1881EKO OTSAILAREN 3KO ERREGE-DEKRETUA, PROZEDURA ZIBILAREN LEGEA ALDARRIKATU DUENA*

Aurreko artikuluan ezarritakoari kalterik egin gabe, interesdunak euren kabuz agertu ahal izango dira, baina ezin izango dira baliatu prokuradore gaitua ez den beste pertsona batez, betiere prokuradoreak dauden herrietan: 1. Adiskidetzeko ekitaldietan.

5. Borondatezko jurisdikzio-egintzetan.

Abokatuek auzilariak gidatuko dituzte, abokatuok euren lanbidean jarduteko legez gaituta badaude prozesuaren gaineko ardura duen epaitegian edo auzitegian.

Ezin izango da ebatzi abokatuaren sinadurarik ez duen eskaerarik.

Salbuespen gisa hartuko dira bakarrik:

1. Adiskidetzeko ekitaldiak.

3. Munta zehatza duten borondatezko jurisdikzio-egintzak, munta hori 400 000 pezetatik gorakoa bada, bai eta xedetzat presako neurriak hartzea dutenak edo epe luzaezinean eskatu behar direnak ere.

Prokuradoreak eta abokatuak ahaldun gisa edo interesdunen laguntzaile gisa bertaratu ahal dira, adiskidetzeko ekitaldietara eta aurreko artikuluaren 2. lerrokadan aipatu epaiketetara, baldin eta interesdunok prokuradore eta abokatu haiez baliatu nahi badute, euren erabakiz.

Halakoetan, bai eta haien esku-hartzea aginduzkoa ez den guztietan ere, prokuradorez edo letraduz baliatu denak kostuak ordaindu behar baditu, kostu horien barne ez dira sartuko haren eskubideak, ezta horren zerbitzu-sariak ere, salbu eta ordezkatua eta defenditua den alderdiaren bizilekua dagoenean epaiketaren izapidetza zein tokitan egin eta hori ez den beste toki batean.

Eskumena zehazteko, aurreko artikuluetan aipatutako kasuak baztertuta, hurrengo erregelak aplikatuko dira:

16. Familia-harrerari edo adopzioari buruzko jardun judizialean, edo, kasuan kasuko herri-erakundearen esku utzitako babes-eginkizunekin zerikusia dutenetan, eskuduna izango da erakundearen egoitza non izan eta bertako epailea, eta, halakorik izan ezean, adoptatzailearen egoitza non izan eta bertako epailea.

Kode Zibilaren 179 eta 180. artikuluek aipatutako jardun judizialean eskuduna izango da adoptatzailearen egoitza non izan eta bertako epailea.

17. Ondasunetarako tutore eta kuradoreen karguak izendatzean edo ematean, eta, kargu horiek desenkusatzean, epaile eskuduna izango da aitaren edo amaren egoitza non izan eta bertakoa, baldin eta izendapena gertatzen bada horien heriotzaren ondorioz, eta, halakorik izan ezean, adingabearen edo ezgaituaren egoitza non izan eta bertakoa, edo ondasun higiezinak zein lekutan izan eta leku horietatik edozeinetan dagoena.

18. Auzietarako kuradoreen karguak izendatzean eta ematean, epaile eskuduna izango da adingabeek edo ezgaituek egoitza zein lekutan izan eta leku horretakoa, edo horiek agertu beharreko epaiketa zein lekutan izan eta bertakoa.

19. Demandetan, horietan tutoretza edo kuradoretza kudeatzearekin zerikusia duten akzioak egikaritu badira, kargu horien desenkusetan, karguok betetzen hasi ondoren, eta, susmopean jardun duten zaintzaileak euren kargutik enkaitzeko demandetan, epaile eskuduna izango da zaintzaren zati nagusia administratzen den lekuan dagoena, edo adingabearen egoitza non izan eta bertakoa.

22. Ahozko testamentu, kodizilo edo oroitidazkiak, edo notario publikoaren eskuespenik gabe egindako idazkiak eskritura publikoan jasotzeko eginbideetan, eta testamentu edo kodizilo itxien irekierarako gauzatu beharreko eginbideetan, epaile eskuduna izango da, aipatu agiriak, hurrenez hurren, zein lekutan egiletsi eta leku horretakoa.

23. Adingabeen edo ezgaituen ondasunak saltzeko baimenetan, epaile eskuduna izango da ondasunak zein lekutan izan eta leku horretakoa, edo ondasun horiek nortzuenak izan eta horien egoitzan dagoena.

24. Kode Zibilaren I. liburuko VIII. tituluaren ondoriozko absentziak eratorri jardunean, epaile eskuduna izango da Espainiako lurraldean absentea urtebetean bizi izan den azken lekua zein izan eta leku horretakoa, eta, halakorik izan ezean, azken egoitza non izan eta bertakoa.

25. Lege-lekatzeen inguruko informazioetan eta epaiketan agertzeko gaikuntzetan, betiere gaikuntza horiek zuzenbidez nahitaezkoak direnean, epaile eskuduna izango da horiek eskatzen dituenak egoitza non izan eta bertakoa.

26. Betidaniko egoerei buruzko informazioetan, epaile eskuduna izango da egitateak non gertatu eta bertan dagoena, edo, lekukotza eman behar duten lekukoak, behin-behinean bada ere, zein lekutan izan eta leku horretakoa.

Informazio horiek erreferentzia egiten badiote ondasun higiezinen eguneko egoerari, epaile eskuduna izango da ondasun horiek zein lekutan egon eta leku horretakoa.

27. Borondatezko jurisdikzio-egintza dela-eta egindako foroen apeoetan eta hainbanaketetan, eta ondasunen edukitzan, epaile eskuduna izango da finka gehienak zein lekutan egon eta leku horretakoa.

II. LIBURUA - AUZIBIDEZKO JURISDIKZIOA LEHENENGO TITULUA

ADISKIDETZEKO EKITALDIAK

Epaiketa sustatu aurretik, adiskidetzeko ahaleginak egingo dira, lehen auzialdiko epaitegi edo bake-epaitegi eskudunean.

Ez da onartuko adiskidetze-eskaeren izapidetza, eskaerotan honako gai hauek ukitzen badira:

2. Estatuak, autonomia-erkidegoek eta gainerako herri-administrazioek, korporazioek edo izaera bereko erakundeek zein epaiketatan interesa izan eta horiek.

3. Adingabeak eta ezgaituak euren ondasunak askatasunez administratzeko zein epaiketatan interesa izan eta horiek.

4. Erantzukizun zibileko epaiketak, epaile eta magistratuen aurka.

5. Orokorrean, transakzioa egiteko edo konpromisoa hartzeko modukoak ez diren gaiei buruz sustatzen direnak.

Demandatuaren egoitza, eta, halakorik izan ezean, bizilekua non izan eta bertako lehen auzialdiko epaileak edo bake-epaileak izango dira eskudun bakarrak adiskidetzeko ekitaldien gaineko ardura izateko.

Demandatua pertsona juridikoa bada, eskudunak izango dira, gisa berean, demandatzailearen egoitza non izan eta bertakoak, baldin eta jendaurrean zabalik badago ordezkaritza, sukurtsal edo bulegoren bat, betiere gerora sor daitekeen auziaren gaineko eskumen egokiari kalterik egin gabe.

Lehen auzialdiko epaile bat baino gehiagoko herrietan, eskumena zehaztuko da banaketaren bidez.

Eskumen- edo ezeste-arazoak sortzen badira, adiskidetzeko ekitaldia zein epaileren aurrean sustatu eta epaile horren inguruan, agerraldia saiatutzat joko da, izapide gehiagorik gabe.

Adiskidetze-ekitaldia gauzatzeko ahaleginak egiten dituena lehen auzialdiko epailearengana edo bake-epailearengana joango da, berak sinatutako, edo, sinatu ezin badu, haren eskabidez lekuko batek sinatutako idazkiak aurkeztuta, zenbat eta bertan izandako demandatuak beste, eta bat gehiago; horietan adieraziko dira demandatzailearen eta demandatuaren izenak, lanbidea eta egoitza; uzia eta data.

Lehen auzialdiko epaileak edo bake-epaileak, demanda aurkezten den egunean edo hurrengo egun baliodunean, alderdiei zitazioa egitea aginduko du; agerraldia egiteko eguna eta ordua zehaztuko dira, ahalik lasterren agerraldi hori egin dadin.

Zitazioaren eta agerraldiaren artean, hogeita lau ordu iragan beharko dira gutxienez; epe hori, aldiz, epaileak murriztu ahal izango du, horretarako arrazoi zuzenak badaude.

Inoiz ezin izango da egon zortzi egun baino gehiagoko atzerapenik, idazki horiek aurkeztu diren egunetik zenbatuta.

Epaitegiko idazkariak edo horren eskuordetza duenak zitazioaren probidentzia jakinaraziko dio demandatuari edo demandatuei, lege honen 260 eta 261. artikuluek jakinarazpen guztiei buruz ezarritakoaren arabera; hala ere, probidentziaren kopia eman beharrean, demandatzaileek aurkeztutako idazkietatik bat emango dio, eta, bertan, idazkariak ohar bat jarriko du, zitazioa egitea agindu duen lehen auzialdiko epailea edo bake-epailea adierazten duena, bai eta agerraldiaren eguna, ordua eta lekua adierazten dituena ere.

Jatorrizko idazkian, geroago artxibatuko den horretan kopiaren jaso-agiria sinatuko du, edo haren eskabidez lekuko batek, baldin eta sinatzen ez badaki edo sinatu ezin badu.

Adiskidetzea zein herritan eskatu eta herri horretako absenteak deituko dira, absenteok zein lekutan bizi eta bertako lehen auzialdiko epaileari edo bake-epaileari zuzendutako ofizioaren bidez.

Ofizioarekin batera, demandatzaileak aurkeztutako idazkia edo idazkiak bidaliko dira, eta horiek demandatuei eman beharko zaizkie.

Demandatuak bizi diren herriko lehen auzialdiko epaileak edo bake-epaileak bere erantzukizupean zainduko du zitazioa aurreko artikuluetan ezarritakoaren arabera egitea, ofizioa jaso eta hurrengo lehen egun baliodunean; eta, berori eginbidearen bidez jasota, bidali egingo du, zitazioaren egun berean, edo, beranduenez, hurrengo egunean.

Ofizio hori idazkiarekin batera artxibatuko da, aurreko artikuluan ezarritako baldintzen arabera.

Demandatzaileak eta demandatuak behartuta daude zehaztutako egunean eta orduan agertzera. Horietatik norbaitek ez badu hori egiten, ezta bertan agertzeko arrazoi zuzenik azaltzen ere, egintza saiatutzat joko da, ondorerik gabe, hari kostuak ordaintzeko kondena ezarrita.

Adiskidetzeko ekitaldia honela egingo da:

Hasteko, demandatzaileak bere erreklamazioa azalduko du eta horren oinarriak adieraziko ditu.

Demandatuak egoki deritzona erantzungo du, eta erakutsi ahal izango du, orobat, bere salbuespenen oinarri diren agirietatik edozein.

Eztabaidaren ondoren, interesdunek horri erantzun eta berrerantzun ahal izango diote, hori nahi izanez gero.

Euren artean bat ez badatoz, epailea saiatuko da, adostasunera iris daitezen.

Lortzen ez badu, egintza amaitutzat joko da, ondorerik gabe.

Adiskidetze-akta laburtuta jasoko da, epaitegiko idazkariak eramango duen liburu batean.

Akta hori agerle guztiek sinatuko dute, eta, sinatzen ez badakite edo ezin badute sinatu, horien ordez lekuko batek sinatuko du.

Aurreko artikuluan aipatzen den liburuan, eginbidearen bidez agerraraziko da, hori epaileak eta agerleek izenpetuta, demandatuak ez agertzearen ondorioz adiskidetzeko ekitaldia saiatutzat jo dela.

Demandatuak batzuk badira eta horietatik norbait agertzen bada, ekitaldia berarekin gauzatuko da, eta saiatutzat joko da, ondorerik gabe.

Adiskidetze-aktaren ziurtagiria emango zaio hori eskatzen duen interesdunari edo interesdunei, edo, ondorerik izan ez eta saiatutzat jo bada, demandatuak edo horietatik norbait agertzen ez den kasuan.

Adiskidetzeko ekitaldiaren ondorioz sortutako gastuak hori sustatu duenaren kontura izango dira; ziurtagirien ondoriozko gastuak, horiek eskatu dituenaren kontura.

Alderdiek adiskidetze-ekitaldian adostu dutena gauzatuko du ekitaldi hori zein epaileren aurrean burutu eta horrek, hitzezko epaiketetan emandako epaiak betearazteko ezarri izapideen bidez, baldin eta epailearen beraren eskumeneko arazoak badira.

Gainerako kasuetan, agiri publiko eta solemnean jasotako hitzarmenaren balioa eta eragingarritasuna izango du.

Adiskidetzeko ekitaldian adostutakoaren aurka, deuseztasun-akzioa egikaritu ahal izango da, kontratuak baliogabetzen dituzten arrazoien ondorioz.

Akzio hori egikaritzeko demanda epaile eskudunari jarriko zaio, egintza burutu eta hurrengo hamabost egunetan, eta berori gauzatuko da, horren muntari dagokion prozesu adierazlearen bidez.

Adiskidetze-eskaeraren aurkezpenak eta geroko onarpenak preskripzioa geldiaraziko dute, eskuratzailea izan zein azkentzailea izan, hori aurkezten den unetik, lege honek ezarritako baldintzetan eta ondoreekin.

Bake-epaileek epai-barruti egokietako lehen auzialdiko epaileei bidaliko dizkiete adostutako adiskidetze-ekitaldien seihileko zerrendak, haietan artxiba daitezen.

Atzerriko herrietan emandako epai irmoek Espainian izango dute kasuan kasuko itunek ezarritako indarra.

Epaiok zein naziotan eman eta nazio horrekin egindako itun berezirik ez badago, Espainian emandako betearazpen- aginduek izango dute nazio horretan izan dezaketen indar bera.

Betearazpen-agindua bada jurisprudentziaren ondorioz Espainiako auzitegiek emandakoak betearazten ez dituzten nazioetatik batekoa, horrek Espainian ez du indarrik izango.

Betearazpen-agindua ez badago aurreko hiru artikuluetan azaldu kasuetatik batean ere, Espainian indarra izango du, honako ingurabar hauek biltzen baditu:

1. Betearazpen-agindua akzio penala egikaritzearen ondorioz ematea.

2. Auzi-ihesean ez ematea.

3. Bete behar den betebeharra Espainian legezkoa izatea.

4. Betearazpen-aginduaren agiriak betetzea hori emandako nazioan kautotzat hartzeko nahitaezkoak diren betekizunak, eta Espainiako legeetarako beharrezkoak direnak, Espainian fede emateko.

Nazioarteko itunetan eta bestelako arauetan xedatutakoari kalterik egin gabe, atzerriko epaiak eta gainerako ebazpen judizial nahiz tartekaritzakoak aitortzeko eta betearazteko, eskuduna izango da aitorpena edo betearazpena zein alderdiren aurka eskatu eta horrek bizilekua edo egoitza duen lekuko lehen auzialdiko epailea, edo haien ondoreek zein pertsona aipatu eta pertsona horrek egoitza edo bizilekua duen lekukoa; era berean, lurralde-eskumena modu subsidiarioan zehaztuko da, epai nahiz ebazpen horiek betearazi behar diren lekuaren ondorioz, edo euren ondoreak sortu behar dituzten lekuaren ondorioz.

Zuzenbidearen araberako betearazpen- agindua gauzatu aurretik, eta bederatzi eguneko epean betearazpenagindua zein alderdiren aurka jarri eta hori nahiz Fiskaltza entzun ondoren, auzitegiek adieraziko du hori bete behar den ala ez.

Auto horren kontra ezin izango da beste errekurtsorik jarri.

Aurreko artikuluaren arabera entzun beharreko alderdiari zitazioa egiteko, ziurtagiria luzatuko zaio alderdi horrek egoitza zein lurraldetan izan eta bertako audientziari.

Agerraldia egiteko epea hiru egunekoa izango da.

Epe hori igaro ondoren, auzitegiak auzi-paperen gaineko ardura izaten jarraituko du, zitatua agertu ez arren.

Betetzea ukatuz gero, betearazpen-agindua berriro itzuliko zaio hori aurkeztu duenari.

Ondasunen segurtasunerako nahitaezko neurriak burutu ondoren, horiek aurreko atalean aipatutakoak izanik, eta eginbide berberetan inbentarioa osatzeari kalterik egin gabe, pieza bananduan egingo da abintestato-jaraunsleen inguruko adierazpena.

Adierazpen hori egin ahal izango da, orobat, interesdunek hala eskatzen badute, baina aipatu eginbideek lehentasuna izan gabe, abintestatoa aurretiaz eskatzea beharrezkoa ez denean edo eskatzen ez denean.

Adierazpenak jasotzen badu pertsona zehatz batzuk, horiek hildakoaren ondorengoak izan, aurrekoak izan edo ezkontidea izan, abintestato-jaraunsle bakarrak direla, adierazpen hori eskuratu ahal izango da notario-legeriaren araberako izapidetza duen nabaritasun- aktaren bidez, baldin eta notarioa gaituta badago, kausatzaileak Espainian azken egoitza zein lekutan izan eta leku horretan jarduteko; gainera, notario horren aurrean gauzatuko da lekuko bidezko froga edo agiri-froga zehatza.

Gainerako abintestato-jaraunsleek adierazpena eskuratu ahal izango dute bide judizialaren bitartez, baldin eta behar bezala egiaztatzen badira oinordetza eragin duen pertsonaren heriotza eta horri begira haiek duten ahaidetasuna;

Azken Nahietako Egintzen Erregistro Nagusiak emandako ziurtagiriarekin, eta lekuko bidezko informazioarekin, egiaztatu beharko da aipatu pertsona azken nahiaren xedapenik gabe hil dela, bai eta horiek bakarrik, edo, izendatzen diren pertsonekin batera, jaraunsle bakarrak direla ere.

Uzi hori ondorioztatzeko ez dute prokuradorerik behar izango, bai, ordea, letradua, betiere jarauntsiko ondasunen balioa 400 000 pezetatik gorakoa denean.

Aipatu informazioa Fiskaltzaren zitazioarekin gauzatuko da, eta, ondoren, espedientearen gaineko komunikazioa egingo zaio, horrek sei eguneko epean bere irizpena eman dezan.

Beraren iritziz egiaztapena osagabea bada, interesdunei bista emango die, hutsegitea ongitzeko.

Berebat, aurkeztutako agiriak jatorrizkoekin alderatuko dira, Fiskaltzak hori eskatuz gero, edo epaileak uste badu beharrezkoa dela.

Behin idazkariak 980. artikuluan, eta, hala denean, 984. artikuluan aipatu eginbideak gauzatuta, eta idazkariak berak hala proposatuta, epaileak autoa eman eta, abintestato-jaraunsleen inguruko adierazpena egingo du, hori bidezkotzat jotzen badu, edo aukera hori ukatu egingo du; hala ere, eskubidea gorde egingo zaie epaiketa arrunterako hori egiten saiatu direnei.

Auto horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da bi ondoreetan.

Fiskaltzaren edo epailearen aburuz, arrazoi oinarridunak badaude gradu bereko edo hobeko ahaideak daudela uste izateko, epaileak aginduko du ediktuak finkatzea, haien egoitzan, eta hildakoaren heriotza-lekuan eta jaioterrian, ediktuotan haren testamenturik gabeko heriotza eta jarauntsia erreklamatzen duten pertsonen izenak eta ahaidetasun-graduak iragarriz; gainera, eskubide bera edo hobea dutela uste dutenak ere deitu egingo dira, horiek epaitegian ager daitezen eta hogeita hamar eguneko epean eskubide hori erreklama dezaten.

Epaileak epe hori luza dezake, beharrezkotzat jotako denboran, baldin eta hildakoaren jaioterriaren ondorioz edo bestelako inguruabarren ondorioz uste bada nazioko lurraldetik kanpo ahaideak egon daitezkeela.

