi ekonomikoa. 3. Ezkontideak bere lanbidean aritzeko erabili duen lokala.

4. Ezkontide bat hiltzen denean,besteak ohiko bizilekutzat izan duen etxebizitza.

Aurreko artikuluaren 3 eta 4. zenbakietako kasuetan, ezkontideak eskadezake, aukeran baitu, ondasunen jabetza berari eratxikitzea, edo, horien gain eta beraren mesederako, erabiltze- edo biztantze-eskubidea eratzea.

Ondasunen masa erkidetik mantenua emango zaie ezkontideei, edo, haladenean, alargunari eta seme-alabei, inbentariopeko ondasunak likidatzen diren bitartean eta pertsona horiei euren hartzekoa eman arte; hala ere, mantenuaren kopuruak gainditzen badu pertsona horiek fruitu eta errenten ondorioz jasoko zuketena, euren hartzekotik kenduko da gaindikina.

Pertsona bera bi aldiz edo gehiagoezkontzeagatik, bi ezkontza edo gehiagoren irabazpidezkoak aldi berean likidatu behar badira, eta inbentariorik ez badago, era guztietako frogak onartuko dira sozietate bakoitzaren kapitala zehazteko. Zalantzarik izanez gero, irabazpidezkoak proportzioz eratxikiko zaizkie sozietate ezberdinei, bakoitzaren iraupena eta kasuan kasuko ezkontideen ondasunak nahiz sarrerak kontuan hartuta.

Partaidetza-eraentzaren bidez, ezkontide bakoitzak eskubidea eskuratzendu, zertarako eta eraentza hori indarrean egon artean besteak lortu dituen irabazietan parte hartzeko.

Ezkontide bakoitzari dagozkio administrazioa, luperketa eta xedapen askea,ezkontza egiteko unean berak zituen ondasunen gain, eta geroago edozein tituluren bidez eskura ditzakeen ondasunen gain ere bai.

Kapitulu honetan arautzen ez direngai guztietan, ondasunen banantze-eraentzari buruzko arauak aplikatuko dira partaidetza-eraentza indarrean dagoen artean.

Partaidetza-eraentzapean ezkontzendirenek, biek batera, ondasun edo eskubideren bat eskuratzen badute, ondasun edo eskubide hori bi-bioi dagokie indibiso arruntean.

Ezkontide batek partaidetza-eraentzaren amaiera eska dezake, bestearenadministrazio irregularrak kalte larriak egin ahal dizkienean haren interesei.

Behin azkentzea gertatu eta gero,irabaziak zehaztuko dira, ezkontide bakoitzaren hasierako eta amaierako ondareen artean dauden aldeak kontuan hartuta.

Ulertuko da ezkontide bakoitzarenhasierako ondarean sartzen direla:

1. Eraentza hastean ezkontide bakoitzari dagozkion ondasun eta eskubideak. 2. Jarauntsi, dohaintza nahiz legatuaren bidez geroago eskuratutakoak.

Ezkontide bakoitzari eraentza hastean dagozkion betebeharrak kendukodira, eta, hala denean, oinordetza-betebeharrak eta dohaintza zein legatuari datxezkion zamak ere bai, horiek jarauntsiko edo dohaintzapeko ondasunak gainditzen ez dituzten neurrian.

Pasiboa aktiboa baino handiagoabada, ez da hasierako ondarerik izango.

Hasierako ondarea osatzen dutenondasunak zenbatetsiko dira eraentza hastean, edo, hala denean, horiek eskuratzeko unean, halakoek duten egoera eta balioa kontuan hartuta.

Zenbatespenaren zenbatekoa eguneratu beharko da eraentza amaitzenden egunean.

Ezkontide bakoitzaren amaierakoondarea osatuko dute eraentza amaitzeko unean ezkontide horren titulartasunpekoak diren ondasun eta eskubideek, betetzeke dauden betebeharrak kenduz.

Amaierako ondarean sartuko da ezkontide batek bestearen adostasunikgabe dohain bidez xedatu dituen ondasunen balioa, salbu eta xedapen horiek usadioen araberako eskuzabaltasunak direnean.

Erregela bera aplikatuko da, ezkontide batek, bestearen eskubideei iruzureginez, burutzen dituen egintzei dagokienez.

Amaierako ondarea osatzen dutenondasunak eraentza amaitzeko unean zenbatetsiko dira, haiek duten egoera eta balioa kontuan hartuz; eta, dohainik edo iruzurrez besterendutako ondasunak, besterentze-unean horiek zuten egoera eta eurok amaierako eguna arte artatu izan balira beroriek izango zuketen balioa aintzat hartuz.

Ezkontide batek bestearen aurkaedozein tituluren ondorioz dituen kredituak, baita ezkontide horren betebeharrak zuzkitu edo betetzearen ondorioz ere, ezkontide hartzekodunaren amaierako ondarean zenbatu eta ezkontide zordunaren ondaretik kenduko dira.

Ezkontide baten eta bestearen amaierako eta hasierako ondareen arteko aldea positiboa denean, gehikuntzariktxikiena izan duen ezkontideak jasoko du bere ondare-gehikuntzaren eta beste ezkontideak izandako gehikuntzaren arteko aldearen erdia.

Ondareetatik batek bakarrik dueneansaldo positiboa, partaidetza-eskubidea izango da ondare horren titular ez den ezkontidearentzat, harako gehikuntzaren erdiaren gainean.

Erdi banako partaidetza besterikezin da hitzartu, inork bere ezkontideaz besteko pertsona batekin ondorengoak baditu.

Partaidetza-kreditua diruz ordaindubeharko da. Zailtasun larriak badaude berehalako ordainketa egiteko, epaileak geroratzea eman dezake, baldin eta geroratze hori ez bada hiru urtetik gorakoa, eta zorra eta horren legezko korrituak behar beste bermaturik geratzen badira.

Partaidetza-kreditua ordain daiteke ondasun zehatzak adjudikatuz, interesdunak horretan ados badatoz, edo,zordunak egindako eskaera oinarridunaren ondorioz, epaileak hori erabakitzen badu.

Zordunaren ondarean ez badagobehar besteko ondasunik irabazien gaineko partaidetza-eskubidea ordaintzeko, ezkontide hartzekodunak aurkara ditzake bere adostasunik gabe dohain bidez egindako besterentzeak eta bere eskubideei iruzur eginez buruturikoak ere bai.

Aurreko artikuluak aipatzen dituenaurkaratze-akzioak iraungi egingo dira, partaidetza-eraentza azkendu eta bi urte igaro eta gero; eta akzio horiek ezin izango dira egikaritu kostu bidezko eskuratzaile onustedunen aurka.

Ezkontideen artean ondasunen banantzea izango da: 1. Ezkontideek hori hitzartu dutenean.

2. Ezkontideek ezkontza-itunetanhitzartu dutenean euren artean ez dela irabazpidezko sozietaterik izango, baina ez dituztenean adierazi euren ondasunetan eraendu behar duten erregelak.

3. Ezkontza bitartean irabazpidezkosozietatea edo partaidetza-eraentza azkentzen denean, salbu eta interesdunen borondatez eraentza horren ordez beste eraentza bat ezartzen denean.

Ondasunak banantzeko demandaeta banantze hori adierazten duen epai irmoa Jabetza Erregistro eskudunean jaso behar dira idatzoharraren edo inskripzioaren bidez, hurrenez hurren, ondasun higiezinen gainekoak badira.

Ondasunen banantze-eraentzan, ezkontide bakoitzari dagozkio haren hasierako unean berak dituen ondasunaketa geroago edozein tituluren bidez eskuratzen dituenak ere bai. Era berean, ezkontide bakoitzari dagozkio ondasun horien administrazioa, gozatzea eta xedatze askea.

Ezkontide batek bestearen ondasunak nahiz interesak administratu edokudeatzen baditu, mandatariari dagozkion betebehar eta erantzukizun berberak izango ditu; hala ere, ezkontide horrek ez du izango kontuak emateko betebeharrik, bien bitartean eskuratu edo kontsumitzen dituen fruituen inguruan, salbu eta frogatzen denean fruituok ez zituela inbertitu ezkontzaren zamei aurre egiteko beharrizanetan.

Ezkontide bakoitzak harturiko betebeharren gainean, berak du erantzukizun esklusiboa. Etxeko ahal arrunta egikaritzean hartu betebeharren gaineko erantzukizuna bi ezkontideek izango dute, kode honen 1319 eta 1438. artikuluek ezarritako moduan.

Ondasun edo eskubideren bat zeinezkontideri dagokion egiaztatu ezin denean, bi ezkontideena izango da erdi bana.

Ezkontide bat porrot edo konkurtsoan dagoela adierazi eta gero, hartzekodunen onurarako uste izango da,horren aurkako frogarik izan ezean, ezkontide horrek besteari dohaintzan eman zizkiola azken horrek, kostu bidez eta adierazpena egin baino lehenagoko urtean edo porrotaren atzeraeragina aplikatzen den epean, eskuratu dituen ondasunen erdiak. Presuntzio hori ez da aplikatuko, ezkontideak epaiketa bidez edo egitez bananduta badaude.

Dekretaturiko ondasun-banantzeaez da aldatuko ezkontideen arteko berradiskidetzearen ondorioz, baldin eta banantze pertsonala gertatzen bada edo ondasun-banantzea eragin duten gainerako arrazoietatik edozein desagertzen bada.

Aurreko artikuluan xedatutakoagorabehera, ezkontideek ezkontzako itunetan erabaki dezakete ondasunak banandu aurretik eraentzen zuten erregelak eurak berriro aplikatzeko.

Ezkontideek ezkontza-itunetan agerraraziko dute zeintzuk diren ezkontzara dakartzaten ondasun berriak; etaondasunok ondasun pribatibotzat hartuko dira, nahiz eta banantzearen ondorioz egindako likidazioaren aurretik irabazpidezkoak izan, oso-osorik zein zati batez.

Salerosketa-kontratuaren bidez, kontratugile batek bere gain hartzen dugauza zehatza emateko betebeharra, eta besteak, gauza horren truk prezio zehatza ordaintzeko betebeharra, diruz edo dirua ordezkatzen duen zeinuaren bidez.

Salmenta-prezioaren zati bat diruabada eta gainerakoa beste gauza bat, kontratua kalifikatuko da kontratugileen ageriko asmoaren arabera. Asmo hori agerrarazten ez bada, kontratua trukaketatzat hartuko da, baldin eta prezio-zatiaren truk emandako gauzaren balioak gainditzen badu diruaren balioa edo horren baliokidearena; bestela, kontratua salmentatzat hartuko da.

Prezioa zehatza dela ulertzeko, nahiko izango da berori halakoa izatea beste gauza zehatz bati begira, edo preziohorren finkapena pertsona jakinaren nahierara uztea.

Prezioaren finkapena ezin da inoizutzi kontratugileetako baten nahierara.

Gauza eta prezioaren gainean adostasuna dagoenean, saltzeko edo erostekohitzemateak eskubidea emango die kontratugileei, kontratuaren betetzea elkarri erreklamatzeko.

Saltzeko edo erosteko hitzemateaezin bada bete, saltzailearentzat eta eroslearentzat kasuan-kasuan eraenduko du liburu honetan betebehar eta kontratuei buruz xedaturikoak.

Saldutako gauzaren gaineko kalteaedo probetxua, behin kontratua burutu eta gero, 1096 eta 1182. artikuluek arautuko dute.

Erregela bera aplikatuko zaio gauzasuntsikorren salmentari, bakan eta prezio bakar baten truk egiten denean, edo gauzon pisua, zenbakia edo neurria kontuan hartu gabe.

Gauza suntsikorrak saltzen badiraeuren pisu, kopuru edo neurriaren arabera finkaturiko prezioaren truk, erosleari ez zaio arriskua egotziko gauzok pisatu, zenbatu edo neurtu arte, salbu eta eroslea berandutzan erori denean.

Salmenta egin bada saldutako gauzarekin proba edo entsegua egiteko,edo, salmentako gauzak jaso aurretik, ohikoa bada horiek dastatu edo horiekin proba egitea, salmentok baldintza etengarriaren menpe egin direla uste izango da beti.

Salerosketa-kontratuan erresak edoseinaleak izan badira tartean, kontratua hutsal daiteke, baldin eta erosleari horiek galtzeko edo saltzaileari erresak bikoiztuta itzultzeko beren beregi eskatu, eta hala egiteko adostasuna erakutsi badu.

Eskritura egiteko gastuak saltzaileakordainduko ditu, eta lehenengo kopiaren gastuak eta salmentaren osteko gainerako gastuak erosleak ordainduko ditu, aurkako itunik izan ezean.

Lege berezietan ezarritakoak arautuko du herri-onura dela-eta nahitaezkobesterentzea.

Salerosketa-kontratua egin dezaketekode honen arabera betebeharrak hartu ahal dituzten pertsona guztiek, hurrengo artikuluetan jasotako aldarazpenei kalterik egin gabe.

Ezkontideek ondasunak sal diezazkiokete elkarri.1459. artikulua

Ezin dituzte erosketaren bidez eskuratu, ezta jendaurreko edo epaiketazko enkantearen bidez ere, dela zuzenean,dela tartean jarritako beste pertsona baten bidez:

1) Tutoretza karguan ari direnek,euren zaintza edo babespean jarritako pertsonaren edo pertsonen ondasunak.

2) Mandatariek, eurek administratuedo besterendu beharreko ondasunak.

3) Albazeek, euren ardurapean jarritako ondasunak. 4) Enplegatu publikoek, estatuaren, udalerrien, herrien edo eurek administratu beharreko establezimendu publikoen ondasunak.

Xedapen hori aplikagarria izangoda epaile eta adituentzat ere bai, horiek edozein moduz salmentan esku hartzen badute.

5) Magistratuek, epaileek, Fiskaltzako kideek, auzitegi eta epaitegietakoidazkariek, eta justiziako ofizialek, auzitegian eztabaidapean dauden ondasun eta eskubideak, euren eginkizunak zein jurisdikziotan edo lurraldetan bete eta bertan; debeku hori hedatzen da lagatze bidezko eskuratze-egintzetara ere bai.

Erregela horren salbuespen gisa har

5. zenbaki honetan jasotako debekuak bere barruan hartuko ditu abokatueta prokuradoreak, auzigai diren eskubide eta ondasunei begira, baldin eta auzi horretan parte hartzen badute euren lanbide edo ogibidea dela eta.

Salmenta egiteko unean, salmentahorren objektu den gauza oso-osorik galtzen bada, kontratua ondorerik gabe geratuko da.

Hala ere, gauza horren zati bat bakarrik galdu bada, erosleak aukeran dukontratuan atzera egitea, edo geratzen den zatia erreklamatzea, hasieran hitzartutako prezio osoaren araberako zatia ordainduz.

Saltzailearen betebeharra da salmentaren objektu den gauza eman etahorren saneamendua egitea.

Saldutako gauza eman dela ulertuko da, gauza hori eroslearen esku etahorren edukitzapean jartzen denean.

Salmenta eskritura publikoaren bidez egiten denean, baliokideak izangodira eskritura egitea eta kontratuaren objektu den gauza ematea, baldin eta eskritura horrek aurkakoa erakutsi edo ondorioztatzen ez badu argi eta garbi.

Ondasun gorpuzgabeei dagokienez,1462. artikuluaren bigarren lerrokadan xedatutakoa aplikatuko da. Lerrokada hori aplika ezin daitekeen kasuetan, ematetzat ulertuko da jabetza-tituluak eroslearen esku jartzea, edo erosleak berak bere eskubidea erabiltzea saltzailearen adostasunarekin.

Saldutako gauza emateko gastuaksaltzaileak ordaindu beharko ditu, eta gauza garraiatu edo lekualdatzeko gastuak, erosleak, hizpaketa bereziren bat dagoenean izan ezik.

Saltzaileak ez du saldutako gauzaemateko betebeharrik, erosleak ez badio prezioa ordaindu edo kontratuan ez bada epe bat zehaztu ordainketa egiteko.