Ediktuak barneratuko dira epaiketa zein probintziatan edo autonomia-erkidegotan egin eta bertako aldizkari ofizialean. Ediktuak barneratuko dira, orobat, epailearen iritziz, probintzian zabalkunde handienetakoak diren aldizkari batean.

Estatuko Aldizkari Ofizialean ere barneratuko dira, baldin eta epailearen ustez kasuan kasuko inguruabarren arabera hori nahitaezkoa bada.

Behin jaraunsle-adierazpena ebazpen judizialaren bidez egin eta berori irmoa izanda, Fiskaltzaren esku-hartzea amaitu egingo da epaiketa horietan, eta ebazteke dauden arazo guztiak, edo susta daitezkeenak aztertu eta gauzatuko dira, aipatu ebazpenaren ondorioz aitortutako jaraunslearekin edo jaraunsleekin.

Jarauntsirako eskubidea dutela uste dutenak ez badira epaiketara aurkezten ediktuak ematen diren bitartean, batzarako deialdia egin aurretik agertu ahal izango dira, euren eskubidea egiaztatzen duten agiriekin batera, eta prozeduran inoiz ere ezin izango da atzera egin.

Ez dira onartuko deialdi hori adostu ondoren aurkezten direnak; halaber, eskubide hori gordeko dute, bide arruntean jaraunsle adierazitakoen aurka egikari dezaten.

Jarauntsia eskuratzeko hautagairik aurkeztu ez bada, edo aurkeztutako inork ez badu aitortu halako eskubiderik duela, hirugarren deialdia egingo da ediktuen bidez, bi hilabeteko epean, aurretik aipatutakoentzat ezarri moduan eta jarauntsia bete gabe geratuko dela ohartaraziz, hori inork eskatzen ez badu.

Hirugarren deialdirako epea igaro bada inor aurkeztu gabe, edo adierazten bada jarauntsia erreklamatzera joan direnek horretarako eskubiderik ez dutela, jarauntsia betegabe gisa hartuko da, eta, Fiskaltzak hala eskatuta, legeen araberako destinoa emango zaio.

Aurreko artikuluaren kasuan, ondasunak estatuari emango zaizkio, ondasun horiekin zerikusia duten liburu nahiz paperekin batera.

Gainerako paperei dagokienez, epaileak xedatuko du, Fiskaltzak horren inguruan esan beharrekoa entzun ondoren, interesgarriak direnak gorde eta gainerakoak baliorik gabe gera daitezen.

Gorde behar direnak abintestatoaren auzi-paperekin batera artxibatuko dira, agiri itxian eta zigilua jarrita, eta horren estalkian edukiari buruzko oharra jarriko da; hori epaileak eta Fiskaltzak izenpetuko dute, eta idazkariak sinatuko du.

III. LIBURUA - BORONDATEZKO JURISDIKZIOA LEHENENGO ZATIA LEHENENGO TITULUA

XEDAPEN OROKORRAK

Borondatezko jurisdikzio-egintzatzat hartuko dira epailearen esku-hartzea noiz beharrezkoa izan edo noiz berari eskatu, eta kasu horiek guztiak, baldin eta ezagunak eta zehatzak diren alderdien artean arazorik ez bada sortu, ezta sustatu ere.

Egun eta ordu guztiak dira, salbuespenik gabe, borondatezko jurisdikzio-jardunerako baliodunak.

Egintza sustatu duenak edo horretan interes legitimoa duenak eskatzen badu beste pertsona bat entzutea, edo epaileak uste badu hori komenigarria dela, entzunaldia egingo da, auzi-paperak epe labur baterako eskribautzan agerian jarrita; epea epaileak erabakiko du, kasuan kasuko inguruabarren arabera.

Entzunaldia bidezkoa denetan, entzun ahal izango da, berebat, aurreko artikuluan ezarritakoaren arabera, espedientea sustatu duena.

Fiskaltza entzungo da, sustatutako eskaerak interes publikoen gain eragina duenean; eta agintari eskudunari dagokion babes edo defentsapeko pertsona edo gauza aipatzen denean.

Fiskaltzak idatziz emango du bere irizpena, eta espedientea emango zaio horren ondoreetarako.

Eskaeraren nahiz bestelako betekizunen beharrik gabe onartuko dira aurkeztutako agiriak eta eskainitako egiaztapenak.

Sustatutako eskaeraren aurka jartzen bada gai horretan interesa duen norbait, espedientea auzibidez gauzatuko da, hori hasten den unean interesdunen egoera eta horren xedea aldatu gabe; eta kasuan kasuko epaiketarako ezarri diren izapideak aplikatuko dira, muntaren arabera.

Epaileak berak emandako probidentziak aldatu edo aldarazi ahal izango ditu, auzibidezko jurisdikzio-probidentzietarako ezarritako betekizun eta formen mende egon gabe.

Xedapen honen barnean ez dira sartzen behin betiko indarra duten autoak, ez eta inolako errekurtsorik izan ez dutenak.

Gora-jotzeak beti onartuko dira bi ondoreetan, espedientea sustatu duenarentzat.

Espedientera bertara etorritakoek jarri dituzten gora-jotzeak, edo epaileak deitutakoek jarritakoak, edo horren eraketa eragin duen eskaeraren aurka jarritakoak, euren ondore bakarrean onartuko dira.

Aurreko artikuluetan aipatu gora-jotzeak gauzatzeko, intzidenteen gora- jotzeetarako ezarri izapideak aplikatuko dira.

Borondatezko jurisdikzio-egintzei buruzko espedienteak ezin izango dira auzibidezko jurisdikzioko epaiketetatik edozeinekin pilatu.

Hurrengo tituluetan beren beregi aipatzen diren borondatezko jurisdikzio-egintzetara hedatzeko modukoak dira aurreko artikuluetako xedapenak, haietako bakoitzari buruz agintzen denaren aurkakoak ez badira.

Titulu honetan araututako jardun guztia Fiskaltzaren esku-hartzearekin egingo da. Interesdunek abokatuaren zuzendaritzapean jardun ahal izango dute.

Epaileak agindu ahal izango du egokitzat jotzen dituen eginbideak gauzatzea, horiek ziurtatzen badute adingabearentzat onuragarria dela adopzioa, familia-harrera edo horren azkentzea.

Jardun guztia isil-gorde egokiarekin egingo da, bereziki, jatorrizko familiak adopzioko familia zein den jakitea saihestuta.

Espedienteari amaiera ematen dion autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa bakarrik jar daiteke.

Familia-harreraren eraketa, epailearen erabakia beharrezkoa denean, Fiskaltzak edo herri-erakunde egokiak sustatuko du.

Herri-erakundeari adostasuna eskatuta, hori ez bada espedientearen sustatzailea, edo adingabea hartzen duten pertsonena, eta, adingabeak hamabi urte dituenetik, horrena ere, entzungo ditu epaileak gurasoak, baldin eta guraso- ahalaz gabetuta ez badaude, ezta horren jardunean etenda egon ere; edo, tutorea entzungo du, halakoa dagoenean, eta hamabi urteko adingabea, behar besteko zentzutasuna duena. Autoa bost eguneko epean emango du, adingabearen intereserako bidezkoa dena ebatzita.

Gurasoen edo tutoreen egoitza edo egonlekua zein den jakitea ezinezkoa bada, edo, zitazioa egin arren, horiek agertu ez badira, ez da izapidetzarik egingo, eta epaileak familia-harrera erabaki ahal izango du.

Familia-harrera epaiketa bidez azkentzeko espedientea hasiko da, ofizioz, edo adingabeak, horren legezko ordezkariak, herri-erakundeak, Fiskaltzak edo adingabea harrerapean duten pertsonek hala eskatuta.

Epaileak erabaki ahal izango du familia- harrera azkentzea, behin herri-erakundea, adingabea, horren legezko ordezkaria eta adingabea harrerapean dutenak entzun eta gero.

Familia-harrera eratu edo hori azkentzea erabakitzen duen autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa bakarrik jar daiteke, ondore bakarrean.

Herri-erakundeak epaileari egindako adopzio-proposamenean, bereziki adieraziko dira:

a) Egoera pertsonalak, familiakoak eta gizartekoak, eta hautatutako adoptatzailearen edo adoptatzaileen bizi-baliabideak eta adopziogaiarekin dituzten harremanak, bestelako interesdunak baztertzeko arrazoiak xehetasunez egiaztatuta.

c) Hala denean, adoptatzailearen ezkontidearen azken egoitza ezaguna, horrek bere adostasuna eman behar badu, eta adopziogaiaren gurasoen edo zaintzaileen azken egoitza ezaguna.

c) Batzuek nahiz besteek euren onespena herri-erakundean edo agiri kautoan formalizatu duten.

Onespena ezezta daiteke, ezeztatze hori erakundeari jakinarazten bazaio, epaitegiari proposamena aurkeztu aurretik.

Herri-erakundearen aurretiazko proposamena beharrezkoa ez bada, Kode Zibilaren 176. artikuluan xedatutakoaren arabera, adoptatzaileak epaileari egindako proposamenean adieraziko dira aurreko paragrafoetako aipamenak, horiek aplikatzeko modukoak diren neurrian, bai eta alegazioa eta aipatu artikuluko inguruabarretatik edozein adopziogaiari gertatu zaiola egiaztatzen duten frogak ere.

Proposamenarekin batera aurkeztuko dira aurreko paragrafoetan aipatu agiriak; hala denean, erakunde laguntzailearen txostenak; eta, orobat, egokitzat hartzen diren txosten eta agiri guztiak.

Adoptatzailearen ezkontideak eta adopziogaiaren gurasoek adopzioaren inguruan eman beharreko baiezkoa formalizatu beharko da, bai erakunde egokian egindako proposamenaren aurretik, bai agiri publikoan, bai epailearen aurrean agerturik.

Adopzioaren proposamena edo eskaera aurkeztean sei hilabete igaro badira baiezkoa eman denetik, nahitaezkoa izango da epaileari hori berriztatzea.

Aurretiazko proposamena behar duten adopzioetan, ez da onartuko gurasoen baiezkoak adoptatzaile zehatz batzuei erreferentzia egitea.

Adopzioaren proposamenean edo eskaeran aipatu behar direnen egoitza ezaguna ez bada, epaileak, hogeita hamar eguneko epean, idazkia aurkeztu denetik zenbatuta, eginbide egokiak gauzatuko ditu egoitza zein den jakiteko.

Gurasoei egindako zitazioan zehaztuko da zein den entzunaldi soila egiteko arrazoia.

Adopziogaiaren gurasoek edo adoptatzailearen ezkontideak lehenengo zitazioari erantzuten ez badiote, berriro egingo zaie zitazioa, behin egutegiko hamabost egun igarota, epaitegian aurkeztu beharreko datatik zenbatzen hasita.

Ezinezkoa izan bada zitatu behar denaren edo zitatu izan baina agertu ez denaren egoitza edo egonlekua jakitea, izapidetza ez da egingo, eta erabakitako adopzioa baliozkoa izango da, hala denean, Kode Zibilaren 180. artikuluak gurasoei emandako eskubideari kalterik egin gabe.

Adopzioa erabaki duen autoaren aurka gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke, ondore bietan.

Kode Zibilaren 179 eta 180. artikuluetan aipatu jardun judiziala gauzatuko da, kasuan kasuko epaiketa adierazle arruntaren izapideen bidez.

Prozedura gauzatzen den bitartean, epaileak babes-neurri egokiak hartuko ditu adoptatutako adingabe edo ezgaituari berari buruz nahiz horren ondasunei buruz.

Tutorearen izendapena egiaztatu ondoren, izendapen hori adingabearen aitak edo amak testamentu-xedapenean eginez gero, epaileak aginduko du kargua ematea, inolako fidantzarik eskatu gabe, fidantza ematetik askatua izan bada.

Tutorearen kargua eman beharko zaio, berebat, adingabea jaraunsle izendatu duenak, edo adingabearentzat agintzari nahiz legatu garrantzitsua egin duenak izendatutakoari; baina, hala denean, fidantzatik askatzea ulertuko da, bakar-bakarrik, jarauntsia edo legatua osatzen duten ondasunei buruz.

Aurreko bi artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, zalantza oso oinarridunak badaude, epaileak kontuan hartuko ditu kasu horretan gertatutako inguruabar bereziak, eta fidantza eskatu ahal izango dio aitak edo amak izendatutako tutoreari edo kuradoreari, edo adingabearentzat agintzari edo legatu garrantzitsua egin duen pertsonak izendatutakoari.

Aitak, amak edo adingabea jaraunsle izendatu duenak, edo harentzat agintzari garrantzitsua egin duen beste pertsonak izendatutako tutorerik ez badago, epaileak legearen arabera egoki den ahaidea izendatuko du kargu horretarako.

Izendatutakoak kargua onartu, eta, hala denean, fidantza eman eta gero, hari kargua emango zaio.

Izendapenerako ahaiderik ez badago, edo dagoenak ez baditu betetzen legeen arabera nahitaezko diren ezaugarriak, hori espedientean jasoko da, eta epaileak bere konfiantza merezi duen pertsona izendatuko du, horrek kargua bete dezan.

Izendapenari aurkakotasuna aurkezten bazaio, aurkakotasun hori eztabaidatu eta ebatziko da, hori sustatzen duenaren eta izendatutako tutorearen arteko intzidenteei dagozkien izapideen bidez, Fiskaltzak adingabearen interesak ordezkatuz.

Epaiketa gauzatzen den bitartean, aukeratutako tutorearen ardurapean geratuko dira adingabearen gaineko zaintza eta horren ondasunen administrazioa, epailearen iritziz behar bestekoak diren bermeen mende.

Aukeratutako tutorea kargua onartzearen aurka jartzen bada, Fiskaltza entzungo da; eta, hori ados badago, epaileak beste tutore bat izendatuko du.

Fiskaltza ados ez badago, aurkakotasuna eztabaidatu eta ebatziko da, intzidenteei dagozkien izapideen bidez, aurreko artikuluko 2. lerrokadan ezarritakoa ikusita.

Kuradorearen izendapena egiaztatu ondoren, testamentu bidez hori egin duenean adingabearen aitak edo amak, edo arrotz batek, adingabea jaraunsle izendatuz, edo harentzat agintzari garrantzitsua eginez, epaileak karguaren ematea erabakiko du.

Probidentzia berean dekretatuko du fidantza ematea edo fidantzatik askatzea, kasuan-kasuan, 1833, 1834 eta 1835. artikuluek tutoreentzat ezarritako moduan.

Adingabea kuradorea izendatzearen aurka jar daiteke, izendapen hori egin badu, aitak edo amak barik, adingabea jaraunsle izendatu edo harentzat agintzari garrantzitsua egin dion pertsonak.

Aurkakotasun hori aurkeztuz gero, epaileak entzunaldia egingo dio fiskal sustatzaileari, 1815. artikuluak ezarri moduan, eta, adingabearen aurkakotasuna oinarriduna bada, izendatuari karguaren ematea ukatuko dio; gainera, ohartaraziko dio, hark beste bat izendatzen ez badu, epaileak ofizioz izendatuko duela jarauntsia edo legatua osatzen duten ondasunetarako.

Aurreko artikuluetan aipatu zehaztasunetatik edozeini buruz arazoa sortzen bada, intzidenteei dagozkien izapideen bidez gauzatuko da arazo hori. Bertan, adingabea ordezkatuko du, lehenengo lekuan, tutoreak, halakorik izanez gero; ondoren, auzietarako kuradorea izan denak; eta, aurrekorik ez badago, epaitegiko fiskal sustatzaileak.

Aitak, amak edo adingabea jaraunsle izendatu duenak edo harentzat agintzari garrantzitsua egin duen pertsonak izendatutako kuradorerik ez badago, adingabeari dagokio hori izendatzea.

Kuradorearen izendapena epailearen aurreko agerraldian egin behar da, eta epaileak hartuko du erabakia, adingabeak hala eskatuta.

Izendatutako pertsonak ez baditu betetzen karguan aritzeko beharrezko diren baldintzak, epaileak karguaren ematea uka diezaioke, eta adingabeari gonbita luzatuko dio horren lekuan beste bat izenda dezan.

Epaile eskudunak jakin badaki norbaiten inguruan, epai irmoaren bidez, ezgaiketa-adierazpena eman dela beraren ondasunak administratzeko, orduan onbidezko kuradorea izendatuko du harentzat, espedientearen goiburuan epai horren lekukotza jarrita.

Erotasunaren ondoriozko ezgaitasuna epai irmoaren bidez adierazi ez denean, hori epaiketa aurrekoan laburtuta egiaztatuko da, eta behin-behineko onbidezko kuradorea izendatuko da, alderdiei epaiketa egokian dagokien eskubidea gordeta.

Onbidezko kuradore izendatuko dira jarraian aipatuko diren pertsonak, hurrenkera honen arabera, baldin eta karguan aritzeko beharrezko gaitasuna badute: ezgaituaren aita, emaztea, seme-alabak, ama, aitona-amonak eta neba-arrebak.

Zenbait seme-alaba edo neba-arreba izanez gero, lehenespena izango dute gizonezkoek emakumezkoen aurrean, eta nagusiak gazteagoaren aurrean.

Aita eta amarengandiko aitona-amonak badaude, lehenespena izango dute, orobat, gizonezkoek emakumezkoen aurrean; sexu berekoak badira, lehenespena izango dute aitarengandikoek amarengandikoen aurrean.

Aurreko artikuluan aipatu pertsonetatik inor ez badago, edo kuradoretzarako gai ez badira, epaileak izendatu ahal izango du kasu zehatz horretan aritzeko egokitzat irizten duena; eta lehenespena izango du, beharrezko gaitasuna izanez gero, ezgaituaren edo horren gurasoen ahaide edo adiskide denak.

Hogeita bost urtekoak baino gazteagoak guraso-ahalaren mende daudenean, epaiketan haien ordezkari izango dira zein pertsonaren mende egon eta pertsona horiek.

Guraso-ahalaren mende ez daudenen kasuan, tutoreak edo kuradoreak izango dira ordezkari.

Gurasoek, adingabea guraso-ahalaren mende dagoenean, edo haren tutore edo kuradoreek, legeen arabera epaiketan ezin badute hura ordezkatu, auzietarako kuradorea izendatuko da.

Gauza bera egingo da, adingabe edo ezgaituarentzat tutorea edo kuradorea izendatu ez bada.

Epaileari dagokio auzietarako kuradorea izendatzea, hamalau eta hamabi urtekoak baino gazteagoak direnentzat, sexuen arabera, eta ezgaituentzat ere bai.

Epaileak adingabearen zuzeneko ahaideren bat izendatuko du auzietarako kuradore, ahaideren bat izanez gero; eta, halakorik izan ezean, haren edo beraren gurasoen intimitatezko pertsonaren bat; eta, horiek ez badaude, edo beharrezko lege-gaitasuna ez badute, konfiantzako pertsonaren bat.

Hogeita bost urtekoak baino gazteagoak direnek, hamalau eta hamabi urtekoak baino nagusiagoak izanik, sexuen arabera, egokitzat hartzen duten pertsona izendatuko dute auzietarako kuradore, baldin eta horrek beharrezko lege-gaitasuna badu epaiketan horiek ordezkatzeko. Izendapena epailearen aurreko agerraldian egingo da.

Epaileak uka dezake karguaren ematea, adingabeak proposatutako pertsonak ez badu beharrezko lege-gaitasunik; kasu horretan, lege-gaitasun hori duten besteetatik edozein izendatzeko gonbita luzatuko dio agingabeari, hala egiten ez badu, ofizioz egingo dela ohartaraziz.

Kargua ematearen inguruan arazoren bat sortzen bada, arazo hori intzidenteei dagozkien izapideen bidez gauzatuko da, adingabea fiskal sustatzaileak ordezkatuta.

Auzietarako kuradorea izendatu ondoren, kargua ohi bezala emango zaio horri.

Auzietarako kuradorearen ordezkaritza azkenduko da, behin adingabeari edo ezgaituari ondasunetarako tutorea edo kuradorea, edo onbidezkoa, izendatu ondoren, edo ordezkatzeko ezgaitasuna desagertu denean.

Ondasunetarako edo onbidezko tutorea nahiz kuradorea izendatu ondoren, adingabearen edo ezgaituaren ondasunak ezagunak badira, epaileak probidentzia eman eta izendatutako tutorea edo kuradorea eta Fiskaltza entzutea aginduko du. Horiek adieraziko dute betetako karguagatik fruituak mantenuaren truk eman behar diren edo horietarako zenbateko zehatza ezarri behar den.

Adingabearen edo ezgaituaren ondasunak ezezagunak badira, nahikoa izango da, artikulu honen ondoreetarako, izendatutako tutoreak edo kuradoreak adingabeak dituen ondasunen gaineko inbentario soila aurkeztea; hori osatuko da, Fiskaltzaren zitazioarekin eta aipatu adingabearen bi ahaide hurbilenen laguntzarekin, lerro bakoitzetik bat, eta, halakorik izan ezean, epaileak izendatutako bi auzotar aspaldikoen laguntzarekin.

Aipatu kuradoreak eta Fiskaltzak adierazten dutenaren arabera, epaileak kasuan kasuko autoa emango du, mantenu-pentsioaren zenbatekoa finkatuz, bide hori aukeratzen badu; eta kasu horretan zehaztuko du tutoreari edo kuradoreari euren kargua betetzearen ondorioz eman beharreko ehunekoa.

Aurreko artikuluak aipatu autoa betearaziko da, gora jotzeko errekurtsoari kalterik egin gabe; hori ondore bakarrean onartuko da.

Aurreko artikuluetan xedatutakoa aplikatu beharrekoa izango da, bakarrik, adingabea jaraunsle izendatzean bestelakorik xedatzen ez bada.

Izendatutako tutorea edo kuradorea fidantza emateko betebeharretik askatuta ez badago, horri eskatuko zaio epaileak beharrezkotzat jotzen duen fidantza aurkeztea, zertarako eta ondasun higigarrien zenbatekoa eta adingabearen edo ezgaituaren ondarea eratzen duten ondasun higiezinen errenta edo produktua bermatzeko.

Onartzeko modukoa izango da edozein motatako fidantza, pertsonala izan ezik.

Fidantza onetsiko da, Fiskaltza aurretiaz entzunda.

Onespen-autoan xedatuko da, kasuan- kasuan:

1. Fidantzari dagozkion ondasun higiezinak inskribatzea Jabetza Erregistroan, betiere Hipoteka Legean eta beraren erregelamenduan xedatutakoa beteta.

2. Fidantza eratzen duten balore edo efektuak gordailutzea.

3. Epaileak egokitzat jotzen dituen eginbideetatik beste edozein egitea, fidantza eragingarria izan dadin eta adingabearen edo ezgaituaren ondasunak iraunaraz daitezen.

Behin tutoreak eta kuradoreak adostutako eginbide guztiak gauzatuta, eta euren karguaren eginbeharrak betetzeko betebeharra apud acta emanda, legeen arabera, epaileak kargua ematea erabakiko du.

Kargua emateko aktan, adingabea edo ezgaitua ordezkatzeko ahalmena legeen arabera emango zaio tutore edo kuradoreari, bai eta haien burua eta ondasunak zaintzekoa ere; eta aktari buruzko lekukotza egokia epaitegiaren erregistroan jasotzea xedatuko da.

Fidantza askieza bada, epaileak, ofizioz edo edozein pertsonak hala eskatuta, hori handitzea agin dezake, administrazioaren emaitzak ziurtatzeko, bere sen onaren arabera beharrezkoa den zenbatekoraino, aurreko artikuluetan ezarritako formalitateak gordeta.

Kargua eman ondoren, adingabearen edo ezgaituaren ondasunak inbentarioaren bidez emango zaizkio tutoreari edo kuradoreari; hori espedientera bilduko da, bertan jada ez badago, eta, oinean, tutorearen edo kuradorearen hartuagiria jasokoa da.

Modu berean emango dira, eta formalitate berberarekin, aipatu ondasunei buruzko tituluak eta agiriak.

Auzietarako kuradoreei, lege honetako xedapenen arabera izendatutakoei, kargua emango zaie, 1868. artikuluan ezarritako betebeharra aurretiaz emanda, fidantzarik eskatu gabe.

Tutoreak edo kuradoreak hala eskatuz gero, maizterrei, kolonoei, errentariei eta kasuan kasuko gainerako pertsonei eskatuko zaie hori tutore edo kuradore gisa aitor dezaten.

Titulu honen xedapenek sortutako arazo oro ebatzi behar bada alderdien arteko aurkakotasunaren ondoriozko epaiketan eta bertan agindutakoaren arabera, orduan intzidenteetarako zehaztu moduan gauzatuko da arazo hori.

Adingabearen ondasunetako produktuak ez badira lege honen 15. artikuluan zehaztutako zenbatekoa baino handiagoak, doako justizia-administrazioa eskuratzeko eskubidea izan dadin, orduan txiroen paperean egingo da tutoretzari eta kuradoretzari buruzko espedienteen izapidetza, eskubideen ordainketarik gabe.

Ondore horretarako, lehenengo txirotasun- uzia gauzatuko da, epaileak uste badu presako ebazpenen bat hartu behar dela, hori ofizioz edo adingabearen ordezkariak edo Fiskaltzak hala eskatuta hartzeari kalterik egin gabe.

Urte bakoitzaren lehenengo zortzi egunetan, epaileek erregistro hori aztertuko dute, beharrezko txostenak eskatuko dituzte, eta, kasuan-kasuan, erabakiko dute:

1. Hildako tutoreen ordez beste batzuk jartzea.

2. Kontu-arrazoiak eman behar dituzten tutoreek eta kuradoreek horiek ematea.

3. Soberakinak, adingabeen edo ezgaituen ondasunetako errentei edo produktuei dagozkienak, kasuan kasuko establezimenduan gordailutzea.

4. Aurretiaz dauden funtsen irabaziak ezartzea, aplikazio berezirik eman behar ez bazaie horiei.

5. Beharrezkoak diren gainerako probidentziak, tutoretzaren edo kuradoretzaren kudeaketan izan daitezkeen abusuak eragotzi edo saihesteko.

Tutoreak edo kuradoreak bere karguan aritzean emandako kontu-arrazoiei buruz, beti entzungo da Fiskaltza.

1878. artikulua

Adingabeak eta Fiskaltzak kontu-arrazoien inguruan eragozpenik jartzen ez badute, horiek onetsi egingo dira; horrek ez dio kalterik egingo, hala ere, horietan kalteren bat izanez gero, legeek adingabeari ematen dioten erreklamazio- eskubideari.

Tutoreak eta kuradoreak, ondasunetarako izan zein auzietarako izan, ezin dira kendu borondatezko jurisdikzioegintzaren ondorioz, adingabeek hala eskatzen badute ere.

Horien banantzea dekretatzeko, behin kargua emanda, nahitaezkoa izango da eurok entzutea eta epaiketan garaile ateratzea.

Nazioarteko hitzarmenen bat aplikatu beharrekoa izanik, adingabea itzultzea lortu nahi izan bada lekualdatzeko gaia izan delako edo legearen aurka atxiki izan delako, atal honetan ezarritakoaren arabera jardungo da.

Eskuduna izango da, lekualdatzeko gaia izan edo legearen aurka atxiki den adingabea zein mugape-judizialetan egon eta bertako lehen auzialdiko epailea.

Prozedura sustatu ahal izango du adingabearen gaineko zaintza eratxikita duen pertsona, erakunde edo organismoak, kasuan kasuko hitzarmenean ezarritako betebeharrak betetzeko ardura duen Espainiako agintaritza nagusiak, eta, horren ordezkari gisa, agintaritzak izendatutako pertsonak.

Jarduna Fiskaltzaren esku-hartzearekin egingo da, eta interesdunek abokatuaren zuzendaritzapean jardun ahal izango dute.

Prozeduraren izapidetzak lehenespeneko izaera izango du, eta sei asteko epean egin beharko da, epaileari adingabea itzultzea eskatu zaionetik zenbatuta.

Prozedura sustatu duenak edo Fiskaltzak hala eskatuta, epaileak har dezake hurrengo atalean adingabea zaintzeko ezartzen den behin-behineko neurria, eta beharrezkotzat jotzen dituen segurtasun-neurrietatik beste edozein.

Espedientea eskaeraren bidez sustatu ondoren, eta eskabide horrekin batera nazioarteko hitzarmen egokiaren arabera nahitaezko diren agiriak aurkeztuta, epaileak hogeita lau ordutan emango du ebazpena; bertan, adingabea ostu edo atxiki duen pertsonari legezko ohartarazpenekin eskatuko zaio, zehaztutako datan, hurrengo hiru egunak gainditu gabe, adingabearekin batera epaitegian agertzea eta hauek adieraztea:

a) Adingabea zaintza-eskubidearen titular den pertsonari, erakundeari edo organismoari borondatez itzultzen dion, edo, bestela,

b) Itzultze horren aurka dagoen, kasuan kasuko hitzarmenean ezarritako arrazoietatik baten ondorioz; orduan, hitzarmenaren testu hori agindeiarekin batera aurkeztuko da.

Agindei-hartzailea agertzen ez bada, epaileak prozeduraren ondoren xedatuko du hori auzi-ihesean egin dela; interesdunei eta Fiskaltzari agerraldirako zitazioa egingo die; agerraldi hori hurrengo bost egunetan izango da; eta adingabearekin zerikusia duten eta nahitaezkotzat jotzen dituen behin-behineko neurriak dekretatuko ditu.

Agerraldian, eskatzailea eta Fiskaltza entzungo dira, eta, hala denean eta bananduta, adingabea bera, horren itzultzeari buruz.

Epaileak hurrengo bi egunetan auto bidez ebatziko du, agerraldiaren datatik zenbatuta, adingabea itzultzea bidezkoa den ala ez, adingabe horren interesa eta kasuan kasuko hitzarmenaren betekizunak kontuan hartuta.

Agindei-hartzailea agertzen bada eta borondatez onartzen badu adingabea itzultzea, akta egingo da; epaileak auto bidez erabakiko du prozeduraren amaiera, eta adingabea zaintza-eskubidearen titular den pertsona, erakunde edo organismoari ematea, bai eta kostu eta gastuen inguruan bidezkoa dena ere.

Lehenengo agerraldian agindei-hartzailea adingabea itzultzearen aurka badago, kasuan kasuko hitzarmenean ezarritako arrazoien babesean, ezin izango da aplikatu lege honen 1817. artikulua; aurkakotasuna epailearen aurrean ebatziko da, hitzezko epaiketari dagozkion izapideen bidez. Helburu horretarako:

a) Agerraldi-ekitaldian bertan, interesdun guztiei eta Fiskaltzari zitazioa egingo zaie, horiek bidezkoa dena azal dezaten, eta, hala denean, geroko agerraldian frogak egin daitezen; geroko agerraldi hori, 730. artikuluan xedatutakoaren eta lege honetan artikulu horrekin bat datozenen arabera egingo da, bost egunetako epe luzaezinean, lehenengo agerralditik zenbatuta.

b) Gisa berean, lehenengo agerraldiaren ondoren, epaileak, hala denean, adingabea entzungo du, bananduta, bera itzultzeari buruz, eta, beharrezkotzat jotako txostenak eskatu ahal izango ditu.

Agerraldia gauzatu ondoren, eta, hala denean, behin froga guztiak hurrengo sei egunetan eginda, epaileak autoa emango du hurrengo hiru egunetan, eta, adingabearen intereserako eta hitzarmeneko betekizunen arabera, hori itzultzea bidezkoa den ala ez ebatziko du.

Auto horren aurka gora jotzeko errekurtsoa bakarrik jar daiteke ondore bakarrean, eta hogei eguneko epe luzaezinean ebatzi beharko da errekurtso hori.

Epaileak adingabearen itzulketa ebazten badu, autoan ezarriko du adingabe hori lekualdatu eta atxiki duenak ordaindu beharko dituela prozeduraren kostuak, bai eta eskatzaileak egindako gastuak ere, bidaiak dakartzanak barne, eta orobat, adingabe hori ostu aurretik, beraren ohiko bizilekua zein estatutan izan eta estatu horretara itzultzeak dakartzanak; horiek betearaziko dira, 928. artikuluan eta horrekin bat datozen horietan ezarritako izapideen bidez.

Gainerako kasuetan, prozeduraren kostuak ofizioz adieraziko dira.

1880. artikuluko 4. zenbakian aipatu kasuetan, behin-behineko neurriak dekretatzeko, beharrezkoa da:

1. Interesdunak hori idatziz edo ahoz eskatzea, edo, berak ezin badu egin, haren izenean beste norbaitek eskatzea, eskatzailearen egoitza zein tokitan izan eta toki horretako lehen auzialdiko epaileari; eskaera beti berretsiko da epailearen aurrean, baldin eta eskatzaileak hori egiteko gaitasuna badu.

2. Epaileak egitateen ziurtasuna lortzea, bai interesdunak aurkeztutako informazioaren bidez, bai berak eskuratu ahal izan dituen datuen bidez ere.

Aurreko artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe, epaileek dekretatu ahal izango dute, adingabea zaintzeko behin-behineko neurria, interesdunak hori eskatu gabe, baldin eta ikusten badute hari hori egitea ezinezko zaiola.

Epaileak bidezkotzat jotzen duenean adopzioaren behin-behineko neurria, adingabearen gaineko zaintzaz arduratu behar den pertsona (edo erakundea) izendatuko du.

Arropak eta ohea emateari dagokionez, 1907. artikuluan xedatutakoa aplikatuko da.

Behin-behineko neurria eratu ondoren, defendatzaile judiziala izendatuko da.

Behin izendapena eginda, auzi-paperak emango zaizkio, horiek epaiketa egokian azal ditzan eta haren defentsarako komenigarri dena eska dezan.

Atal honetako xedapenen arabera, norbaiten gaineko zaintza dekretatzen duen auto berean, epaileak behin-behineko mantenurako bere ustez beharrezkoa den zenbatekoa adieraziko du, horren kapitala edo mantenua eman behar duenari dagokiona kontuan hartuta; ordainketa hileko aurreratuetan egingo da.

Behin-behineko mantenuari erreferentzia egiten dioten neurri horiek hartu ondoren sortutako uziak, eta horiek indarrean dirauten bitartean, lege honetako II. liburuko XVIII. tituluan ezarri moduan gauzatuko dira.

Mantenuaren ordainketa ziurtatzeko, epaileak beti hartu ahal izango ditu 1892. artikuluan aipatutako neurriak.

Alderdi legitimoak hala eskatuta, eskritura publikoan jaso ahal izango da ahozko testamentua.

Alderdi legitimotzat hartzen da, aurreko artikuluaren ondoreetarako:

1. Testamentuan interesa duena.

3. Testamentuan testamentugilearengandik edozein enkargu jaso duena.

4. Legearen arabera ahalorderik izan gabe, aurreko zenbakietan adierazi kasuetan aurkitzen direnetatik edozein ordezka dezakeena.

Ahozko testamentua egitean oharra edo zirriborroa hartu bada testamentugileak egindako xedapenei buruz, ohar edo oroitidazki hori eskaerarekin batera aurkeztuko da; aztertu beharreko lekukoen izenak ere adieraziko dira, eta notarioren izena, baldin eta egilespenean bertan izan bada eta edozein arrazoiren ondorioz eskritura publikoan hori jaso ez badu; gainera, espedientea sustatu duenaren interes legitimoa azalduko da.

Epaileak probidentzia emango du lekukoak, eta, hala denean, notarioa, agertzeko aginduarekin, zehaztutako egunean eta orduan, betiere isuna eta desobeditzearen ondoriozko gainerako zuzenketak ezarriko direla ohartaraziz.

Ekitaldira ez bada agertzen aztertu beharrekoetatik inor, agertzea eragozten dion arrazoi zuzena alegatu gabe, epaileak eten egingo du ekitaldi hori, eta zein egunetan eta ordutan gertatu behar den adieraziko du; isuna betearazpenekoa izatea aginduko du, eta desobeditu duena isun handiagoarekin zuzenduko du, bererortze-kasuan.

Lekukoren bat agertzen ez bada, gaixorik edo eragotzita egoteagatik, interesdunak eskatu ahal izango du epaitegia gaixoaren etxera lekualdatzea, gainerako lekuko guztiak aztertu ondoren, horren adierazpena jarraiko egintzan jasotzeko.

Lekukoren bat epai-barrutitik absente badago, bera exhortoaren bidez aztertzea eskatu ahal izango du; eskaera zuzenduko zaio oraingo bizilekua zein herritan izan eta bertako epaileari.

Lekukoak, eta, hala denean, notarioa, bananduta aztertuko dira, eta aurrekoek adierazi dutenaren berri ez izateko moduan.

Idazkariak fede emango du lekukoak ezagutzeari buruz.

Ezagutzen ez baditu, ezagutza-lekuko bi aurkeztea eskatuko du.

Notarioaren izaera ere egiaztatu beharko da horrek parte hartu badu eta nabaritasunaren ondorioz agerikoa ez bada.

Epaileak bere erantzukizunpean zainduko du adierazpenetan lekukoen adina aipatzea, bai eta testamentua egitean horrek zein tokitako auzotasuna duen ere.

Testamentugilearen borondatea zedula batean edo paper pribatuan jaso bada, lekukoei azalduko zaie, horiek esan dezaten eurei irakurritako bera den, eta kasuan kasuko sinadurak eta izenpekoak legitimotzat hartzen dituzten, halakoak jarri diren kasuan.

Lekukoek egindako adierazpenek argi eta erabat ondorioztatzen badute:

1. Testamentugileak bere azken xedapena benaz eta hala nahita egiteko asmoa zuela.

2. Lekukoek, eta, hala denean, notarioak, aldi berean entzun dituztela, testamentugilearen ahotik, horren azken nahitzat hartu beharreko xedapen guztiak, ahoz, irakurriz, edo haren nahia barnean hartzen duen oharra edo oroitidazkia irakurraraziz.

3. Lekukoak legeak agindutako kopuruan agertu direla, testamentua zein lekutan eta denboran egin, eta horren inguruabarrak kontuan hartuta; eta testamentuan lekuko izateko ezarri ezaugarriak betetzen dituztela.

Orduan, epaileak testamentu gisa adieraziko du aipatu adierazpenetatik sortutakoa, hirugarrenari kalterik egin gabe; eta espedientea protokoloan jasotzea aginduko du.

Lekukoen adierazpenak euren artean bat ez badatoz, epaileak testamentu gisa onetsiko du horien artean bat datozen adierazpenetatik sortutakoa.

Azken nahia jaso bada egilespenegintzan aurkeztutako edo idatzitako zedulan, testamentutzat hartuko da zedula horretatik sortutakoa, baldin eta lekuko guztiak ados badaude paper berean idatzitakoarekin edo egintza hartan aurkeztutakoari buruz, horietako norbaitek xedapenen bat gogoratu ez arren.

Epai-barrutiko buru den herriko notarioaren erregistroetan egingo da protokoloan jasotzea; eta, bat baino gehiago badaude, epaileak izendatzen duen notarioaren erregistroan.

Testamentu itxiren bat duenak epaile eskudunari aurkeztu behar dio, egileslearen heriotzaren berri izan bezain laster.

Horren aurkezpena eskatu ahal izango du, berebat, testamentua egin dela eta hirugarren baten eskuetan dagoela jakin dakienak.

Erreklamatzailea pertsona arrotza bada hildakoaren familiari begira, zin egingo du ez duela maltzurkeriaz jardun, baizik eta horretan, edozein kontzepturen ondorioz uste izateagatik, interesa duela.