Halaber, saltzaileak ez du saldutakogauza emateko betebeharrik, ordainketaren geroratzea edo epe-muga hitzartu denean, baldin eta, salmenta egin eta gero eroslea kaudimengabe dela atzemateagatik, saltzaileak prezioa galtzeko hur-hurreko arriskua badu.

Erregela horren salbuespen gisa hardaiteke erosleak epe hitzartuan eta fidantza bidez ordainketa bermatzea.

Saltzaileak saldutako gauza emanbeharko du, kontratua burutzean gauza horrek zuen egoera berean.

Fruitu guztiak erosleari dagozkio,kontratua burutu zen egunetik.

Ondasun higiezinen salmenta egitenbada ondasunen luze-zabala adieraziz eta prezioa neurri edo zenbaki unitateen arabera finkatuz, saltzaileak kontratuan adierazitako guztia eman beharko dio erosleari, horrek hala eskatuz gero; baina hori ezinezkoa bada, erosleak aukeran du prezioaren proportziozko beherapena eskatu edo kontratua hutsaltzea, baldin eta, azken kasu horretan, luze-zabalak izandako txikipena ez bada ondasun higiezinari eratxikitako luze-zabalaren hamarrenetik beherakoa. Gauza bera egingo da, bi luze-zabalak berdinak izan arren, horietako zati batek ez badu kontratuan adierazitako kalitatea.

Kasu horretan, hutsalketa eroslearen borondatez bakarrik gertatuko da,saldutako gauzaren balio-beherapenak gainditzen duenean hitzartutako prezioaren hamarrena.

Aurreko artikuluaren kasuan, ondasun higiezinaren luze-zabala edo zenbakia kontratuan adierazitakoa bainohandiagoa bada, erosleak prezio-gaindikina ordaindu beharko du, luze-zabalaren edo zenbatekoaren gehikuntza ez bada kontratuan adierazitakoaren hogeirena baino handiagoa; baina hogeiren hori gainditzen bada, erosleak aukeran du ondasun higiezinaren balio handiagoa ordaindu edo kontratuan atzera egitea.

Ondasun higiezinaren salmenta egiten bada goren mugako prezioarekin,ez, ordea, neurri edo zenbaki unitateen arabera, ez da prezio horren gehikuntza edo txikipenik gertatuko, nahiz eta luze-zabala edo zenbatekoa kontratuan adierazitakoa baino handiagoa edo txikiagoa izan.

Aurreko hiru artikuluetatik sortutako akzioen preskripzioa sei hilabeteigaro eta gero gertatuko da, ematearen egunetik zenbatuta.

Gauza berbera erosle desberdineisaltzen bazaie, jabetza eskualdatuko zaio onustez gauza horren edukitza lehenengo eskuratzen duenari, gauza hori higigarria baldin bada.

Gauza higiezina bada, jabetza dagokio hori Jabetza Erregistroan lehenago inskribatu duen eskuratzaileari. Inskripziorik ez dagoenean, jabetza dagokio gauzaren edukitza onustez lehenago eskuratzen duenari; eta, edukitzarik ez badago, datarik zaharreneko titulua aurkezten duenari, hori ere onusteduna bada.

1461. artikuluak aipatzen duen saneamenduaren ondorioz, saltzaileakerosleari begira erantzukizuna izango du:

1) Saldutako gauzaren edukitza legezko eta baketsuaren gainean. 2) Gauza horrek dituen ezkutuko akats edo hutsen gainean.

1. Saneamendua,

Ebikzioa gertatuko da, eroslearikentzen zaionean, epai irmoaren bidez eta erosketaren aurreko eskubide baten ondorioz, berak erositako gauza osoa edo horren zati bat.

Saltzaileak ebikzioaren ondoriozkoerantzukizuna izango du, kontratuan ezer adierazi ez arren.

Kontratugileek, alabaina, saltzailearen legezko betebehar hori gehitu,txikiagotu edo ezabatu ahal izango dute.

Deuseza izango da itun oro, horrenbidez saltzailea ebikzioaren ondoriozko erantzukizunetik askatu eta saltzaile hori gaitzusteduna bada.

Erosleak ebikzio-kasuetarako saneamendu-eskubideari uko egin eta gero,ebikzio-kasua gertatzen denean, saltzaileak eman beharko du saldutako gauzak ebikzio-unean zuen prezioa bakarrik, salbu eta erosleak uko egin duenean ebikzioaren arriskuak jakinda eta horren ondorioak onartuz.

1478. artikulua Saneamendua hizpatzen denean edo horren inguruan ezer ituntzen ez denean, ebikzioa gauzatzen bada, erosleak saltzaileari eska diezazkioke:

1) Saldutako gauzak ebizkio-uneanzuen prezioa itzultzea, hori salmentako prezioa baino handiagoa izan zein txikiagoa izan.

2) Fruituak edo etekinak, baldin etakondenatua izan bada epaiketan garaile atera denari horiek ematera.

3) Ebikzioa ekarri duen auziarenkostuak, eta, hala denean, saltzailearekin saneamenduaren gainean izan duen auziarenak ere.

4) Kontratuaren gastuak, erosleakordaindu baditu.

5) Kalteak eta korrituak, eta borondatezko edo atsegin hutsezko gastuakere bai, gauza gaitzustez saldu bada.

Hori berori beteko da, gauza bi edogehiago batera saltzen direnean goren mugako prezioaren truk, edo bakoitza bere prezioaren truk, baldin eta argi eta garbi agertzen bada erosleak ez zukeela gauza bat bakarrik erosiko, horrekin batera bestea erosi izan ez balu.

Saneamendua ezin da eskatu, hariketa epai irmoa izan arte; epai horrek eroslea kondenatuko du eskuratutako gauza osoa edo horren zati bat galtzera.

Saltzaileak saneamendu egokia egiteko betebeharra du, frogatzen deneanebikzio-demanda jakinarazi zaiola, erosleak hala eskaturik. Jakinarazpenik izan ezean, saltzaileak ez du saneamendu-betebeharrik izango.

Erosle demandatuak eskatuko du,Prozedura Zibilaren Legeak demandari erantzuteko ezarri duen epe-mugan, demanda hori saltzaileari edo saltzaileei ahalik arinen jakinaraztea.

Jakinarazpena egingo da, lege berberak demandatuak epatzeko ezartzenduen moduan.

Ebikzioaren ondorioz zitatu direnak ez badira garaiz eta behar den moduan agertzen, demandari erantzutekoepe-mugak aurrera egingo du erosleari begira.

Saldutako finka ageriko ez den zamaedo zortasun baten bidez kargaturik badago eskrituran ezer aipatu gabe, eta zama horren izaera dela-eta ulertu behar bada erosleak ez zukeela gauza hori erosiko, karga horren berri izan balu, erosle horrek kontratuaren hutsalketa eska dezake, salbu eta kalte-ordain egokia jasotzea hobesten duenean.

Urtebetea igaro eta gero, erosleakkalte-ordaina bakarrik eska dezake, epealdi berean, zama edo zortasuna atzeman den egunetik zenbatuta.

2. Saldutako gauzaren ezkutuko akatsedo zamen ondoriozko saneamendua

Saltzaileak betebeharra du saldutako gauzaren ezkutuko akatsak saneatzeko, baldin eta, akatson ondorioz,gauza ez bada egokia xedetzat duen erabilera betetzeko, edo akatsok erabilera hori hainbeste txikiagotu badute, ezen erosleak ezkutuko akats horien berri izan balu, ez baitzukeen gauza eskuratuko edo gauza horren truk prezio txikiagoa ordainduko baitzukeen; hala ere, saltzaileak ez du erantzukizunik izango ageriko edo begi-bistako akatsen gainean, ezta begi-bistan ez daudenen gainean ere, baldin eta eroslea aditua bada, eta, bere ogibide edo lanbidearengatik, erraz atzeman behar baditu halakoak.

Saltzaileak erosleari begira erantzukizuna du, saldutako gauzaren ezkutukoakats edo hutsengatik, nahiz eta horien berri izan ez.

Aurreko bi artikuluetako kasuetan,erosleak aukeran du kontratuan atzera egitea, berak ordaindu zituen gastuak berreskuratuz; edo, bestela, prezioa proportziozko kopuruan txikiagotzea, adituen iritziaren arabera.

Saltzaileak saldutako gauzaren ezkutuko akats edo hutsak badakizki, etaez badizkio horiek adierazten erosleari, erosle horrek aukera berbera izango du, eta, horrez gain, kalte-galeren ordaina emango zaio, hutsalketa aukeratzen badu.

Saldutako gauzak ezkutuko akatsenbat badu salmenta-unean, eta, geroago, ezusteko kasuan edo eroslearen erruz galtzen bada, erosle horrek saltzaileari erreklama diezaioke berak ordaindutako prezioa, galera-unean gauzak zuen balioa kenduz.

Saltzaileak gaitzustez jardun badu,erosleari kalte-ordaina eman beharko dio, eta korrituak ordaindu beharko dizkio.

Epaiketazko salmentetan, ez da kalte-galeren gaineko erantzukizunik izango, baina aurreko artikuluetan xedaturiko beste guztia gertatuko da.

Aurreko bost artikuluek eratortzendituzten akzioak sei hilabete igaro eta gero azkenduko dira, saldutako gauza ematen denetik zenbatuta.

Animalia bi edo gehiago batera saltzen badira goren mugako prezioarentruk edo bakoitzarentzat finkatutako prezioaren truk, bakoitzaren tratuhauste akatsak berari dagokion tratua haustea bakarrik ekarriko du, eta ez besteena, salbu eta agertzen denean erosleak ez zukeela animalia osasuntsua erosiko, horrekin edo horiekin batera akastuna erosi izan ez balu.

Saneamendua ez da gertatuko animalia eta abelburuen ezkutuko akatsenondorioz, baldin eta salmenta azokan edo jendaurreko enkantean egiten bada, edo salmenta hori zalditeria hondakin gisa besterentzeko egiten bada, hurrengo artikuluan ezarritako kasuan izan ezik.

Ezin dira salmenta-kontratuaren objektu izan gaixotasun kutsagarria dutenabelburu eta animaliak. Horien inguruan egindako kontratu oro deuseza izango da.

Deuseza izango da, orobat, abelburueta animalien salmenta-kontratua, baldin eta kontratuan bertan adierazi bada zein zerbitzu edo erabileratarako eskuratzen diren animalia edo abelburu horiek, eta ez badute balio zerbitzu edo erabilera hori gauzatzeko.

Hala ere, adituak, ezjakinean edogaitzustez, ez badu akatsik atzematen edo adierazten, kalte-galeren gaineko erantzukizuna izango du.

Tratu-hauste akzioa animalien akatsedo hutsetan oinarritzen bada, akzio hori berrogei eguneko epean jarri beharko da, animalia erosleari ematen zaionetik zenbatuta, salbu eta herri bakoitzeko usadioetan epe luzeagoak edo laburragoak ezartzen direnean.

Animalien salmentetan, akzio horiegikaritu ahal izango da, legeak edo toki usadioek ezarritako akats eta hutsei dagokienez bakarrik.

Animalia hiltzen bada hori erosi etahiru egunetara, saltzaileak izango du erantzukizuna, baldin eta, adituen iritziz, animaliaren heriotza eragin duen gaixotasuna kontratuaren aurrekoa bada.

Animalia eta abelburuek tratua hausteko akatsak badituzte, horien salmentetan erosleak 1486. artikuluan adierazitako ahalmena izango du; alabaina,ahalmen hori erabili beharko du, tratu-hauste akzioa egikaritzeko epe-muga berberaren barruan, kasuan-kasuan adierazten den bezala.

Kontratuak ez baditu horiek finkatzen, ordainketa egin beharko da saldutako gauzaren ematea gauzatzen denepe eta lekuan.

Erosleak korrituak zor izango ditu,gauzaren ematetik prezioaren ordainketa arteko denboran zehar, hurrengo hiru kasuotan:

1) Hala hitzartzen bada. 2) Saldu eta emandako gauzak fruituak edo errentak ematen baditu.

3) Eroslea berandutzan jartzen bada,1100. artikuluaren arabera.

Erosleari nahasmendu eragiten bazaio eskuraturiko gauzaren edukitzanedo jabarian, edo erreibindikazio-akzioaren nahiz hipoteka-akzioaren bidez hori gertatuko delako beldur oinarriduna badu, prezioaren ordainketa eten dezake, saltzaileak nahasmendua edo arriskua desagerrarazi arte, salbu eta prezioaren itzulketa fidantza bidez bermatzen denean, edo, mota horretako gertakizunak jazo arren, erosleak ordainketa egiteko beharra duela hizpatu denean.

Ondasun higiezinen salmentan,nahiz eta hitzarturiko epean prezioa ez ordaintzeak zuzenbide osoz kontratuaren suntsiarazpena dakarrela hizpatu, erosleak ordainketa egin dezake, baita epe-muga agortu eta gero ere, baldin eta oraindik ez bazaio agindeirik egin epaiketaren bidez edo notario-aktaren bidez. Behin agindeia egin eta gero, epaileak ezin dio beste epe-mugarik eman erosleari.

Ondasun higigarriei dagokienez,salmentaren suntsiarazpena zuzenbide osoz gertatuko da, saltzailearen intereserako, erosleak, gauza emateko finkatu den epe-muga heldu aurretik, bere burua aurkezten ez duenean gauza hori jasotzeko, edo, aurkeztuta ere, aldi berean prezioa eskaintzen ez duenean, prezioaren ordainketarako epe luzeagoa itundu ezik.

Salmenta suntsiarazten da betebehar guztiak suntsiarazteko arrazoiberberen ondorioz; eta, horiez gain, aurreko kapituluetan adierazitako arrazoien ondorioz, eta hitzarmenezko nahiz legezko atzera-eskuratzearen ondorioz.

Hitzarmenezko atzera-eskuratzeagertatuko da, saltzaileak bere buruarentzat erreserbatzen duenean saldutako gauza berreskuratzeko eskubidea, betiere 1518. artikuluan adierazitakoa eta itundutako beste guztia betetzeko betebeharrarekin.

Saltzaileak ez badu betetzen 1518. artikuluan agindutakoa, erosleak moduezeztaezinean eskuratuko du saldutako gauzaren jabaria.

Saltzaileak bere akzioa egikari dezake eroslearengandik eskubidea lortuduen edukitzaile ororen aurka, nahiz eta bigarren kontratuan hitzarmenezko atzera-eskuratzea aipatu ez, Hipoteka Legeak hirugarrenei begira xedatutakoa salbu.

Erosleak saltzailea ordezten duhorren eskubide eta akzio guztietan.

Norbaitzuek, batera eta kontratu batean bakarrik, finka indibisoa saltzendutenean atzera-eskuratzeko itunarekin, ezin dute eskubide hori egikaritu, bakoitzari dagokion zatian baino.

Gauza bera beteko da, baldin etabere kabuz finka saldu duenak zenbait jaraunsle utzi baditu; kasu horretan, jaraunsle horietako bakoitzak berak eskuratutako zatia bakarrik ludi dezake.

Aurreko artikuluko kasuetan, erosleak saltzaile edo jaraunskide guztieieska diezaieke saldutako gauza osoa luditzeko ados jartzea; eta, ez badute hala egiten, ezin izango da eroslea behartu zatikako atzera-eskuratzea onartzera.

Finka indibisoaren jabekide bakoitzak bere kautan saltzen badu bere zatia, egikaritu ahal izango du, banandurik ere, atzera-eskuratzeko eskubidea,berari dagokion zatiaren arabera; eta erosleak ezin izango du jabekide hori behartu finka osoa luditzera.

Erosleak zenbait jaraunsle utzi baditu, atzera-eskuratzeko akzioa ezinizango da egikaritu horietako bakoitzaren aurka, horri dagokion zatian baino, finka indibisoan egon nahiz jaraunsleen artean banatuta egon.

Saltzaileak ezin izango du atzeraeskuratzeko eskubidea erabili, eroslearisalmentaren prezioa ordaindu gabe, eta, horrez gain:

1) Kontratuaren gastuak, eta salmentarako egin den beste edozein ordainketa legitimo. 2) Saldutako gauza horretan eginiko gastu nahitaezko eta onuragarriak.

Salmenta egitean, finkan agerikofruituak edo fruitu sortuak izan eta ez dira ordainduko ez lainduko, atzera-eskuratzeko unean daudenak.

Salmenta egitean fruiturik izan ezeta atzera-eskuratzeko unean halakoak badaude, fruituok atzera-eskuratzailearen eta eroslearen artean lainduko dira, eta erosleari emango zaio erosle horrek, salmenta-unetik zenbatuta, azken urtean finkaren edukitza zenbat denbora izan eta horren araberako zatia.

Saldutako gauza berreskuratzen duensaltzaileak gauza hori jasoko du erosleak jarritako zama edo hipoteka guztietatik aske; baina saltzaile horrek onartu beharko ditu erosleak onustez eta gauza dagoen tokiko ohituraren arabera eginiko errentamenduak.

Legezko atzera-eskuratzea eskubideada, kontratuan hizpaturiko baldintza berberetan, erosketa nahiz ordainean ematearen bidez gauza nork eskuratu eta horren lekuan subrogatzekoa.

Gauza erkidearen jabekideak atzeraeskuratzea erabil dezake, kanpoko batibesterentzen bazaio gainerako ugazabakide guztien edo horietako baten zatia.

Bi jabekide edo gehiagok atzera-eskuratzea erabili nahi dutenean, hori eginahal izango dute, gauza erkidearen gain duten zatiaren lainean bakarrik.

Atzera-eskuratzeko eskubidea izangodute, halaber, lur mugakideen jabeek, landa-finkaren salmenta izanik, horren luze-zabala hektarea batetik gorakoa denean.

Aurreko lerrokadan aipatutako eskubidea ezin zaie aplikatu lur mugakideei, horiek erreka, erreten, sakan, bideedo bestelako zortasun agerikoen bidez bananduta badaude, beste finka batzuen probetxurako.

Kreditu, eskubide edo akzioaren lagatzeak ez du ondorerik sortuko hirugarrenaren aurka, 1218 eta 1227. artikuluekin bat etorriz data zehatza delaulertu behar denetik baino.

Lagatzea ondasun higiezinen gainekoa bada, hori Erregistroan inskribatzen denetik.

Zordunak, lagatzearen berri izanbaino lehen, hartzekodunari ordaintzen badio, zordun hori betebeharretik aske geratuko da.

Kreditua saldu edo lagatzeak berebarruan hartzen ditu eskubide erantsi guztiak, besteak beste, fidantza, hipoteka, bahia edo pribilegioa.

Saltzaile onustedunak kredituarenizate eta legitimitatearen gaineko erantzukizuna izango du salmenta-unean, kreditu hori zalantzazko kreditu gisa saltzen denean izan ezik; baina ez du zordunaren kaudimenaren gaineko erantzukizunik izango, salbu eta hori beren beregi hizpatzen denean edo kaudimengabezia aurretiazkoa eta jendaurrekoa denean.

Kasu horietan ere, jasotako prezioaren eta 1518. artikuluko 1. zenbakianadierazitako gastuen gaineko erantzukizuna bakarrik izango du saltzaileak.

Saltzaile gaitzustedunak erantzukizuna izango du beti, gastu guztienordainketaren gainean, eta kalte-galeren gainean ere bai.

Lagatzaile onustedunak bere gainhartzen duenean zordunaren kaudimenaren gaineko erantzukizuna, kontratugileek ez badute ezer hizpatu erantzukizunaren iraupenari buruz, erantzukizun horrek urtebete bakarrik iraungo du kredituaren lagapenetik zenbatuta, baldin eta epea mugaeguneratuta badago.

Kreditua ordaindu behar bada oraindik heldu ez den epe-muga edo epean,erantzukizuna urtebete igaro eta gero amaituko da mugaegunetik zenbatuta.

Kreditua betiereko errenta bat bada,erantzukizuna azkendu egingo da hamar urte igaro ondoren, lagatzearen datatik zenbatuta.

Norbaitek jarauntsia saltzen badu jarauntsi hori osatzen duten gauzak aipatu gabe, jaraunsle izatearen ondoriozkoerantzukizuna bakarrik izango du.

Erosleak, bestalde, saltzaileari emanbeharko dio horrek jarauntsiko zor eta zamen ondorioz ordaindu duen guztia, eta jarauntsiaren aurkako kredituengatik ordaindutakoa ere bai, aurkako itunik izan ezean.

Kreditua auzigaitzat hartuko da, horriburuzko demandari erantzuten zaionetik.

Zordunak bere eskubidea erabil dezake bederatzi egunen barruan, lagapen-hartzaileak berari ordainketa erreklamatzen dionetik zenbatuta.

Aurreko artikuluan xedatutakoaribegira, salbuespen gisa har daitezke lagatze edo salmentak, baldin eta horiek egin bazaizkio:

1) Lagatako eskubidearen jaraunskide edo ugazabakide bati. 2) Hartzekodunari, horren kredituaren ordainean.

3) Finkaren edukitzaileari, lagatakoeskubide auzigaiaren menpe dagoenean finka.

Titulu honetan xedatutako guztiaulertzen da, ondasun higiezinei buruz Hipoteka Legean agindutakoaren menpe.

Trukaketa kontratua da, eta, horrenbidez, kontratugileetako batek bere gain hartzen du gauza bat emateko betebeharra, beste bat jasotzeko.

Kontratugileetako batek jasotzenbadu trukaketan berari hitzeman zaion gauza, eta egiaztatzen badu gauza hori ez dela nork eman eta pertsona horrena, ezin da kontratugilea behartu berak trukean eskaini zuena ematera; eta nahiko izango du berak jaso zuena itzultzearekin.

Norbaitek ebikzioaren ondoriozgaltzen badu trukaketan jasotako gauza, aukeran du berak trukean eman zuena berreskuratu edo kalte-galeren ordaina erreklamatzea; baina berak eman zuen gauza berreskuratzeko eskubidea erabili ahal izango du, gauza hori oraindik beste trukagilearen eskuetan badago bakarrik, betiere bien bitartean gauza horren gain hirugarrenak onustez eskuratzen dituen eskubideei kalterik egin gabe.

Titulu honetan beren beregi arautzen ez diren gaietan, trukaketa arautuko dute salmentari buruzko xedapenek.

Errentamendua gauzena edo obranahiz zerbitzuena izan daiteke.

Gauzen errentamenduan, alderdietako batek bere gain hartzen du bestearigauzaren gozatzea edo erabilera emateko betebeharra, epe zehatzerako eta prezio jakinaren truk.

Obra edo zerbitzuen errentamenduan, alderdietako batek bere gain hartzen du beste alderdiarentzat obra gauzatu edo zerbitzua egiteko betebeharra,prezio jakinaren truk.

Erabileraren erabileraz kontsumitzen diren ondasun suntsikorrak ezindira kontratu honen gai izan.

Errentatzaile deritzo gauzaren erabilera laga, obra gauzatu edo zerbitzuaegiteko betebeharra hartzen duenari; eta errentari deritzo gauzaren erabilera edo obra zein zerbitzurako eskubidea eskuratzen duenari, horiek ordaintzeko betebeharrarekin batera.

Ahozko errentamendu-kontratuarenbetearazpena hasi eta hitzarturiko prezioa ezin denean frogatu, errentariak errentzatzaileari itzuliko dio errentapeko gauza; eta araututako prezioa emango dio, gauza lupertu izan duen denboraren arabera.

Guraso edo tutoreek, adingabe edoezgaituen ondasunei dagokienez, eta ondasunen administratzaileek ere, ahalorde berezirik ez badute, ezin izango dituzte gauzak errentan eman, sei urtetik gorako epe-mugarako.

Hirugarrenei begira, ondasun higiezinen errentamenduek ez dute ondorerik izango, ez badaude behar bezalainskribatuta Jabetza Erregistroan.

Gauzen errentamendu-kontratuan ezdagoenean hori beren beregi debekatuta, errentariak azpierrentan eman dezake, oso-osorik zein zati batez, errentapeko gauza, errentatzaileari begira kontratuaren betetzearen gain duen erantzukizunari kalterik egin gabe.

Azpierrentariak azpierrentatzailearibegira duen betebeharrari kalterik egin gabe, azpierrentari horrek betebeharra du, errentatzailearen mesederako, errentapeko gauza erabili eta artatzeko egintza guztien ondorioz, errentatzaileak eta errentariak itundutako moduan.

Azpierrentariak betebeharra du, halaber, errentatzaileari begira, azpierrentamenduan hitzarturiko preziotik zor duenzenbatekoaren ondorioz, hori zor badu agindeia egin denean; ordainketa aurreratuak egingabekotzat hartzen dira, ez badira ohituraren arabera gauzatu.

Errentamendu-kontratuari aplikadakizkioke salerosketaren tituluan saneamenduari buruz jasotako xedapenak.

Prezioa itzultzea bidezkoa den kasuetan, txikipena egingo da, errentariakgauza lupertu izan duen denboraren arabera.

Errentatzaileak betebeharra du: 1) Errentariari kontratuaren objektu den gauza emateko.

2) Gauza horretan, errentamenduabitartean, beharrezkoak diren konponketa guztiak egiteko, konponketok beharrezkoak badira gauzak xedetzat duen erabilerarako balio dezan.

3) Errentariak errentamenduarengozatze baketsua izan dezan zaintzeko, kontratuak dirauen bitartean.

Errentariak betebeharra du: 1) Errentamenduaren prezioa ordaintzeko, hitzartutakoaren arabera.

2) Errentapeko gauza familiako guraso arretatsu batek egingo zukeen bezalaerabiltzeko, gauza horri itundutako xedea emanez; eta, itunik ez badago, errentapeko gauzari horren izaerak, lurraldeko ohituraren arabera, eratortzen duen xedea emanez.

3) Kontratu-eskrituraren ondoriozko gastuak ordaintzeko.1556. artikulua

Errentatzaileak edo errentariak ezbaditu betetzen aurreko artikuluetan aipaturiko betebeharrak, kontratuaren hutsalketa eta kalte-galeren ordaina eska daiteke; edo, bestela, azken hori bakarrik, kontratua indarrean utziz.

Errentatzaileak ezin du aldatu errentapeko gauzaren forma.

Errentamendua bitartean, beharrezkoa bada presako konponketaren bategitea errentapeko gauza horretan, eta konponketa ezin bada atzeratu errentamendua amaitu arte, errentariak obra jasateko betebeharra du, berarentzat hori oso gogaikarria bada ere eta obra bitartean finkaren zati bat kentzen bazaio ere.

Obraren izaerarengatik, ezinezkobihurtzen bada errentaria eta beraren familia zati horretan bizitzea, errentariak kontratua hutsal dezake.

Errentariak betebeharra du, jabeari,ahalik arinen, usurpazio edo berrikuntza kaltegarri guztien berri emateko, errentapeko gauza horretan beste pertsona batek halakoak egin edo zalantzarik gabe halakoak prestaturik dituenean.

Errentariak betebeharra du, halaber,ugazabari, presa berberarekin, 1554. artikuluaren 2. zenbakian jasotako konponketa guztien beharrizanaren berri emateko.

Errentatzaileak ez du betebeharrik,hirugarrenak errentapeko finkaren erabileran eragiten duen egitezko nahasmenduaren gain; hala ere, errentariak zuzeneko akzioa izango du nahasmendu-eragilearen aurka.

Ez dago egitezko nahasmendurik,hirugarrenak, Administrazioa izan zein gizabanakoa izan, berari dagokion eskubidearen ondorioz jarduten duenean.

Errentamendua egitean ez bada adierazi zein den finkaren egoera, legearenarabera uste da errentariak egoera onean jaso duela finka hori, aurkakoa frogatzen denean izan ezik.

Errentariak erantzukizuna du, bereetxeko pertsonek eragindako narriaduraren gain.

Errentamendua epe zehatz baterakoegiten bada, aurretiaz finkatutako egunean amaituko da, agindeiaren beharrik gabe.

Kontratua amaitzean errentariakerrentapeko gauza lupertzeari eusten badio hamabost egunetan, horretarako errentatzailearen adostasuna izanik, ulertzen da isilbidezko luzapena dagoela 1557 eta 1581. artikuluek ezartzen duten denborarako, aurretiaz agindeia egin denean izan ezik.

Isilbidezko luzapenaren kasuan,amaitu egiten dira, horri begira, hirugarrenak kontratu nagusiaren segurtasunerako eman dituen betebeharrak.

Errentapeko gauza galtzen bada edokontratugileetako batek ez badu hizpatutakoa betetzen, hurrenez hurren, 1182 eta 1183. artikuluetan, eta 1101 eta 1124. artikuluetan xedatutakoa beteko da.

1) Hitzarturiko epe-muga edo 1577eta 1581. artikuluetan errentamenduen iraupenerako finkatutakoa agortzea.

2) Prezio hitzartua ez ordaintzea.

3) Kontratuan hizpatutako baldintzetatik edozein haustea. 4) Errentapeko gauza destinatzea itundu ez diren erabilera nahiz zerbitzuetarako, edo gauza horren erabilera ez jartzea 1555. artikuluaren 2. zenbakian agindutakoaren menpe.

Aurreko artikuluan aipatutako kasuetatik kanpo, errentariak eskubideaizango du, 1577 eta 1581. artikuluetan ezarritako epe-mugak aprobetxatzeko.

Errentapeko finkaren erosleak eskubidea du, indarreko errentamendua salmenta gauzatzean buka dadin, salbueta aurkakoa ituntzen denean, eta Hipoteka Legean xedatutakoari kalterik egin gabe.

Erosleak eskubide hori erabiltzenbadu, errentariak eska diezaioke aribideko nekazaritza-urteari dagokion uztaren fruituak jasotzen uztea; eta saltzaileari, errentariak izan dituen kalte-galeren ordaina ematea.

Errentariak, hobekuntza onuragarrieta borondatezkoei dagokienez, gozamendunari ematen zaion eskubide berbera izango du.

Errentamendua ordaintzeko leku etaepeari buruz ez bada ezer itundu, beteko da, lekuari begira, 1171. artikuluan xedatutakoa; eta, epeari begira, lurraldeko ohitura.

Aparteko ezustekotzat har daitezke:sutea, gerra, izurritea, ezohiko uholdea, lanbrotxa-izurria, lurrikara eta beste edozein, hori ere ezohikoa bada eta alderdiek ezin badute hori zentzuz aurreikusi.

Era berean, errentariak ez du errenta txikiagotzeko eskubiderik, fruituakgaltzen direnean euren sustrai edo enborretik banandu eta gero.

Lugintzarako lurrak bi sail edo gehiagotan zatituta badaude, ulertzen da sailak bezainbeste urte dirauela errentamenduak.

Itun berezirik izan ezean, herrikoohitura beteko da hiri-lurren konponketei begira, konponketok jabearen kontura egin behar badira. Zalantzarik izanez gero, ulertuko da konponketok jabearen kontura egin behar direla.

Ez bada eperik ezartzen errentamenduaren inguruan, ulertzen da horiurtebeteka egin dela, urteko alogera finkatu denean; hilabeteka, alogera hilekoa denean; eta egunbeteka, egunekoa denean.

Edozein kasutan ere, errentamendua amaitzen da, agindei bereziarenbeharrik gabe, epe-muga betetzean.

Mota horretako zerbitzuak kontratadaitezke epe finkorik gabe, epe zehatz baterako edo obra jakin baterako. Bizi arteko errentamendua deuseza da.

Nagusiaren edo beraren familiarenzerbitzu pertsonalerako epe zehatz baterako dagoen etxeko morroiak lana utz dezake edo iraitzia izan daiteke epe-muga agortu baino lehen; baina, nagusiak morroioa iraizten badu arrazoi zuzenik izan gabe, kalte-ordain gisa ordaindu behar dizkio sortutako alokairua eta beste hamabost egunekoa.

Jabeak esandakoa sinetsiko da,horren aurkako frogarik izan ezean:

1) Etxeko zerbitzariak jaso beharreko alokairuaren zenbatekoari buruz. 2) Aribidean dagoen urtean sortutako alokairuen ordainketari buruz.