Idazkariak unean bertan aztertuko du testamentua jasotzen duen agiria, eta horren egoerari buruzko eginbidea gauzatuko du; eta, agiria ireki dela edo aldaketa, zuzenketa edo urradura izan duela susmatzeko arrazoiak xehetasunez deskribatuko ditu, halakoa izanez gero.

Eginbide hori aurkezleak ere sinatuko du, eta, ez badaki edo ez badu nahi, lehen kasuan, horren eskabidez lekuko batek sinatuko du, eta, bigarrenean, idazkariak aukeratutako bi lekukok.

Jarraiko egintzan, idazkariak kontu-arrazoiak emango dizkio epaileari; horrek, heriotza egiaztatu ondoren, erabakiko du, hurrengo egunerako, edo, lehenagorako, hori posible bada, notario eskuesleari eta lekuko instrumentalei zitazioa egitea.

Behin lekukoek agerraldia eginda, agiri itxia emango zaie, horiek agiria azter eta zin egin dezaten bertan beren izenarekin agertutako sinadura eta izenpekoa legitimotzat hartzen dituztela; eta sinadura hori noiz jarri eta orduko egoera bera dutela.

Lekukoren batek sinatzen ez badaki eta beste batek egin badu horren izenean, biak aztertuko dira, sinatu duenak bere sinadura aitorturik.

Lekukoak elkarren segidan aztertuko dira, eta egilespenaren egunean izandako adinari buruz galdetuko zaie.

Lekukoren bat edo batzuk hil badira edo absente badaude, besteei galdetuko zaie haiek sinadura eta izenpekoa jartzen ikusi dituzten; eta, gainera, hildakoaren edo absentearen sinadura eta izenpekoa ezagutzen dituzten beste bi pertsona aztertuko dira, horiek agirian jasotakoekin duten antzekotasunari buruz.

Azken hori ezinezkoa izanez gero, lekukoa ohi bezala ontzat hartuko da.

Egilespena eskuetsi duen notarioa hil bada, epaileak, berak izendatutako adituen laguntzarekin, agirian edo karpetan jasotako zeinua, sinadura eta izenpekoa alderatuko ditu, testamentu itxien erregistro berezian izan behar den kopian jarrita daudenekin; horretarako, epailea erregistro hori dagoen tokira lekualdatuko da, eta, hori ezin bada, mandatua emango dio dagokionari.

Egilespena notariotza-legea baino lehenagokoa bada, notario beraren zalantzarik gabeko beste sinadura eta zeinuak alderatuko dira.

Notarioa eta lekuko guztiak hil badira, informazioa irekiko da inguruabar horri, heriotza-garaiari, eta horiek merezi zuten entzute publikoari buruz, bai eta testamentua egitean horiek herrian egon izanari buruz ere.

Agiriaren irekiera eta testamentuaren irakurketa ikusi ahal izango dute, komenigarri izanez gero, testamentugilearen ahaideek, uste bada horretan interesa dutela; ez zaie baimenduko, alabaina, eginbidea gauzatzearen aurka jartzea inolako arrazoien ondorioz, geroagoko beste testamentu bat aurkeztu arren.

Ezarrita geratzen diren eginbideak gauzatu ondoren, horiek ondorioztatzen badute testamentua egitean legeak agindu betekizunak izan direla eta agiria egiazkoa dela, orduan epaileak irekiko du hura, eta bere barrurako irakurriko du jasotako testamentu-xedapena.

Irekiera eten egingo da, testamentugileak, karpetan bertan edo kodizilo ireki batean, xedatzen badu garai zehatz bat iritsi arte hori ez irekitzea; kasu horretan, epaileak eten egingo du eginbidearen jarraipena, eta aginduko du gauzatutako eginbideak eta agiria epaitegian artxibatzea, testamentugileak zehaztutako epea iritsi arte.

Behin epaileak testamentuaren eta kodiziloaren irakurketa egiaztaturik, idazkariari emango dio horrek ozen irakur dezan, salbu eta testamentugilearen xedapenen bat jasotzen denean, klausularen bat edo batzuk garai zehatz bat iritsi arte isil-gordean edo isilpean geratu behar direla aginduz; kasu horretan, testamentu-xedapenaren gainerako klausulak bakarrik irakurriko dira.

Testamentua irakurri ondoren, epaileak autoa emango du, testamentu hori, irekieraren jatorrizko eginbideekin batera, egilespena eskuetsi duen notarioaren erregistroetako protokoloan jasotzeko aginduz; gainera, auto horren kopia eman beharko zaio testamentua gorde dadin hori aurkeztu duenari, horrek hala eskatuz gero.

Testamentu-oroitidazkiren bat duenak epaile eskudunari aurkeztu beharko dio bera, egileslearen heriotzaren berri izan bezain laster, hori protokoloan jasotzea eskatuz eta berori edukitzeko arrazoia zein den azalduz.

Idazkiarekin batera aurkeztuko du heriotzaren egiaztapena jasotzen duen agiria, eta testamentuaren kopia sinesgarria erakutsiko du; kopia horretan, beraren izatea eta legitimotzat hartzeko bildu beharreko ezaugarriak aipatuko dira.

Aipatu agiriak aurkezten ez badira, epaileak probidentzia emango du, horiek auzi-paperetara ekartzeko aginduarekin.

Idazkiaren ondoren, idazkariak eginbidea gauzatuko du, eta, horrek behar beste adieraziko du oroitidazkia zein egoeratan dagoen, bai eta beraren egiazkotasuna testamentuan aipatutakoarekin epaitu ahal den.

Eginbide hori sinatuko du oroitidazkia aurkeztu duenak; eta, sinatzen ez badaki edo ez badu nahi, 1958. artikuluaren 2. lerrokadan xedatutakoa aipatuko da.

Idazkariak jarraian emango du erakutsitako testamentuaren klausulari edo klausulei buruzko lekukotza, horiek oroitidazkiari badagozkio; testamentua itzuliko zaio hori erakutsi duenari, eta azken horrek jasoagiria sinatuko du.

Epaileak probidentzia emango du, oroitidazkia irakurri eta horren ezaugarriak testamentuan adierazitakoekin erkatzeko aginduarekin, eginbide hori gauzatu beharreko eguna eta ordua finkatuta.

Testamentuan interesa dutenak bertan agertu ahal izango dira, eta, ondore horretarako, jarraibideak emango zaizkie, zehaztutako dataren inguruan; era berean, ohartaraziko zaie, interesdunak agertzen ez badira ere, horrek ez duela eragotziko egintza gauzatzea eta ez dela deuseztatzeko zioa izango, alegatzen den arrazoia edozein izanda ere.

Oroitidazkia agiri itxian badago, epaileari dagokio hori irekitzea eta isilpean irakurtzea; eta, ez bada agertzen testamentugilearen xedapenik, klausularen bat egun edo garai zehatz bat iritsi arte ez argitaratzeko agintzen duenik, epaileak idazkariari emango dio oroitidazkia, horrek ozen irakur dezan.

Halako xedapena agertuz gero, ez dira irakurriko xedapen horiei erreferentzia egiten dieten klausulak, eta ezin izango da eman horiei buruzko lekukotzarik; ondorenez, oroitidazkia itxita eta artxibatuta geratuko da, testamentugileak zehaztutako eguna edo garaia iritsi arte.

Jarraiko egintzan, informazioa eta azterketa egingo da testamentuan oroitidazkia legitimotzat hartzeko nahitaezko diren ezaugarriei buruz, horretan aurkitutakoekin.

Eginbide horren ondorioz, akta egokia egingo da; epaileak eta gainerako agerle interesdunek sinatuko dute hori.

Espedientearen arabera, oroitidazkiak betetzen baditu testamentugileak eskatutako baldintzak, autoa emango da, hori protokoloan jasotzeko aginduarekin, interesdunek kasuan kasuko epaiketan hori aurkezteko duten eskubideari kalterik egin gabe.

Protokoloan jasotzea egingo da testamentua eskuetsi zuen notarioaren erregistroetan, eta testamentuarekin batera.

Inguruabar hori ezinezkoa izanez gero, notarioak testamentuaren erregistroan orri-bazterreko oharra jarriko du, eta bertan adieraziko du oroitidazkia badela, berori protokoloaren zein liburu eta foliotan dagoen jasota.

Testamentugileak erreferentzia egiten dionean berak eskuz idatzitako oroitidazkiari edo sinatuta bakarrik dagoenari, hori identifikatzen duen bestelako ezaugarri berezirik adierazi gabe, orduan, behin 1969. artikuluan aipatu agiriekin batera aurkeztuta, epaileak aginduko du testamentugilearen letra ondo ezagutzen duten hiru lekukok hori aitortzea; izendatu ahal izango ditu, berebat, oroitidazki horren ondorioz onuradun izan ez diren ahaideak.

Lekukoek edo ahaideek zinpean adieraziko dute aipatu agiria inongo dudarik gabe testamentugileak idatzi duela, eta, sinatuta bakarrik badago, sinadura eta izenpekoa testamentugilearenak direla.

Gainera, epailearen iritziz komenigarria bada, berak, bi adituren laguntzarekin, oroitidazkiaren letra, sinadura eta izenpekoa erkatu ahal izango ditu, testamentugilearen zalantzarik gabeko beste batekin, hori edozein agiri publikotan edo estatuko bulegotan jasota badago.

Oroitidazkia kautoa izanez gero, epaileak aginduko du hori protokoloan jasotzea 1974. artikuluan ezarritako moduan.

Oroitidazkia aurkezten bada ahozko testamentua eskrituran jaso edo testamentu itxia irekitzeko eginbideak gauzatu gabe, orduan oroitidazkia espedientera bilduko da, eta bertan gauzatuko dira protokoloan jasotzeko adierazi eginbideak.

Ezin izango dira onartu xedetzat legea lekatzea duten informazioak, errege-aginduaren bidez ez bada, zuzenean gorago dagoenak epaileari jakinarazita.

Behin epaitegian errege-agindua jasota, bete egingo da, eta hori eskuratu duenari aginduko zaio beraren eskaera-orrian adierazitako egitateei buruzko informazio egokia edo errege-aginduan ezarritako egitateei buruzkoa eman dezan.

Espedientearen izapideak egin bitartean, interesdunak eskatzen badu bestelako egitateak egiaztatzea, eskaera- orria sinatzean ezagutzen ez zituelako edo interes handia izan dezaketelako, epaileak horretarako baimena eman dezake, bere ustez horiek garrantzitsuak badira.

Informazio horiek Fiskaltzari egindako zitazioarekin batera jasoko dira.

Zitazioa egingo zaie, orobat, arazoan interes ezagun eta legitimoa dutenei, baldin eta errege-aginduan horrela agintzen bada edo errekurtsogileak hala eskatzen badu.

Idazkariak fede emango du lekukoak ezagutzeari buruz.

Horiek ezagutzen ez baditu, aginduko du beste bik horietako bakoitza ezagutzen dutelako erantzukizuna hartzea, eta kasu horretan daudenen adierazpenak sinatzea.

Informazioa gauzatzeko, pertsonaren bati zitazioa egitea agindu bada, hura entzun egingo da, zitazioa jaso eta espedientea ematea eskatzen badu.

Onartuko dira, orobat, informazioaren gai diren egitateei buruz aurkeztutako lekukoak eta agiriak.

Zitazioa jaso duena agertzen ez denean, behin horretarako ezarri epea igarota, espedientearen gauzatzeak Fiskaltzaren esku-hartzearekin bakarrik egingo du aurrera, salbu eta hura adingabea edo ezgaitua denean; halakoa gertatuz gero, nahitaezkoa izango da bera entzutea, eta, helburu horretarako, haren ordezkari legitimoa behartuko da, inolako aitzakiarik gabe eta epaileak zehaztutako udalerrian, adingabearentzat edo ezgaituarentzat komenigarri dena proposa dezan.

Informazioa agindu bada zitaziorik egin gabe, eta, informazio hori oraindik burutu gabe dagoela, norbait aurkezten bada lekapenaren aurka egiteko, hura entzungo da, aurka egiteko interes ezagun eta legitimoa izanez gero.

Agiriak alderatzeko edo erkatzeko, nahitaezkoa izango da Fiskaltzaren laguntza.

Agiriaren zati bat bakarrik erkatu behar bada, edo alderatu beharreko kopia osoa ez bada, Fiskaltzak informazioa emango du, eginbidean bertan, agertu gabeko zatian ezberdintasunik dagoen ala ez adieraziz, desberdintasun horrek .lekukotza gisa emandako zatia aldatzen duela edo horren aurka jartzen dela.

Dela alderdiak hala eskatuta, dela errege-aginduan hala aginduta, eginbideak gauzatu ondoren espedientea Fiskaltzari emango zaio, horrek idatzizko irizpena eman dezan.

Fiskaltzak ikusten badu lekukoak ezagutzea ez dela 1984. artikuluan ezarri moduan egiaztatu, edo bestelako akats nabariren bat antzematen badu, horiek guztiak ongitzea eskatuko du.

Eskatu ahal izango du, berebat, bere ustez komenigarri diren eginbideak gauzatzea, horiek beharrezkoak badira graziazko eskaera zein egitatetan oinarritu eta egitate horien kalifikazio egokia egiteko; eta pertsona zehatzei zitazioa egitea ere eskatu ahal izango du, pertsonok, hura ematearen aurka jartzeko interes legitimoa izanik, zitazioa une egokian hartu ez badute, nahiz eta 1983. artikuluaren arabera hori beharrezkoa izan.

Fiskaltzak ikusten badu espedientearen izapidetza eginda dagoela, irizpena emango du, negozioaren edukiari buruz.

Fiskaltzaren entzunaldia egin ondoren, epaileak bere irizpena emango du; hori, espedientearekin batera, goragoko auzitegiari bidaliko dio, ohiko moduan.

Gobernu-salak Fiskala entzungo du, eta, behin espedienteak izan ditzakeen akatsak ongituta, gobernuari helarazi beharreko txostena erabakiko du; horrela, jatorrizko espedientea bidaliko dio gobernuari, Fiskaltzak prestatuko irizpenaren kopia ziurtatuarekin batera.

Magistraturen bat gehiengoarekin bat ez badator, bananduta eman ahal izango du bere irizpena, eta hori kontsultan barneratuko da.

Emantzipatu gabeko seme-alabek epaiketan agertzeko gaikuntza beharko dute, horretarako legearen arabera baimenduta ez badaude, edo guraso-ahala duen aitak edo amak baimenik ematen ez badie.

Gaikuntza eman ahal izango da, bakarrik, emantzipatu gabeko adingabea demandatua izanik, edo, demanda sustatu ezean kalte handia harturik, hurrengo kasuetatik batean dagoenean:

1. Gurasoak absente egotea, egonlekuaren berririk izan gabe, eta behar besteko ziorik ez egotea horiek laster itzuliko direla uste izateko.

2. Aitak edo amak ezezkoa ematea semea edo alaba epaiketan ordezkatzeari.

Espediente horietan beti entzungo da Fiskaltza.

Emantzipatu gabeko semeari edo alabari gaikuntza emateko autoan aginduko da, berebat, horri defendatzaile judiziala ezartzea.

Semeak edo alabak ez du beharko gaikuntzarik, aitaren edo amaren aurka auzitan jarduteko.

Emantzipatu gabeko adingabeen gaikuntzaren ondorioz sortutako arazo guztiak gauzatuko dira, intzidenteetarako ezarri prozeduren bidez.

Epai irmorik ematen ez den bitartean, gaikuntzak ondore guztiak sortuko ditu.

Gaikuntzaren ondoreak amaituko dira, aitak edo amak semearen edo alabaren ordez kari gisa epaiketan bere burua aurkeztu ondoren.

Epaileek onartu eta eginaraziko dituzte euren aurrean sustatutako informazioak, baldin eta informazio horiek ez badiete erreferentziarik egiten pertsona jakin eta zehatz batentzat kaltegarri izan daitezkeen egitateei.

Ez da onartuko mota horretako informaziorik, aurretiaz Fiskaltza entzuten ez bada.

Informazioa onartu ondoren, errekurtsogileak aurkeztutako lekukoak aztertuko dira, Fiskaltzaren entzunaldiarekin, eskaeran adierazitako egitateen arabera.

Idazkariak fede emango du, lekukoak ezagutzeari buruz.

Horiek ezagutzen ez baditu, horren berri duten bi lekuko aurkeztea eskatuko du.

Informazioa eman ondoren, espedientea Fiskaltzari emango zaio.

Horren aburuz akatsak egin badira, edo lekukoek ez badituzte betetzen legean nahitaezko diren ezaugarriak, edo adierazpenaren ondorioz kalte egin ahal bazaio pertsona jakin eta zehatz bati, orduan bidezkotzat jotzen duena proposatuko du, kasu horietatik bakoitzean.

Fiskaltzak eskatzen badu eginbideren bat gauzatzea, eta, epailearen ustez, hori bidezkoa bada, probidentzia emango du, hori gauzatzeko; behin probidentzia hori betearazita, auzi-paperak berriro Fiskaltzari emango zaizkio.

Fiskaltzaren aburuz, pertsona jakin eta zehatz bati kalte egin ahal bazaio informazioaren ondorioz, eta, epailearen iritziz, Fiskaltzaren irizpena oinarriduna bada, autoa emango du, informazioa ez onesteko adierazpenarekin.

Fiskaltzak eskatzen badu informazioa onestea, eta, epailearen ustez, hori bidezkoa bada, autoa emango du informazioa onetsiz, zuzenbidean hori bidezkoa denean, eta, aginduko du, garrantzi handiko egiteak aipatuz gero, idazkariaren erregistroetako protokoloetan jasotzea, hori notarioa ere bada; notarioa ez den kasuan, epai-barrutiko buru den herrian bizi denaren erregistroetan jasoko dira, eta, bat baino gehiago daudenean, interesa duen alderdiak egingo du hautaketa.

Informazioan aipatu egitateek ez badute halako garrantzirik, epaileak aginduko du hori idazkariaren ofizioan artxibatzea.

Auto berean aginduko da, orobat, informazioari buruzko lekukotza ematea informazioa sustatu duenari, horrek hala eskatuz gero, eta epaiketa egokian informazioa aurkaratzeko lekukotza hori eskatzen dutenetatik beste edozeini, baldin eta horrek kalte egin ahal badio.

Informazioa onetsi aurretik norbait horren aurka aurkezten bada, horrek kalte egin ahal diolako, epaileak autoa emango du, borondatezko jurisdikzio-jarduna largesteko aginduarekin; alderdien eskubidea erreserbaturik geratzen da, epaiketa egokian hori egikaritu ahal izateko.

Ondasun higiezinen gaineko eskubide errealen bat inskribatzeko, edukitza-informazioak emango dira, Hipoteka

Legearen, hori betearazteko erregelamenduaren eta indarrean dauden gainerako xedapenen mende.

Baimen judiziala beharrezkoa izango da adingabeen edo ezgaituen ondasunak besterendu edo kargatzeko, Kode Zibilak hori ezarri kasuetan.

Besterentzea edo kargatzea dekretatzeko, nahitaezkoa izango da:

1. Hori eskatzea:

a) Seme edo alaba adingabearen gaineko guraso-ahala duen aitak edo amak.

Adingabea hamabi urtekoa baino nagusiagoa izanez gero, berak ere eskaera sinatuko du.

b) Seme edo alaba ezgaituaren gainean guraso-ahala luzatua duen aitak edo amak; ezgaitu horrek adostasuna emango du edo ez, ezgaitasuna adierazten duen epaiak xedatutakoaren arabera.

c) Adingabearen tutoreak. Adingabe hori hamabi urtekoa baino nagusiagoa izanez gero, hura entzun beharko da.

d) Ezgaituaren tutoreak edo kuradoreak, adierazpen-epaiak hori ahalbidetzen badu.

e) Tutoretzapean edo kuradoretzapean dagoenak, baldin eta horretarako debekurik ezarri ez bazaio, edo tutore nahiz kuradorearen adostasunarekin egiten badu.