Aurreko artikuluetan agindutakoazgain, nagusi eta zerbitzariei buruz beteko da lege eta araudi bereziek ezartzen dutena.

Nekazaritzako morroiek, eskulangileek, artisauek eta obra jakin baterakoeta epe zehatz batean alokairupean diharduten gainerako langileek ezin dute lana utzi, eta ezin dira iraitziak izan kontratuaren betetzea gertatu baino lehen, arrazoi zuzenik ez badago.

Obraren betearazpena kontrata daiteke, hitzartzen bada obra hori betearazten duenak bere lan edo industriabakarrik jarriko duela, edo gaiak ere berak jarriko dituela.

Norbaitek obra kontratatu eta beregain hartzen badu gaiak jartzeko betebeharra, berak jasan behar du galera, obra eman baino lehen hori suntsitzen bada, salbu eta, obra jasotzean, berankortasuna izan denean.

Norbaitek bere gain hartzen badubere lan edo industria jartzeko betebeharra bakarrik, ezin du inolako ordainsaririk erreklamatu, baldin eta, obra eman aurretik, hori suntsitzen bada, salbu eta obra hori jasotzean berankortasuna izan denean, edo suntsipena gaien kalitate txarraren ondorioz gertatu denean, betiere inguruabar hori behar bezala ohartarazi zaionean ugazabari.

Arrazoia bada kontratistak kontratuaren baldintzak ez gauzatzea, kalte-ordainaren gaineko akzioak hamabosturte iraungo du.

Arkitektoa edo kontratista arduratzen bada, goren mugako gaikuntzarenbidez, eraikina egiteaz edo bestelako obra egiteaz, lurraren jabearekin hitzarturiko planoaren arabera, arkitekto edo kontratistak ezin du prezioa handitzea eskatu, nahiz eta jornalen edo gaien prezioek gora egin; eska dezake hori, ordea, planoan aldaketaren bat egin eta horrek obra handitzea dakarrenean, jabeak horretarako baimena emanez gero.

Ugazabak obraren eraikuntzan atzera egin dezake bere borondate hutsez,nahiz eta obra hasita egon, kontratistari kalte-ordain gisa ematen dizkiola horrek izan dituen gastuak, egindako lana eta obratik lor zezakeen onura.

Obra zehatza egiteko ardura pertsonajakin baten esku uzten denean, horrek dituen ezaugarri pertsonalengatik, kontratua hutsaltzen da pertsona horren heriotzaren ondorioz.

Kasu horretan, jabeak eraikitzailearen jaraunsleei ordaindu behar die, hitzartutako prezioaren arabera, jadanikburututa dagoen obra-zatiaren balioa eta prestatutako gaien balioa ere bai, gaiok onuraren bat badakarte.

Gauza bera ulertuko da, baldin etaobra kontratatu duenak ezin badu hori amaitu, bere borondatetik kanpoko arrazoi baten ondorioz.

Kontratistak erantzukizuna izangodu, obran erabiltzen dituen pertsonek egindako lanarengatik.

Norbaitek bere lana eta gaiak jartzen baditu kontratistak goren mugarekin gaitutako obra batean, akzioa izango du obra horren ugazabaren aurka,erreklamazioa egiten denean ugazaba horrek kontratistari zor dion kopururaino bakarrik.

Obra jabearen nahiaren arabera eginbehar dela hitzartu denean, ulertzen da, adostasunik izan ezean, obraren onespena erreserbatu zaiola kasuan kasuko adituaren iritziari. Obra onetsi behar duen pertsona hirugarrena bada, horrek erabakitakoa beteko da.

Aurkako itun edo ohiturarik izanezean, obraren prezioa ordaindu beharko da obra hori ematean.

Norbaitek obra egiten badu gauzahigigarriaren gain, gauza hori bahi moduan atxikitzeko eskubidea du ordainketa jaso arte.

Efektuak lehorrez nahiz itsasoz gidatzen dituztenak, euren ardurapekogauzak zaindu eta artatzeari dagokionez, 1783 eta 1784. artikuluek ostalarientzat ezartzen dituzten betebehar berberen menpe daude.

Artikulu honetan xedatutakoa ulertzen da, Merkataritza Kodeak itsasonahiz lehorreko garraioen inguruan ezarritakoari kalterik egin gabe.

Erantzukizun berbera dute gidariek,eurek jasotako gauzen galera edo matxurarengatik, salbu eta horiek ezusteko kasuaren ondorioz edo ezinbesteko kasuan gertatu direla frogatzen dutenean.

Artikulu hauetan xedaturikoa ulertzen da, lege eta araudi berezietan agindutakoari kalterik egin gabe.

Zentsua eratzen da, zenbait ondasunhigiezin urteko kanon edo korritu batzuen ordainketari lotuta geratzen direnean, diruz jasotzen den kapitala ordaintzeko, edo ondasun higiezin horien gaineko jabari osoa nahiz ez-osoa ordaintzeko.

Enfiteusi-zentsua bada izan, norbaitek beste inori finkaren jabari erabilgarria lagatzen dionean, eta berarentzaterreserbatzen dituenean zuzeneko jabaria eta enfiteusidunaren eskutik urteko pentsioa jasotzeko eskubidea, jabari horren berorren aitorpen gisa.

Zainpeketa-zentsua bada izan, zentsu-hartzaileak, bere jabetzapeko ondasun higiezinaren gainean, zentsu-emaileari ordaindu beharreko kanon edopentsioaren karga ezartzen duenean, zentsu-emaile horren eskutik diruz jaso duen kapitalaren ondorioz.

Zentsuaren izaerak dakar kapitalaren edo ondasun higiezinaren lagapenabetierekoa edo epe mugarik gabekoa izatea; hala ere, zentsu-hartzaileak zentsua ludi dezake bere borondatez, nahiz eta horren aurkakoa itundu; xedapen hori gaur egun jadanik eratuta dauden zentsuei aplikatzen zaie.

Hala ere, itun daiteke zentsuaren luditzerik ez gertatzea zentsu-emailea nahizpertsona zehatz bat bizirik dagoen bitartean, edo luditzea ezinezkoa izatea urtekopuru zehatza igaro arte; kopuru hori, zainpeketa-zentsuan, ezin da hogei urtetik gorakoa izan eta, erreserba- nahiz enfiteusi-zentsuetan, hirurogeitik gorakoa.

Luditzea gauzatu ahal izateko, zentsu-hartzaileak urtebeteko aurrerapenarekin abisatu behar dio zentsu-emaileari,edo urteko pentsioaren ordainketa aurreratu behar dio.

Halaber, zentsuak ezin dira ludituzentsu-emailearen borondatearen aurka, baldin eta pentsioen ordainketa egunean ez badago.

Kode hau aldarrikatu baino leheneratutako zentsuak luditzeko, kapitala ez bada ezaguna, kapital hori arautuko da, pentsioa 100eko 3an zenbatzetik ateratzen den kopuruaren arabera.

Pentsioa fruituz ordaintzen bada,horiek zenbatetsiko dira, kapitala zehazteko, azken bosturtekoan fruituok izan duten batez besteko prezioaren arabera.

Zentsua luditzeko sortzen direngastuak zentsu-hartzaileak ordaindu beharko ditu, auzitegien ustez aurkakotasun ausartegiak eragin dituenak izan ezik.

Zentsuen pentsio edo kanona alderdiek zehaztuko dute kontratua egitean.

Pentsio gisa dirua edo fruituak emandaitezke.

Pentsioak ordainduko dira hitzartutako epeetan; eta, hitzarmenik izanezean, pentsio gisa dirua eman behar bada, kontratuaren datatik zenbatzen hasi eta urteak mugaeguneratzean; eta, fruituak eman behar badira, kasuan kasuko fruitu-bilketa amaitzean.

Kontratuan ez bada izendatzen zeinlekutan ordaindu behar diren pentsioak, betebehar hori beteko da zentsuarekin kargaturiko finka dagoen lekuan, baldin eta zentsu-emaileak edo horren ahaldunak bere egoitza badu herri bereko udal mugartean. Horrek bertan egoitzarik izan ez arren, zentsu-hartzaileak halakoa badu, horren egoitzan egingo da ordainketa.

Zentsu-emaileak, edozein pentsioren jasoagiria ematen duenean, zentsu-hartzailea behartu dezake, ordainketaegin dela agerrarazten duen gordekina ematera.

Kostu bidez nahiz dohainik eskualdadaitezke zentsuekin kargaturiko finkak, eta gauza bera gertatzen da pentsioa jasotzeko eskubidearekin.

Ezin dira zatitu, bi pertsona edogehiagoren artean, zentsuarekin kargaturiko finkak, zentsu-emailearen esanbidezko adostasunik gabe, nahiz eta finkok jaraunsle-tituluaren bidez eskuratu.

Zentsuarekin kargaturiko finka jaraunsle batzuei adjudikatu nahi zaienean,zentsu-emaileak ez badu zatiketarako adostasunik ematen, finka hori jaraunsleen artean lizitatuko da.

Adostasunik izan ezean, edo interesdunetako batek tasazio-preziorik eskaini ezean, finka zentsuarekin baterasalduko da, jaraunsleen artean prezioa banatuz.

Preskribatzeko modukoak dira zentsuen kapitala eta pentsioak ere bai, liburu honetako 18. tituluan xedatutakoarekin bat etorriz.1621. artikulua

1110. artikuluan xedatutakoa gorabehera, beharrezkoa da bi pentsio jarraianordaintzea, aurreko guztiak ordainduta daudela uste izateko.

Zentsu-hartzaileak betebeharra du,zentsupeko finkaren gaineko kontribuzioak eta bestelako zergak ordaintzeko.

Pentsioaren ordainketa egitean, zentsu-hartzaileak ordainketa horretatikken dezake zentsu-emaileari dagozkion zergen kopurua.

Zentsuek akzio erreala ematen dutekargapeko finkaren gain. Akzio errealaz gain, zentsu-emaileak akzio pertsonala egikari dezake, atzeratutako pentsioen, eta, hala denean, kalte-ordain eta korrituen ordaina jasotzeko.

Zentsu-hartzaileak ezin du pentsioaren barkamenik edo urripenik eskatu,finka aldi baterako agorra izateagatik, ezta fruituak galtzeagatik ere.

Ezinbesteko edo ezusteko kasuarenondorioz zentsuarekin kargaturiko finka osorik galdu edo baliogabetzen bada, zentsua azkendu eta pentsioaren ordainketa amaitu egingo da.

Finkaren zati bat bakarrik galtzenbada, zentsu-hartzailea ez da pentsioa ordaintzetik askatuko, salbu eta hobesten duenean finka zentsu-emailearentzat bertan behera uztea. Zentsu-hartzailearen errua tartean delarik, bi kasuotan kalte-galeren ordaina eman beharko du.

Zentsuarekin kargaturiko finka herri-onuraren ondorioz nahitaez kentzenbada, horren prezioa zentsuaren kapitala eta mugaeguneratutako pentsioak ordaintzeari lotuta geratu, eta zentsua azkendu egingo da.

Aurreko xedapen hori aplika daiteke, orobat, nahitaez jabetza kentzeakfinkaren zati batean bakarrik duenean eragina, baldin eta horren prezioa nahiko bada zentsuaren kapitala estaltzeko.

Prezioa nahiko ez bada, zentsuakfinkaren gainerako zatia kargatzeari eutsiko dio, baldin eta zati horren prezioa nahiko bada zentsuaren kapitala gehi kapital horren %25 estaltzeko.

Enfiteusi-zentsua ezar daiteke, ondasun higiezinen gain eta eskriturapublikoaren bidez bakarrik.

Enfiteusi-zentsua eratzean, kontratuan bertan finkatuko dira, deuseztasun-zigorraren menpe, finkaren balioaeta urtero ordaindu behar den pentsioa.

Pentsioa fruituen kopuru zehatza denean, kontratuan finkatuko dira fruituonespezie eta kalitatea.

Pentsioa finkak sortzen dituen fruituen zati alikuota izan, eta ez bada beren beregi ituntzen zein esku-hartzeizan behar duen zuzeneko ugazabak, enfiteusidunak aurretiazko abisua egin beharko dio ugazabari edo horren ordezkariari, fruitu-mota bakoitzaren bilketa zein egunetan hasten den adieraziz; horrela, ugazabak, zuzenean edo ordezkariaren bidez, eragiketa guztiak ikus ditzake, berari dagokion zatia jaso arte.

Abisua eman eta gero, enfiteusidunak uzta bil dezake, nahiz eta zuzeneko ugazaba, horren ordezkaria edokontu-hartzailea bertan egon ez.

Nahitaez jabetza kentzeko kasuan,1627. artikuluaren lehenengo lerrokadan xedatutakoa beteko da, finka osoa nahitaez kentzen denean.

Kasu horretan, zentsuak finkarengainerako zatian iraungo du, eta kapitala eta pentsioak urritu egingo dira, salbu eta enfiteusidunak aukeratzen duenean oso-osorik luditzea, edo finka zuzeneko ugazabarentzat bertan behera uztea.

Itundutakoarekin bat etorriz laudemioa ordaindu behar denean, zuzenekougazabak jasoko du kontzeptu horren ondorioz berari dagokiona, enfiteusidunari dagokion prezio-zatitik bakarrik.

Enfiteusidunak bere egiten ditu finkaren produktuak eta horren akzesioenak. Enfiteusidunak jabeari legozkiokeen eskubide berberak ditu, enfiteusipeko finkan aurkitutako altxor eta meatzeen gain.

Enfiteusidunak askatasuna du finkadohaintzan eman edo trukatzeko, zuzeneko ugazabari horren berri emanez gero.

Zuzeneko ugazabari eta jabetza erabilgarria duenari elkarrekin dagozkieeroslehentasun-eskubidea eta atzera-eskuratzeko eskubidea, baldin eta enfiteusipeko finkaren gain bakoitzak duen jabaria saldu edo ordainean ematen bada.

Xedapen hori ezin zaie aplikatu herri-onuraren ondoriozko besterentze nahitaezkoei.

Aurreko artikuluaren ondoreetarako, norbaitek enfiteusipeko finkarenjabaria besterendu nahi badu, ugazabakideari abisatu behar dio, berari eskaini izan zaion behin betiko prezioa edo jabariaren besterentzearekin berak lortu nahi duena adieraziz.

Abisua egin eta hurrengo hogei egunetan, ugazabakideak eroslehentasuneskubidea egikari dezake adierazitakoprezioa ordainduz. Ez badu halakorik egiten, eskubide hori galduko du, eta besterentzea gauzatu ahal izango da.

Zuzeneko ugazabak edo, hala denean, enfiteusidunak ez duenean erabiliaurreko artikuluak aipatutako eroslehentasun-eskubidea, atzera-eskuratzeko eskubidea erabil dezake, finka besterentze-prezioaren truk eskuratzeko.

Kasu horretan, atzera-eskuratzeaerabili behar da, salmentaren eskritura egiletsi eta hurrengo bederatzi egun baliodunetan. Eskritura ezkutatzen bada, epe-muga bera zenbatuko da, eskritura Jabetza Erregistroan inskribatu denetik.

Ezkutatzea gertatu dela uste da, eskritura hori ez denean Erregistroanaurkezten, berori egiletsi eta hurrengo bederatzi egunetan.

Presuntzioa gorabehera, ezkutatzeafroga daiteke, legezko beste bideak erabiliz.

Besterentzea egin bada 1637. artikuluan agindutako abisurik egin gabe,zuzeneko ugazabak eta, hala denean, jabetza erabilgarria duenak atzera-eskuratzeko akzioa egikari dezakete, urtebete igaro arteko epean, besterentzea Jabetza Erregistroan inskribatu denetik zenbatuta.

Kasu horretan, ez da beharrezkoaizango 1637. artikuluak agintzen duen aurretiazko abisua.

Zuzeneko jabaria edo jabari erabilgarria indibisoan dagokienean zenbaitpertsonari, horietako bakoitzak atzera-eskuratzeko eskubidea erabil dezake, erkideen atzera-eskuratzeari buruz ezarritako erregelen menpe; zuzeneko ugazabak lehenespena izango du, jabari erabilgarriaren zati bat besterentzen bada, eta enfiteusidunak izango du, zuzeneko jabaria besterentzen bada.

Enfiteusidunari bere eskubidean nahasmendua eragiten badio hirugarrenbatek, zuzeneko jabaria edo enfiteusiaren baliozkotasuna eztabaidatzeagatik, enfiteusidunak ezin dio zuzeneko ugazabari kalte-ordainik erreklamatu, ugazaba horri ez bazaio ebikzioaren ondoriozko zitaziorik egin 1481. artikuluan agindutakoaren arabera.

Laudemioa ituntzean ez bada kopuru finkorik adierazi, hori besterentzeprezioaren 100eko 2 izango da. Kode hau aldarrikatu baino lehenagoko enfiteusiak laudemioa ordaintzeari lotuta badaude, hori itundu ez arren, prestazioari eutsiko zaio ohiko moduan; baina prestazio horrek ez du gaindituko besterentze-prezioaren 100eko 2, ez denean prestazio handiagorik kontratatu beren beregi.

Laudemioa ordaintzeko betebeharraeskuratzaileari dagokio, aurkako itunik izan ezean.

Enfiteusidunak, zuzeneko ugazabareneskutik, besterentzearen gaineko baimena lortzen duenean, edo zuzeneko ugazaba horri 1637. artikuluan agindutako aurretiazko abisua egiten dionean, zuzeneko ugazabak ezin izango du erreklamatu, hala denean, laudemioaren ordainketa, eskritura Jabetza Erregistroan inskribatu eta hurrengo urtean baino.

Aitorpenaren gastuak enfiteusidunak ordaindu beharko ditu, eta ezinizango zaio beste prestaziorik eskatu kontzeptu horren ondorioz.

Finka konfiskatu egingo da, eta zuzeneko ugazabak finka itzultzeko eskatuahal izango du:

1) Pentsioa ordaintzen ez bada, jarraikako hiru urtetan zehar. 2) Enfiteusidunak ez badu betetzen kontratuan hizpaturiko baldintza, edo finkari narriadura larriak eragiten badizkio.

Enfiteusiduna konfiskaziotik askegera daiteke, edozein kasutan, zentsua luditu eta mugaeguneratutako pentsioak ordaintzen baditu, ordainketaren gaineko agindeia edo demandaren gaineko epatzea egin eta hurrengo hogeita hamar egunen barruan.

Eskubide berbera erabili ahal izango dute enfiteusidunaren hartzekodunek ere, zuzeneko ugazabak jabari osoaberreskuratu eta hurrengo hogeita hamar egunetan.

Konfiskazioaren kasuan, edo enfiteusi-kontratua edozein arrazoiren ondorioz hutsaltzen denean, zuzenekougazabak ordaindu beharko ditu finkaren balioa gehitu duten hobekuntzak, baldin eta gehikuntza horrek bertan badirau finka itzultzean.

Finkak narriadurak baditu enfiteusidunaren erru edo zabarkeriaren ondorioz,narriadurok hobekuntzekin konpentsa daitezke; eta hobekuntzak ez badira nahiko, enfiteusidunak betebehar pertsonala izango du horiek ordaintzeko, baita mugaeguneratuta eta preskribatu gabe dauden pentsioak ordaintzeko ere.

Azken enfiteusidunaren testamentuzko jaraunsle diren ondorengo, aurreko,alargun eta seigarren gradurainoko ahaideak izan ezean, finka zuzeneko ugazabari itzuliko zaio dagoen moduan, baldin eta enfiteusidunak ez bazuen finka hori beste modu batera xedatu.

Kode hau aldarrikatu eta gero, foroak edo horien antzeko bestelako kargak ezartzen badira eperik gabe, horiekarautuko dituzte aurreko atalean enfiteusi-zentsurako ezarritako xedapenek.

Halakoak aldi baterako edo epe mugaturako eratzen badira, errentamendutzat joko dira, eta kontratu horri buruzkoxedapenak aplikatuko dira.

Kontratuaren bidez, lurraren ugazabak horren erabilera lagatzen badu bertan mahastiak landa daitezen, lehenengo anduiak bizirik dauden artean, etalagapen-hartzaileak ugazaba horri urteko errenta edo pentsioa ordaintzen badio fruituz zein diruz, hurrengo erregelek arautuko dute kontratu hori:

1) Kontratua azkendutzat joko da,hori eman eta berrogeita hamar urte igaro eta gero, emate horretan ez denean beste eperik finkatu beren beregi.

2) Kontratua azkenduta geratukoda, orobat, lehenengo anduiak hiltzen badira, edo landatu direnen bi herenak fruiturik gabe geratu badira.

5) Lagapen-hartzaileak askatasunezeskualda dezake bere eskubidea, kostu bidez nahiz dohainik; baina ezin da finkaren erabilera zatitu, ugazabak ez badu horretarako esanbidezko adostasuna ematen.

6) Kostu bidezko besterentzeetan,lagatzaileak eta lagapen-hartzaileak eroslehentasun-eskubidea eta atzera-eskuratzeko eskubidea izango dituzte elkarrekiko, enfiteusiari buruz ezarritakoarekin bat etorriz, eta 1637. artikuluan agindutako aurretiazko abisua egiteko betebeharrarekin.

7) Kolono edo lagapen-hartzaileakfinka utz edo itzul diezaioke lagatzaileari, berari hori komeni zaionean, bere erruz eragindako narriadurak ordainduz.

8) Lagapen-hartzaileak ez du eskubiderik izango kontratua azkentzeanfinkan dauden hobekuntzen gainean, baldin eta hobekuntzok nahitaezkoak izan badira edo itundutakoa betetzeko egin badira.

Hobekuntza onuragarri eta borondatezkoei dagokienez, lagapen-hartzaileak ez du horien ordainketa jasotzeko eskubiderik, halakoak ez badiraegin lurraren ugazabak idatziz emandako adostasunarekin eta horiek ordaintzeko betebeharra hartuz. Kasu horretan, hobekuntzok ordainduko dira, finka itzultzean horiek duten balioaren arabera.

9) Lagatzaileak lagapen-hartzaileabotatzeko akzioa erabil dezake, kontratuaren epe-muga betetzen denean.

10) Berrogeita hamar urteko epeaedo interesdunek beren beregi finkaturiko epea amaitu ondoren, lagapenhartzaileak finkaren erabilerari eta aprobetxamenduari eusten dienean lagatzailearen isilbidezko adostasunarekin, ezin izango da lagapen-hartzaile hori finkatik bota, baldin eta ez bazaio aurretiaz botatzearen abisua ematen, kontratua azkendu baino urtebete lehenago.

Zainpeketa-zentsuaren pentsioafruituz ordaintzea itundu denean, fruitu horien mota, kopuru eta kalitatea finkatu beharko dira; pentsioa ezin da izan zentsupeko finkak ematen dituen fruituen zati alikuota.

Zainpeketa-zentsua luditzea izangoda zentsu-emaileari itzultzea, dena batera eta diruz, zentsua eratzean berak emandako kapitala.

Zentsupeko finkaren aurka akzioerreala erabiltzen denean pentsioak ordain daitezen, finka horren baliotik geratzen dena ez bada nahiko zentsuaren kapitala gehi horren 100eko 25 estaltzeko, zentsu-emaileak zentsu-hartzailea behartu dezake, eta horrek aukeran du, zentsua luditu, bermea osatu edo finkaren gerakina zentsu-emailearentzat bertan behera uztea.

Halaber, aurreko artikuluak ezarritako eskubidea erabil dezake zentsu-emaileak gainerako kasuetan, baldineta horietan finkaren balioa ez bada nahiko zentsuaren kapitala gehi horren 100eko 25 estaltzeko, eta hurrengo inguruabarretatik bat gertatzen bada:

1) Finkaren balioa txikiagotzea, zentsu-hartzailearen erruz edo zabarkeriaz.

Kasu horretan, zentsu-hartzaileakizango du kalte-galeren gaineko erantzukizuna ere bai.

2) Zentsu-hartzaileak pentsioa ordaintzeari uztea bi urte jarraian. 3) Zentsu-hartzailearen gaineko porrota, konkurtsoa edo kaudimengabezia adieraztea.

Ezin da erreserba-zentsua baliozkotasunez eratu, aurretiaz ez bada finkabalioesten, alderdien arteko adostasunarekin egindako zenbatespenaren bidez edo adituek finkaturiko balioespenaren bidez.

Erreserba-zentsuari 1657. artikuluko xedapena aplika dakioke.

1659 eta 1600. artikuluek agindutakokasuetan, erreserba-zentsuaren zorduna behartua izan daiteke zentsua luditzera edo finka zentsu-emailearentzat bertan behera uztera.

Sozietatea kontratua da, eta, horren bidez, bi pertsona edo gehiagokeuren gain hartzen dute dirua, ondasunak edo industria erkidegoan jartzeko betebeharra, irabaziak euren artean banatzeko asmoarekin.

Sozietateak helburu zilegia izan behar du, eta bazkide guztien intereserakoezarri behar da.

Zilegi ez den sozietatearen desegitea adierazten denean, irabaziak destinatuko zaizkie sozietatearen egoitzakoongintza-etxeei, eta, halakorik izan ezean, probintziakoei.

Sozietate-kontratua deuseza da,baldin eta horretara ondasun higiezinak ekartzen badira, horien inbentarioa egin gabe; inbentarioa alderdiek izenpetu behar dute, eta eskriturari batu behar zaio.

Ondasun-erkidegoei buruzko xedapenek arautuko dituzte sozietate-motahoriek.

Sozietatea unibertsala edo banakakoa izan daiteke.

Sozietate unibertsala oraingo ondasun guztien gainekoa izan daiteke, edoirabazi guztien gainekoa.

Sozietatea oraingo ondasun guztiengainekoa da, alderdiek erkidegoan jartzen badituzte, bai orain dituzten ondasun guztiak, euren artean horiek banatzeko asmoarekin, bai eta halakoekin eskuratzen diren irabazi guztiak ere.

Sozietate horretan, halaber, itun daiteke bestelako irabaziak ere elkarrekinkomunikatzea; baina ezin dira sozietatearen baitara bildu bazkideek gerogarrenean jarauntsi, legatu edo dohaintza bidez eskuratzen dituzten ondasunak, bai, ordea, horien fruituak.

Sozietate unibertsalaren kontratuaegin bada horren mota zehaztu gabe, irabazien gaineko sozietate unibertsala bakarrik eratzen da.

Gizabanakoek ezin dute elkarrekinsozietate unibertsalik egin, baldin eta haientzat debekatuta badago elkarri dohaintza edo abantaila bat egitea.

Sozietatea hasten da, kontratua egiten den unetik bertatik, besterik itunduez bada.

Era berean, bazkidea ebikzioarenmenpe geratzen da, sozietatera ekarri dituen gauza jakin eta zehatzei begira, saltzailea erosleari begira ebikzioaren menpe dagoen kasu eta modu berean.

Bazkideak bere gain hartu badudiru-kopuru bat ekartzeko betebeharra, eta ez badu hori egin, zuzenbidez korrituak zor izango ditu, diru-kopurua ekarri behar zuen egunetik zenbatuta; eta, kalteak eragin baditu, horien ordaina emateko beharrari kalterik egin gabe.

Industria-bazkideak sozietateari zordizkio sozietatearen helburua industriako zein arlo izan eta arlo horretan sozietatea bitartean lortu dituen irabaziak.

Bazkideak administraziorako baimena izan, eta, bere izenean, berari zorzaion eta eskatzeko modukoa den kopurua kobratzen duenean, eskatzeko moduko beste kopuru bat sozietateari zor dion pertsonaren eskutik, kobratutakoa bi kredituoi egotzi behar zaie euren zenbatekoen arabera, nahiz eta bazkideak, bere hartzekoaren kontura bakarrik, jasoagiria eman; alabaina, sozietatearen hartzekoaren kontura eman badu jasoagiria, kobratutakoa osorik egotziko zaio hartzeko horri.

Bazkideak osorik jaso badu sozietate-kredituan dagokion zatia, eta gainerako bazkideek ez badute eurena jaso,bazkide horrek betebeharra du, geroago zorduna kaudimengabe bilakatzen bada, berak jaso duena sozietatearen masara ekartzeko, nahiz eta bazkide horrek bere zatiari bakarrik dagokion jasoagiria eman.

Bazkide orok erantzukizuna du, sozietateari begira, bere erruz sozietatehorrek izan dituen kalte-galerengatik, eta ezin ditu kalte-galerok konpentsatu bere industriaren ondorioz sozietateari eman dizkion etekinekin.

Gauza jakin eta zehatzak, suntsikorez direnak, sozietatera ekartzen badira horien erabilera eta fruituak bakarrik izan daitezen erkide, bazkide-jabeak du gauza horien gaineko arriskua.

Sozietateak erantzukizuna du, bazkide orori begira, sozietatearentzatbazkide horrek ordaindu dituen kopuruengatik eta kopuru horiei dagozkien korrituengatik; sozietateak erantzukizuna du, halaber, bazkideak onustez eta sozietate-negozioentzat hartu dituen betebeharrengatik eta sozietatearen zuzendaritzari modu banaezinean dagozkion arriskuengatik.

Galerak eta irabaziak itundutakoarekin bat etorriz banatuko dira. Irabaziengainean bakoitzak izango duen zatia bakarrik itundu bada, galeren gaineko zatia ere berbera izango da.

Itunik egin ezean, bazkide bakoitzak irabazietan eta galeretan zati batizango du, berak egindako ekarpenaren arabera. Bazkidea industria-bazkide bakarrik bada, horren zatia ekarpenik txikiena egin duen bazkidearen bestekoa izango da. Bazkideak, industriaz gain, kapitala ekartzen badu, kapital horren ondorioz dagokion proportziozko zatia ere jasoko du.

Bazkideek hitzartzen badute hirugarren batek izendatuko duela bakoitzak zein zati izango duen irabazi etagaleretan, hirugarrenak egindako izendapena aurkara daiteke, ageri-agerian ekitatea urratzen denean bakarrik. Edozein kasutan ere, ezin du erreklamaziorik egin hirugarrenaren erabakia betearazten hasi den bazkideak, edo, erabaki horren berri izan eta hiru hilabeteko epe-mugan, berori aurkaratu ez duen bazkideak.

Galera eta irabazien izendapenaezin da bazkide baten ardurapean utzi.

Ituna deuseza da, itun horrek bazkide bat edo gehiago baztertzen badituirabazi nahiz galera guztietatik.

Industria-bazkidea bakarrik askadaiteke galeren gaineko erantzukizun orotatik.

Sozietate-kontratuan bazkidea izendatzen bada administratzaile, bazkidehorrek administratzeko egintza guztiak gauza ditzake, nahiz eta bere kideak horren aurka jarri, salbu eta bazkideak gaitzustez jarduten duenean; bazkidearen ahalordea ezeztaezina da bidezko arrazoirik izan ezean.

Ahalordea kontratuaren ostean ematen bada, kontratuan bertan beroriemateko erabakirik hartu gabe, ahalorde hori edozein unetan ezezta daiteke.

Hizpatzen bada bazkide administratzaile batzuek ezin izango dutela besteen adostasunik gabe jardun, guztienesku-hartzea beharrezkoa da egintzak baliozkoak izan daitezen; eta ezin da alegatu euretatik edozeinen absentzia edo ezintasuna, salbu eta kalte larri edo konponezinaren hur-hurreko arriskua dagoenean sozietatearentzat.

Hizpaketarik egin ez denean administratzeko moduari buruz, hurrengoerregelak beteko dira:

1) Bazkide guztiak ahalduntzat hartuko dira, eta euretako edozeinek berekautan egiten duena bete beharrekoa izango da sozietatearentzat; baina bakoitza gainerakoen eragiketen aurka jar daiteke, eragiketok legezko ondoreak sortu baino lehen.

2) Bazkide bakoitza balia daitekesozietate-funtsa osatzen duten gauzez, lurraldeko ohituraren arabera, baldin eta ez badu hori egiten sozietatearen interesaren aurka, edo horrekin ez badu eragozten bere kideek gauzak erabiltzeko duten eskubidea.