2. Besterentzeko edo kargatzeko zioa adieraztea, bai eta lortutako kopurua zein helbururi aplikatu behar zaion ere.

3. Besterentzearen beharra edo onura egiaztatzea.

4. Fiskaltza entzutea.

Aurreko artikuluaren 3. zenbakiak aipatu egiaztapena lekukoen bidez egin behar bada, lekukoak, gutxienez, hiru izan behar dira, eta idazkariak fede emango du horiek ezagutzeari buruz.

Ezagutzen ez baditu, ezagutza-lekuko bi aurkeztea eskatuko du.

Egiaztapen hori Fiskaltzaren zitazioarekin egingo da.

Behin egiaztapena eginda eta manuzko entzunaldiak gauzatuta, epaileak, izapide gehiagorik gabe, autoa emango du, eskatutako baimena luzatuz edo ukatuz.

Auto horren aurka, gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da bi ondoreetan.

Baimena beti emango da, salmenta enkante publikoan egiteko baldintzaren mende, eta aurretiazko balorazioa eginda, baldin eta mota guztietako eskubideak badira; salbuetsita geratzen da akzioak, ondasun higigarriak, merkataritza nahiz industriako establezimenduak, objektu baliotsuak eta burtsan kotizatzen ez duten balore higarriak lehenespenez harpidetzeko eskubidea.

Erregela horren salbuespen gisa hartuko dira guraso-ahala duen aitak edo amak egindako salmentak.

Horrek aurretiazko baimen judiziala besterik ez du behar salmenta egiteko, Fiskaltzaren eta Hipoteka Legearen 205. artikuluan izendatutako pertsonen entzunaldiarekin.

Epaileak beti izendatuko ditu bi aditu, balorazioa egiteko, eta horiek ezin izango dira ezetsi.

Hirugarrena ere ezin izango da ezetsi, baldin eta hori izendatzeko beharra egon bada, aurreko biak bat ez etortzeagatik.

Balorazioa egin ondoren, epaileak aginduko du enkantea hogeita hamar eguneko epean iragartzea, hori egiteko eguna, ordua eta lokala izendatuta; horrez gain, aginduko du ediktuak ohiko lekuetan finkatzea, eta, gainera, komenigarritzat jotzen badu, aldizkari ofizialen batean jasotzea.

Ezin izango da eskaintzarik onartu eskaintza horrek ondasunei emandako balioa estaltzen ez badu.

Onartzeko moduko eskaintzarik ez badago, tutoreak, kuradoreak, edo, hala denean, ezgaituak haien laguntzarekin, ondoko uzi hauetatik edozein eragin ahal izango dute:

1. Bere burua baztertutzat jotzea eta espedientea largestea.

2. Enkantean erabilitako prezio eta baldintza berberetan epaiketaz kanpoko salmenta egiteko baimena ematea.

3. Bigarren enkantea iragartzea, prezioan %20ko beherapena izanik.

Bigarren uzia aukeratzen den kasuan, epaiketaz kanpoko salmentarik ezin bada egin lehenengo enkantea egin den urtean bertan, beste bat iragartzea eskatu ahal izango da aipatutako beherapena izanik.

Bigarren enkanteak lehenengoaren betekizun berberak izango ditu.

Horretan ere eskaintzailerik ez badago, epaileak tutoreari edo kuradoreari baimena eman diezaioke epaiketaz kanpoko salmenta egiteko, bigarren enkante horretan ezarritako prezioan.

Salmenta eskatzen denean zorrak ordaintzeko edo bestelako beharrizan baterako, hirugarren enkantea egin ahal izango da, tutoreak, kuradoreak, edo, hala denean, ezgaituak haien laguntzarekin hala eskatzen badu, eta bigarrenean adierazitako tasaren gainean beste %20ko beherapena eginda.

Horietan ere ez badago onartzeko moduko eskaintzarik, epaiketaz kanpo besterentzeko baimena eman ahal izango da, hirugarren enkanterako zehaztu den prezioan.

2011. artikuluaren 2. zenbakian adierazitako baloreak beti besterenduko dira, epaileak izendatutako burtsa-agentearen edo -artekariaren bidez, eta kotizazio ofizialaren prezioan.

Burtsan kotizatzen ez badira, aurreko artikuluetan ondasun higiezinetarako ezarri betekizunekin salduko dira.

Behin salmenta eginda, epaileak bere erantzukizunpean zainduko du, eskuratutako prezioari ematea baimena eskatzean aipatu aplikazioa.

Aplikazio egokia eman bitartean, prezioa emango zaio ezgaituari, horretarako ahalmena izanez gero, nahiz tutoreari edo kuradoreari, horiek fidantzatik askatuta badaude edo emanda dituzten fidantzak behar bestekoak badira horren gaineko erantzukizuna hartzeko.

Edozein kasutan ere, gordailu judiziala zein establezimendu publikotan eratu eta horretan egingo da gordailua.

Jarauntsiak edo legatuak arbuiatu, edo, adingabeen nahiz ezgaituen eskubideekin transakzioa egiteko, onartzeko baimena eskatuko dute ondasunen salmenta eskatzen duten pertsona berbeek.

Hori eskatzen den idazkian adieraziko dira transakzioaren zioa eta xedea, negozioaren zalantzak eta eragozpenak, eta transakzioa onuragarri edo komenigarri egiten duten arrazoiak; gainera, horrekin batera, transakzioaren oinarriak jasotzen dituen agiria bidaliko da.

Idazkiarekin batera erakutsiko dira, orobat, negozioari buruzko epaiketa zehatza egiteko beharrezko diren agiri eta aurrekariak.

Transakzioak uki dezakeen eskubideari buruz auzia badago erabakitzeko, idazkia auzi-paperetan aurkeztuko da.

Transakzioaren beharra frogatzeko beharrezkoa edo komenigarria bada egitateren bat egiaztatzea edo eginbideren bat gauzatzea, epaileak hori erabakiko du, eta halakoak burutu egingo dira, Fiskaltzaren entzunaldiarekin.

Aurreko artikuluan ezarritakoa egin ondoren, eginbideak Fiskaltzari emango zaizkio, horrek komenigarri deritzona erakuts dezan.

Fiskaltzak eginbideok berriro itzuli ondoren, epaileak autoa emango du, transakzioa egiteko baimena luzatuz edo ukatuz, adingabearen edo ezgaituaren interesentzat komenigarri dena kontuan hartuta.

Baimen hori ematen badu, aurkeztutako oinarriak onetsi edo aldatuko ditu, eta tutoreari edo kuradoreari aginduko dio lekukotza ematea, beharrezkoak diren tartekatzeekin batera, hura modu egokian erabiltzeko.

Auto horien aurka, gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke ondore bietan.

Ondasun higiezinak hipotekatu edo kargatzeko, edo adingabeei nahiz ezgaituei dagozkien eskubide errealak azkentzeko, salmentarako ezarri formalitate berberak aplikatuko dira, enkantea izan ezik.

Kode Zibilaren I. liburuko VIII. tituluak eragiten duen jardun osoak borondatezko jurisdikzio-egintzen izaera du, eta horren berri duten epaileek ahalmen osoa izango dute, Fiskaltzaren esku-hartzearekin, bidezkotzat jotako arakatze- eta ikerketa-neurriak ofizioz hartzeko, bai eta haien ustez absentearentzat onuragarri diren babes-neurri guztiak hartzeko ere.

Ondorioztatutako eskaerak eta aurkakotasunak hitzezko epaiketaren izapideak erabilita ebatziko dira, auto bidez; horren aurka, gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke, eta hori audientzia eskudunean gauzatuko da, Prozedura Zibilaren Legeko II. liburuaren VI. Tituluko III. atalean ezarritakoaren arabera, baina auzi-paperen laburpena sortu gabe.

Norbait desagertzen denean, alderdi interesdunak eskatzen badu defendatzailea izendatzea, epaitegiak, behin 181. artikuluaren nahitaezko betekizunak laburtutako informazioaren bidez egiaztatuta, defendatzaile izendatuko du legearen arabera bananduta ez dagoen ezkontidea, halakoa izanez gero; hori ez badago, seme edo alaba legitimoetatik nagusia, gizonezkoek emakumezkoen aurrean lehenespena izanik, eta, horrelakorik ere ez badago, gazteena den aurreko ahaiderik hurbilena, lehenespen bera aplikatuta.

Absenteak ez badu ezkontiderik, ezta seme, alaba edo aurrekorik ere, epaitegiak defendatzaile izendatu ahal izango du neba-arreben artetik nagusia, gizonezkoek lehenespena izanik; halakorik izan ezean, epaitegiaren aburuz izendatzeko egokia edo duina den ahaidea edo laguna izendatuko da.

Defendatzaile horrek egindako jardun orotarako beharrezkoa izango da epaitegiaren aurretiazko baimena, eta, behin jarduna egin ondoren, hark kontu-arrazoiak eman beharko dizkio, hori onesteko.

Hala ere, epaileak, kasuan kasuko eta pertsonen araberako inguruabarrak kontuan hartuta, aurreko betebeharra kendu edo bigundu ahal izango du.

Desagertutako aitak seme-alaba adingabeak izanez gero, guraso-ahala amak egikarituko du, salbu eta epaitegiak antzematen duenean arrazoi larriak daudela eskaera hori ez onartzeko.

Desagertutako aita alarguna bada eta seme-alaba adingabeak baditu, epaitegiak, edozein ahaidek edo Fiskaltzak hala eskatuta, tutorea jarriko die horiei; tutore horrek berak bakarrik jardungo du, protutorearen nahiz familia-kontseiluaren beharrik gabe, eta ebazpen judizialaren ordezko izango dira kasuan- kasuan kontseilu horri dagozkion baimenak.

Desagertuaren emazteak epaitegiari lizentzia eskatu beharko dio egintza zehatz batzuetarako, Kode Zibilaren arabera egintza horietarako senarraren baimena nahitaezkoa bada.

Lizentzia hori epaitegiak izaera orokorrarekin eman ahal izango du, hori egokitzat hartzen badu, pertsonaren araberako eta kasuan kasuko inguruabarrak kontuan hartuta.

Behin defendatzailea izendatuta, horrek, bere kargua betetzen hasi aurretik, modu judizialean eta Fiskaltzaren esku-hartzearekin, desagertuak dituen ondasun higigarrien inbentarioa egin eta ondasun higiezinak deskribatu beharko ditu.

Hala ere, epaitegiak baimen berezia eman diezaioke edozein jardun zehatz egiteko, horren atzerapenak kalteak sortuz gero, inbentarioa amaituta egon ez arren.

Kode Zibilaren 182. artikulutik 184.erakoek aipatu legezko absentzia-adierazpena, eta absentearen ordezkaria jarraian izendatzea, interesa duen alderdiak edo Fiskaltzak eskatuko du; horrez gain, froga zehatzak ekarriko dira adierazpen horretarako kodean nahitaezko diren betekizunak gertatzen direla egiaztatzeko.

Epaileak erabaki ahal izango du, gainera, bere ustez egoki diren bestelako frogak, adierazpena bidezkoa ala bidegabea den jakiteko.

Horretarako nahitaezko betekizuna da espedientearen hasiera argitaratzea bi edikturen bidez; ediktuok hamabost eguneko tartean argitaratuko dira, Estatuko Aldizkari Ofizialean, Madrilen zabalkunde handia duten egunkarietatik batean, eta absenteak azken bizilekua, edo, hori ezean, egoitza zein probintziatan izan eta probintzia horren hiriburuko beste egunkari batean.

Gainera, bi aldiz eta hamabost eguneko tartean iragarriko da, Irrati Nazionalaren bitartez.

Epaitegiak beste neurri batzuk ere erabaki ahal izango ditu, publizitatea hedatuagoa izan dadin, hori komenigarria dela uste badu.

Beharrezkotzat jotako frogak aurkeztu, eta ediktuen eta iragarkien epeak igaro ondoren, epaitegiak, espedientearen ondorioz bidezkoa izanez gero, autoa emango du legezko absentzia-adierazpenari buruz, eta horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da ondore bakarrean.

Legezko absentzia-adierazpenari buruzko autoan, epaitegiak absentearen ordezkaria izendatuko du, Kode Zibilaren 184. artikuluan xedatutakoaren arabera.

Izendapena aurkaratu ahal izango da, eta aurkaratze hori hitzezko epaiketari dagozkion izapideen bidez gauzatuko da; ez da beharrezkoa izango gora jotzeko errekurtsoa jartzea, absentzia- adierazpenari buruzko autoaren aurka.

Legezko absentzia-adierazpenaren prozedura hasi aurretik, 2033, 2034, 2035 eta 2036. artikuluetan jasotako neurriak hartzen badira, neurriok indarrean iraungo dute, adierazpena egin bitartean, salbu eta epaitegiaren iritziz, eta alderdiak edo Fiskaltzak hala eskatuta, horiek aldatu behar direnean.

Neurri horiek hartzen ez badira, epaileak behin-behineko izaerarekin erabaki ahal izango ditu halakoak, absentzia-espedientea amaitzen ez den bitartean.

Absentzia-adierazpenaren autoan xedatuko da absenteak dituen seme-alaba adingabeen gaineko guraso-ahala amak egikaritzea, edo aginduko da Kode Zibilaren arabera haien gaineko tutoretza eratzea, kasua zein den aintzat hartuta.

Epaitegiak izaera orokorrarekin absentearen emazteari eman ahal izango dio, orobat, egintzetarako lizentzia egokia, Kode Zibilaren arabera egintza horietarako senarraren baimena nahitaezkoa bada.

Baimena ematen ez badu, horri egoki ez irizteagatik, pertsonaren araberako eta kasuan kasuko inguruabarrak kontuan hartuta, absentearen emazteak epaitegiari lizentzia eskatu beharko dio, betiere nahitaezkoa den kasuetan.

Kode Zibilaren 193 eta 194. artikuluetan aipatu heriotza-adierazpenerako, ez da beharrezkoa aurretiaz legezko absentzia adieraztea.

Hori eskatu ahal izango dute interesa duten alderdiek edo Fiskaltzak, eta frogak aurkeztu beharko dira aipatu artikuluen betekizunak egiaztatzeko.

Epaileak ofizioz erabakiko du beharrezkoak diren frogak aurkeztea, eta, edozein kasutan ere, ediktuak argitaratzea aginduko du; gainera, espedientearen berri emango da, hamabost eguneko tartean, Estatuko Aldizkari Ofizialean, Madrilen zabalkunde handia duten egunkarietatik batean, eta absenteak azken bizilekua, edo, halakorik izan ezean, egoitza zein probintziatan izan eta probintzia horren hiriburuko beste egunkari batean, bai eta Irrati Nazionalaren bitartez ere.

Frogak egin eta aipatu argitalpenak burutu ondoren, epaileak autoa emango du heriotza adieraziz, baldin eta egiaztatu badira Kode Zibilaren 193 eta 194. artikuluek kasuan-kasuan ezartzen dituzten betekizunak.

Absentzia- edo heriotza-adierazpena duena aurkezten bada, orduan, pertsona hori guztiz identifikatu ondoren, eta, behin Fiskaltzak edo alderdiek proposatutako frogak eginda, eta aurretiaz epaitegiak adierazi badu hori egokia dela, ondore gabe geratuko da absentzia- edo heriotza-adierazpenaren autoa.

Aurkezten ez bada, baina bere egonleku ezagunaren berriak badaude, modu pertsonalean jakinaraziko zaio absentzia- edo heriotza-adierazpenaren autoa; beraren nortasunaren inguruko frogak aurkeztea eskatuko zaio, eta, horiek eman zein ez eman, epaileak,

Fiskaltzaren eta alderdien esku-hartzearekin, horiek proposatutako frogak eta ofizioz erabakitakoak aurkeztu ondoren, autoa emango du, bidezkoa dena ebatzita.

Legezko absentzia- edo heriotzaadierazpenaren autoa ondorerik gabe uzten duen autoak berarekin dakar Kode Zibilaren 197. artikuluan xedatzen dena berehala aplikatzea.

Horri kalterik egin gabe, Fiskaltzak edota beren burua kalteduntzat jotzen duten alderdietatik edozeinek, hiru hilabeteko epe luzaezinean, autoa aurkaratu ahal izango du, epaiketa adierazle egokian.

2033, 2034 eta 2035. artikuluetan aipatu eginbideak gauzatu bitartean, edo legezko absentzia- edota heriotza-adierazpena egin bitartean, desagertuaren heriotza frogatuz gero, espedientea largetsiko da, eta espediente horretan jaso ebazpenak geroko eragingarritasunik gabe geratuko dira.

Kode Zibilaren 185. artikuluko lehenengo zenbakian aipatu ondasun higigarrien inbentarioa eta ondasun higiezinen deskripzioa modu judizialean egin beharko dira, Fiskaltzaren esku-hartzearekin.

Inbentarioa egin ondoren, absentearen ordezkariari emango zaio ordezkaritza hori egiaztatzen duen titulua.

Ezkontidea, seme edo alabaren bat, edo aurrekoren bat bada ordezkaria, horrek ahalmen zabalenak izango ditu ondasunak administratzeko, kontu- arrazoiak eman beharrik gabe; gainera, baimen judiziala beharrezkoa izango da, bakarrik, besterentze- eta kargatze-egintzetarako, salbu eta epaileak inguruabar bereziak antzematen dituenean hari mugapenen bat ezartzeko.

Ordezkaria beste norbait izanez gero, epaileak adieraziko du zein motatako fidantza eratu behar duen, bai eta horren zenbatekoa ere, kontu-arrazoiak epaitegiari seihilero ematea ohartaraziz.

Kontu-arrazoi horiek Fiskaltzaren esku-hartzearekin aztertu ondoren, epailearen iritziz ez bada bidezkoa hori onestea, ordezkaria kargutik kendu ahal izango da eta beste bat izendatuko, haren ordez, hark izan ditzakeen erantzukizunei kalterik egin gabe.

Aurreko lerrokadaren kasuan, ordezkaria izendatzean epaileak zuhurtziara finkatuko du legez lizentzia judizialaren beharrik ez duten administrazio-egintzen zenbatekoa, betiere kontuan hartuta ondasunen garrantzia, izaera eta horiek eragingarritasunez babesteko komenigarria dena.

Kode Zibilaren 198. artikuluaren ondoreetarako, epaitegiak beharrezkoak diren lekukotza guztiak bidaliko dizkio Absenteen Erregistro Zentralari, aipatu artikuluak ezarritakoa bertan agerraraz dadin.

Enkante judiziala egitea eskatzen duenak, xede hori lortzeko egoki diren agiriak erakutsita, egiaztatu beharko du:

1. Egin nahi den kontraturako lege-gaitasuna duela.

2. Gauza edo objektua enkantearen bidez saiatu moduan xeda dezakeela.

Enkantea egiteko eskaera jasotzen duen idazkiarekin batera, baldintzen agiria aurkeztuko da; enkantea horien arabera egin beharko da.

2048. artikuluan aipatutako gorabeherak egiaztatu ondoren, epaileak enkantea iragarriko du, hori eskatu duenak proposatutako moduan eta baldintzen mende; enkantea egiteko eguna eta ordua zehaztuko ditu; gisa berean aginduko du ediktuak ohiko tokietan, eta finkak zein herritan izan edo kontratua zein herritan egin behar eta horietan finkatzea, bai eta eskatzaileak izendatutako egunkarietan argitaratzea ere.

Ediktuetan adieraziko da baldintzen agiria eta jabetza-titulua eskribautzan agerian daudela, enkantean interesa dutenei horren jakinbideak emateko.

Agirian ezarritako baldintzen araberakoa izateagatik onartzeko moduko proposamena aurkeztuz gero, epaileak onartu egingo du hori, bai eta eskaintza hobetzeko geroago egiten direnak ere.

Ekitaldia amaitu ondoren, errematea eskaintzaile bakarrari edo onenari adjudikatuko dio, salbu eta enkantea egitea eskatu duenak hori onartzeko eskubidea beren beregi bere buruarentzat gorde duenean; kasu horretan, espedientea ikusiko da, hiru eguneko epean, interesatzen zaiona eska dezan.