3) Bazkide orok gainerakoak behartu ditzake berarekin batera gauza erkideen artapenerako beharrezkoak direngastuak ordaintzera.

Bazkide bakoitza bere kautan elkardaiteke hirugarren batekin, bere zatiari dagokionez; baina pertsona elkartua ez da sozietatean sartuko, gainerako bazkideen aho bateko adostasunik gabe, nahiz eta harako bazkidea administratzaile izan.

1) Bazkideak izaera horrekin jardutea, sozietatearen kontura. 2) Bazkideak, esanbidezko nahiz isilbidezko mandatuaren ondorioz, ahalordea izatea, sozietatea betebeharpean jartzeko.

Bazkideek ez dute betebehar solidariorik sozietatearen zorrei begira; etabazkide batek ere ezin ditu besteak behartu egintza pertsonal baten ondorioz, baldin eta bazkide horri ez bazaio horretarako ahalorderik eman.

Sozietatea ez da betebeharpean jartzen hirugarrenari begira, bazkide batekburututako egintzen ondorioz, bazkideak egintzok gauzatzen baditu, bere izenean edo horretarako sozietate-ahalorderik izan gabe; hala ere, sozietatea bazkide horri begira betebeharpean jartzen da, egintza horiek sozietatearen probetxurako gertatu badira.

Artikulu honetan xedaturikoa ulertzen da, 1695. artikuluaren 1. erregelanezarritakoari kalterik egin gabe.

Sozietatearen hartzekodunak lehenespenekoak dira bazkide bakoitzaren hartzekodunen aurretik, sozietatearen ondasunei dagokienez. Eskubide horrikalterik egin gabe, bazkide bakoitzaren hartzekodun pertsonalek eska dezakete sozietate-funtsean bazkide horrek duen zatia enbargatu eta errematatzea.

Sozietatea azkentzen da: 1) Sozietate hori zein epe-mugatarako eratu eta berori agortzen denean.

3) Bazkideetatik edozeinen heriotza,kaudimengabezia-, ezgaiketa- edo zarrastelkeria-adierazpenaren ondorioz, eta 1699. artikuluan ezarritako kasuan.

4) Bazkideetatik edozeinen borondatearen ondorioz, 1705 eta 1707. artikuluetan xedaturikoaren menpe. Artikulu honen 3 eta 4. zenbakietan xedaturikoari begira, salbuespen gisa har daitezke 1670. artikuluak aipatzen dituen sozietateak, horiek indarrean iraun behar dutenean Merkataritza Kodearen arabera.

Bazkide batek hitzematen dueneansozietatera gauza zehatza ekarriko duela, gauza suntsitzen bada ematea gauzatu baino lehen, galera horrek sozietatearen desegitea dakar.

Era berean, sozietatea beti desegiten da gauza galtzearen ondorioz, gauza hori ekarri duen bazkideak jabetzaerreserbatu eta sozietateari horren erabilera edo gozatzea bakarrik eskualdatu dionean.

Sozietatea epe zehatzerako eratu etasozietate hori luza daiteke, bazkide guztiek horretarako adostasuna ematen badute.

Sozietatea luzatzen bada epe-mugaagortu eta gero, ulertzen da beste sozietate bat eratzen dela. Sozietatea epe-muga agortu baino lehen luzatzen bada, jatorrizko sozietateak indarrean dirau.

Ituna baliozkoa da, itun horrek ezartzen badu, bazkide baten heriotza-kasurako, sozietateak iraungo duela bizirik daudenen artean. Kasu horretan,hildako bazkidearen jaraunsleak eskubidea izango du, banaketa egin dadin, hori kausatzailearen heriotza-egunean finkatuz; eta ez du parterik hartuko gerogarreneko eskubide eta betebeharretan, eskubide eta betebeharrok harako egunaren aurretik egindakoaren nahitaezko ondorio direnean baino.

Ituna bada sozietateak jaraunslearekin irautea, itun hori errespetatuko da,1700. artikuluaren 4. zenbakian agindutakoari kalterik egin gabe.

Sozietatearen desegitea bazkide baten borondate edo uko-egitearen ondorioz gertatuko da, sozietatearen iraupenerako epe-mugarik adierazi ez denean,edo epe-muga hori ezin denean atera negozioaren izaeratik.

Uko-egitea gaitzustekoa da, horiegiten duenak berarentzat eskuratu nahi duenean bazkide guztiona izan behar den probetxua. Kasu horretan, uko-egilea ez da askatuta geratzen gainerako bazkideei begira, eta horiek ahalmena dute bera sozietatetik baztertzeko.

Uko-egitea garaiz kanpo egindakotzat hartuko da, gauzok osorik egon ezeta sozietateak interesa duenean bere desegitea atzeratzeko. Kasu horretan, sozietateak iraungo du, amaitzeke dauden negozioak bukatu arte.

Mandatu-kontratuaren bidez, norbaitek bere gain hartzen du zerbitzuren batedo beste zerbait egiteko betebeharra, inoren kontura nahiz inork aginduta.

Mandatua esanbidezkoa nahiz isilbidezkoa izan daiteke. Esanbidezkoa agerkari publiko edo pribatuan eman daiteke, bai eta hitzez ere.

Aurkako itunik izan ezean, mandatua dohainekoa dela uste da. Aurrekoa gorabehera, mandatariaren lanbidea bada mandatuak adierazten duen espezie bereko zerbitzuak egitea, uste da mandatua ordaintzeko betebeharra dagoela.

Mandatua orokorra edo berezia da. Lehenengoak bere barruan hartzen ditu mandatugilearen negozio guztiak.

Bigarrenak, negozio zehatz bat edobatzuk.

Mandatuak, oro har ulertuta, administratze-egintzak baino ez ditu baitaratzen. Transakzioa egiteko, besterentzeko, hipotekatzeko edo jabari hertsiko bestelako egintzak gauzatzeko, esanbidezko mandatua behar da.

Transakzioa egiteko ahalmenak ezdu biderik ematen arazoak tartekarien edo ararteko adiskidetzaileen eskuetan uzteko.

Ez da ulertuko mandatuaren mugakgainditu direnik, mandatu hori bete bada, mandatugileak agindutako moduan baino, horrentzat onuragarriagoa den moduan.

Mandatariak bere izenean diharduenean, mandatugileak ez du akziorikmandatariarekin kontratatu duten pertsonen aurka, ezta horiek mandatugilearen aurka ere.

Mandatariak, onarpenaren ondorioz,mandatua betetzeko betebeharra du; eta kalte-galeren gaineko erantzukizuna, mandatua ez betearazteagatik halakoak eragiten badizkio mandatugileari.

Mandatua betearaztean, mandatariak jokatu behar du mandatugileakemandako jarraibideen arabera.

Jarraibiderik izan ezean, mandatariak egin beharko du negozioaren izaeraren arabera familiako guraso on batekegingo zukeena.

Mandatari orok betebeharra du,bere eragiketen kontu emateko, eta mandatuaren ondorioz jaso duena mandatugileari ordaintzeko, nahiz eta jasotako hori mandatugileari zor ez.

1. Mandatariari ordezkoa izendatzeko ahalmenik eman ez zaionean. 2. Mandatariari ahalmen hori eman arren, pertsona zehatza izendatu ez denean, izendatua nabariro ezgaia edo kaudimengabea bada.

Ordezko izendatuak zerbait egitenbadu mandatugilearen debekuaren aurka, egindako hori deuseza izango da.

Aurreko artikuluaren bi zenbakietara bildutako kasuetan, mandatugileakbere akzioa zuzen dezake, halaber, ordezkoaren aurka.

Mandatari bi edo gehiago aldi bereanizendatu arren, horien erantzukizuna ez da solidarioa, hala adierazi ez bada.

Mandatariak korrituak zor ditu bereerabileretara aplikatu izan dituen kopuruengatik, hori egin duen egunetik; eta mandatua amaitu eta gero zor dituen kopuruengatik ere bai, berandutza-egoeran jarri den unetik.

Mandatariak izaera horrekin badihardu, ez du erantzukizun pertsonalik, berarekin kontratatu duen alderdiari begira,salbu eta betebehar hori beren beregi hartzen duenean, edo mandatuaren mugak gainditzen dituenean bere ahalordeei buruz behar adina berririk eman gabe.

Mandatariak erantzukizuna du, doloaren ondorioz ez ezik, erruaren ondorioz ere bai; auzitegiek zorroztasunhandiago edo txikiagoarekin balioetsiko dute erru hori, mandatua ordaintzekoa den ala ez kontuan harturik.

Mandatugileak bete behar ditu mandatariak mandatuaren mugen barruanhartutako betebehar guztiak.

Mandatariak mugak gainditzen dituen zatian, mandatugileak ez du betebeharrik, hori esanbidez edo isilbidezberresten duenean izan ezik.

Mandatugileak mandatariari aurreratu behar dizkio, horrek hala eskatuzgero, mandatua betearazteko beharrezko diren kopuruak.

Mandatariak kopuruok aurreratzenbaditu, mandatugileak horiek ordaindu behar dizkio, nahiz eta negozioak huts egin, mandatariak ez badu horretan errurik izan.

Ordainketaren barruan sartuko diraaurreraturiko kopuruaren korrituak, aurrerakina egin zen egunetik zenbatuta.

Mandatariak bahi gisa atxiki ditzake mandatuaren objektu diren gauzak,harik eta mandatugileak aurreko bi artikuluek araututako kalte-ordaina eta ordainketa gauzatu arte.

Mandatua amaitzen da: 1. Horren ezeztapenaren ondorioz.

2. Mandatariak mandatuari uko egitearen ondorioz edo mandatariaren ezgaiketaren ondorioz. 3. Mandatugile zein mandatariaren heriotza, zarrastelkeria-adierazpena, konkurtsoa edo kaudimengabezia gertatzearen ondorioz.

Mandatua azkenduko da, orobat,mandatugilearen gertatze bidezko ezgaiketaren ondorioz, salbu eta mandatuan bertan xedatu denean horrek iraun egingo duela, edo mandatua eman denean mandatugilearen ezgaitasun-kasurako, berak xedatutakoaren arabera hori balioetsiz. Kasu horietan, mandatua bukatu ahal izango da, babes erakundea eratzean emandako ebazpen judizialaren ondorioz, edo, geroago, tutoreak hala eskatuta.

Mandatugileak mandatua ezezta dezake bere borondatez, eta mandatariabehartu dezake mandatua agerrarazten duen agiria itzultzera.

Mandatariak uko egin diezaioke mandatuari, mandatugileari horren berri emanez. Mandatugileari kalte egiten bazaiouko-egitearen ondorioz, mandatariak kalteen ordaina eman behar dio mandatugileari, salbu eta uko-egitearen oinarria denean mandatuan aritzeko ezintasuna, mandatariari kalte larririk eragin gabe.

Mandatariak arrazoi zuzena izan etamandatuari uko egin arren, bere kudeaketari eutsi behar dio, mandatugileak hutsune hori betetzeko beharrezko diren xedapenak hartu arte.

Mandataria hiltzen bada, horren jaraunsleek heriotzaren berri eman behardiote mandatugileari, eta, bien bitartean, mandatugilearen intereserako inguruabarren arabera beharrezkoa dena hornitu behar dute.

Mailegu-kontratuaren bidez, alderdibatek besteari ematen dio gauza suntsiezin bat, horrek epe zehatzean gauza erabil dezan, eta, ondoren, berari itzul diezaion; kontratu horri komodatu deritzo. Edo, bestela, dirua edo beste gauza suntsikorren bat eman daiteke, horren espezie eta kalitate bereko beste horrenbeste itzultzeko baldintzapean; kasu horretan, kontratuak mailegu izenari eusten dio soil-soilik.

Komodatua berez dohainekoa da.

Mailegu soila dohainekoa izan daiteke, edo korrituak ordaintzeko itunarekinegin daiteke.

Komodatuak eratortzen dituen betebehar eta eskubideak bi kontratugileenjaraunsleei eskualdatzen zaizkie, salbu eta mailegua egiten denean komodatuduna nor den kontuan izanik; kasu horretan, komodatudunaren jaraunsleek ez dute eskubiderik, mailegupeko gauzaren erabilerari eusteko.

Komodatudunak gastu arruntak ordaintzeko betebeharra du, horiek beharrezkoak badira mailegupeko gauzabehar bezala erabili eta artatzeko.

Gauza xede zehatz baterako maileguan eman bada, eta komodatudunakbeste xede baterako destinatzen badu, edo gauza bere eskuetan artatzen badu hitzarturiko epean baino luzaroago, erantzukizuna izango du gauzaren galeraren gain, nahiz eta galera hori ezusteko kasuaren ondorioz gertatu.

Mailegupeko gauza tasazioarekineman eta galtzen bada, nahiz eta galera ezusteko kasuaren ondorioz gertatu, komodatudunak prezioaren gaineko erantzukizuna izango du, salbu eta beren beregi ituntzen denean komodatuduna erantzukizunetik aske geratzea.

Komodatudunak ez du erantzukizunik mailegupeko gauzari gertatu zaizkion narriaduren gainean, horiek jazobadira erabilera hutsaren ondorioz eta komodatudunak errurik izan gabe.

Komodatudunak ezin du mailegupeko gauza atxiki komodatugileak berari zor dionaren ondorioz, zor horigastuen ondoriozkoa izan arren.

Komodatudun batzuei batera maileguan ematen bazaie gauza, komodatudun horiek guztiek gauzaren gainekoerantzukizun solidarioa dute, atal honetan xedatutakoaren arabera.

Ez badira itundu komodatuaren iraupena eta mailegupeko gauzari emanbeharreko erabilera, eta erabilera hori ezin bada zehaztu lurraldeko ohituraren arabera, komodatugileak gauza erreklama dezake bere borondatez.

Zalantzarik izanez gero, komodatudunari dagokio froga.

Norbaitek dirua edo beste gauzasuntsikorren bat maileguan hartzen badu, horren gaineko jabetza eskuratzen du, eta betebeharra du, hartzekodunari horren espezie eta kalitate bereko beste horrenbeste itzultzeko.

Kode honetako 1170. artikuluanxedaturikoak arautzen du dirua maileguan hartzen duenaren betebeharra.

Maileguan emandakoa beste gauzasuntsikorren bat edo txanpon bihurtu ez den metal-kopurua bada, zordunak jasotakoaren espezie eta kalitate bereko beste horrenbeste zor du, nahiz eta horren prezioak aldakuntzak izan.

Ez da korriturik zor, beren beregihala itundu denean baino.

Hizpatuta egon barik korrituak ordaintzen dituen mailegu-hartzaileakezin ditu korrituok erreklamatu, ezta horiek kapitalari egotzi ere.

Bahien gaineko mailegu-establezimenduak, aurrekoaz gain, eurei buruzko araudien menpe geratzen dira.

Gordailua eratzen da, norbaitek inoren gauza jasotzen duenean, gauza horizaindu eta itzultzeko betebeharrarekin.

Gordailua dohaineko kontratua da,horren aurkako itunik izan ezean.

Gauza higigarriak bakarrik izandaitezke gordailuaren objektu.

Epaiketatik kanpoko gordailuanahitaezkoa edo borondatezkoa izan daiteke.

Borondatezko gordailuan, gordailugileak bere borondatez gauzatzen duematea. Halaber, gordailua bi pertsona edo gehiagok egin dezakete hirugarren baten esku, uste badute gordailupeko gauzaren gain eskubidea dutela; hirugarrenak ematea gauzatuko du, hala denean, hori dagokionaren mesederako.

Kontratatzeko gaitasuna duenakonartzen badu ezgai batek egindako gordailua, gordailuzainaren betebehar guztien menpe geratzen da; eta gauza itzultzera behartua izan daiteke, hori eskatzen badu gordailua egin duen pertsonaren tutoreak, kuradoreak nahiz administratzaileak, edo ezgaiak berak, gaitasuna izatea lortzen duenean.

Gordailua egiten badu gaitasunaduen pertsona batek, gaitasunik ez duen pertsona baten esku, gordailugileak akzioa izango du gordailupeko gauza erreibindikatzeko, gauza hori gordailuzainaren esku dagoen bitartean; edo, bestela, gordailuzainak gauzarekin edo prezioarekin izan duen aberastearen kopurua kobratzeko.

Gordailuzainak betebeharra du gauza zaintzeko, eta, halakoa eskatzen zaionean, berori gordailugileari, horren kausadunei edo kontratuan izendatu denpertsonari itzultzeko. Gauzaren zaintza eta galerari dagokienez, liburu honen 1. tituluan xedatutakoak arautuko du gordailuzainaren erantzukizuna.

Gordailuzaina ezin da gordailupeko gauzaz baliatu, horretarako gordailugilearen esanbidezko baimenik izangabe.

Gordailuzainak gordailupeko gauzaz baliatu edo hori erabiltzeko baimena duenean, kontratuak gordailu-izaeragaltzen du, eta mailegu edo komodatu bihurtzen da.

Baimenaren inguruan ez dago presuntziorik, eta horren izatea frogatubehar da.

Gordailupeko gauza itxita eta zigilaturik ematen denean, gordailuzainakmodu horretan itzuli behar du gauza; eta kalte-galeren gaineko erantzukizuna izango du, bere erruz zigilua edo itxitura hausten bada.

Gordailuzainak errua izan duela usteda, horren aurkako froga dagoenean izan ezik.

Gordailuaren balioari dagokionez,indarra gordailuzainari egotzi ahal zaionean, kontuan hartuko da gordailugileak egindako adierazpena, horren aurkako frogarik izan ezean.

Gordailupeko gauza itzuliko dahorren produktu eta akzesio guztiekin batera.

Gordailua dirua bada, gordailuzainari aplikatuko zaio 1724. artikuluakmandatariaren inguruan xedatutakoa.

Gordailuzainak ezin du eskatu gordailugileak gordailupeko gauzaren jabea dela frogatzea. Hala ere, gordailuzainak antzematen badu gauza ebatsia dela, eta berak badaki nor den gauza horren benetako ugazaba, horri eman behar dio gordailuaren berri.

Ugazabak, aurrekoa gorabehera, ezbadu hilabetean erreklamaziorik egiten, gordailuzaina erantzukizun orotatik aske geratuko da, gordailupeko gauza zein pertsonaren eskutik jaso eta horri gauza itzuliz.

Gordailugileak bi pertsona edogehiago izanik, horiek ez badira solidarioak, eta gauza zatitzeko modukoa bada, euretako bakoitzak ezin du eskatu berari dagokion zatia baino gehiago.

Solidaritatea dagoenean, edo gauzaezin denean zatitu, kode honen 1141 eta 1142. artikuluetan xedatutakoa aplikatuko da.

Gordailugileak, gordailua egin etagero, kontratatzeko gaitasuna galtzen duenean, ezin zaie gordailua itzuli gordailugilearen ondasun eta eskubideak administratzen dituztenei baino.

Gordailua egitean itzulketa egitekotokia izendatzen denean, gordailuzainak toki horretara eraman behar du gordailupeko gauza; baina gordailugileak ordaindu beharko ditu lekualdaketaren ondoriozko gastuak.

Itzulketa egiteko tokia izendatzenez bada, itzulketa egin beharko da gordailupeko gauza dagoen tokian, toki hori eta gordailua egiteko tokia berberak izan ez arren, betiere gordailuzainak asmo gaiztoz jokatu ez duela.

Gordailua itzuli behar zaio gordailugileari, berak hori erreklamatzenduenean, nahiz eta kontratuan itzulketa egiteko epe edo denboraldi zehatza finkatu.

Xedapen hori ez da gertatuko, gordailuzainaren esku dagoen gordailuaepaiketa bidez enbargatzen denean, edo gordailuzainari jakinarazten zaionean hirugarrena gordailupeko gauza itzuli edo lekualdatzearen aurka dagoela.

Gordailuzainak arrazoi zuzenak baditu gordailuari ez eusteko, hori gordailugileari itzul diezaioke, izendaturikoepe-muga bete baino lehen ere; gordailugileak ez badu gauza jaso nahi, gordailuzainak epailearen zainpean utz dezake gauza hori.

Ezinbesteko kasuaren ondorioz, gordailuzainak gordailupeko gauza galdu,eta, horren ordez, beste gauza bat jasotzen badu, azken hori itzuli beharko dio gordailugileari.

Gordailuzainaren jaraunsleak, gauza gordailupekoa dela ez jakiteagatik,onustez saltzen badu gauza hori, betebeharra du, jasotako prezioa itzultzeko, edo, prezioa ordaindu ez bazaio, saltzailearen aurka berak dituen akzioak lagatzeko.

Gordailugileak gordailuzainari ordaindu behar dizkio, horrek gordailupeko gauza artatzeko egin dituen gastuak; eta kalte-ordaina eman behar diogordailuaren ondorioz izan dituen kalte guztiengatik.

Gordailuzainak bahi moduan atxikidezake gordailupeko gauza, gordailuaren ondorioz berari zor zaiona osorik kobratu arte.

Gordailua nahitaezkoa da: 1. Hori legezko betebehar bat betetzeko egiten denean.

2. Hori hondamendi baten ondoriozgertatzen denean, hala nola, sute, kaudimengabezia, harrapakeria, itsasoan galtzea edo horien antzeko beste edozeinen ondorioz.

Aurreko artikuluaren 1. zenbakirabildutako gordailua arautuko dute hori ezartzen duten lege-xedapenek, eta, halakorik izan ezean, borondatezko gordailuari buruzko xedapenek.

2. zenbakira bildutakoa arautukodute borondatezko gordailuari buruzko erregelek.

Epaiketazko gordailua edo epailearen zainpean uztea gertatzen da, ondasun auzigaien enbargoa edo aseguraketadekretatzen denean.

Epailearen zainpean utz daitezkeondasun higigarriak nahiz higiezinak.

Kode honetan xedaturik ez daudengaietan, Prozedura Zibilaren Legeko xedapenek arautuko dute epailearen zainpean uztea.

Ausazko kontratuaren bidez, alderdietako batek bestea behartzen du edobiek elkar behartzen dute zerbait eman nahiz egitera, besteak eman edo egin behar duenaren bestekoa, zalantzazko jazokuntza edo epe zehaztugabean jazo behar dena gertatzen denerako.

Mantenu-kontratuaren bidez, alderdietatik batek betebeharra hartzen du,beste inori, horren bizitza osoan zehar, etxebizitza, elikagaiak eta mota guztietako laguntzak emateko; horren truk, kapital bat eskualdatzen zaio edozein motatako ondasun eta eskubideetan.

Mantenua emateko betebeharraduena hiltzen bada, edo, inguruabar larriren bat gertatzeagatik, alderdien arteko elkarbizitza baketsua ezinezkoa bada, alderdietatik edozeinek eska dezake hitzarturiko mantenua pentsio baten bitartez ordaintzea; pentsio hori eguneratzeko modukoa izan eta aurreraturiko epeetan ordainduko da, eta, halako gertaeretarako, beraren zenbatekoa kontratuan ezarrita egongo dira, eta, hala egin ez bada, epaiketa bidez finkatuko da.

Mantenua emateko betebeharra ezda bukatuko 152. artikuluak aipatzen dituen arrazoien ondorioz, lehenengo paragrafoan ezarritako arrazoiaren kasuan izan ezik.

Mantenu-hartzaileak suntsiarazpenaaukeratzen badu, mantenua zor duenak berehalakoan itzuli beharko ditu kontratuaren ondorioz jaso zituen ondasunak, eta, haatik, epaileak, inguruabarrak kontuan hartuta, erabaki dezake, hurrengo artikuluak xedatzen duenari begira, mantenu-hartzaileari dagokion itzulketa osorik edo zati batez geroratzea, horren onurarako, kasuan-kasuan zehazten den denboran zehar eta bermeekin.

Mantenuaren truk eskualdatutakoondasunak edo eskubideak Erregistroan jasotzeko modukoak badira, hirugarrenei begira mantenu-hartzailearen eskubidea berma daiteke itun zehatza inskribatuz; itun horretan, ordainketa ezari esanbidezko baldintza suntsiarazlearen izaera emango zaio. Eskubidea berma daiteke, orobat, Hipoteka Legearen 157. artikuluan araututako hipoteka-eskubidearen bidez.

Legeak ez du akziorik ematen, zori-,ausa- edo adur-jokoetan irabazitakoa erreklamatzeko; baina galtzaileak ezin du berreskaera-eskubidea erabili bere borondatez ordaindu duenaren ondorioz, salbu eta doloa tartean izan denean, adingabea denean edo bere ondasunak administratzeko gaikuntzarik ez duenean.

Aurreko artikuluak jokoaren inguruan xedatutakoa aplikatu ahal zaieapustuei ere bai.

Debekatuta daude joko debekatuenantzekoak diren apustuak.

Ez daude debekatuta gorputza lantzeko lagungarri diren jokoak, besteakbeste, armak erabiltzen trebatzea, oinez nahiz zaldiz lasterketak egitea, gurdi-lasterketak egitea, pilotan jokatzea eta horien antzeko helburuak dituztenak.

Norbaitek zerbait galtzen badu debekaturik ez dagoen joko edo apustuan, esparru zibilean betebeharpeangeratzen da.

Hala ere, agintaritza judizialakgaitziritzia eman diezaioke demandari, jokoan edo apustuan jarritako kopurua gehiegizkoa denean; edo betebeharra urri dezake, horrek familiako guraso on batek izango zituzkeen usadioak gainditzen dituen neurrian.

Bizi arteko errentaren kontratu ausazkoak zorduna behartzen du urtekopentsioa edo korrituak ordaintzera, pertsona zehatz baten edo batzuen bizitza bitartean; pertsona horiek zehazten dira, ondasun higigarri nahiz higiezinek osaturiko kapital bati begira, eta kapital horren gaineko jabaria zordunari eskualdatzen zaio behingoan eta pentsioaren zamarekin batera.

Errenta era daiteke kapitala ematenduen pertsonaren bizitzaren gainean, hirugarrenaren bizitzaren gainean edo zenbait pertsonaren bizitzaren gainean.

Errenta, halaber, pertsona baten edobatzuen bizitzaren gainean eman eta euren mesederako era daiteke, edo beste pertsona baten nahiz batzuen mesederako.

Deuseza da errenta, berori pertsonabaten bizitzaren gainean eratu, eta pertsona hori emate-unean hilda badago, edo, une berean, pertsona hori gaixorik egon eta gaixotasunak haren heriotza badakar emate-dataren osteko hogei egunetan.

Pentsio mugaeguneratuen ordainketa ezak ez dio biderik ematen biziarteko errentaren jasotzaileari, kapitalaren itzulketa eskatzeko, ezta funts besterenduaren edukitza berreskuratzeko ere; jasotzaile horrek eskubidea izango du, atzeratutako errenten ordainketa eta bihar-etzikoen aseguraketa epaiketa bidez erreklamatzeko bakarrik.

Norbaitek dohainik errenta bat eratzen badu bere ondasunen gain, xedadezake, emate-unean bertan, errenta hori ez dela enbargopean geratuko pentsiodunaren betebeharren ondorioz.

Errenta ezin da erreklamatu, pertsona baten bizitzaren gainean eratu, etapertsona hori bizirik dagoela egiaztatzen ez bada.

Transakzioa kontratua da, eta, horrenbidez, alderdiek, zerbait eman, hitzeman edo atxikiz, auzia hastea eragozten dute edo hasitakoari amaiera ematen diote.

Tutoreak ezin du transakziorik eginbere zaintzapeko pertsonaren eskubideekin, kode honetan agindutako moduan egiten ez badu.

Nortasun juridikodun korporazioektransakzioa egin dezakete, euren ondasunak besterentzeko forma eta betekizun berberekin.

Transakzioa egin daiteke delituakeratortzen duen akzio zibilarekin; baina horren ondorioz ez da azkenduko legezko zigorra ezartzeko akzio publikoa.

Ezin da transakziorik egin pertsonen egoera zibilarekin, ezkontzarenarazoekin, ezta etorkizuneko mantenuarekin ere.

Transakzioak ez ditu bere barruanhartzen kontratuan bertan zehatz adierazitako objektuak, eta, kontratuaren hitzek nahitaez erakartzen dutenaren arabera, horretan sartuta daudela ulertu behar direnak baino.

Eskubideei orokorrean uko egitenbazaie, ulertzen da transakziopeko eztabaidarekin zerikusirik duten eskubideei bakarrik uko egiten zaiela.

Transakzioak alderdientzat gauzaepaituaren indarra du; baina premiamendu-bidea ez da bidezkoa izango epaiketazko transakzioa betetzeko baino.

Hala ere, alderdi batek ezin izango dubestearen aurka egitezko okerra jarri, baldin eta azken hori transakzioaren ondorioz baztertu bada hasitako auzi batetik.

Agiri berriak aurkitzea ez da transakzioa deuseztatu edo hutsaltzekoarrazoia, gaitzusterik izan ez bada.

Ezeztatzeko moduko epaia ez ezagutzea ez da transakzioa erasotzekoarrazoia.

Ezabatua, Tartekaritzari buruzkoabenduaren 5eko 36/1988 Legearen ondorioz.

Ezabatua, Tartekaritzari buruzkoabenduaren 5eko 36/1988 Legearen ondorioz.

Fidantzaren bidez, norbaitek betebeharra du, hirugarrenaren ordez, zerbait ordaindu edo betetzeko, hirugarrenak hori egiten ez badu. Fidatzaileak betebehar solidarioa badu zordun nagusiarekin batera, liburu honen lehenengo tituluko hirugarren kapituluaren laugarren atalean xedatutakoa beteko da.

Fidantza hitzarmenezkoa, legezkoa,epaiketazkoa, dohainekoa edo kostu bidezkoa izan daiteke.

Fidantza era daiteke, zordun nagusiaren mesederako ez ezik, beste fidatzailearen mesederako ere bai, azkenhorren adostasuna, ezjakintasuna, eta, areago, aurkakotasuna izan arren.

Ezin da fidantzarik izan, baliozkobetebeharrik gabe.

Hala ere, fidantza betebeharrarengainekoa izan daiteke, baldin eta betebehar horren deuseztasuna erreklamatu ahal bada betebeharpekoaren salbuespen pertsonal hutsa erabiliz, hala nola, adingabetasunarena.

Aurreko lerrokadako xedapenarensalbuespen gisa har daiteke familiako seme edo alabari egindako maileguaren kasua.

Fidatzailearen betebeharra zordunnagusiarena baino txikiagoa izan daiteke, baina ez handiagoa, bai kopuruari begira, bai baldintzek dakartzaten kargei begira.

Fidatzaileak betebehar handiagoahartzen badu, betebehar hori urrituko da zordunarenaren mugetaraino.

Fidantzaren inguruan ez dago presuntziorik: fidantza esanbidezkoa izanbehar da, eta ezin du barruan hartu berak jaso baino gehiago.

Fidantza soila edo zehaztugabeabada, horren barruan sartuko dira, betebehar nagusia ez eze, horren erantsi guztiak eta epaiketaren gastuak ere bai; azken horiei dagokienez, ulertzen da fidatzaileak ez duela erantzukizunik, gastuok ordainketaren agindeia egin zaionetik sortu direnean baino.

Fidatzailea kaudimengabezia-egoeran jartzen bada, hartzekodunak bestefidatzaile bat eska dezake, eta fidatzaile horrek ere aurreko artikuluan ezarritako ezaugarriak izan behar ditu. Salbuespen gisa har daiteke hartzekodunak eskatu eta ituntzea fidatzailea pertsona zehatza izan dadin.

Eskusioa ez da gertatzen: 1. Fidatzaileak eskusioari beren beregi uko egin dionean.

2. Fidatzaileak betebehar solidarioahartzen duenean zordunarekin batera.

3. Zordunaren porrot- edo konkurtso-kasuetan. 4. Zorduna ezin denean epaiketa bidez demandatu erresumaren barruan.

Fidatzaileak eskusio-onura aprobetxa dezan, hori hartzekodunaren aurkajarri behar du, hartzekodunak berari ordainketaren agindeia egiteaz batera; eta fidatzaileak hartzekodunari adierazi behar dio, zordunaren ondasunen artean, zeintzuk diren Espainiako lurraldean diru bihurtu eta zorraren zenbatekoa ordaintzeko beste direnak.