Komunikazio bera egingo zaio, lizitatzaileren batek errematea onartzeko eskaintza egiten duenean, betiere baldintza batzuk aldatuta.

Espedientea sustatu duenak onartzen badu aurreko artikuluaren 2. lerrokadan adierazitakoa, autoa emango da; ulertuko da errematea proposatzailearen mesederako eginda dagoela; eta hori gauzatzeko agindua emango da.

Hori onartzen ez bada, espedientea sustatu duenak adieraziko du errematea onesten duen, edo enkante berria egitea nahi duen, dela baldintza berberetan, dela bere iritziz egoki diren eta finkatzen dituen horietan, edo bere uzia bertan behera uzten duen.

Beste enkante bat egin behar denean, iragarkietan ezarriko da egindako eskaintzak nahitaez onartzeko modukoak direla, baldin eta horiek estaltzen badute enkantea sustatu duenak finkatutako gutxieneko balioa.

Bigarren erremate horretan eskaintzailerik ez badago, interesduna aske geratuko da, beraren ustez egokien dena egiteko; hala ere, ezin izango da hirugarren enkanterik egin, urtebete igaro arte, eta, horren ondoren, xede bereko espediente berriaren izapidetza egin ahal izango da.

Enkantea dela-eta sortutako arazoak gauzatuko dira, intzidenteetarako ezarri izapideen bidez.

Jarauntsi-tituluaren bidez eskuratu ez den finka baten edo batzuen edukitza judiziala dekretatzeko, hori lortu nahi duenak eskaera egingo dio epaileari, eta eskaera horri erantsiko dizkio:

1. Uziaren oinarria den titulua, horiJabetza Erregistroan inskribatuta dagoela.

2. Aipatu bulegoko arduradunak luzatutako ziurtagiria; horrek ondorioztatu behar du, aurkeztutako tituluak barnean hartzen duen finka edo finkei dagokienez eta horien edukitza eskatuz, data hartan eskatzaileak bazuela berori eskatzen duen izaera bera.

Epaileak aztertuko du aurkeztutako titulua, eta, bere ustez behar bestekoa bada, autoa emango du, edukitza emateko aginduarekin, eskubide hobea duen hirugarrenari kalterik egin gabe.

Ondasuna edozein izanik ere, edukitza epaitegiko aguazilaren bidez emango da, horrek idazkariaren laguntza duela, gainerakoen ahotsean eta izenean.

Edukitza eskuratzen duenak maizterrak, kolonoak edo administratzaileak izendatu ahal izango ditu, eta idazkariak horiei eskatuko die hura edukitzaile gisa aitor dezaten.

Aipatu funtzionarioak eginbidea gauzatuko du, edukitza-egintzari buruz eta egin dituen agindeiei buruz.

Edukitza eskuratu duenak hala eskatuz gero, berari emango zaio edukitza ematea agindu duen autoaren lekukotza, bai eta hori betetzeko gauzatu diren eginbideen lekukotza ere.

Edozein kasutan ere, aurkeztutako titulua berriro itzuliko zaio, auzi-paperetan horri buruzko oharra eta jaso-agiria geratuz.

Lursail bat mugatzea eta bertan mugarriak jartzea eska dezake, lursail horren ugazabaz gain, horren gainean hori erabiltzeko eta lupertzeko eskubide errealen bat eratuta duenak ere.

Demandan adieraziko du mugaketa lursailaren perimetro osoan edo zehaztutako beste lursailarekin mugakide den zatian bakarrik egin behar den; gainera, egintzara zitatu beharreko pertsonen izenak eta bizilekua aipatuko ditu, edo inguruabar horiek ezezagunak direla adieraziko du.

Epaileak adieraziko ditu egintza hasi beharreko eguna eta ordua, eta hori behar besteko aurrerapenarekin egingo du, interesdun guztiak ager daitezen, horiei aurretiaz legezko forman zitazioa eginez.

Ezezagunei eta bizileku ezezaguna dutenei ediktuen bidez egingo zaie zitazioa; ediktuok ohiko tokietan finkatuko dira, epai-barrutiko buru den herrian, finka zein herritan egon eta herri horretan, eta zitatuak azken bizilekua non izan eta herri horretan.

Epailea ezin bada agertu mugaketa egiteko, eskuordetza emango dio finka zein udalerritan egon eta udalerri horretako epaileari.

Ez da etengo mugaketa, ezta mugarriak jartzea ere, baldin eta hori eskatu bada, ugazaba mugakideren bat ez agertzearen ondorioz; horri eskubidea gordeko zaio, kasuan kasuko epaiketa adierazlean demanda jar dezan, bere aburuz mugaketaren ondorioz jabetza edo edukitza kendu zaiola uste badu.

Mugaketa eskatu duenak eta eginbideetara agertutako gainerakoek bertan aurkeztu ahal izango dituzte euren finken tituluak eta bidezkotzat jotako erreklamazioak, euren kabuz edo ondore horretarako izendatzen duten ahaldunaren bidez.

Eginbidera agertu ahal izango dira, orobat, interesdunetatik batek baino gehiagok hala eskatzen badute, eurek izendatutako edo epaileak aukeratutako adituak, baldin eta horiek lursaila ezagutzen badute eta mugaketaren inguruan beharrezko berriak eman ahal badituzte.

Mugaketa, eta, hala denean, mugarriak jartzea, aurkakotasunik gabe egiten bada, akta luzatuko da, espedientetik bananduta, eta akta horrek adieraziko ditu finken arteko banaketa-lerroari buruzko inguruabar guztiak, jarritako mugarriak edo agindu bidez jarriko direnak, horien norabidea eta batetik bestera dagoen tartea, bai eta sortutako arazo garrantzitsuak eta horien ebazpena ere.

Akta agerleek sinatuko dute.

Eginbidea ezin bada egun batean amaitu, eten egingo da egun horretatik hurbilenean jarraitzeko, eta hori aktan agerraraziko da.

Interesdunei eurek eskatutako aktaren kopiak emango zaizkie, eta akta hori eskuetsi duen notarioaren protokoloan jasoko da, eskueslea notarioa izanez gero; notarioa ez bada, mugatutako finka zein herri edo notario-barrutitan egon eta bertako notariotzaren protokoloan jasoko da, eta, batzuk izanez gero, epaileak aukeratzen duen notariotzaren protokoloan.

Idazkariak espedientean luzatuko du mugaketak eta mugarriak jartzeak izandako ondoreen eginbidea, eta adieraziko du akta zein notariotzaren protokoloan jaso den, horren jaso-agiria eginbidean bertan notarioak sinatuz.

Mugaketa egiten hasi aurretik lursail mugakideren baten ugazaba horren aurka jartzen bada, largetsi egingo da, aurka jartzen denaren finkarekin muga egiten duen finka-zatia mugatzeari dagokionez; hala ere, alderdiei euren eskubidea gordeko zaie, epaiketa adierazle egokian hori egikari dezaten.

Gauza bera gertatuko da, eginbide-egintzan aurkakotasuna egiten bada, eta egintza berean ezin bada lortu interesdunen arteko adostasuna, eztabaidan dagoen arazoari buruz.

Bi kasuotan, bietan gainerako finkazatiaren mugaketarekin jarraitu ahal izango da, baldin eta hori eskatu badu espedientea sustatu duenak, eta beste mugakideak horren aurka jartzen ez badira.

Zuzeneko jabariaren ugazabak nahiz jabari erabilgarriaren ugazabetatik edozeinek eska dezake foro-pentsioaren ordainketari lotuta dauden finken apeoa.

Apeoaren eskariari hurrengo hauek erantsiko zaizkio:

1. Foroa osatzen duten finkak zeintzuk diren zehazteko agiri publiko eta pribatuak.

2. Finken zerrenda; bertan jasoko dira horien egoera, gutxi gorabeherako edukiera, mugarriak, eskualdean duten izen berezia, halakoa izanez gero, eta jabari zuzenekoaren eta erabilgarriaren ugazaben izenak.

Orobat jasoko da horiengatik errenta edo pentsio gisa ordaindutakoa, eta ordainketa hori zuzenean, fruituetan, beste gauza batzuetan edo zerbitzuetan egiten den.

Era berean, eskabidea aurkezten duenaren izenean eragiketa egiaztatu behar duen aditua izendatuko da, eta, horrekin batera, paper arruntean, zenbat pertsonari zitazioa egin eta beste horrenbeste kopia egingo zaizkio idazkiari.

Behin eskabidea aurkeztuta, epaileak interesdun guztiei ohiko moduan zitazioa egiteko eta aurreko artikuluan aipatu kopiak haiei helarazteko agindua emango du, hogei eguneko epean edo luzeagoan, baldin eta distantzia, finken kopurua edo jabari erabilgarriaren ugazaben kopurua dela-eta hori beharrezkoa bada, adierazitako egunean eta orduan ager daitezen, apeoa egiaztatzearekin ados dauden ala ez azaltzeko. Interesdunei ohartaraziko zaie, eurak edo euren ahaldunak agertzen ez badira, ados daudela joko dela.

Azken zitazioaren eta agerraldia egiten den dataren artean, sei eguneko tartea izan beharko da gutxienez.

Interesdunetatik norbait edo haren helbidea ezezaguna denean, ediktua argitaratuko da Probintziako Aldizkari Ofizialean; eta ediktu hori jarriko da, gainera, ohiko tokian edo tokietan, interesdun hori ager dadin, agerleentzat adierazitako epe bikoitzean.

Agerleak edo absenteak ez badira agertzen adierazitako epean, espedientea bigarren zitaziorik gabe egingo da.

Agerraldiaren eguna iritsita, zitazioa jaso dutenetatik norbaitek apeoa egitearekin ados ez dagoela adieraziz gero, epaileak agindeia egingo dio, desadostasunaren arrazoiak argi eta zehatz adieraz ditzan, bestelako kasuan adostutzat joko duela ohartarazita.

Ados daudenei ere agindeia egingo die, horiek adieraz dezaten apeoa eskatu duenak izendatutako adituarekin ados dauden edo beste bat izenda dezaten.

Batzuek eta besteek, ondorioztatutako uziak hobekien ebazteko, behar diren agiriak aurkeztu ahal izango dituzte.

Apeoa egitearekin ados ez daudenek, euren aurkakotasunaren oinarri gisa, adierazten badute errenta-hartzailea jabari zuzenekoaren ugazabatzat ez aitortzea edo foro-izaera duten finkekin ados ez egotea, orduan 2080. artikuluan ezarritakoa aplikatuko da.

Aurkakotasunaren oinarri gisa adierazten badute 2072. artikuluaren 2. zenbakian aipatu zerrendan ez direla barnean hartzen foropeko finka guztiak, epaileak agindeia egingo die haiei, apeoan sartu beharreko gainerakoak eta horien edukitzaileak izendatzeko; agindeia egingo dio espedientea sustatu duenari ere, horrek adieraz dezan ea bere uzia berriro izendatutako finketara hedatzen duen.

Interesdun guztiek hitzartzen badute aditu bakarra izendatu behar dela, espedientea sustatu duenak izendatutakoa barik beste bat izan arren, epaileak izendatutzat joko du.

Apeoa egiteko zitazioa jabari erabilgarriaren ugazabei egin bazaie eta ugazaba horiek aditua izendatzeko adostasunik lortu ez badute, gehiengoak hautatutakoa izendatuko da, eta, berdinketa izanez gero, zotz egingo da.

Agerraldiaren hurrengo egunean, epaileak autoa eman eta adieraziko du apeoa egitearekin ados daudela adostasun hori adierazi dutenak, desadostasunaren azalpen argi eta zehatzik eman ez dutenak, eta agertu ez direnak.

Aginduko du, bestalde, izendatutako adituak edo adituek apeoa egin dezatela.

Aurka-jartzearen oinarria bada 2077. artikuluaren lehenengo lerrokadan adierazitako arrazoietatik edozein, epaileak, auto berean, aurka jarri diren horiei dagokienez, bukatutzat joko du espedientea, eta jabari zuzenekoaren ugazabari eta jabari erabilgarriaren ugazabei, adostasuna eman duten neurrian, eskubidea gordeko zaie, kasuan muntaren arabera egoki den epaiketan erabil dezaten.

Artikulu beraren bigarren lerrokadan aipatuei dagokienez, apeoa eskatu duenak hori hedatu badu aurka jarri direnek izendatutako finketara, epaileak erabakiko du beste agerraldi bat egitea, azken horien eta finken edukitzaileen artean.

Apeoa hedatu ez badu, espedientea bukatutzat joko da aurka jarri diren horiei begira, eta interesdun guztiei eskubidea gordeko zaie, kasuan kasuko epaiketa adierazlean egikari dezaten.

Aurreko bi artikuluek aipatu autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke ondore bakarrean.

Bigarren agerraldirako zitazioa eta agerraldia bera gauzatzea, lehenengorako ezarri erregelen arabera egingo da.

Aditurik izendatu ez duten agerleek gainerakoek izendatutakoa onar edo euren kabuz beste bat izenda dezakete.

Adituek finken apeoa egin ondoren, paper arruntean jasota eta sinatuta aurkeztuko dute hori.

Epaileak aginduko du apeoa txostenari eranstea eta Eskribautzan agerian jartzea, beharrezkotzat jotako epean, eta finken kopurua nahiz edukitzaileen kopurua kontuan hartuta; epe hori ezin da izan hamabost egunekoa baino laburragoa eta hogeita hamar egunekoa baino luzeagoa, eta ezin da eskubiderik eskatu.

Bi aditu izendatzen badira eta horiek bat ez badatoz, epaileak hirugarren bat hautatuko du, haien arteko desadostasuna ebazteko.

Hirugarren aditu horren hautaketa 616. artikuluan xedatutakoaren arabera egingo da.

2083. artikuluan ezarri epean, adituek egindako apeoarekin bat ez datozenak epailearen aurrean aurkeztu ahal izango dira, eta azalduko dituzte euren desadostasuna zein arrazoitan oinarritzen duten, akta egokia eginez.

Espedientea azaltzeko jarri den epea igaro ondoren, interesdunen artetik inork egin ez badu aurreko artikuluko azalpena, epaileak autoa emango du, apeoa onetsiz eta izendatutako finkak foropekoak direla adieraziz.

2080. artikuluan xedatutakoaren arabera espedientea amaitutzat hartu bada apeoarekin bat etorri ez direnei dagokienez, epaileak adierazpen hori egingo du, aurkaratze horien ondorioz susta daitezkeen epaiketen emaitzei kalterik egin gabe.

Interesdunetatik norbaitek erabiltzen duenean 2085. artikuluan jasotako eskubidea, horren aurkakotasunaren oinarri bada apeoaren eskaerarekin batera aurkeztutako zerrendan barneratzen ez den finka bat adituak edo adituek foropekoen artean barneratzea, edo, 2077. artikuluaren bigarren lerrokadan ezarritakoaren ondorioz egindako eransketan, epaileak aurrekariak aztertuko ditu, eta hirugarren egunean onespen-autoa ere emango du, baina egitate hura egiazkoa bada, erreklamazioa eragin duten finka edo finkak forotik bananduko ditu; hala ere, eskubidea gordeko zaio kasuan-kasuan dagokionari, horrek muntaren arabera bidezkoa den epaiketan egikari dezan.

Aurkakotasunaren oinarria bada foropeko finkan horri dagokion zabalera baino handiagoa barneratzea, hori edukitzaile berari dagokion luze-zabalera handiagoko finka baten foroaren zati osagarria izanik, edo beste edozein arrazoi zuzen, epaileak agerraldirako deialdia egingo die interesdunei eta adituei; epailea saiatuko da egitateak argitzen, eta, ondore horretarako, alegatu eta egoki diren egiaztapenak onartuko ditu; eta, interesdunak bat etortzea lortzen ez badu, apeoa onesten duen autoa eman eta zuzen deritzona ebatziko du erreklamazioaren inguruan, eta agerraldiaren ondorioz sortutako kostuak ezarriko dizkio dagokionari.

Behar den moduan zitatuak izan direnak agerraldira joan ez badira, ez euren kabuz, ez ahaldunaren bidez, ezin izango dute gora jotzeko errekurtsorik jarri, epaileak aurreko lerrokadan xedatutakoaren arabera emandako autoaren aurka.

Apeoa onesten duen autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da bi ondoreetan, aurreko artikuluan ezarritako mugapenarekin.

Apeoa onesten duen autoari buruz, auto hori irmoa izan ondoren, lekukotza emango zaio espedientea sustatu duenari, eta zuzeneko jabariaren ugazabari, beti emango zaio.

Lekukotza horrek barnean hartuko ditu foroa eratzen duten finkak, eta zuzeneko jabariaren nahiz finka horien gaineko jabari erabilgarria duten ugazaben izenak.

Gainerako interesdunetatik edozeinek bere kontura eskatu ahal izango du lekukotza.

Apeoa sustatzen dutenak jabari erabilgarriaren ugazabak badira, eta zuzeneko jabariaren ugazabak, 2076. artikuluan aipatu agerraldian, apeoa egitearekin bat ez datorrela adierazten badu, epaileak espedientea amaitutzat hartuko du, eta haiei eskubidea gordeko zaie, muntaren arabera egoki den epaiketan egikari dezaten.

Epaileak ebazpen bera hartuko du, apeoa zuzeneko jabariaren ugazabak eskatzen duenean, baldin eta jabari erabilgarriaren ugazabek euren adostasuna ematen ez badute.

Foroa eratzen duten finken artean, foro-pentsio baten hainbanaketa bakarrik eskatzen bada, orduan 2071, 2072, 2073, 2074, 2075, 2076, 2077, 2078, 2079, 2080, 2081, 2082 eta 2084. artikuluetan barneratutako xedapenak beteko dira, apeo-espedienteei dagokienez; hala ere, kontuan izango da, aurkezten diren agiriek, halakoak izanez gero, adierazi behar dutela foropeko finkari begira ordaindutako pentsioa.

Aurretiaz finken apeoa egin bada, onespen-autoaren jatorrizkoa ere aurkeztuko da, edo, haren lekukotza behintzat, eta horrek barnean hartuko ditu 2090. artikuluan aipatutako gorabeherak.

Mota horietako espedienteei aplikatu ahal izango zaie, berebat, 2083. artikuluan xedatutakoa, baina aldaketa batekin; adituek egin beharreko eragiketa izango da foroa eratzen duten finkak tasatzea, eta, ondorenez, horien arteko hainbanaketa egitea.

Behin adituek hainbanaketa 2083. artikuluaren arabera eginda, bertan agindutako epean, tasazioaren ondorioz euren buruak kalteduntzat jotzen dituztenak epailearen aurrean agertu ahal izango dira, 2085. artikuluan zehaztuta dauden ondoreetarako.

Epe hori igaro bada aurkakotasunik egin gabe, epaileak autoa emango du, hainbanaketa onetsiz eta pentsioaren zati handienarekin parte hartzen duena foroko buru izendatuz.

Bik edo gehiagok berdin ordainduz gero, zotz egingo da.

Hurrengo kasu hauek salbuespenak dira:

1. Jabari erabilgarriaren ugazaba guztiak ados daudenean haietatik edozein foroko buru izendatzeko, baldin eta horrek izendapena onartzen badu eta zuzeneko jabariaren ugazaba erabaki horren aurka jartzen ez bada.

2. Foro-eskrituran jasota dagoen berariazko klausularen ondorioz bidezkoa denean izendapena beste modu batean egitea; kasu horretan, eskrituran bertan zehaztutakoa beteko da.

2094. artikuluan aipatu aurkakotasuna aurkezten den kasuan, epaileak interesdun guztiei eta adituei agerraldirako deia egingo die; bertan horiek entzun eta egiaztapen egokiak onartuko dira, horren guztiaren akta egokia eginez.

Agerraldiaren hurrengo hiru egunetan, epaileak autoa emango du, eta horretan erabakiko da narriadurarik gertatu den ala ez; lehenengo kasuan, eragiketa zuzentzeko agindua emango da, zuzenketa hori egiteko gorabeherak adierazita, eta, bigarren kasuan, hainbanaketa onetsiko da, foroko burua 2095. artikuluaren zehaztutako moduan izendatzeaz batera.