Fidatzaileak aurreko artikuluko baldintza guztiak bete eta gero, hartzekoduna zabarra izan bada aipatu ondasunen eskusioa egitean, berak du erantzukizuna ondasun horien neurrian,axolagabekeria horren ondorioz zorduna kaudimengabe bilakatzen bada.

Hartzekodunak zitazioa egin diezaioke fidatzaileari, zordun nagusia demandatzen duenean; baina horrek ezindio inoiz eskusio-onurari kalterik egin, nahiz eta epaia bien aurka eman.

Fidatzaileak hartzekodunarekin transakzioa egiten badu, transakzio horrekez du ondorerik sortzen zordun nagusiari begira.

Zordun nagusiak egindako transakzioak ere ez du ondorerik sortzen fidatzaileari begira, hori transakzioarenaurka azaltzen bada.

Fidatzailearen fidatzaileak eskusio-onura du, fidatzaileari begira eta zordun nagusiari begira ere bai.

Zordun beraren fidatzaileak bat baino gehiago badira, eta zor berberarenondorioz, guztien artean zatitzen da zor horren gaineko erantzukizun-betebeharra. Hartzekodunak ezin dio fidatzaile bakoitzari erreklamatu berari dagokion zatia baino gehiago, salbu eta beren beregi solidaritatea hizpatzen denean.

Fidantzakideen aurkako zatiketa-onura amaitzen da, zordunaren aurkako eskusio-onura amaitzen den kasueta arrazoi berberen ondorioz.

Fidatzaileak zordunaren ordez ordaintzen badu, fidatzaile horri kalte-ordaina eman behar dio zordunak. Kalte-ordainak bere barruan hartzen ditu:

1. Zorraren kopuru osoa. 2. Kopuru horren legezko korrituak, zordunari ordainketaren berri eman zaionetik, nahiz eta hartzekodunarentzat korriturik sortu ez.

3. Fidatzaileari eragin zaizkion gastuak, horrek ordainketa agindeia jasoeta zordunari horren berri eman eta gero.

4. Kalte-galerak, horiek bidezkoakdirenean.

Artikulu honetako xedapena gertatzen da, nahiz eta fidantza zordunak jakin gabe eman.

Ordainketaren bidez, fidatzailea subrogatzen da hartzekodunak zordunaren aurka zituen eskubide guztietan. Fidatzaileak hartzekodunarekin transakzioa egiten badu, ezin dio zordunari eskatu benetan ordaindu duena baino gehiago.

Zorra eperako bada, eta fidatzaileakzor hori ordaintzen badu mugaeguna heldu baino lehen, ezin dio zordunari ordainketarik eskatu epea agortu arte.

Fidatzaileak ordaintzen badu zordunari horren berririk eman gabe, etahorrek ere, ordainketaren berri ez izateagatik, ordainketa errepikatzen badu, lehenengoak ez du inolako errekurtsorik bigarrenaren aurka, baina bai hartzekodunaren aurka.

Fidatzaileak, ordaindu aurretik ere,zordun nagusiaren aurka jo dezake:

1. Fidatzailea epaiketan demandatua izan denean ordainketa egiteko. 2. Porrot-, konkurtso- edo kaudimengabezia-kasuan.

3. Zordunak betebeharra dueneanepe zehatza igaro ondoren fidatzailea fidantzatik askatzeko, eta epe hori agortu bada.

5. Hamar urte igaro eta gero, betebehar nagusiak mugaegun finkorik ezduenean, salbu eta betebehar horren izaeraren arabera hori ezin denean azkendu, hamar urtetik gorako epean ez bada.

Zordun beraren fidatzaileak bat baino gehiago direnean zor berberaren ondorioz, horietatik zorra ordaintzen duenak beste fidantzakideei erreklamadiezaieke bakoitzak proportzioz ordaindu behar duen zatia.

Haietako bat kaudimengabe gertatzen bada, horren zatia guztiei gehituko zaie proportzio berean. Artikulu honen xedapena gerta dadin, nahitaezkoa da ordainketa egitea epaiketazko demandaren ondorioz, edo zordun nagusia konkurtso- nahiz porrot-egoeran jarri denean.

Aurreko artikuluko kasuan, fidantzakideek jar ditzakete, ordainketa eginduenaren aurka, zordun nagusiak hartzekodunaren aurka izango zituzkeen salbuespen berberak, baldin eta salbuespenok zordun horren salbuespen pertsonal hutsak ez badira.

Azpifidatzaileak fidatzailearen mesederako betebeharra hartu eta fidatzaile hori kaudimengabe gertatzenbada, fidatzailearen erantzukizuna zein izan eta erantzukizun berbera du azpifidatzaileak, fidantzakideei begira.

Fidatzailearen betebeharra azkentzen da zordunaren betebeharrarekinbatera, eta gainerako betebeharrak azkentzeko arrazoi berberen ondorioz.

Bateratzea gertatzen bada zorduneta fidatzailearen artean, horietako bat bestearen jaraunsle izateagatik, bateratze horrek ez du azkentzen azpifidatzailearen betebeharra.

Hartzekodunak, zorraren ordaineaneta bere borondatez, ondasun higiezin bat edo beste edozein efektu onartzen badu, fidatzailea aske geratzen da, nahiz eta gero horiek ebikzioz galdu.

Hartzekodunak fidatzaileetako bataskatzen badu besteen adostasunik gabe, askatze hori probetxugarria da guztientzat, askatzea zein fidatzaileri egin eta fidatzaile horri dagokion zatiaren neurrian.

Hartzekodunak zordunari ematendion luzapenak, fidatzailearen adostasunik gabe, fidantza azkentzen du.

Fidatzaileak, solidarioak izan arren,euren betebeharretik aske geratzen dira, baldin eta hartzekodunaren egitate baten ondorioz ezin badira subrogatu haren eskubide, hipoteka eta pribilegioetan.

Fidatzaileak jar ditzake, hartzekodunaren aurka, zordun nagusiari dagozkion eta zorrari datxezkion salbuespenguztiak; baina ez zordunaren salbuespen pertsonal hutsak.

Fidatzailea eman behar bada lege-xedapenaren edo probidentzia judizialaren ondorioz, fidatzaile horrek izanbehar ditu 1828. artikuluan agindutako ezaugarriak.

Aurreko artikuluaren kasuetan fidantza emateko betebeharra duenak ezbadu halakorik aurkitzen, bahia edo hipoteka onartuko da fidantzaren ordez, hori nahiko bada haren betebeharra estaltzeko.

Fidatzaile judizialak ezin du eskatuzordun nagusiak dituen ondasunen eskusioa.

Azpifidatzaileak, kasu berean, ezindu eskatu zordunarena, ezta fidatzailearena ere.

Bahi- eta hipoteka-kontratuen oinarrizko betekizunak dira: 1. Bahia edo hipoteka eratzea, betebehar nagusiaren betetzea ziurtatzeko.

2. Gauza pignoratuaren edo hipotekatuaren jabetza berori bahitu edo hipotekatzen duenarena izatea. 3. Bahia edo hipoteka eratzen duten pertsonek euren ondasunak xedatzeko askatasuna izatea, edo, halakorik izan ezean, horretarako legezko baimena edukitzea.

Hirugarrenek, betebehar nagusiaribegira kanpokoak izanik, betebehar hori ziurta dezakete, euren berezko ondasunak pignoratu edo hipotekatuz.

Kontratu horien muina da, halaber,betebehar nagusia mugaeguneratu eta gero, bahipeko edo hipotekapeko ondasunak besterendu ahal izatea hartzekodunari ordaintzeko.

Hartzekoduna ezin da jabetu bahiedo hipoteka gisa jasotako gauzez, eta ezin ditu horiek xedatu.

Bahia eta hipoteka zatiezinak dira,nahiz eta zordunaren edo hartzekodunaren kausadunen artean zorra zatitu.

Hortaz, zordunak zorraren zati batordainduta ere, zordun horren jaraunsleak ezin du eskatu bahia edo hipoteka proportzio horretan azkentzea, zorra osorik ordaintzen ez den bitartean.

Era berean, zorraren zati bat jasotzen badu hartzekodunaren jaraunsleak,ezin du bahia itzuli, ezta hipoteka ezereztu ere, ordainketarik jaso ez duten gainerako jaraunsleen kalterako.

Xedapen horien salbuespen gisa hardaiteke, hipoteka edo bahi gisa emandako gauzak bat baino gehiago izanik, gauza horietako bakoitzak kredituaren zati zehatza bakarrik bermatzea.

Bahia edo hipoteka eratzeko hitzemateak akzio pertsonala bakarrik sortzen du kontratugileen artean; horrikalterik egin gabe, norbaitek beste bati iruzur egiten badio, gauzak kargapean daudela jakinda, gauzok kargarik gabeko ondasun gisa bahi edo hipoteka moduan eskainiz, edo, gauza horien ugazaba izan ez arren, horien ugazaba gisa agertuz, pertsona horrek erantzukizun kriminala izango du.

1857. artikuluan ezarritako betekizunez gain, bahi-kontratua eratzekobeharrezkoa da bahiaren gaineko edukitza ematea hartzekodunari edo adostasunez aukeratutako hirugarrenari.

Bahi gisa eman daitezke merkataritzan dauden gauza higigarri guztiak, horiek edukitzeko modukoakbadira.

Bahiak ez du ondorerik sortuko hirugarrenaren aurka, agerkari publikoanez bada agerrarazten egiazko data.

Bahi-kontratuak eskubidea ematendio hartzekodunari, horrek edo gauza jaso duen hirugarrenak bere eskuetan gauza atxikitzeko, kreditua ordaindu arte.

Hartzekodunak bahia atxikitzenduen bitartean, zordunak hartzekodun horrekin eskatzeko moduko beste zor bat hartzen badu, lehenengo zorra ordaindu baino lehen, hartzekodunak atxikipena luza dezake bi kredituak ordaindu arte, nahiz eta bahia bigarren zorraren aseguraketari lotuta geratuko dela hizpatu ez.

Hartzekodunak bahi gisa jasotakogauza jagon behar du familiako guraso on batek egingo lukeen moduan; eskubidea du gauza hori artatzean egin dituen gastuak kobratzeko, eta erantzukizuna du gauzaren galera edo narriaduraren gainean, kode honetako xedapenekin bat etorriz.

Bahiak korrituak sortzen baditu, hartzekodunak konpentsatuko ditu berakjasotzen dituenak berari zor zaizkionekin; eta hartzekodunari korriturik zor ez bazaio, edo zuzenbidearen arabera zor direnak gainditzen diren neurrian, hartzekodunak kapitalari egotziko dizkio halakoak.

Bahi gisa emandako gauza nahitaezkentzen ez den artean, zordunak gauza horren jabetzari eusten dio.

Hori gorabehera, hartzekodunakegikari ditzake gauza pignoratuaren ugazabari dagozkion akzioak, hirugarrenaren aurka gauza hori erreklamatu edo defendatzeko.

Hartzekodunak ezin du erabili bahigisa jasotako gauza, horretarako ugazabaren baimenik ez badu; eta hori egiten badu edo beste modu batera gauzaz abusatzen badu, ugazabak gauza gordailutzea eska dezake

Hartzekodunari ez bazaio garaiz ordaindu bere kreditua, bahia besterendezake notarioaren bidez. Besterentze hori egin behar da, zehatz-mehatz, jendaurreko enkantean, eta zordunari, eta, hala denean, bahiaren ugazabari, zitazioa eginez. Lehenengo enkantean ez bada bahia besterentzen, beste enkante bat egin daiteke formalitate berberekin; eta, bigarren horretan ere ez bada ezer lortzen, hartzekodunak bahiaren jabetza eskura dezake. Kasu horretan, hartzekodunak kreditu osoaren ordainagiria eman behar du.

Bahia balore kotizagarrien gainekoabada, horiek Merkataritza Kodean agindutako moduan salduko dira.

Erruki-etxeei eta gainerako establezimendu publikoei dagokienez, horiek,erakunde edo lanbide gisa, maileguak ematen badituzte bahien gainean, establezimenduoi buruzko lege eta araudi bereziak beteko dira, eta, modu subsidiarioan, titulu honetako xedapenak.

Hipoteka-kontratuaren objektu izandaitezke, bakar-bakarrik:

1. Ondasun higiezinak. 2. Legeen arabera besterentzeko modukoak diren eskubide errealak, ondasun higiezinen gainekoak badira.

Hipoteka baliozkotasunez eratutagera dadin, 1857. artikuluan ezarritako betekizunez gain, nahitaezkoa da hura eratzen duen agiria Jabetza Erregistroan inskribatzea.

Hipotekaren bidez, hipoteka horrenmendeko ondasunak zuzenean eta behingoan lotuta geratzen dira, haien edukitzailea edozein izanik ere, hipoteka zein betebeharren segurtasunerako eratu eta horren betetzeari.

Hipoteka hedatzen da, legeak ezarritako adierazpen, zabalkuntza eta mugapenekin, berezko akzesioetara, hobekuntzetara, betebeharra mugaeguneratzean banantzeke dauden fruituetaraeta jaso gabe dauden errentetara, bai eta, ondasun hipotekatuen aseguratzaileengandik edo herri-onuraren ondorioz nahitaez jabetza kentzeagatik, jabeari eman edo zor zaizkion kalte-ordainetara ere, finka oraindik berori hipotekatu zuenaren eskuetan dagoenean eta finka hirugarrenari eskualdatu zaionean ere bai.

Hartzekodunak ondasun hipotekatuen hirugarren edukitzaileari eskadiezaioke haren edukitzapean dauden ondasunekin ziurtaturiko kreditu-zatia ordaintzea, legeak ezartzen dituen modu eta formalitateekin.

Hipotekaren forma, norainokoa etaondoreak, baita horren eraketa, aldarazpena, azkentzea eta kapitulu honetan arauturik ez dauden gainerako gaiak ere, Hipoteka Legearen aginduen menpe geratzen dira, lege horrek indarrean baitirau.

Antikresiaren bidez, hartzekodunakeskubidea eskuratzen du, bere zordunaren ondasun higiezin batek ematen dituen fruituak jasotzeko; eta betebeharra du, fruituokin korrituak ordaintzeko, halakoak zor badira, eta, ondoren, kredituaren kapitala ordaintzeko.

Hartzekodunak, aurkako itunik izanezean, betebeharra du, finka kargatzen duten kontribuzio eta zamak ordaintzeko.

Modu berean, betebeharra du, finkaren artapen eta konponketetarakobeharrezkoak diren gastuak egiteko.

Fruituetatik kenduko dira helburubat zein bestea betetzeko erabiltzen diren kopuruak.

Zordunak ezin du berreskuratu ondasun higiezinaren gozatzea, aurretiazez badio bere hartzekodunari osorik ordaintzen horrekin duen zorra.

Dena den, hartzekoduna aske geradadin aurreko artikuluak berari ezartzen dizkion betebeharretatik, beti behartu dezake zorduna finkaren gozatzeari berriz ekitera, aurkako itunik izan ezean.

Hartzekodunak ez du eskuratzenondasun higiezinaren gaineko jabetza, hitzarturiko epean zorra ordaintzen ez bazaio.

Horren aurkako itun oro deusezaizango da. Hala ere, hartzekodunak eska dezake, kasu horretan, eta Prozedura Zibilaren Legeak agintzen duen forma erabiliz, zorra ordaindu edo ondasun higiezina saltzea.

Kontratugileek hizpa dezakete zorraren korrituak antikresian emandakofinkaren fruituekin konpentsatzea.

Kontratu horri aplika dakizkioke1857. artikuluaren azken lerrokada, 1866. artikuluaren bigarren lerrokada, eta 1860 eta 1861. artikuluak.

Kuasikontratuak egitate zilegi etaborondate hutsekoak dira; horien ondorioz, euren egilea betebeharpean geratzen da hirugarren bati begira, eta, batzuetan, elkarrekiko betebeharra sortzen da interesdunen artean.