Agerraldira agertzen ez direnak ados daudela ulertuko dira, eta ez zaie onartuko adostutakoaren aurka errekurtsoa jartzea.

Hainbanaketa zuzentzea ezinezkoa dela adierazten bada, kostuak ezarriko zaizkio arrazoitu gabeko erreklamazioaren ondorioz agerraldia sustatu duenari.

Zuzentzea onartzen bada, agerraldi hori eragin duen adituari edo adituei ezarri ahal izango zaizkie kostuak.

Hainbanaketa onetsi duen autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa ezarri ahal izango da, apeoari buruz 2089. artikuluan ezarri baldintzetan.

Apeoa eta hainbanaketa aldi berean eskatu badira, epaileak, apeoa onestean, apeo hori egin duen adituari edo adituei aginduko die hainbanaketa egitea; ondoren, espedientea gauzatuko da 2094. artikuluan eta ondorengoetan ezarri izapideen arabera.

Hainbanaketa onetsi duen autoari buruzko lekukotza emango zaie zuzeneko jabariaren ugazabari eta foroko buruari.

Lekukotza horrek barnean hartuko ditu foroa eratzen duten finkak, horiengatik ordaindutako pentsioa, horietatik bakoitzari atxikitako zatia, eta pentsioa ordaindu behar duten eta jabari erabilgarriaren titular diren ugazaben izenak.

Beste interesdun batek hala eskatuz gero, bere kontura emango zaio.

Apeo- eta hainbanaketa-espedientean, lehenengo jakinarazpena modu pertsonalean edo zedularen bidez egingo da, lege honen 262. artikuluaren eta ondorengoen arabera.

Geroagokoak entzuteko, interesdunek beste pertsona bat izendatu ahal izango dute apud acta, baldin eta pertsona horrek bere egoitza epai-barrutiaren buruan badu.

Mota horretako espedienteen aurka gora jotzeko errekurtsoa jarriz gero, hori ondore bakarrean onartuko da, titulu honetan beren beregi izendatutako kasuak baztertuta, eta gora-jotzea intzidenteetarako ezarri izapideen bidez gauzatuko da.

Modu berean gauzatuko dira 2081, 2089 eta 2099. artikuluetan xedatutakoaren arabera gora jotzeko jarri diren errekurtsoak.

Finkaren zuzeneko jabaria zatituta badago bi edo pertsona gehiagoren artean, pertsona horietatik guztietatik bakoitzari dagokio titulu honetan aipatutako eskubideak egikaritzea.

Titulu honetan barneratzen diren xedapenen ondoreetarako, jabari erabilgarriaren ugazabatzat hartuko da foroari lotuta dagoen finkaren edukitzailea, izaera hori duen beste bat behar bezala agerrarazten ez den bitartean.

Zuzeneko jabariaren eta jabari erabilgarriaren ugazabek egikaritu ahal izango dute foropeko finkaren apeoa eta hainbanaketa eskatzeko eskubidea, baldin eta azken burutu den horretatik hamar urte baino gehiago igaro badira.

Batzuek eta besteek apeoa eta hainbanaketa eskatu ahal izango dituzte, epe hori igaro ez arren.

Kasu horretan, sortutako kostuak horiek sustatzen dituenaren kontura izango dira, salbu eta, 2087. artikuluak ezarri erreserben ondorioz, finka foropekoa dela adierazteko epaitzak direla eta, nahitaez egin beharreko zuzenketetan sortzen diren haiek; halakoak gertatuz gero, kasuan-kasuan zehaztutakoa beteko da.

Aurreko artikuluan ezarritako kasuetatik kanpo, eta gora jotzeko errekurtsoa jartzearen ondorioz bigarren auzialdiko kostuak zuzenbidearen arabera dagokionari ezartzen zaizkionean ere, jabari erabilgarriaren ugazabek ordainduko dituzte apeo- eta hainbanaketa- espedienteetan sortutako kostuak, foro-pentsioa ordaintzeko zatiaren proportzioan.

Salbuespen gisa hartzen dira 2088 eta 2098. artikuluetan aipatu kostuak; kostu horiek izango dira nori ezarri eta horren kontura.

Espediente horretan parte hartu eta euren eskubideak arantzelen bidez zehaztuta duten guztiek, kostuak osorik kobratuko dituzte, betiere foro-pentsioa 1 000 pezetatik gorakoa denean; erdia, 250 eta 1 000 pezeten artean dagoenean; eta, laurdena, 250 pezetatik beherakoa denean.

Merkataritzako negozioetan egitateei buruzko informazioak sustatzen dituztenei zein egitate interesatu eta horiek agerrarazteko jarduna lehen auzialdiko epaitegietan egingo da.

Aurreko artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe, bertan aipatu jarduna egin ahal izango da, epai-barrutiko buru ez diren herrietako udal-epaitegietan, edo atzerriko nazioetan dauden kontsul espainiarren aurrean, hori nahitaezkoa bada negozioak duen presarengatik, edo frogabideak, merkatugaiak edo baloreak bertan izateagatik, inguruabarrengatik, edo egitateak kasuan kasuko epaitegi edo kontsulatuen lekuan edo mugapean gertatzeagatik.

Azken kasu horretan, autoa emango du udal-epaileak edo kontsulak, norengana jo den kontuan hartuta; autoan jasoko du gertatutako ingurabarra zein izan den, inguruabar horrek ahalmena ematen diola negozioa azterteko.

Aurreko artikuluek aipatutako jarduna Espainiako lurraldean sustatuz gero, Merkataritzako Kodeak edo lege honek kasuan-kasuan zehazten dituen aginduen mende egongo da jardun hori.

Egitateei begira erregela berezirik ezarri ez bada, liburu honetako lehenengo zatiaren xedapen orokor aplikagarriez gain, izapidetzak honako erregela hauek beteko ditu:

1. Hirugarrenak izanez gero eta jardunak horiei kalte egin ahal badie, zitazioa egin beharko zaie, nahi izanez gero bertan ager daitezen; horri kalterik egin gabe, beste edonor joan daiteke bertara, uste badu gaian berak ere interesa izan dezakeela.

Epaileak erabat ukatuko du negozioan ageriko interesik ez duen norbaitek gauzatutako uzia.

2. Eginbideek kalte egin ahal badiete interes publikoei edo pertsonei, horiek agerleak edo absenteak izan, legeen babes berezia izan, edo alde batera utzitakoak izan, orduan Fiskaltzari zitazioa egingo zaio, epai-barrutiko buruetan, eta udaleko fiskalei, gainerako herrietan.

3. Jardun-eskribauek lehen auzialdiko epaitegietan, eta, jardun-idazkariek, udal-epaitegietan, fede eman edo ziurtatuko dute kasuan kasuko epaileen eskuhartzea erreklamatzen dituzten pertsonak ezagutzeari buruz, bai eta kasuan-kasuan emandako informazioaren gaineko lekukoak ezagutzeari buruz ere.

Horiek ezagutzen ez badituzte, ahaleginak egingo dituzte euren nortasuna egiaztatzeko, agirien bidez edo horiek ezagutzen dituzten beste pertsona batzuen bidez.

Nortasuna egiaztatzeko baliabiderik ez badago, hori eginbideetan jasoko dute.

4. Zitatutako hirugarrenek, Fiskaltzak eta, hala denean, udaleko fiskalak esku hartuko dute eginbideetan soilsoilik parte hartzen duten pertsonak ezagutzeko, bai eta horiek parte hartzen duten eran, lege-gaitasuna dutela egiaztatzeko ere.

Ondore horretarako, amaitzear dauden eginbideak emango zaizkie, komeni zaiena azal dezaten, betiere horiek amaitutzat jotzen dituen probidentzia judiziala izan aurretik.

Beste edozein erreklamazio egiten bada, agerleei dagokien lege-gaitasunarekin nahiz nortasunarekin zerikusia duten kasuetatik kanpo, eskubidea gordeko zaie, bakarrik, egoki deritzeten lekuan eta moduan egikaritzeko.

5. Ongitzeko moduko faltei buruzkoak badira hirugarrenek, Fiskaltzak edo udaleko fiskalek egindako erreklamazioak, orduan epaileak egoki dena dekretatuko du, eginbideak ahal diren neurrian osatzeko.

6. Epaileak, jarduna ikusita, autoa emango du, bidezkoa dena ebatziz, eta eginbideak artxibatzeko agindua emango du, interesdunei eurek eskatutako zatiaren lekukotza emanez.

7. 2110. artikuluan ezarritakoaren arabera, eginbideak udal-epailearen aurrean egin badira, horien oinarrizko eta presako zatiaren izapidetza eginda, aipatu epaileak halakoak bidaliko dizkio lehen auzialdiko epaileari, eta horrek bidezko den moduan amaituko ditu; gero, aurreko erregelan ezarritakoa betearaziko da.

Espedientea sustatu dutenek gora jotzeko errekurtsoak jarri eta horiek bi ondoreetan onartuko dira; bertan esku hartzen duten gainerakoek jarritako errekurtsoak, ostera, ondore bakarrean onartuko dira.

Gora jotzeko errekurtsoa jarri eta onartu ondoren, auzi-paperak bigarren egunean bidaliko dira; aurretiaz, interesdunei dei egingo zaie, zortzi eguneko epean lehen auzialdiko epailearen aurrean ager daitezen, eta hamar eguneko epean, audientzian izanez gero.

Udal-epaileek eman dituzten ebazpenei gora-jotzeak jarriz gero, behin lehen auzialdiko epailearengandik auzi-paperak jasota, gora-jolea bertaratzen bada jarritako epea bukatu aurretik, epaileak interesdunei deialdia egiteko agindua emango du; horiek haren aurrean agertu beharko dira hirugarren egunean, eta epaileak egintza horretan entzungo ditu, azaldu dutenaren araberako akta egokia eginez.

Agerraldia egin ondoren, hiru eguneko epean, ebazpen egokia emango du.

Audientzietan jarritako gora-jotzeak intzidenteetarako ezarri izapideen bidez gauzatuko dira.

Gora-jolea ez bada bertaratzen jarrita dagoen epean, 840. artikuluan eta ondorengoetan agindutakoa beteko da.

Bigarren auzialdian emandako ebazpenen aurka ezin izango da errekurtsorik jarri, eta interesdunen eskubidea gorde egingo da, muntaren arabera egoki den epaiketan egikari dezaten.

Aitorpenak eta balorazioak egingo dira, titulu egokia duten adituen bidez, baldin eta jardunaren izapidetza zein lekutan egin eta leku horretan badaude, eta, halakorik izan ezean, praktikoen bidez.

Salbuespen gisa hartuko da aitorpenak eta balorazioak zein interesdunek eskatu eta horrek bere kontura eskatzea horiek aditu tituludunek egin ditzatela.

Bi aditu bat ez etortzearen ondorioz beharrezkoa bada hirugarren bat, desadostasun hori ebazteko, horren izendapena zotz bidez egingo da, 616. artikuluan xedatutakoa kontuan hartuta.

2110. artikuluan xedatutakoaren arabera, Espainiako kontsulek borondatezko edozein jurisdikzio-egintzatan jarduten badute, ahaleginak egingo dituzte, ahal den neurrian, lege honen aginduetara moldatzeko.

Merkataritzako Kodearen 121, 122, 218, 222, 365, 674, 745, 777, 781 eta 988. artikuluetan xedatutakoaren ondorioz, edo antzeko beste arrazoi baten ondorioz, merkataritzako efektuak gordailutu behar badira, halakoa sustatu behar duenak epaileari hori eskatuko dio idatziz, gordailu horren efektu zehatzak adieraziz, bai eta gordailuzain izan behar den pertsona izendatuz ere; horrela, matrikulatuta dagoen merkataria izendatuko da, hirian halakoa badago, eta, ez badago halakorik, epaileak zergapeko bat izendatuko du, behar besteko berme gisa hartutako kontribuzio-kuota ordaintzen duena, betiere gordailuaren balioa eta herriaren baldintzak kontuan hartuta.

Edozein kasutan ere, epaileak zuhurtziara baloratuko ditu gordailua sustatu duenak zein gordailuzain izendatu eta horrek emandako bermeak antzematea; eta, bere iritziz, beste bat izendatu behar bada, artikulu honen xedapenen arabera egingo du izendapena.

Gordailua eskatzen bada kode honen 777. artikuluan ezarritako gertakizunaren ondorioz, hori eragiten duenak eskatuko du, orobat, adituek ontzien azterketa egitea; horrez gain, informazioa emango du 160 kilometroko distantzian pleitean jartzeko moduko beste ontzirik ez dagoela adierazita.

Gorabehera hori egiaztatu ahal izango da, orobat, agirien bidez.

Idazkariak gordailua eratzeko eginbidea emango du, eta eginbide horrek bere barnean jasoko ditu bertan gordailututako efektuen kopurua eta egoera; gainera, horien zerrendarekin ezberdintasunen bat izanez gero, ezberdintasunok zein diren adieraziko du.

Idazkaria edo gordailuzaina ados ez badaude gordailua eskatu duenak zenbatutako efektuen kopuru eta kalitatearekin, eta zuzenketa egiteko adostasunik eman ez badu, orduan, ezberdintasuna kopuruan izanez gero, idazkariak efektuak zenbatuko ditu zehatz-mehatz, gordailugilearen eta gordaluzainaren aurrean; ezberdintasuna kalitatean badago, aldiz, epaileak horiek sailkatzeko aditua izendatuko du, horren guztiaren akta egokia eginda.

Aditu hori artekari elkargokideen artean zozketa eginda hautatu beharko da, horiek dauden kasuan; halakorik izan ezean, efektuei dagokien mota horretan matrikulatutako merkatarien artean; batera zein bestera, ezin izango da ezetsi.

Aurreko artikuluan ezarritakoa gertatuz gero, epaileak bien bitartean zaindu eta iraunarazi egingo ditu gordailutu beharreko efektuak.

Epaileak agindua ematen badu gordailututako efekturen bat saltzeko, salmenta hori ordainagiriaren eta efektuok iraunaraztearen ondoriozko gastuak estaltzeko izanik, salmenta enkante publikoan egingo da; enkantearen aurretik, tasazioa burutuko du efektu haien ugazabak izendatutako aditu batek, hori aurkezten bada, edo, Fiskaltzak, hura absente egonez gero, eta epaileak izendatutako beste batek. Enkantea zortzi egunetik hamabost egunera bitartean iragarriko da, epaitegietako auzi-aretoetan finkatutako ediktuen bidez, eta ediktuok barneratu ahal izango dira probintziako aldizkari ofizialean eta herriko egunkari batean, epaileak nahi bezala, efektu horien balioaren arabera.

Efektuon ugazaba ados badago epaileak aditu bakarra izenda dezan, horrela egingo da.

Hori izendatzea aukeratzen badu, eta aditua ez badago ados epaileak egindako izendapenarekin, zotz egingo da hirugarrena izendatzeko.

Enkantean eskaintzailerik ez badago, edo egindako eskaintzak tasazioaren bi herenak estaltzen ez baditu, bigarren enkantea egingo da, bai eta hirugarrena ere, beharrezkoa izanez gero, epe bereko tartean; eta, enkante bakoitzean, %20ko beherapena ezarriko zaio aurrekoan oinarri gisa erabilitako kopuruari.

Kodearen 218. artikuluak aipatu zalantzen eta eztabaiden kasuan, interesdunek, adituen izendapenean bat ez badatoz, epailearengana joko dute adituok izendatzeko.

Izendapena egin ondoren, adituek euren adierazpena egingo dute, eta, ados ez badaude, epaileak hirugarren bat hautatuko du.

Adituen bidezko azterketa egin arren, interesdunek euren ezberdintasunei dagokienez adostasuna lortzen ez badute, aipatu artikuluan agindutako gordailua gauzatuko da.

Jasotako gaien edo horiek barnean hartzen dituzten fardelen egoera, kalitatea edo kopurua agerrarazi behar denean kodearen 219 eta 362. artikuluetan, eta 370. artikuluaren 2. lerrokadan xedatutakoaren arabera, bai eta antzekoak diren gainerako kasuetan ere, interesdunak epailearengana joko du, inguruabar horiek adierazten dituen eginbidea gauza dadin eskatuz, eta, beharrezkoa izanez gero, gaiak edo fardelak aztertzeko aditua izenda dezan eskatuz.

Interesdunak ados badaude bakoitzak aditu bat izendatzeko, gisa horretan eskatuko dute, eta, desadostasuna izanez gero, hirugarren aditua hautatuko da zozketa bidez.

Kodearen 945. artikuluak aipatu bezala, nahitaezkoa denean matxura arrunta edo handia eratzen duten galerak eta gastuak egiaztatzea, orduan itsasontziko kapitainak, deskarga-portura heldu eta hurrengo hogeita lau orduetan, aipatu kodearen 670. artikuluak zehaztu moduan, protestaren idazkia aurkeztuko dio epaileari; bertan, bidaian gertatutako guztiari buruzko zerrenda egingo du, Nabigazio Egunkaria aipatuta; eskotilak irekitzeko lizentzia eskatuko du; eta aditu bat izendatuko du, egintza horretara bere aldetik joan dadin.

Idazki horri erantsiko zaizkio beste sarrera-portu batean berak eskatuta zein protesta-eginbideren izapideak egin eta horiek, bai eta Nabigazio Egunkaria ere.

Aurreko artikuluak aipatu idazkia aurkeztu ondoren, eta egun berean ahal izanez gero, eta, agertu diren interesdun guztiei edo horien kontsignatario guztiei egindako zitazio eta entzunaldiarekin, epaileak tripulatzaileen eta bidaiarien adierazpenak jasoko ditu, bere ustez komenigarri den kopuruan, kapitainak azaldutako egitateei dagokienez; eta, behin informazioa aurkeztuta, eskotilak irekitzeko lizentzia emango du.

Egintza hori 2171. artikuluak agindu moduan gauzatuko da.

Eskotilak ireki ondoren, eta behin zamaren egoera agerrarazita, matxurak eta horien zenbatekoa kalifikatu, aztertu eta likidatu ahal izateko, epaileak ontziko kapitainari eta interesdunei edo horien kontsignatarioei eskatuko die hogeita lau orduko epean adituak izendatzeko, hori egiten ez badute ofizioz izendatuko direla ohartaraziz.

Kapitainak aditu bat izendatuko du, aztertu beharreko gai bakoitzeko; beste bat, interesdun edo kontsignatario guztiek; eta epaileak hirugarren bat hautatuko du, zozketa bidez, desadostasun-kasuetarako.

Adituak izendatu ondoren, edo horiek ofizioz izendatuta, hori bidezkoa izanez gero, kargua onartu eta zin egingo dute, kodearen 947. artikuluak ezarri moduan, eta epaileak epe laburra emango die beren txostena aurkezteko.

Adituek matxuren kalifikazioa egingo dute, ahal den zehaztasunarekin zenbatuta:

1. Soilak edo bereziak.

2. Handiak edo arruntak.

Adituek txostena aurkeztu eta gero, eskribautzan agerian jasoko da txosten hori, hiru eguneko epean; epe horretan, interesdunek zainpean utzi ahal izango dute, idazkariaren aurrean agertuta, euren adostasuna ez emateko arrazoia.

Norbait ez badago ados adituek emandako irizpenarekin, orduan, aurreko artikuluak ezarri epea igaro eta hurrengo egunean, epaileak interesdunei deialdia egingo die, berehalakoan bere aurrera agertzeko.

Egintza horretan, haien egiaztapenen izapidetza egingo da, eta horren guztiaren akta egokia egingo da.

Bigarren egunean, epaileak autoa emango du, bidezkoa den ebazpena erabakiz. Auto horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da ondore bakarrean.

Interesdunek adostasuna ematen badute adituek matxuraren likidazioari buruz egin duten txostenaren inguruan, edo aurreko artikuluak aipatzen duen autoa ematen bada, epaileak aginduko du aditu horiek matxura handi edo arrunten likidazioa eta kontua egin ditzaten.

Kontu hori egiteko, adituek lau orri osatuko dituzte:

1. Matxura arrunt gisa edo matxura-masatzat hartzen dituzten kalte eta gastuei buruzkoa.

2. Matxura arrunten edo ezartzeko moduko masaren kontribuzioari lotutako gauzei buruzkoa.

3. Matxura-masa kontribuziopeko gauzen artean banatzeari buruzkoa.

4. Diruzko kontribuzio eta berreskuraketei buruzkoa.

Aurreko artikuluko nahiz 2134. artikuluko kasuetan, adituek euren zeregina betetzen ez badute finkatutako epean, ofizioko epaileak hori betetzeko premiamendua egingo die.

Behin 2140. artikuluko orriak aurkeztuta, eskribautzan agerian jasoko dira, sei eguneko epean, 2136. artikuluan eta ondorengoetan adierazitako ondoreetarako.

Interesdun guztiak ados egonez gero, epaileak banaketa onetsiko du.

2137. artikuluko agerraldia egiten denean, epaileak, hiru egunetan, autoa emango du, eta, horretan, banaketa onetsiko du, adituek aurkeztu moduan edo bere iritziz zuzenak diren aldarazpenekin.

Auto horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da ondore bietan.

Itsasontziko kapitainak betetzen ez badu kodearen 962. artikuluan ezarri eginbeharra, banaketa diruz egiteari buruzkoa, orduan matxuratutako gauzen ugazabek epailearengana jo ahal izango dute, kapitaina horretara behartu dezan.

Matxuratutako gauzen ugazabek aurreko artikuluko uzia gauzatuz gero, epaileak kapitainari eskatuko dio banaketa diruz egin dezan, ondore horretarako ezarri epean, berankortasun edo zabarkeriaren ondorioz erantzukizuna izango duela ohartaraziz.

Zergapekoek, hirugarren egunean, eurei dagozkien kuotak ordaintzen ez dituztenean, orduan, itsasontziko kapitainak, banaketa onetsi ondoren, kodearen 963. artikuluak ematen duen eskubidea erabilita eta berak hala eskatuta, enkante publikoan saldu eta gordailutuko dira aipatu kuotak eragingarri izateko beharrezko diren eta salbatu diren efektuak.

Enkante hori 2124 eta 2125. artikuluetan ezarri moduan gauzatuko da.

Ontziko kapitaina behartuta badago portuan sartzera, baina, beraren iritziz zama osoa edo horren zati bat iraunarazteko komenigarri bada hori deskargatu eta jarraian zamatzea, eta horretarako ez badu zamatzaileen adostasunik, epailearengana idatziz joko du edo agerraldiaren bidez, kasua presakoa izanez gero, kodearen 775. artikuluan ezarri baimena eskuratzeko.

Baimen hori eskuratzeko, kapitainak eskatuko du adituek zama azter dezaten; Fiskaltzak aditu bat izendatuko du, zamatzaile absenteen ordezkari gisa, eta epaileak hirugarrena hautatuko du, zozketa bidez, desadostasun-kasuetarako.

Epaileak azterketa egitea aginduko du, eta, adituek egindako txostenaren ondorioz, deskarga beharrezkoa dela antzematen badu, hori erabakiko du.

Ontziko kapitainari emango zaio jardun osoaren hitzez-hitzezko lekukotza.

Zamatzaileetatik edozeinek nahi badu pleitamenduetan dagoen orokorrera merkatugaia deskargatzea, eta gainerakoek kodearen 765. artikuluan ematen den eskubidea erabili nahi badute, epailearengana joko dute deskargatu nahi diren efektuen gain ardura hartzeko, eta horren zenbatekoa fakturako prezioaren zainpean utziko dute.

Aurreko artikuluko uzia lege-aginduen barruan eginez gero, epaileak hori onartuko du, eta efektuen ugazabari agindua emango dio zainpean utzitako zenbatekoa jasotzeko.

Efektuen ugazabak zenbateko hori jaso nahi ez badu, beraren eskura zainpean utziko da, 2129. artikuluan ezarri moduan, eta eskubidea gordeko zaio, kasuko pertsonaren aurka eta nahi bezala egikari dezan, eskubide hori duela uste badu.

Kodearen 974. artikuluak aipatu nahitaezko porturatzearen ondorioz deskarga egiteko, itsasontziko kapitainak eskatuko du adituek hori eta zama azter ditzaten; azterketa horren helburua izango da jakitea porturatze hori nahitaezkoa izan den itsasontziaren beharrezko konponketak burutzeko, edo zaman kalteak eta matxura sahiesteko.

Adituen izendapena 2148. artikuluan ezarri moduan egingo da.

Adituek deskargaren inguruan euren iritzia eman bitartean, epaileak erabakiko du hori egitea, zama iraunarazteko beharrezkoa dena aginduz.

Itsasontziko kapitainak adierazpena egiten badu kodearen 976. artikuluan aipatu matxuraren inguruan, eta, behin adituek 977. artikuluaren arabera gaiak aztertuta, horien iritziz saldu behar badira agertzen ez den zamatzailearen onurarako, orduan salmenta hurrengo tituluan agindu moduan egiaztatuko da.

Kodearen 790. artikuluan aipatu bertan behera uztea pleitak ordaintzeko denean, pleit-emailea ados ez badago, zamatzaileek epaileari eskatuko diote, haren esku-hartzearekin, bertan behera utzi nahi diren eta likidoz beteta dauden ontziak pisatzea eta neurtzea.

Epaileak horien pisatzea eta neurtzea erabaki ondoren, ateratzen bada ontziek euren edukiaren erdia baino gehiago galdu dutela, horiek pleit-emaileari ematea aginduko du.

Kodearen 794. artikuluan adierazi esku-hartzea baimentzeko, itsasontziko kapitainak idatziz egin ahal izango du eskaria, eta epaileak hori erabakiko du, narriadurarik txikiena egiteko moduan.

Kodearen 805. artikuluan xedatutakoaren arabera zamaren balioaren gaineko fidantza bidezkoa denean, kapitainak hori eskatuko dio epaileari, balioa jasotzen duten agiriak idazkiari erantsita.

Epaileak erabakiko du, aurkeztutako idazkia eta agiriak ikusita, fidantza bidezkoa den ala ez; baiezko kasuan, fidantza hori zehaztuko du itsasontziko kapitainak erreklamatutako zenbatekoan eta kalitatean.

Diruz izanez gero, une horretan bertan gordailutuko da, 2129. artikuluan ezarri moduan.

Kodearen 151, 593, 608, 644, 653, 798, 825, 978, 979, 985, 990 eta 991. artikuluek aipatutako kasuetan, hurrengo erregela hauek beteko dira:

Lehenengoa. Kodearen 151, 978 eta 979. artikuluetan xedatutakoaren arabera, matxuratu diren efektuak saldu behar badira, edo, horiek jasandako aldaketa dela eta, presaz besterendu behar badira, horien gaineko ardura duen komisio-hartzaileak, edo horiek gidatzen dituen itsasontziko kapitainak, epaileari eskatu ahal izango dio salmenta edo besterentze hori, saldu beharreko efektuen kopurua eta mota adierazita.

Hala denean, horrekin batera aurkeztuko da itsasontziko kapitainak sinatutako orria, eta horrek adierazi beharko ditu kutxan dauden izakinak; horrez gain, kudeaketei buruzko informazioa emango da, baldin eta kudeaketa horien bidez norbait aurkitu nahi bada, handirako beharrezkoa den zanbatekoa emango duena, eta kudeaketa horiek alferrekoak izan badira.

Bigarrena. Behin eskaera aurkeztuta, eta aurreko artikuluan aipatu informazioa gauzatzeari kalterik egin gabe, epaileak egintza horretan bertan izendatuko du aditu bat, horrek gaiak azter ditzan, egunean bertan, edo gehienez ere, hurrengo egunean.

Hirugarrena. Gaien egoerari buruz adituek adierazpena egin ondoren, salmenta beharrezkoa dela ondorioztatzen bada, orduan, behin informazioa gauzatuta, epaileak autoa emango du, horiek tasatu eta enkante publikoan saltzeko, eta, horri publizitaterik zabalena emateko, beharrezko neurriak hartuko dira; horretarako, kontuan hartuko da efektuen balioa, bai eta salmentak duen presa handia edo txikia ere, haien iraunarazpen-egoeraren arabera.

Laugarrena. Ontzia galtzearen ondoriozko efektuak saltzen badira, aurreko erregeletan aipatu izapideak beteko dira, kasuen arabera.

Efektuok gordailutzeko agindua eman duen epaileak ofizioz aginduko du horien salmenta, hori egitea bidezkoa denean.

Bosgarrena. Salmentaren ondoriozko kopuruak ez badu berehalako aplikaziorik, 2129. artikuluan ezarri moduan gordailutuko da, kasuan-kasuan dagokionaren esku jarrita, gastu guztien zenbatekoa kenduta.

Seigarrena. Bidaian zehar ontzia nabigaziorako baliogabetu, eta horren birgaikuntza ezinezkoa bada, ontzi hori saltzeko beharra egiazta dadin, horren kapitainak edo maisuak epaileari eskatuko diote hori adituek aztertzeko.

Hori eskatzeko idazkiarekin batera emango dira kodearen 648. artikuluak aipatu ontziaren bisita- edo aingura-akta, bai eta Nabigazio Egunkaria ere, idazkariak auzi-paperetan horren lekukotza eman dezan.

Adituen izendapena 2148. artikuluan zehaztu moduan egingo da, eta, adituek egindako adierazpenaren ondorioz, gorabehera biak egiaztatutzat jotzen badira, epaileak salmenta dekretatuko du, kodearen 608. artikuluan ezarri formalitateekin.

Enkanteak sortzen duen zenbatekoa, mota guztietako gastuak kenduta, aurreko erregelan azaldu moduan gordailutuko da.

Zazpigarrena. Aurreko erregelek aipatu kasu guztietan, lehenengo enkantean eskaintzailerik ez badago, edo egindako eskaintzek tasazioaren bi herenak estaltzen ez badituzte, epe berean egiteko bigarren bat edo segidan egingo direnak iragarriko dira, betiere bakoitzean %20ko beherapena ezarrita.

Zortzigarrena. Ontzia konpondu behar denean, eta partaideetatik batzuek hori adosten ez badute edo horretarako funtsik ez badute, konponketa nahitaezkoa dela uste duenak epailearengana joko du, eta ontzia adituek azter dezaten eskatuko dio.

Erreklamatzaileak eta horren aurkakoak izendatutako adituek, eta hirugarren batek desadostasun-kasuan ontzia aztertzen dutenean, epaileak funtsik ekarri ez duenari eskatuko dio zortzi eguneko epean horiek ekar ditzan, hori egiten ez badu bere zatiaz gabetuko zaiola ohartaraziz; horren partaidekideek balioespenaren bidez ordainduko diote konponketaren aurretik izandako balioa.

Balioespena egingo dute ontzia aztertu duten adituek; eta haren ugazabakideak zehaztutako zenbatekoa jaso nahi ez badu, bere eskura jarrita gordailutuko da, aurreko erregelen arabera; bestalde, akzio egokia gorde egingo zaio, muntaren arabera egoki den epaiketan hura egikari dezan.

Bederatzigarrena. Itsasontziko kapitainak, kodearen 644 eta 826. artikuluetan xedatutakoaren arabera, lizentzia judiziala eskuratu behar badu handirako mailegua eratzeko, lizentzia hori eskatuko du horretarako informazioa gauzatuta edo presa egiaztatzen duten agiriak aurkeztuta; agiri horiek egiaztatu behar dute, halaber, ezin izan dela funtsik aurkitu, aipatu artikuluetatik lehenengoan jasotako bideak erabilita.

Gainera, epaileari eskatuko dio aditu batek ontzia aztertzea, bai eta konponketak, birgaikuntza eta hornikuntzarako zenbatekoa finkatzea ere.

Epaileak aginduko du, adituen adierazpena ikusita, bi iragarki argitaratzea, eta horiek jasoko dira ohiko lekuetan, eta probintziako aldizkari ofizialean eta herriko oharren egunkarian, halakoa izanez gero, eta horietan ontziko kapitainaren uzia eta adituak finkatu duen kopurua labur jasoko dira.

Behin epaileak mailegua hartzeko baimena emanda, kapitainak beharrezko zenbatekoa aurkitzen ez badu, zamatik ezinbesteko zatia saltzeko eskatu ahal izango du.

Salmenta horretarako, 2148. artikuluan ezarritakoaren arabera izendatutako adituen tasazioa egin behar da, eta salmenta enkante publikoan eta aurreko erregeletan ezarritako formalitateekin iragarri eta egiaztatuko da.

Hamargarrena. Itsasontziko kapitainak uste badu euren kontura bizigaiak dituztenei agintzeko beharra duela bizigai horiek ontzian dauden guztien kontsumorako emateko, eta, bizigaion ugazabek uste badute ez dagoela halako beharrizanik edo kapitainak bizigai horien trukean eskainitako prezioarekin ados ez badaude, batak zein besteek, egitateak jaso daitezen, informazio judiziala sustatu ahal izango dute porturatzen diren lehenengo lekuan.

Informazioa eman ondoren, epaileak interesdunak entzungo ditu, eta horiek adostasunik lortzen ez badute kapitainak bizigaiengatik ordaindu behar duen prezioan, epaileak egintza amaitutzat joko du, eta ugazabei egokitzen zaien akzioa gordeko die, auzibidezko epaiketan egikari dezaten.

Arazo horretan auzitan sartutako interesa 250 pezetakoa baino handiagoa ez bada, hitzezko epaiketa egingo da; hori baino handiagoa bada, intzidente horietarako ezarritako izapideak egingo dira.

Hamaikagarrena. Pleit-emaileak kodearen 798. artikuluak ematen duen eskubidea erabili nahi badu, epaileari eskatuko dio kontsignatarioari agindeia egitea, pleitengatik zor dion zenbatekoa ordain dezan; eta, hori egiten ez badu, enkante publikoan behar besteko zama-zatiaren salmenta judiziala egitea eskatuko du, aurreko arauetan ezarritako baliabideak erabiliz.

Behin agindeia eginda, kontsignatarioak ordainketa egiten ez badu, epaileak behar besteko zama-zatia gordailutzea aginduko du; atal hori interesdunek izendatutako adituak, eta, desadostasunaren kasuan, epaileak hautatuko hirugarren aditu batek, izendatuko dute.

Behin salmenta eginda, horren ondoriozko emaitzak ez badu estaltzen zorrean dagoen kopurua, orduan, pleit-emaileak eskatuta eta formalitate berberak eginda, gordailu hori handitu, eta, ondoren, saldu ahal izango da.

Kontsignatarioa horren aurka jartzen bada, salmentaren prezioa horretarako ezarritako establezimenduan gordailutuko da, kasuan kasuko epaiketan ordainketa egin behar den edo ez erabaki arte.

Demanda hogei eguneko epean aurkeztu beharko da, eta epaiketa intzidenteetarako ezarritakoaren arabera egingo da.

Epe horretan demandarik aurkezten ez bada, ofizioko epaileak gordailua ezereztuko du, eta pleit-emaileari zor zaion zenbatekoa emango dio.

Kodearen 307. artikuluak aipatu kasuan, bazkideek uste badute sozietatea administratu eta eramateko ardura duenak ahalmen horiek gaizki erabiltzen dituela, eta administratzailekide bat izendatu nahi badute, epaileari idazkia aurkeztuko diote gizabanako horri buruzko informazioa eskatzeko, bazkide horrek ahalmenok gaizki erabiltzen dituela egiaztatuta, eta haiek hautatutako pertsona administratzailekide izendatzea eskatzeko.

Idazki horren kopia aurkeztuko da, eta bazkide administratzaileari emango zaio kopia hori, zitazio-egintzan.

Bazkide administratzaileak aurkez ditzake, auzi-paper horietan, bidezkotzat jotzen duen kontrainformazioa eman eta merkataritza-kudeaketa ona egiaztatzen duten agiriak.

Behin informazioa edo informazioak aurkeztuta, epaileak agerraldian entzungo ditu interesdunak, eta, jardun horren emaitzaren arabera, autoa emango du, administratzailekide bat izendatzea bidezkoa den edo ez adieraziz.

Izendapen hori bidezkoa dela erabakiz gero, epaileak onartuko du eskaera egin duten bazkideek izendatutako pertsona.

Bazkide administratzaileak proposatutako pertsonaren aurka, arrazoi oinarridunak alegatuz gero, interesdunei beste agerraldi baterako zitazioa egingo zaie; eta, agerraldi horretan adostasunik lortzen ez bada, bazkideek beste pertsona bat izendatuko dute.

Bazkideak erabili nahi baditu kodearen 308 eta 310. artikuluek emandako eskubidea edo kontratutik nahiz sozietate- araudietatik ateratzen diren antzekoak, eta administratzailea ados ez badago, epailearengana idatziz jo ahal izango du, eta horrek aginduko du aztertu nahi duen sozietate-liburuak eta -agiriak berehala agerian jar daitezela.

Bazkide administratzaileak liburu eta agiriak agerian jartzeari edozein modutan aurka egiten badio, epaileak beharrezko probidentziak erabakiko ditu bazkidea behartzeko, horiek agerian jartzea lortu arte.

Ontziaren gaineko jabetzan partaide den norbaiti kodearen 612. artikuluak aipatu eroslehentasun-eskubidea erabiltzea komeni zaionean, edo, 613. artikuluan xedatutakoaren arabera, horri aurre egin nahi dionean, nahikoa izango da legezko epearen barruan saltzaileari edo partaidekideei hala eskatzea, notario-akta bidez, eta, lehenengo kasuan, notarioaren zainpean utziko du zenbatekoa, salmentaren prezioa.

Kodearen 751, 752, 753, 754, 760 eta 761. artikuluek ezarritako kasuetan, epaileari kexa aurkezten bazaio, horrek, laburtutako informazioa eskatuta, bidezkoa den ebazpena emango du, eta hori betearazteko, ontziko kapitainari eta egoki diren gainerako pertsona guztiei agindeia egitea aginduko du.

Itsasontziko kapitainak, ezbeharraren kasuan eta bere burua erantzukizunetik askatzeko, eskotilak ireki nahi baditu, zama ondo zamatu dela erakusteko, epailearen lizentzia eskatuko du, eta bere aldetik egintza horretara joan behar den aditua izendatuko du.

Behin eskaera aurkeztuta, epaileak zamatzaileei eta kontsignatarioei agindeia egingo die, herrian halakoak badaude, eta, hala ez bada, Fiskaltzari, beste aditu bat izendatzeko.

Behin adituak izendatuta, eskatutako lizentzia emango du.

Eskotilak irekiko dira, idazkaria, adituak eta ontziko kapitaina aurrean daudela, eta zamatzaileak eta kontsignatarioak ere bertan egon ahal izango dira; behin adituek zama aztertu ondoren, akta egokia egingo da, eta agerle guztiek sinatuko dute akta hori.

Adituak ados ez badaude, epaileak hirugarren bat hautatuko du zozketa bidez.

Behin jarduna amaituta, kapitainari jatorrizko aktak emango zaizkio beste portu batean horiek erabiltzeko aukera izan dezan.

Ontziko kapitainak agerrarazi behar baditu matxuren arrazoiak, nahitaezko porturatzea, ontzia galtzea edo Merkataritzako Kodean ezarritakoaren arabera ez jokatzeagatik erantzukizuna eragin diezaiokeen bestelako egitateren bat, epaileari idazki bat aurkeztuko dio eta bertan eskatuko du berak adierazitako egitateen ziurtasunari buruz bidaiariei eta tripulatzaileei adierazpenak egitea.

Idazki horri Nabigazio Egunkaria erantsiko zaio.

Epaileak, bere aurrean, eskainitako informazioa jasoko du, eta nabigazio-liburutik gertaerari eta horren zioei buruzko atala jasotzea aginduko du, bai eta, ondoren, kapitainari jatorrizko jarduna ematea ere.